Ke Aloha Aina, Volume III, Number 11, 13 March 1897 — Page 5

Page PDF (887.25 KB)

This text was transcribed by:  Reya Liilii
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 13, 1897.          5

 

PUALI PAHA AUANEI KA HAU NOI I KA HAU IKI.

 

O Helene ka hiki mua maluna o ke kahua kaua.

 

Kue na Mana Aupuni o Europa iaia

 

Kipoka Pahu ia o Helene e na Aumoku o na Ma@a Aupuni.

 

(Hoomauia.)

 

            O na poe kipi Kerete a me ka poe Helene, ua hakaka lakou me ka wiwo ole, a mahope o ka hala ana o hookahi hora me kanakolu minute o ka hakaka ana me ka weliweli, ua pulumi ia o Iuna o ke kahua akea me ka wikiwiki a kaumaha, ua lawe ae na Tureke ia wahi i puuhonua no lakou ma Canea.

            Ua puhi ae o Konela Vassos i na papu pale ma Livadia a me ko Aghia hale hoahu mea kaua O ka poino ma ka aoao o ka poe Helene, he 4 mau Lutanela Ekolu, 20 Aliikoa, a me kekahi heluna koa i pau i ka make

            Ma ka aoao hoi o ka poe Tureke, aole i ike ia, pehea la ka nui o ko lakou poe i make. Malalo o ka hoolohe i na kauoha, ua kahea mai ka Moi o Helene ia Konela Vassos, e hoi aku mai ke kahua kaua aku.

            E hoike ana kekahi mea kakau o ka nupepa "Daily Mail" ma Canea, no ka hakaka ana ma ka papu o Voukolies, a wahi ana: O kela hoouka kaua ana a ka poe Tereke, ua ili aku no ke koikoi oia hana ana maluna o lakou. O ko lakou makaukau ole i ka hoolohe ana i na kauoha e paa i ka lakou mau pu, i ka wa e hoea mai ai no ka hoohana ana aku i ke ahi mailoko aku o ka waha o na pukuniahi, i makaukau no ka @uai ana aku i ka ukana weliweli o ka make.

            Ua hoomaunauna wale aku lakou ia 50,000 poka, a me 30 kanaka i make, ma ka malama ana i ko lakou hawawa a me ka inaina ma ke kipu ana, mamua o ka hiki ana i ka 100 i-a ke kaawale, oiai na Turek@ e kipu ana me ka hanohano, oiai lakou aole i hoomaunauna wale i na poka.

            Oiai na Kerete ua hoopaa a hoouna aku la i na kauoha i Platina, i mau lako kaua hou, i hoea mai i ka po Poaha, me 4 mau pukuniahi @ keia ka wa a ka poe Kerete i hoopuni koke ae ai i ka papu, me ka hoolohe ole i na kauoha no ka huli ana i na lako ai, oiai na Tureke ua lako ia mau mea ma ko lakou kahua hana, oiai @kou e haalele a hooneoneo @ i ke kahua kaua, mai ka maka aku o ka poe Kerete.

            Ma ke kakahiaka Poalima oiai na pukualahi ua kukulu ia ma ko lakou wahi i makemake ia, ua ike ia aku la ko lakou lawe hou ana ae i ke kulana, no ke kipoka ana, ua hoohikilele koke ia na pualikoa, i ka ike ana aku i ka hae o ka poe Kerete, i kukulu ia maluna o ka papu i haalele ia

            Ua loaa aku he 32 poe Tureke i make e waiho ana iloko o ka papu, mamuli o ke pahu ana o ke dainamita.

            O na koa Helene, he poe opiopio wale no lakou a pau, aole lakou i komo mamua iloko o na okooko weliweli o ke kahua kaua, aole hoi ma kekahi ano e ae. Aka, ua lawe pio mai lakou ia 10 koa Tureke paahao.

            Atenai, Feb. 22. O ka nuhou i loaa mai, no ke kipoka pahu ia ana o kahi hoomoana o ka poe kipi, kokoke i Canea e na aumoku kaua o na aupuni e, ma ka la inehinei, he hoala ana mai i na manao pihoihoi a me ka weliweli maanei.

            He hoike ana mai keia hana a na mokukaua ma ko lakou kipu ana i kahi hoomoana o ka poe kipi, he poino nui ma ka aoao o ka poe Karistiano. He lehulehu o na ola i pau i ka make a hoeha ia ma keia kipoka ana a na mokukaua.

            Ladana, Feb. 22. Ua puana ia ae he mau leo uwe o ka hilahila. Ua olelo ae o Haku Salisbury, iloko o ka Hale Ahaolelo o na Alii o keia po, o na aumoku kaua o Pelekane, malalo o ke @o ana no ka pono, ua kipoka aku la ko Beritania @ aupuni, i ko na poe Karistiano kehua hoomoana no ka imi a huli ana, me ka hoolei a kiola ana aku i ka mana aupuni o Tureke ma Kerete.

            Mai a Kakauolelo Cur@on, ua hoike mai la oia i na mea i na mea i hoohui ia, me na olelo hoakaka pu, o kela lono i loaa mai no ke kipoka ia ana me ka waha o na pukuniahi, maluna o ka poe Helene, he wahahee ia a me ka lapuwale.

            Ua waiho koke ia mai ke kumu hana no ka hoonee ana aku i na hana o ka Hale imua me ka hoopanee ole, no ke kukakuka ana malalo o keia ninau ano nui o ka manawa, a o keia ka wa o Labouchere, ke alakai o ka poai o ka poe kue, iloko o kekahi haiolelo ikaika loa e kue ana i na hana ana a ke aupuni, maluna o na poe Helene.

            Ua lilo keia hana iloko o ka Hale o na Lii, i mea nui loa, e kue aku ana kekahi i kekahi, me ka hoahewa pu @oi i na hana a ke aupuni ma keia @wela we pupuahulu ana, a hiki i ka hoopanee ana o ka Hale.

 

MAHOPE O KE KIPOKA ANA.

            Canea, Feb. 22. Aole poe kipi i pau i ka make, mai na pukuniahi aku o luna o ka mokukaua, ma ke kulana hoomoana o na kipi, kokoke ia nei, ma ka la inehinei. O na poho ma ka aoao o ka poe kipi, aole ia he nui. O na manuwa Farani a me Italia, aole laua i kipoka i ke kahua hoomoana o na poe kipi, no ka mea, ua ike koke laua i ka huki ia ana o ka hae Helene ilalo e ka poe kipi, mamua o ko laua komo ana mai iloko o ka laina o na mokukaua, e kipoka ana iuka o ka aina.

            He 15 Karistiano, e komo pu ana 3 wahine Nune, o ka aoao Pope, o ka Ahakuka o Elia, ua pau lakou i ka hoeha ia ma keia kipoka ana.

            He 5000 poe koa kipi i hiki mai, mahope iho o ka hala ana he hapalua hora mahope iho o ke kipoka in ana mai e na mokukaua.

            Ua loaa mai no hoi na olelo ao mai Candia mai e hoohoihoi ana i ka manao, me ke noi pu ana aku o ke Kiaaina no elua manawa, i na poai o na Adimarala o na mokukaua, ma paha e hoolele mai ana lakou i na koa iuka o ka aina.

            O na Kanikela Pelekane, Italla a me ko Rusia, ua hoike ae lakou i ko lakou manao, no ka hookahua ana ma Selino no hookahi pule. Ua aponoia keia manao e ka poe Musulamana, oia hoi ka poe Tureke a me na Karistiano.

            O na Kanikela Pelekane, Italia a me ko Rusia, ua huli hou mai lakou mai Selinos mai, e ukali ana he 170 Musulumana i mahuka aku no ko lakou mau ola iho.

            Ua hiki ole hoi ia lakou ke malama i aha kuka me na alii o ka aina, no ka hooponopono ana a hooki ana i keia uluaoa hakaka mawaena o na aoao elua.

            Mawaena o na aoao a elua, aia @o he mau uluku ana o na manao e hiki ole ai ke kaomi @ iho ke ahi enaena o ka inaina, aia hoi, he mau luku a pephi hoomainoino ana iloko o ka halepaahao.

            He 2000 poe koa kuikawa, a me 250 koa Tureke @ lele kaua aku e kue i ka poe kipi, me ekolu mau pukuniahi alapine O ke kulana i lawe ia ae e ka poe Tureke, he kulana paa @ a me ka makaukau e pale aku i @ enemi.

            Ua holo aku ka poai o na Kanikela no Canada, maluna o na mokukaua. O na Karistiano malaila, ua haawi koke ia lakou na ao ana, ma o ka lakou hiki ana mai ma ia wahi, aka, @ koke ia mai na Kanikela mamuli o ko lakou huhu ma ke kau ana i ka ha@ keok@ no ka hoomaha ana i ke kaua oiai hoi lakou e lawe pu ana.

            No keia mea ua huli hoi hou mai la lakou no Selinos, kahi hoi a na Karistiano e liuliu ana me na mea kulana pale hou i ko lakou mau enemi.

            O keia ka wa a lakou i haawi mai ai i na kipoka ana maluna o na Kanikela, a wawalo ae la ka leo kupinai o na pukuniahi me na poka e lele kapalulu ana ma ka aoao o ko lakou mau moku e kau ana me ka piha i ka weliweli.

            O na koa kipi, ua huki hou ae la lakou i ko lakou mau hae ma Halepa, aka, aole nae lakou i kipoka aku maluna, o ka poe Tureke, oiai hoi e ku ana ko lakou pahu hae he 1500 i-a ke kaawale mai ko lakou kahua hoomoana mai

            Ladana, Feb. 23.  He lono telegarapa awiwi kai hoounaia mai i ka nupepa "Koronikala" o Kapalakiko, mai Atenai mai, ke kulanakauhale Poo Aupuni o Helene, e aua ana la ekolu papa no ke kahea ana aku e liuliu no ka hoonee ana aku iluna o ke kahua kaua, ke hoea mai ka wa kupono.

            Ua hiki ole i ka Moi keoki o Helene ke hoi hope.  I na oia e hoao ana e hoi hope, he mea maopopo aohe nohoalii, aohe aupuni iloko o 24 hora.

            O kekahi lono telegarapa awiwi hoi, i hoounaia ae i ke "Daily Telegraph" mai Milos mai a wahi ana: O na mokukaua Helene, a haawi ia aku ke kauoha kaua ia lakou, no ka holo ana i Kerete, malalo o ke alakai ana a ke Keikialii Keoki.

            Atenai, Feb. 22.  O ka moku kaua Helene, Thessaly, ua huli hoi mai oia no Milos, no ka hoolele ana aku i na lako kaua a me na mea ai ma na kapakai a pau o Kerete, oia na mokukaua o na lahui o na aupuni e, e haka pono mai ana maluna o kona mau aumoku kaua.

            Ua hoike ae ke Kuhina Nui Delyannis, no ka loaa ana mai iaia o na lono he lehulehu wale, ua hoopae ia ae na pualikoa Tureke, ma ka mokupuni o Kerete.

            Berelina, Feb. 22.  Ma ka Lokai An@eger. ua hoolaha ae oia i kekahi olelo a ka Moi o Helena i hoouna aku ai maloko o ke telegarapa ia Karistiano @ ka Moi o De@emaka e hooko ana oia i kona manaopaa no ka holo ana i Kerete, a lawe ae i ke kulana Ahhikaoa nui no na pualikoa Helene malaila.

            Atenai, Feb. 22. He halawai nui kai malamaia i keia la me ka piha o na mea a pau i ka huhu me na loa hi@a o ke kauoha e kue ana i ke kip@ka pahu ana o na aumoku kaua o na aupuni e, i ke kulana hoolulu o na koa kipi, ma kahi kokoke i Ca@ea.

            Ua hooho ae lakou me ka hauoli, no ka hapai hou ana i ke kaua, me na haiolelo koikoi, e hai ana, aia ka manaopaa o ka aina, ua piha i na hooiaio ana, no ke koko o ko lakou mau hoakanaka ma Kerete.

            O ke Kuhina Nui Delyannis ua hai aku oia imua o ke anaina maluna o kekahi wahi papu i hoomakaukauia mamua iho o ke alo o ke Keena o ke Kuhina Waiwai, a hoike aku la. ala ka Aha Kuhina mahope o ka lahui, a e lawe ae ana lakou i ke keehina mua loa no ka hooko ana i ko ka lahui makemake.

            Ua loaa ae ka lono, e hoike ana, ua haalele koke mai ke Kuhina Kaua i kona kulana ma ka oihana, a ua kahea koke ia aku ke Kuhina o ko na Aina E, no ka hoopiha ana ia kulana me ka waiho pu aku he mau hoike, kue no ke kipoka la ana o kahi hoomoana o ka poe Kerete, e na aumoku kaua o na Aina E.

 

UA HOPU IA HE ELUA MAU

AGENA.

 

            He hookahi ae nei pule a oi mai ke ku ana mai o ka mokuahi Kepani Shinshiu--Maru, ua kali ia ka hoolele ana mai ia 183 poe i holo mai maluna o kona oneki, mailoko ae o 600 ka huina nui.

            Mamuli o ka imi akahele ana a ke aupuni, ua loaa na kumu kupono e hiki ai ke hoohuoi ia, eia he hana pakalua ke lawelawe ia nei e na Agena o keia poe Kepani, kekahi hana haihai kanawai.  No ia mea, ua hopu ia he elua mau Agena maanei i ka Poaono nei, a e hana ia aku ana ma keia mau ia aku.

 

KUKEEHU MAI NEI NA AU-

WAA LIILII.

 

            Ua loaa mai ia mako@ ka @, a ina ao hoi he oiaio, aole no hoi i kanamai na mea, he aloha ole o ua "Aloha Aina Oiaio" loa la, oia hoi, ua @iha a haalele loa aku o Kahikina Keleko@a i kona noho paaua ana malalo o ka @kapeni i he Kapena hou ae la ma ia wahi, a o ka Malamamoku a me ka Hulipahu, o ka Poaono nei no ka la pau o ko laua aelike, a i keia Poakahi e maopopo loa ai ko laua lawe hou i ko laua kulapa mua malalo o keia Kapena hou a ma@a no nae paha, ua loaa m@a @o ka Malamamoku a me ka Halipahu, a i hakalia wale no i ka lawelawe ak@ i ka hana, o ka @ole no ia imua loa.

O na paahana, he elua no wahi @ela @ paa iloko o ka @uke hoomanao a ka Ona, a o na hoki kaula iho la no ia @ e hana na pea nui o keia mok@, no ka @ maile no @ee paha, @e hoea mai @ w@ @i nui, a mali@ o lehulehu i@a @ p@h@ni.

            O @ wi@ @e@u e@h@ @a @e@, @ i @ @uiana @o@e w@ @ @e mai ma@ea, he Wa@ @ m@ @ @aw@ @ ae ana i ke kalana o @oaa m@.  @ na @ e keia @ea.