Ke Aloha Aina, Volume III, Number 10, 6 March 1897 — Page 4

Page PDF (889.40 KB)

This text was transcribed by:  Francene H Aarona
This work is dedicated to:  To all of our KSʻ65 classmates, mahalo nui for being friends for life.

KE ALOHA AINA

 

            4                                                          KE  ALOHA  AINA,  POAONO,  MARAKI  6,  1897.

 

KE  -  ALOHA  -  AINA

Hoopukaia  no  ka

Pomaikai  o  ka  Lehulehu,  a  he  Nupepa  na  ka  Lahui  Hawaii.

 

EDWARD  L.  LIKE,

Lunahooponopono.

E.  A.  NAWAHI,

Puuku  o  KE  ALOHA  AINA.

 

HONOLULU,  MAR.  6,  1897.

 

I  KO  MAKOU  MAU  MAKAMAKA.

---

            Mamuli o ko makou nele i na Helu mua loa o ka kakou milimili, mai na kauoha nupepa mai na wahi like ole mai a puni ka Paeaina, e homanao iho ka poe lawe, e hoomaka aku no ka helu o kana pepa, mai keia pule mua aku o Maraki, a hiki i ka wa e piha pono ai o kana dala i uku mai ai ia makou, ina no ka makahiki holookoa, hapa makahiki, a hiki i ka ekolu mahina.

            O na poe e manao ana e lawe mai keia malama aku o Maraki, a i Dekemaba, he 10 mahina, e haawi no makou he $ 1.75, maka hookaa mua, aole ma ka aie.

            O na kauoha nupepa a pau mai namakamaka a me na hoaloha mai, e hooko koke ia aku no me ka awiwi, ke hoouna pu mai me ka uku o ka pepa, i keia Keena, ma ka inoa o ka Puuku.  E hoolohe e na makamaka i keia mau rula, i ole ai e kuia a haule ma ka makou hana ana.

 

---

MAKE  KANU  KA  HOOHUI  AINA.

---

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Australia i loaa mai ai la makou kekhi leta mai Wasinetona mai, a maloko olaila, i hoomaopopo iho ai makou, ua puhi lehu ia ka Ninau Hoohui Aina a Kakina ma i pau aku nei i ka naholo ilaila, a mamua o ko lakou kau ana aku no ke Kaa Ahi, ua lu hele ia ae la kona kino lehu ma na paia o Wasinetona, kahi hoi i ake nui ia aku nei e pono ana, eia ka auanei, ua pau mua ka hanu i ke puhi ia i ke ahi.

            Aole no e kala             KE  ALOHA  AINA  i wanana kahiko ai, ua make, ua nalo, a ua kiola kahiko ia no ka ninau Hoohui Aina iloko o ka pahu opala a he ola mauleule wale no kona i na la i kaahope aku la, a na na Hale Ahaolelo o Amerika i puhi lehu mai nei, a o ka pau loa ana no hoi ia o kona hoomanao ia ana, koe wale no paha na hana poholalo, kipe, a me ka hoao ana e lawe i ke ola o ka Moiwahine Liliuokalani, ka mea eono ka paia paa, ke kuleana ihikapu mai ka po mai, a ina nana i haawi, nana i kuai, a nana e hoolilo, ina e aho paha la.

 

PELA  IO  ANEI ?

---

            I na he oiaio na lono i loaa mai ia makou, eia ke aupuni ke imi nei i ka mea oiaio, e pili ana no keia poe Kepani i lawe ia mai nei maluna o keia mokuahi Kepani mai nei, nona ka inoa o Shinshiu-Maru he moku, no keia ua ku mua mai ia nei, a he mau Agena Kepani kona maanei, a oia ka makou e hoike aku nei, i ke ano i hoao ai ke aupuni e noii pono i ka hana a na Agena o keia mokuahi i hana ai, oia noi :

            Iloko aku nei o ka malama o Ianuari, ua hoouna aku nei na Agena Limahana ma Honolulu nei, i kekahi mau Kepani no Iapana, me ka huina o               $ 20,000 oi a emi iho paha, i mea haawi i na poe makemake holo mai i Honolulu nei a i hiki ai hoi ke pae mai iuka nei o ka aina me ka maalahi, elike me ke kanawai e papa ana no ia poe.

            Ma kela ku ana iho la o ka moku ia nei, ua makemake ke aupuni e nana pono ia na mea a pau, nolaila, ua hoouna ia aku la na luna nana e nana pono na mea a pau o luna, me ka manao e kipe ia Ceorge Stratemeyer, aka, mamuli o ka ike e ia ana o keia hana, nolaila, ua loaa ole ka wa kupono e hiki ai ke hoao aku ia mau ano hana.

            O kekahi hoi, ua hoao keia poe Agena Kepani maanei, e kauoha i ka poe mao, e holo mai ia nei malalo o ka mana o ke kuikahi me Hawaii nei, a i mea hoi e hoopuhili ai i ka mana o ke aupuni ma o na limahana la i kepa ia no na mahiko.  Nui no ka naauao o na Kepani, ke na ʻ i ia nei ka mana o ke aupuni a lilo i mea opaha pu.

            O ko makou lohe keia, a malia paha he oiaio no.  Pela paha.

---

KE  KUIKAHI   PANAILIKE  MA  KE  KAE  O  KA  LUAHI.

---

            O keia Kuikahi a ko kakou moi aloha i moe aku la i ka po, Kalakaua ka Imi Pomaikai, eia oia ma ke kae o ka luaahi i keia la, mamuli o keia mau hoonioni pili aupuni a kahi Repubalika oehaa uuku o Hawaii i hana ai, ua ala mai la na kanaka makee aina oiaio o Amerika, a ke hoike ala i ko lakou manao kuokoa e kue loa ana i ka haawi hou ana mai ia pono ia kakou malalo o kei mau olelo wela, i hoolalapa ia iloko o ko lakou mau umauma, no ke aloha i ko lakou poe ponoi iho i hoohaiki ia e keia Kuikahi Panailike.

            Aole makou i lawe mai i keia mau mea, i mea e hoinoino wale aku ai ia hai, oka, mamuli no o ka manao o kekahi Senate loea o loko o ka Ahaolelo Lahui o Amerika, nona ka inoa o John Seremana ka mea hoi a ka Peresidena hou o Amerika i hookiekie aku ai iaia ma ke poo o kona Aha Kuhina, e noho mai ana i ka Poaha ae nei, Maraki 4.

            O kana mau hoikaika ana, aole ia no ka poo o ka mea hookahi wale iho no, a o ka poai kakaikahi paha, aka, no ka lehulehu o na poe a pau e noho ana maluna o ka lepo o Amerika, i kukulu a lawelawe i ka oihana mahiko maluna o ke kahua paa o ko lakou aina makuahine, ka mea hoi nana i kono aku i kona puuwai aloha aina @oialo, e wawahi a e hoopau loa i keia kuikahi ana i hoomaopopo ai, ke hoowaiwai ia nei he hookahi aoao wale no, a o ua aoao hookahi la, oia no ke aupuni Hawaii, ma o kona poe kanu ko kakaikahi la, nana i omo i na waiu o Amerika a pilali iloko o  20 makahiki o ke ku ana o ke Kuikahi Panailike.

            O ka pukaamaka ana o keia mau olelo, i ke kanaka a ka Peresidena hou i wae aku ai, e kakoo ana i kana mau lawelawe pili aupuni ana o keia mua aku, he puupuu ikaika loa ia na kahi Repubalika o Hawaii e auamo ai, a oia ka makou e olelo nei, eia ke Kuikahi Panailike e hoowaiwai nei i ko kakou poe kanu ko ma ke kae o ka lua ahi, aole, e hiki ia lakou nei ke imi hou aku ia mau pono.

            He wahi olelo hookaau ka ua loea la i hoopuka ai i kekahi olelo noeau.  Ua moe na maka o Amerika, i kona wa i apono ai i ke Kuikahi Panailike. "  Pololei kela mau olelo.

---

KEKAHUA  O  KE  ALOHA  AINA  KUIO

---

            Oiai, na kukulu a hoalaia ae nei e ka Papa Hooko o ka Ahahui Hawaii Aloha Aina, he Hui Hookuonoono no ka lahui aloha aina, mamuli o ke alakai ana a ka Peresidena Nui James Keauiluna Kaulia, ke poo alakai o ka lahui aloha aina i kohoia me ka lokahi e ka Aha @Elale Lahui ma kona kau mua i Nov. 1896 i pani ia ma ka makalua o Josepha Nawahi i make, ka makuakane o ua Ahahui la.

            A oiai, iloko o na minute mua loa o ka pii ana ae o kela alakai hou a ka lahui i hilinai aku ai maluna o kana mau hooponopono, e kau aku ai na manaolana o ka lahui no kona palekana mai na poipu ana mai a na enemi, ua hoike ae oia imua o ka lahui ma ke la 2 o Dekemaba  1896, i kona mau kahua @inoa, e alakai ana no ke ola o kona lahui, a oia ka makou e hoomaopopo hou aku nei:

            1.  Ka imi ana a me ka haawi ana i ka noho ana haipule mau o ka mahele nui o ka lahui aloha aina, me ka pule hooki ole, no ka pono o ka aina a me ka lahui oiwi.

            2.  Ka imi ana me ka maluhia a me ka haawi ana i na koi kuleana pili lahui oiwi no ko lakou mau pono i kailiia.

            3.  Ka imi ana a me ka haawi ana, i na kokua ana i waihookuoonoono lahui, e pili ana i ka noho ana hana o ka lahui aloha aina.

            Ke hoike mai nei keia mau kahua hana a ka Peresidena i na kahua oiaio maoli, no kona ana i ka lahui mailoko ae o na noho ana hoopilikia ia, a hoea aku maluna o ka papa konane o ka lanakila, ka mea nana e hoauheo loa aku i ke kiei ana mai o ka hune ma na ipuka o na home o ka lahui.

            Ma ko makou helu onehinei, i hoopuka ia aku ai kekahi hapa o ke kumukanawai i hoomakaukau ia no ka " Ahahu Waihona Hookuonoono Aloha Aina, "  a uu hamama ka puka no ko ka lahui komo ana a lawe ana i mau mahele.

            Ko makou mau manao alakai, maluna o keia kahua hana a ka Peresidena Nui o na Ahahui Aloha Aina.  Ke paipai nei makou i ka lahui no ke komo ana ae a lawe i mau mahele iloko o ka Ahahui Hookuonoono a ke Aloha Aina oiai o keia ke kilohana pou-hana, a me ka hekau, a ka noho lahui ana, o ka ka lahui ulakolakou o ka noho ana, e lilo ana lakou i koo ikaika no ko lakou noho aupuni ana, a o ka hoole ana i kahi dala hookahi iloko o keia hui, he hoike oiaio loa ia o kou aloha i kou aina, a e lilo auanei ua wahi dala hookahi la au i lawe ai i mahele kuleana iloko o ka hui, i paepae e kau iho ai kou noho kuonoono ana, aole oia wale, e lilo pu ana ua wahi dala hookahi la au, i hekau e ku ai na wawae o kou noho aupuni aa, a e hoauhee ia aku no auanei ka noho mana ana o ke dala a ka enemi maluna o ka lahui, a me kona hooponopono aupuni ana,  nolaila, e komo kakou a pau e ka lahui mai ke kane, ka wahine, na keiki a me na moopuna, a oia ko kakou hoike ana i ke Aloha Aina Kuio, aole o ke aloha aina ma ka waha a ma ka hana e ike a ai o ke Aloha Aina, emi aku i hope oia ka makou e olelo nei, oia ke kahua o ke Aloha Aina Kuio.

            Ua hoike ia mai ia makou, ma ka halawai ana o ka Papa Hooko i ka ponei, ua hiki aku ka huiea o na manele i lilo i ka 610 a oi.  Ke hoomaka nei ka lawe i na mahele i keia wa, o na kuka ana e pono ao e ninau ia Jas. K. Kaulia ka Peresidena Nei, e loaa no oia ma kona keena loio.

 

HE  LONO  PUUWAI  ELEELE.

---

Na  Kahi  Mea  i  ike  Oleia  ma ka  Uwea  Olelo.

---

UA  UPUIA  E  POWA  MALUIA.

---

Ke  Ola  Makamae  o  ka  Moiwahine  Liliuokalani.

---

AOLE  E  KO  KA  HANA  A  KA  ENEMI.

---

Pioo  Wasinetona  i  ka  Anapu  a  ka  Uwila.

---

E  ka  Lahui  Hawaii  e  Noho  me  ka  Haipule.

---

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Helene i keia kakahiaka Poalua, i loaa mai ai kekahi lono hoolele hauli ia makou, a oia hoi ka makou e pahola aku nei me ka hunahuna ole i na mea a pau i hoolaha ia maloko o ka nupepa  " La  Wasinetona "  o Nu Ioka, i hoolahaia i ka la 18 o Februari, a i hoouna ia mai hoi maloko o ka anapu ana o ka uila i kekahi la ae, maloko o ka nupepa " Chronicle " o Kapalakiko.

            Ua like keia lono me he mea la, e hoike mai ana i ka oiaio o ka wanana a KE  ALOHA  AINA  i hoopuka ia maloko o ka nupepa puka la o Ianuari 28, a i ka nupepa puka pule, i ka la 29 oia mahina no, a ia nei no hoi o Kakina, aole i holo no Kapalakiko, a na ka moeuhane i hoikeike e mai na hana e lawelawe ia aku ana ma keia mua aku, i ka ike o ke kanaka ke hoopahua, a ke hoolilo i mea ole.

            Oiai, o ko kakou kupaa me ka lokahi, he hana hiki ole ia i ko kakou mau enemi ke hoao ma na ano a pau, e hiki ai ia lakou ke hooko i ko lakou mau manao puuwai eleele, e lawe ae i ke ola o ka, Moiwahine Liliuokalani, ka onohi daimana a ka lahui Hawaii i kukuni ai i ko lakou manao aloha me ka hiki ole ke hoonaueue ia no ka wa mau loa.

            O keia lono, aole ia  na ko makou manao i haku iho, aka, ua lawe mai makou me ka hilinai aku i ka oiaio o keia mau hoolala hana i lawelawe ia mao a i  hunahuna ole ia iho hoi kona ano i panaola ae, ma ke alo ponoi o na Poo Aupuni o Wasinetona a imua ponoi hoi a na maka o ka Peresidena a me kona Aha Kuhina, i manao ia ai e hana i keia karaima weliweli, i wahi e ko ai ka iini o ka poe e ake nei e hoohui ia Hawaii ma Amerika, a hookahi wale no alahele e ko ai, oia ka lawelawe kino maoli ana me ka menemene ole, e lawe ae i ke oia o ke Alii, i mohai e hoomanaoole ai imua o na hoa