Ke Aloha Aina, Volume III, Number 17, 24 April 1897 — Page 3

Page PDF (817.87 KB)

This text was transcribed by:  Malia King
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

MAHALO IA HANA UA LANI HAAHAA.

_________

 

Nani wale no ka @

Ia Hana Ua Lani Haahaa,

Me ka Wai Auapanapa,

A o Maui no e la oi.

_____________

 

      He aina nani maoli no o Hana, ma ka noho ana, a he oluolu maikai kona mau ea, e pa mai ana mai ke kuahiwi mai.

      Ua kahiko ia oia me na ua kaulana elua, oia hoi ka Noenoe Uakea o Hana, a me ka Ua Lani Haahaa, a ke haaheo nei ko laiala mau keiki kupa ia wehi, elua o ko lakou aina a hiki i keia la.

      he umeke hamama a me ka ipukai po'i ole ka na kamaaina o Hana i na maiihini kipa aku i hiki ole hoi i kou mea kakau ke hoohalike ae me kekahi mau wahi a'u i kipa malihini aku ai, oiai ko lakou mau leo heahea e pa e mai ana ma ke kua a me ke alo o ka malihini.

      He põe naauao loa ko Hana, mai na kane a na wahine, eia ke ku nei he eono mau Hui Aloha Aina no na Hawaii, ke ole nae hoi au e koho hewa, he ekolu o na kane, a he ekolu no hoi o na wahine.

      Ua hoala ae ka Hui Aloha Aina o na Wahine o Puuiki, he hoahu dala no ka waihona o ko lakou Hui, a o ka mea oi loa aku o ka mahalo oia no ka Peresidena Wahine o Puuiki, kamailio ana ae i keia mau olelo makee aina penei:

      "O ke aloha aina, oia ko kakou houluulu a hoahu ana i waihona no ka lahui, a i ka wa e hoi hou aku ai ke Aupuni e like me mamua, o keia dala a kakou e hoahu nei, oia no ke dala e uku ia ai na lilo o ke Aupuni i kona wa e nele ai, aohe dala maloko o ka waihona.

      "O ke kumu nui keia o ka paa o ke Aupuni o na haole, in a lako kakou i ke dala, ua hiki ia kakou ke hooponopono i ko kakou aina me ke kaukai ole aku i ka hai dala.

      "Ina lokahi kakou na wahine mai Hawaii a Kauai, malalo o keia hana, ke kanalua ole nei au i ka hoopuka ae, oia ke aloha aina oiaio, aole ma ka lehelehe."

      Nani na olelo a keia Peresidena Wahine, a he ku maoli no lakou wa e malama ai @ na halawai.  Ua pau na opio a me na makua e ku e kamailio no ka pono o ke kumuhana.

      O ka lua o na mahele i hapai a maialo o keia kumuhana, oia ihoi o keia dala i hoahu ia e na lala o ka Hui i ka wa e hoea mai ai kekahi malihini kiekie mailoko mai o na Hui Aloha Aina o kekahi mau wahi okoa aku, e laa ka Peresidena, Ka@ ka@olelo, a pela aku, o keia dala ka mea nana e malama ia lakou ma ka apana o Hana, a o ka hopena, ua hooholo loa ia, elike me ka makemake o na lala o ka Hui.

      Holomua o Hana ma na hana Aloha Aina ua kamailio ma ka waha, a ua hooko ia ma ka hana, a nolaila ua kupono ke kapaia o Hana, aia ma ka papa ekahi o ka holomua.

NOENOE UAKEA O HANA.

APERILA 17, 1897.

___________

 

OLAHANI HOU NA SELA O HELENE

_________

      E Ke Aloha Aina, e hoike ae oe i keia wahi mea hou, oia hoi: Eia na sela o luna o ka mokuahi Helene, ke hoole ioa n@ aole lakou e kau maluna oia mokuahi, a hiki i ko lakou paa ana i Kawa, no ke kumu, oia no ka hana ino o keia Kapena e noho nei, a me ka malama kupono ole i na mea ai.

      O ka elua keia o ka manawa ma ke kalepa mua aku nei i kela pule, o Kapena Freeman ka mea nana i hookele aku nei a hoi mai nei, makemake loa ka poe sela iaia, no kona oluolu a me ka malama kupono i na mea ai.

      Aka, i keia hoi ana mai nei ua makemake hou ia keia Kapena Fitzgerald, e noho hou no elike me kona kulana mua, a no ia kumu ua kue ia i ka manao o na paahana a pau o luna o ka maku, a kue koke lakou i keia hoololi hou ia ana.

      He 25 ka @ui o na sela o keia moku, aole hookahi o la i makemake e hoi e hana malalo o keia Kapena, a hiki i ka wa e hookau ia ai he kapena hou aku.

 

OMEKI O HELENE

_________________

 

HE WAHI HIHIA HOOMAKEAKA.

_________________

 

Ua hopu ia o Frank Lillas, he kalaiwa kaa pio ma ka la Sabati nei, malalo o ka hihia he apuka.  Ua hoikeike ia ae na kumu o kona hopu ia ana oia hoi, mamuli no ia o na kuhikuhi  ana a Ah Poim he mea i kuai i kekahi tin, i manao ia he opiuma oloko mai kekahi mai o ko Marrow mau waiwai i hopu ia mamua koke aku nei no, no na tini opiuma, a i loli ae hoi a he poi a me ka mala keke, i loaa aku hoi ma ka hale noho o Lillas.

      He hihia ano hou loa keia, akahi no a hana ia imua o kekahi Ahahookolokolo, a o ka mea hu nae o ka aka, oia no ka lilo ana na kekahi lawehala no e noopii i kekahi lawehala oia hoi he uhaki kanawai o Ah Poi, ma ke ano oia ika mea nana e kuai mai a omo iho i keia laau make a ke kanawai i papa mai ai. 

      A o Lillas hoi, he mea kuai aku oia no ka manao e loaa mai ke dala ma o keia pake uhai kanawai la, nolaila, o laua a ielua he mau lawehala iike no laua na ke kanawai, a o ka mea ;upono wale no o, e hoopai like ia laua a i elua, i kulike ai me ka makemake o ke kanawai, aole o ka hopu i kahi lawehala o hookuu i kahi.  O ka pono ke hana ia a haule mai na lani.

____________

 

ENELANI KUE IA AMERIKA.

____________

 

      Ma ka auina la Poaono ae nei, e ulele hookuku popo ai na keiki aukai o ka Nene Ahiu me na poe Pelekane o keia kulanakauhale ma ka aoao o na Beritania a me na poe wae o na mokukaua Amerika ekolu e ku nei iloko o ke awa ma ka aoao o ka poe Mareka.

      O keia paha kekahi o na hoo kuku oi loa aku ana o ke ohohia a, no ka mea, o ka poe e komo ae ana ma ia hana, he poe laeula wale no lakou a pau i hiki ke manaoia, o keia kekahi o na hakoko aumeume mawa ena o na aoao elua, a ke kaa ke eo i kekahi aoao, me he mea la, e hookuku ana lakou me ka Hui Hawaii oia ano hookahi, oia hoi ka H. C. C.

      E laukanaka ana ka pa paani kinipopo ia la, i na poe makaikai e kipa aku ana malaila e nana ai i ka lakou mau hana.

_____________

 

UA KAA KE EO I KO HONOLULU NEI

______________

 

Ma ka auina la Poakolu nei, ua ulele ae na keiki aukai o ka Nene Ahiu, me na keiki pukani o ke kaona nei, ma ka paani popo paipai lima, oia hoi he 117 ka ka Honolulu, a he 105 ka na keiki o ke kai.  O na mea oi loa ma keia paani ana, oia o Vincent o ka Honolulu, he 64 ka nui o kana mau ai i paani ai, a me Kauka Marriott, o ka Nene Ahiu he 52 ana mau ai puni.  Kaeaea no ka hoi keia mau kaaka ma ia hana.

______________

 

LOAA PONO KE KOLOHE

______________

 

E hoomanaoia he mau pule lehulehu wale i hala ae nei, aole i hoomaopopoia ka helehelena o ka mea nana i aihue ka noho lio o Christian, ke kupakako o luna o ka mokuahi Kimo Maki, mailuna aku o ke kua o kona lio mai kahi hoolohe puhiohe aku ma Kamaki Kuea, i hoopaaia hoi ma kahi kupono i manao oie ia e lilo ana.

      Oiai nae oia e hoolohe ana i ke puhiohe, a i kona hoi ana mai, aia hoi, ua heo aku ia kona noho iloko o na lima o ke kolohe oui o ke aumoe, me ka manao aohe mea nana e ike  ike a hiki i ka weluwelu ana o ia noho.

      Ua nui no ka manawa i hakiiola ai e ha mea nona ka noho, aka, aole mea hiki he no ike pololei mai oia ua noho la i aihue a hiki i Poakolu nei, ka la a Kapiliala i poina ai i ka hoomanao ana no keia waiwai aihue ana i kailimai, a iho aku la no kai o ka uapo a Miwahala e ku nei.

      Iaia nae i hiki aku malaila, ua hoomaopopo koke mai la o Christian, aole keia he noho okoa, aka, nona ponoi no ia, mamuli o na ainaninau ia ana, ua maopopo loa ua lawe io no oia ma ke ano kolohe a paa i ka Haleiwa.

 

________________

 

MAKE EKOLU KEIKI I KA LA HOOKAHI.

________________

 

      He mea kaumaha no ka manao, ka halawai ana o kekahi ohana me kekahi haawe luuluu i ka manawa hookahi, a oiai, aole makou i hiki kno aku ma ke kahua o keia poino ulia i kau mai, nolaila, ua maopopo ole ia makou ke kahua pololei e hiki ai ia makou ke olelo ae, i make keia mau keiki ekolu i ka wa hookahi mamuli o ka hemahema o na makua, aka, o ka mea pololei no ia, ma kekahi ano, a i ole, he ulia keia i kau aku maluna o keia ohana, a penei ka moolelo iloaa mai ia makou:

      Ma ka Poakolu nei, ua make iho ia ke keikikane o keia ohana, a me ka naau kaumaha a me ka minamina, ua hele aku la ka makuakane e huli pahu kupapau no keia keiki, a i kono hoi ana mai a hiki i ka hale, aia hoi, ua make hou iho la no kekahi keiki mamuli o ke ale ana i ka hua manako, a ua hoopioo koke ia ae la ka naau o na makua.

      A oiai no hoi e lulumi ana laua no keia mau keia mau keiki mua elua, aia hoi, ua make hou iho la ao kekahi, a o ka ekolu no hoi ia o na keiki i make ia la hookahi no.

      Eia ko lakou mau kino lepo malalo o na hooponopono ana a ka mea hana pahu puuwai oluolu E.A. Williams, a hiki i ka wa ka e maopopo ai ke kumu o ko lakou make, malalo o na imi ana a na Kauka o ka Papa Ola.

 

_________________

 

HOI NELE I KE KULA LOA

_________________

 

      I Hana aku nei o Noa Kepoikai, kahi i hoohulihuli ai i ko laila poe me ka manao e hoohuli mai i ko laila kini ma ke kakauinoa Hoohui Aina.  I kona kiloi ana aku i ka maunu, he wahi ula papapa ka mea i hihia ae i ke ahoa ka lawaia ia iuu loli.  A no ka nele, ua hoi mai ka lawaia me ka waiwai ole.

__________________

 

      Eia I Honolulu nei ke kahu e @ … (rest of paragraph)

 

___________________

 

UA HULI HOI MAI NEI

____________________

 

      Ma ke ku ana mai o ka Mauna Loa i ka auiua la Poalua nei, i hii pu mai ai oia maluna o kona oneki i ka Moiwahine Kapiolani a me ke Keikialii Kawananakoa mai ka lai malino mai nei laua a Ehu, i huli hoi mai la no ke kaona nei.

      He maikai a ohaoha na oiwi kino oia mau alii kiekie o ka aina.  He mau mahina ae nei ko laua kaawale ana mai ke kulanakauhale alii aku nei a akahi no a hoi hou mai i ka home oiwi o ke kino. E hooloihi loa ia aku ke ola oia mau pua alii a kau i ka puaneane.

 

_____________________

 

KEIKI MAKE I LOAA

_____________________

 

      Mawaena o ka hora 2 a me 3 o ka anina ia Poalua nei, ua loaa aku la he keiki make iloko o ke kai makai ae nei o kakaako, ma kahi o ka hale paakai o Kimo Pelekane ma Waikiki iho hoi o ka Alahukimoku.

      Ua loaa aku keia keiki uuku ua make, a i ka hoomaopopo ia ana, me ke mea la, he keiki haole paha.  Aole i maopopo ke kumu o keia he @luhua paha i ka malama, a i ole ua lawe malu ua paha e kekahi mea manao ino.

      E pono e huli koke ia ka mea nana i hana keia mau hana hoomaewaewa, a e kau koke ia na hoopai ikaika ana a ke kanawai maluna oia ano poe.

      Ua ulu pu mai nana noonoo ia ana me he mea la, ua loaa paha keia mamuli o ka lalau ana o kekahi opio me ka haole, a @o lahui e ae a i wahi e ike ole ia ai, o ka hana pono wale no o ke kiloi iloko @ ke kai i maopopo ole ka mea nana ia keiki.

________________________

 

KE KUHINA O KO NA AINA E

________________________

 

      Eia ke Kuhina o ko na Aina E, a me ka Luna Dute Nui, a me kekahi poe e ae, ma Waikiki ia e hoomalu ia mai nei, mamauli o ko lakou hele ana i kai o Kahakaaulana, no ka nana ana i na limahana Iapana, i kela pule aku nei, eia nae, ua loaa aku ia he poe ua loaa i ke samola poki, iloko o na limahana Iapana.

      O kahi aka nae, he wahi okoa kahi  ka mai a he wahi ok@a ka lakou nei e hoomalu ia ai, pela no anei, i kahi e hele ai o kekahi kanaka Hawaii e nana pono i kahi wahi mea ma Kahakaaulana, a puka ae ka mai ia wa malaila, e lae ia anei oia he wahi @ e hoomalu ia ai, elike me lakou nai ma Waikiki.