Ke Aloha Aina, Volume III, Number 8, 20 February 1897 — Page 8

Page PDF (748.63 KB)

This text was transcribed by:  Maggie Butterfield
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, FEBERUARI 20, 1897.

 

HE  MOOLELO  HOONANEA

-           NO  KE –

Keikialii  Alabati

Ke kaeaea o Pelekane

 

-           A  ME –

 

Ka Ui Madelina.

 

Ke Kukui Uwila o Ainapo.

 

Hoohenoia no KE  ALOHA  AINA

 

   Oiai na mea a pau e nana ana ilaila, oia ka wa o kahi keiki uuku i pane ae ai me keia mau olelo a ka lehulehu a pau i akoakoa ae ai malaila, me ka lohe pono i na olelo a pau ana i hoopuka ae ai me ka leo nui:

   Ua lawa ko oukou manaolana e hiki ai ke manaoio, aia no ke ola la ka Hooilina Moi o ke aupuni, a e kokna wa e hoea mai ai i o oukou nei, aia no ia i kekahi la a oukou i upu mua ole ai.

   E noho me ka hoomanao, aia no he kokua mahope o ke Keikialii opio i na wa a pau o ka pilikia, i na ia he mea e hooi aku ai i kona kulana ma keia mua aku.

   I ka meha ana iho o na olelo a ua wahi keiki nei, aia hoi, ua hoohikilele ia ae la ke anaina, mamuli o ka nolowale honua ana iho o ua wahi keiki nei a o ke kii hooleleaka e kau ana ma ka paia, oia ka lakou e ike nei i ka auku o ka uhi o ka waapa iluna a ilalo, me he me la ua loaa i ka makani (Kelewini),

   Ia wa, ike aku la lakou i na helehelena a pau o kahi keiki uuku i nalowale honua ai, e hoho ana mamua o ka ihu o ka waapa, a e hoopoonopono ana i na mea a pau, oiai e hiamoe ana no ke Keikialii.

  Ua halamu hou ae la na hiona o ke kakumaha maluna o lakou a pau, e like no me ke ano mau o na makua, pela no i nalo ole aku ai na hoomanao pilipaa o ke aloha mai a laua aku.

   Ma keia wahi e na makamaka heluhelu, e waiho iho kakou i ke kamailio ana no ka lahui Pelekane a me ka Moi iloko o ke koloka eleele o ke kanikau no ke Keikialii, a e huli ae hoi kakou a nana i kahi keiki uuku e kau ana ma ka iho o ka waapa a me ke Keikialii hoi iloko o ka hiamoe nui, e walea ana iho me Niolopua i ka aina moeuhane.

   Oiai ke Keikialii e hiamoe ana, a eia hoi kahi keiki hookalakupua ke nana nei i na  helehelena ui o ke Kiekialii, e ake ana ua wahi ke ko nei o ke ala o ke Keikialii, alaila, hoi aku laua no kona wahi mokupuni, eia nao, aohe ala koke ae o ke Keikialii, a ke ano hele aku la i na hora koliu o ke aumoe.

   No ke ala koke ole ae o ke Keikialii, nolaila, ua uluhua loa iho ia ua wahi keiki noi, ia wa, ma kona ano kupua, i wahi e aka koke ae ai o ke Keikialii, ua hookoi aku la ka waapa me kakahi ale nau, a hopi ihola hoi na @@@ kai ma ka papalina o ke Keikialii, a puiwa ae ia ma me na helehelena i hele a kunahila, i ka ike ana mai i keia wahi keiki e noho aku ana ma ka iho o kona waapa.

   I ka ike ana aku o kahi keiki hoo@@ kale@@@@ i keia mau helehelena ano e i hekau iho ma una o ke Keikialii, oia kona wa i pane aku ai me keia mau huaolelo:

   Mai hopohopo kou manao no’u e ke Keikialii, oiai, aole au e hoopoino aku ana ia oe, aka, hele mai nei e hoopakela ia oe, no ko’u ike ana mai nei ia oe e hoauwana hele ia ana maluna o na ale ahiu o ka moana.

   I ka lohe ana o ke Keikialii i keia mau olelo a kahi keiki hookalakupua, ia wa oia i nalu iho ai iloko ona no keia wahi keiki, pehea la oia i hiki mai ai maluna o kona waapa, a i ole, he diapolo paha keia no ka po ana e ike nei, me kona pane ole aku.

   Oiai no oia e nalu ana iloko iho ona, aia hoi, ua pa-e hou mai la ka leo o ua wahi keiki hookalakupua nei, i ka i ana mai:  E ke Keikialii, aohe kumu nui nana i kono mai ia’u e hele mai maluna nei o kou waapa, aka, hookahi wale iho no.

   I kii mai nei au ia oe e hoi kaua no ko’u aupuni, a ua manao au, e waiho aku ma kou lima mea a pau a’u i manao ai nou.

   Ia wa, ua hoi hou ae la na helehelena o ke Keikialii e like me kona ano mau, a ae mai la i ke noi a kahi keiki, a ninau aku la, he kokoke no nae kou mokupuni.

   Ua ae aku la ua wahi keiki nei me ka olelo pu ana aku i ke Keikialii;  O ko’u aupuni, aohe kanaka i heho kona mau kapuai ma kona mau aekai, a o ka mea hoi e maalo ana ma ia wahi, he make kona hopena.

   Aole i liuliu keia kamailio ana a laua aia hoi, ua hoopuiwa ia ae la ke Keikialii, mamuli o ka hookui ana aku o ko laua waapa, ma na kipapali o ua wahi mokupuni nei, a i kona nana pono ana aku iloko o ka pouli nui, ua ike aku la oia he aina ka keia.

   Lele aku la laua ruka, i ka heki ana aku no o ko ke Keikialii mau kapuai ia luna o ka lepo, aia hoi, me ka weliweli nui ke Keikialii i ike aku ai i na holoholona e kukuli mai ana mamua o kahi keiki hookalakupua, a pane mai la ua wahi keiki nei i ke Keikialii, e ukali aku mahope ona, me ka i pu mai, aole e hopohopo no keia mau mea ana e ike nei, a ua hooko aku la no hoi ke Keikialii me ke ano maka’u no.

   Oia laua e hoomau ana i ka hoi ana no ka home o kahi keiki hookalakupua aia hoi, ma na wahi a pau a ke Keikialii e nana ana, ua ike aku la oia i na ano holoholona hihiu like ole a pau, ana hoi i ike mua ole ai ma kona aupuni.

   Aole no i liuliu loa i naue ana aku a lau, hoea aku la laua no ka nome o na wahi keiki nei, a e hu ana hoi ka nalo ma na wahi a pau, a he mau holoholona nonui hoi i ku i ka weliweli ke na aku, e ku mai ana ma ka puka o ka hale me ka makaukau e lele mai a haehae i ko laua mau enemi iloko o ka manawa pokole loa.

   Ma keia wahi e o’u mau makamaka heluhelu, he mea pono paha i kou mea kakau e wehewehe aku i ko ano o keia wahi mokuponi a me keia wahi keiki uuku hookaiakopua.

   O ka moa o keia wahi mokupuni i kapa ia ai, ma no o Ke Ao Keokeo,  (White Cloud) a o ka moe hoi o kahi keiki hookalakupua i kapa ia ai oia no o Nale Eleele.

   Maluna o keia wahi mokupuni aohe kanaka he holoholona hihiu wale no e kela me keia ano, a o Malo Eleele, oia ka moi o luna o ua wahi mokupuni nei a maluna pu hoi o na holoholona a pau

   E Nalo Eleele, he Kilokilo oia ua elemakule, nona na makahiki i hiki aku i ka 150, a he hiki hoi iaia ke hoololi i kona mau helehele a me kona ano, a he hiki hoi iaia ke ike i na mea a pau i ike mua ole ia, a pela hoi oia i hiki ai imua o ka moi o Pelekane ma ke ano he keiki opio.

   He aina nani keia o Ke Ao Keokeo uliuli maikai kona mau kualono, a he aina hoi i ike mua ole ia e kekahi mea kino ola.

   I ko laua komo ana aku ma ka puka o ua hale nei, ua ike aku la ke Keikialii i na mea nani lua ole, oiai ka ipukukui e hoomalamalama ana ia loko, he nani hoi ana i ike mua ole ai, e kuuwelu ana ma ka paia o ua hale ala, na pohaku makamae o na ano like ole e alohilohoi ana.

   Hoi aku la laua a maluna o na noho a noho iho la, a i keia manawa a laua e noho nei, aia ia i na hora o ke aumoe, ia wa olelo aku la kahi keiki hookalakkupua i ke Keikialii e hoi e hooluolu no ia koena po.

   Hele aku la ua wahi keiki nei a kuhikuhi aku la i ke Keikialii i kona wahi e moe ai, a hoi aku la no hoi oia no kona rumi moe.

   I ko ke Keikialii komo ana iloko o kona rumi, he mea e ka nani o na mea a pau o loko, a hoi aku la oia no luna o ka moe e waiho mai ana me ka makaukau.

   Iaia no kau illuna o ka pela, o kona hiomoe koke aku la no ia, a iaia e ealea ana me Niolopua, ua hoopuiwa ia oia i ka wela o ka la e papa mai ana, ma ka pukaaniani, a puoho ae la oia mai kona hiamoe ae, i kona kiei ana aku ma ka pukaaniani, ike aku la oia he malapua nani.

 

UPAIPAI  NA  HUI  O  KE  AUPUNI

 

   Ma na lono i pahola ae, a me na mea i hoike ia ae e na nupepa namu o ke kulanakauhale nei iloko o keia mau la, i holo aku nei o Loio Kuhina Kamika i Wasinetona, mamuli o ka loaa ana mai o kekahi leta kakuoha puapuahulu i ka Peresidena Dole, mai ia Kuhina Haki mai e Hakalalu mai la i Wasinetona; aole i hoike ia ae ka manao o ua leta la, aka, o na mea i ike ia a lohe ia ae, oia ko ke Aupuni hoouna awiwi ana aku nei ia Loio Kuhina Kamika me ka mana piha a pau mai ke Aupuni aku, e holo oia a e hana aku i na hana a pau, e hoomau loa ia aku ai ke ku ana o kahi Repubalika.

   A ua lohe ia ae, mahope aku o ko Kamika alahele, e hoouna ia aku ana o Kakela, ke Kuhina no i Amerika mamua a haalele a mahope aku o laua o Maka Lobikana, a owai aku la ka panina a keia hooulu huakai kai lalani?  a heaha la na hopena e upo ia aku nei, o ka hookai lalani ana i keia poe loio.  O Kakina aku nei mamua he loio oia, o Hakawela aku he loio no o kamika aku nei, he loio no a o Kakela aku paha he loio no, a owai hou aku la ua huakai lalani loio?

   Ko makou manao iho.  O ka hemoana aku o na kanaka ano loikoi mailoko kahi mao hana pih Auponi, he mea no ia e kono ia mai ai ko ka lehuleha mau POOPOO a@@ i ka lawelawe ia o ke

kahi hana ano koikoi i pili loa i ke kulana Aupuni e ku mei, a oia hana i ulu koke ae ai no ka wa pokole loa, mawaena o ke kowa, mai Dekemaba mai o kela makahiki i hala, a i keia mau la mua o Feberuari o keia makahiki, nona hoi na hora i helu ia he 3 mahina wale no, he mau ouli no ia o ka manawa e kuailo mai ana, i na lono ano nui e pahola mai nei maluna o Amerika, oiai na oni ana o ka ehu wawae o ka Moiwahine Liliuokalani, mai Kaleponi a Bosetona, a mai laila a hekau loa i Wasinetona, a makou e hoomanao ae nei ia wahi lalani mele o na Alii:

                       

                        “ Ka Pouhana ia o ka Hekau,

                        E paa ai ka waa o ke Alii.”

 

   He mau hoike keia huakai o na loio koikoi o ke kulanakauhale nei i lele aku la, i ke kulana opaipai o ke Aupuni, aole nae me ka haunaele a kupikipikio, aka, me ke aheahe malie wale ia no ia e mailani ia mai la, a makou e hooheno ae nei i keia mau wahi ialani mele:

 

O kau mea hoinainau wale ihola no ka ia

O ka lawelawe malie wale ia aku no,

Pauhewa e ka waimaka aole i e-ha.

   Ua --- i ---ke ---a.

 

KA  HIHIA  OKI  MARE  A  DAIMANA

 

   Eia no keia hihia, ko noho mai nei imua o ka Aha, a me he mea la, ua piha kona mau aoao na mea e hoopahaohao ai i ka noonoo, a e like no me ka makou i haupu ai, ua ano like keia hihia me kekahi mau hihia oki mare o kekahi mau keiki haole, a ka poe waiwai, he mau makahiki loihi i hala ae nei.

   Ua hoike mai ia hihia oki mare i ke ano like me keu, mamuli o ke paeiku ia ana o ka lehulehu, aole e ike a e lohe ia, mawaho aku nei na olelo e hoike ia ana imua o ka Aha, a oiai nei, ua hio kekahi poe kuonoono i poe hoike no keia huhia, nolaila, aole manao ia keia hana he wahi hana paani.

   Ma keia hihia no hoim ia komo like na mahele elua e paonioni no ke laua mau pono pakahi, a nolaila, owai ana la o laua ke ko ana ma keia hoopii ana.

 

HE  MAU  WAIWAI  HOU  UA  HIKI  MAI !!

AIA  MA  KAHIO

 -:- L. B, KERR -:-

 

   E Kuai Hoopauia aku ana a hiki i ka wa e hoike houia aku ii

 

Na Lole Kalakoa he 30 i-a ke $1.00

  Na Lole Hauliuli he 20 i-a ke $1.00

   Na Lole Keokeo he 15 i-a ke $1.0

    Na Kinamu he 16 i-a i ke $1.00

     Na Haliimoe 90 iniha laula he 18 keneta o kai-a,

      Na Uhimoe he $1.00 a me $1.25 pakahi,

       Na Lole Falanela he 12 i-a i ke dala.

 

   Ma hoopoina i ke kipa mau mai i keia Halekuai i keia wa ka Halekuai emi hookahi wale no.

                                                L. B. KERR.

 

HONOLULU   ALANUI  MOIWAHINE.

 

 

HE  WAAPA  KUAI.

 

   Kia me a’u he i Waapa Huekopoki, i Kia, i Pea, na Kikini, o Hoe, i Kia noa i Pine, i Hoe Lala, i Pahu Wai lau, i Hoo Hawaii a me kakahi mau pono e ae no Ae Aumukmai $ 250 a me ke pena hau ana   K ninau ia

 

                        J. M. MARULA

Ma  Ka  Uapu  Pao  Waapa

 

 

KA  LAAU  HOOLA  -:

   -:-  A  KAMALENA.

 

HE  LETA  MAI  KE  KAKAUOLELO  MAI  O  KA  AHA  KAAPUNI.

 

            Fernandina, Fla., Feb. 28, 1896

Mr. J. George Suhrer, Druggist, City.

 

   E oluolu oe e hoouna mai i omole o ka Laau Kuau Hoola a Kamalena.  Aole au e oluolu ina au e maopopo ana, aole e loaa ana ia’u kekahi o ia laau makamae maloko o ka Hale.  Ua hoao au ia laau a ua ike hoi au o kekahi ia o na laau maikai loa no ka puu eha i kloaa ia’u.  Hookahi inu ana ua lawaia, aka, ua hoomau no nae au i ka inu ana.  Ua hiki ia’u ke hooia ae, he helu ekahi ma ka hoola ana i ka puu eha a me ke kunu o na keiki liilii.

                        Owau no me ka haahaa,

                                    GEO. G. WOLFF,

  Kuaiia e ua poe hana laau a me ka poe kuai aku.

                        Benson Smith & Co.

                        Agena Nui, Honolulu, H. I.

 

  O Mr. Ward L. Smith o Frederickstown, Mo., ua hoopilikia mau ia oia me kekahi ma’i hi no 30 makahiki a oi.  Ua hoao na kauka akamai o Amerika a me Europa, aka, aole nae he loaa iki o ka oluolu mai ia lakou mai.  I kekahi la ua loaa iho la iaia he nupepa, a maloko o laula i ike iho oia i kekahi hoolaha no ka Laau Hoola Kunu Kolera a me ka Hi, a Kamalena.  Ua kuai aku oia he omole, a ma kona hoao mua ana ua loaa koke no iaia ka maham nolaila, ua hoomau aku oia i ka inu ana a hiki i kona palekana loa ana.

   Kuaiia e ka poe kakuka a me ka poe pa”ipa” mau.

 

                        Benson Smith & Co.

                           Agena Nui, Honolulu, H. I.

 

   He mau mahina i hala ae nei, o Mr. Bryon Every o Woodstock, Mich., ua loohia iho la oia me kekahi rumatika ikaikai.  Ua pehu ia kkona wawae me ka eha nui.  Ua ao ia aku oia e hoao i ka Laau Hamo a Kamalena.  Ua hoaoio oia, i ka omole mua a ua Kaa iaia ka maha, a i ka lua o ka omole ua loa iaia ka oluolu.

                        Benson Smith & Co.

                           Agena Nui, Honolulu H. I

 

 

   Mai na wahi a pau ua hoea mai na leo mahalo no ka Laau Kunu a Kamalena.  “E oluolu mai ia’u e haawi aku i na mahalo kiekie no kau Laau.  Ua hoola mai kau laau ia’u mahope o ka hiki ole ana i na kauka ke hoola i ko’u ma’i”   - CHAS.  F.  HEMEL, TOLEDO, O

   Ke kuai ia nei lakou maloko o pa hale kauka a me na wahi haawi laau,

                        Benson Smith & Co.

                           Agena Nui, ma Honolulu

 

MAU  AINA  KUAI  !!

 

Aia ma ke alanui e pii la iuka o Kalihi mahope aku o ka Halekula o Kamehameha koke i ke Alanui Moi, he

40  Apana Aina

50 X 100 i makaukau no ke kuai aku i mau Pahale noho no ka poe e makemake ana.  Aia pu no hoi malaila ka POHAKU   KUAI.  He to@kahi he pakolu e hookaa mua la a o ke koena iloko o 3 makahiki e hookaa ai.  No ka poe ako ana e ike i ke kii o ka aina e ninau ae ia N. Fernandes, keena hana e pili pu la me ko J. O. Carrer, (Keo Kooka)  Alanui Kalepa, a i ole io

                                    ABERAMAMA  FERNANDES

 

            Telepona 130!

Kanhi Jan 13, 1897

 

 

KA  HUI  HIMENI  HAWAII  QUINTETTE

 

   He Hoi @@@@ kekai ma ka papa Kkahi me au A@@@ Wai@@@@ ma  Paon@@@ no Paina Loio @@@a@@@ hala@@@@ Akua a pela eku.

@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

   E w@@@ ae i ua ka@@@@ ma  “Ka Hale  Oiwi”  W. W. Dalmana, a ole ia Cala D. W@@@@ me Alanui Kikeke  Helu 111