Ke Aloha Aina, Volume III, Number 18, 1 May 1897 — Page 8

Page PDF (813.89 KB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, MEI 1, 1897.

 

HE MOOLELO HOONANEA NO KE Keikialii alabati.

Ke Kaeaea o Pelekane.

 

A ME Ka Ui Madelina.  Ke Kukui Uwila o Ainapo.

 

Hoohenoia no KE ALOHA AINA.

 

            I keia wa a kona mau makaainana e haawi mai la i ko lakou mau leo kau kau hope loa, i ku i ke aloha ke hoolohe aku.

            Oia no hoi ka wa i hemo mai ai na kauala hoopaa o ka moku mai ka uapo aku, a niau palanehe malie aku la oia maluna o na ale hanupanupa o ka moana, me ka palanehe nui.

            I keia wa a ka moku e pakika nei maluna o na aheahe lau makani o ke awa, aia na maka o ke kaikamahine alii ke hakilo pololei ala ma kahi a kona kaa alii e ku ana.

            O na waimaka o ke aloha makua, eia no ia ke hanini nei me he waikahe la, a o na hoomanae aloha ana no laua, ka mea nana e hooi loa ae i ka walania o ka naau o ua kaikamahine alii huli me a pohihihi nei o ka honua.

            Huli mai la kona alo iuka, a o ke ku aku a kona makuakane alii i ka uapo, ua iho makawalu mai la kona mau waimaka me ka ehaeha nui o kona naau.

            Aohe hoi e hihi, ke hele nei oia mahope o ka hookonokono a ke aloha, no ka mea a kona naau i manao nui ai.

            Eia ke ano nalo aku nei kona ike ana aku i na helehelena o kona kulanakauhale alii, oiai hoi, ka pouli a me ka poeleele e hoalii mau iho ana maluna o na kaupoku hale o kona aina kulaiwi.

            A eia hoi kona halelana au i ke kai, ke lawe a lilo nei i ke ka-ke o Lehua, i ka ua mea he holo.

            Mahope iho o ka pau ana o kana nana ia uka o ka aina, ua iho aku la oia no lalo o ka moku no kahi hoi i hookaawaelia nona e kona makuakane alii, a e ukali ana no hoi kana mau kauwa wahine mahope ona,

            No ke ano halanalana, ua wehe ae la oia i na aahu e kahiko ana maluna o kona kino, a haule aku la oia moe iluna o ka moe a, a pela pu no hoi me kana mau kauwa wahine.

            O ke kumu nui paha o ko lakou loaa ana i keia ano ma'i, oia no ka akahi a holo ma ka moana akea, a pela kau koke ai keia haawina maluna o lakou a pau.

            Ua hoomau ia ka holo o ko moku no ka huli ana i na aina, a ma ia ano paha e loaa aku ai ka mea nona na hiohiona nani a ke kaikamahine alii e aloha nei.

            I ka lua o ka la o ka moku ma ka moana, a oiai hoi kaiao e wehewohe mai ana, oia no ka wa a ke kaikamahine i ike aku ai i ka uhane o ka mea a kona uhana i aloha ai.

            Hele mai ia oia me na nanaina ulumahiehie a @ ae la mahope o ke kua o ke kaikamahine aki, oiai hoi eia e nana popo aku ana, me ka hele a kupoli Kanehoa, i ka ua mea he hanaia o ke aloha.

            Mamua ae hoi o ka loaa ana he wa no ke keikialii e nee hou aku ai, ua hopu aku la ua ui la o Ainapo i na lima o ka mea a kona puuwai i anoi ai, a kaomi malie iho la, me na pana kikoni ana e like me ka hana a na ipo, i pili paa ka manao o kekahi i kekahi.

            Haawi like ae la laua i na muki papalina ana, elike me ko laua ano mau, a noho iho la laua e kamakamailio ana me he mea la, eia no laua i ke ao malamalama e kamakamailio nei.

            Ua kaa e mai la ka ninau i ka uhane o ke Keikialii, me ka i pu mai i ke kaikamahine alii me keia mau olelo:

            I kekahi po mamua aku nei, ua ike lihi aku la au ia oe, e hele ae ana oe maloko o ka malapua, e pilipu ana me ka halealii, a i kou wa i kaalo ae ai maloko oia uluwehi, ua ike aku la au ia oe, e paa ana kou lima i kekahi huihui pua.

            A aia hoi mahope o kou kua, ike aku la au i kou makuakane i ka peahi ana mai, e hoi aku no loko o ka halealii, a no ko'u makemake ole, e ike ia mai ko'u ano e kou makuakane, ua pee iho la au maloko o kekahi kumu laau i hele kona mau lala a luluu i na hua ai ono a ka puu e makemake ai.

            Ua kali malie au a hiki i ko'u ike ana ia oe, e hoi hou ana oe iloko o ka halealii, kahi au i puka mai ai, a oia no hoi ko'u wa i haalele aku ai ia wahi no ka hoi ana.

            O keia wa a laua o kukai kamailio nei, he wa ia i hoopuka ia ai o na huaolelo, hoomahie mawaena o na ipo elua a oia hoi ka wa a ka iini e hookokohi ana iloko o ka puuwai o ua kaikamahine alii la.

            A me ka hoohala hou ole ae, i manawa no laua e kukai kamailio hou ai, ua apo koke aku la oia ma ka a-i o ka mea a kona puuwai i aloha ai, a honi hoomau iho la no ka elua a ekolu manawa iloko o ka minute hookahi.

            Ua hoohala ia keia manawa hooipoipo o ua mau ui la, me ka piha pono o ka manawa i na hoiloli a ka makemake.

            A me ia makemake no e lalau ana i ka iwihilo, i puoho ino ae ai ua kaikamahine alii la, a haha newa ae la oia ma ka paia o ka rumi ana e moe ana.

            Aia hoi aole iho la ka mea ana i lia ai, a oia hookahi wale no ia e oni nei ilana o ka bela, aole hoi ke a-la, ka hoapili o ka malualua.

            Ala ae la oia iluna me na manao kupilikii e lalawe ana iloko o kona iwihilo, a na na waimaka no o ka ehaeha e hoohanini ala  ke kaha o Kaunalewa.

            Pii ae la oia iluna o kona halelana au i ke kai, a nana aku la ma@ua o ko lakou alahele e hele nei.

            Aia hoi, o ke kuakea wale no o na ale ka mea i ke ia aku, aole hoi ke kino o kekahi moku, a ano e paha, koe wale iho no na manu lawaia e alamio ana iluna o ka ohuku ale, me ko lakou mau nuku, i hele a mimo ke hopu iho i ka lakou mau lawehala a maalo ae ana mamua o ko lakou alo.

            Me keia mau ouli ana e ike la, i ano hoomama iki ia ae ai kona mau manao uluahewa o ke aloha kane, a puana ae la oia me keia mau huaolelo i ku i ka walohie a me ke aloha.

            Ke nana aku nei ko'u mau maka maluna o keia moana akea, me ka halialia waimaka e halihali pu ia mai ana imua o ko'u alo, i mea na'u e hoomanao ae ai nou e ka mea a kuu uhane i aloha ai.

            Aole anei e hiki ia oukou e na manu kaahele o ka moana, i ka wa e pau ai o ka oukou hana maluna o ke kai akea o ka moana nei, e hoihoi pu aku oukou i ko'u aloha a hawanawana aku ma ka pepeiao o ka'u mea e imi nei me ka hoike pu aku, ei ae ke aloha ke mauna mai nei i kona kino mahope o ka mea hookahi ana i molia ai a ku i ke kuahu laa o ka Mea Mana Loa.

            E imi aku ana au iaia ma na welelau a pau o ka honua, no ka mea, o ko'u kuleana ia o ka au wahine ana mai maluna o keia moana akea, a aole hoi e hiki ia'u ke hoololi hou ae i ko'u mau noonoo ana, no kahi mea okoa, a hiki i ko'u wa e hui kino ai he maka a he maka.

            O ka panina o ka'u huakai hele, aole ia e hiki ke kau palenaia e kekahi mea kino okoa aku, mawaho ae o ka mea a'u i aloha ai, oiai, o ko'u kuleanaia a'u e paa nei a hiki i keia la.

            Me keia mau huaolelo kanaenae, holoholo iho la oia mai mua a hope, e hoonana i namea a kona maka i ike ai ma ka hihio moeuhane.

            I ka pau ana o kona holoholo ana imua, a ihope, noho ihola oia ma ka lanahauki, e noonoo ana no kana mea e hana ai.

            Oiai no nae ola e noho ana ma ia wahi, oia no ka wa i hele mai ai o kekahi o kana mau kauwa wahine, a kamailie mai la penei:

            O kekahi e kau mau haiawahine, ua makemake oia ia oe e ke alii no kekahi mea huna ana i ike ai, a he mea hoi i ka pomaikai nou e ke alii.

            Na keia mau olelo a ke kauwa wahine, i hoomama koke ae i ka manao kaumaha iloko ona, a haalele awiwi iho la oia i kana wahi e noho ana, a hele pololei aku la oia no kahi a kana kauwa wahine e noho ana.

            E hoomanaoia o keia kauwa wahine nana keia mau olelo, i makemake ai e kamailio pu me ke alii, he wahine kilokilo oia i hiki iaia ke hoololiloli i kona ano mai ka opiopio a i ka luahine haalele loa.

            A he ike hoi kona i like me ke ani ani ka moakaka, a iloko o keia wa @ lakou e holo nei, ua ahuwale na mea huna a pau o luna o ka mokupuni, kahi a ke Keikialii Alabati e noho ana.

            I ka wa a ka Ui Madelina i hoea aku ai imua o kana wahine, aia hoi, na hiohiona o ka hauoli e hekau ana maluna o kana kauwahine.

            Me ka hookaulua ole iho, ua pane aku la ke kaikamahine i keia mau huaolelo ku i ka olioli.

            Ano ke nana aku nei au i kou mau helehelena, ua hoopihaia oe me ka hauoli, a pela au e haupu ae nei, aia loko ou he manaolana hauoli, e hiki ai ke hooko kokeia na mea a pau a ko'u puuwai e akenui nei o ka hoea aku ilaila.

_____

            Ma ka Poaono nei, ua kuu mai la i keia ola ana o John Wahinemaikai ma ko laua home, ma Kawaiahao.  He mau la loihi no ke kaa ma'i ana a ha'i wale aku ia.  Haalele iho la oia he wahine a me ka ohana aloha wale

_____

E HOOMAKA ANA I KEIA POAKAHI.

 

No Hookahi Pule Wale no.

 

            E Haawi ana makou i ka poe @ mai i ka mana o ke kuai i ka nui no na mea liilii.

Na Kalakoa Amerika he 30 i-a i ke                             1.00

Na Dimiti he 14 i-a i ke                                              1.00

Na Lole Kalakoas (Duck) he 10 i-a i ke                     1.00

Na Lole Keokeo he 20 i-a i ke                                    1.00

Na Lole Hauhuli he 15 i-a i ke                                                1.00

Na Kalakoa Haekaeka he 20 i-a i ke                           1.00

Na Dimiti he 12 i-a i ke                                               1.00

Na Lole Kikokiko he 8 i-a i ke                                    1.00

Na Keokeo he 15 i-a i ke                                            1.00

Na Pale Uuluna 42 iniha laula, he 8 i-a i ke                1.00

Na Halii Moe 81 iniha laula he 16 keneta o ka i-a.  Na Halii Moe oo iniha laula he 22 1/2 keneta.  Na Halii Moe Nani 81 iniha laula he 20 keneta o ka i-a.  Na Pale Pakaekau Lilina he 17 1/2 keneta o ka i-a, Na Kawele Holoi Lima Damaseka he $1.25, 1.50, 1.75 no ke kame 30 keneta i ka i-a.  Na Tawele he 35, 55, 75 keneta a hiki i ke $1.00.  Na Uhi Moe he $1.00, 1.25 a me 1.50 o ka mea hookahi.  Na Papale Kapu o na Kane he 45 wale no keneta.  Na Papale o na ano a pau ma ke kumukuai hapalua like.

            Mai hookuu i keia wa kupono loa e hele mai ai i ko makou Halekuai.

L.B.KERR,

HONOLULU ALANUI MOIWAHINE.

_____

            Ua lawe mai nei ke Doric he 551 Pake no keia awa.

 

            Ma ka hora 10 o ke kakahiaka Poaono nei, i hala aku ai ka mokukaua Amerika Petrel no na kapakai o Iapana e holoholo ana oia malaila me ke kiai ana i na kupa Amerika, no elima makahiki ka loihi.

_____

OLELO HOOLAHA.

 

            E ike auanei na ano kanaka a pau ke nana mai i keia, mai Augate 1, 1896 ka waiho ana e na waiwai like ole o Isinuti Japana, iloko o ka hale o Ohu D. Kauhane, ma Malamalamaiki, Hilo, Hawaii, a hiki i keia la 24 o Aperila, 1897, aole i uku ia mai ka uku hooli malima no Eha Dala ($4.00) o ka malama hookahi, ua nui ka manawa a'u i koi ai iaia e hookaa mai, olelo mai oia a mahope, hoomanawanui au a hiki i keia wa aole i loaa mai, ke hoolaha aku nei au ma ke akea i na mea a pau i kuleana i ua mau waiwai la e uku koke mai ia'u i na dala he $36.00, mai keia la 24 aku o Aperila 1897, me ko'u helu pu ole me ko'u mau luhi a me ka nui o ka manawa i hoomanawanui ia, i ole e uku ia mai a hala na la he 15, e haawi no au i kekahi mea e kudala i ua waiwai la, i uku ia no poho a pau.

SAMUEL KAILIMAI,  Lunahooponopono waiwai o Ohu D. Kauhana.

_____

OLELO HOOLAHA.

 

            E ike auanei na mea a pau, ke papa nei au i ka hookipa, a hoaie ana @ kuu wahine mare, nona ka ina o Mrs. Lauki Puli, no ka mea, ua haalele kumu ole mai ia'u, a ua hele aku me ke kane hoa, (manuahi), aia ma ke kulanakauhale o Honolulu e noho nei.

            A o na poho o ka poe e hookuli ana i keia, aia no ia maluna o ka mea waiwai.

PULI.

Keauhou, Apr. 19, 1897.

_____

David M. Kupihea

 

            1.  he mea malama a hooponopono i na Buke Helu Waiwai.

            2.  He mea hana i na Palapala Kuai, moraki, aelike, Hoohui (P@, corporation, @)

            3.  He mea ike i na rula e mealahi ai ka lawelawe ana i na Oihana Kalepa e keia me kea ano.

            4.  He me unuhi olelo.

            5.  He mea kokua i na mea pili ana aina.

            6.  He mea wehewehe i na hihia like ole i pi i i ke Kanawai.

            7.  He @ Kuai aina.  Dala me ka Haole.

 

HAWAIIAN COMMERCIAL AGENT.

            He Agena Kalepa i na Waiwai Hawaii o kela a me keia ano.

            E loaa no ke Kope, Uala, Pia Kale, Laiki, a pela aku.

            E @ no na @ a me Puaa @ helu ekahi.

HE AGENA KAUOHA I KA ANO WAIWAI O KA ANO A PAU MA NA AINA E.

            He oluolu na kuka ana, a he @ ka aku @.  E leta mai a lole e Kipa @ loaa no au ma ka Halekuai "KALANIKI."

Alanui Moi, Honolulu.

_____

KA LAAU HOOLA A KAMALENA.

 

            Ua makemake au e hoike aku i ka waiwai o ka Laau Kunu a Chamberlain ma na wahi a pau@.  Ua hoopakele mai oia ia'u mai kekahi kuau ikaika loa i loohia ia'u, iloko o 24 hora, a no ia kumu ke hoike aku nei au me ka oiaio aole au e hele wale me ka loa ole o ia Laau kaulana.  O keia ka Laau helu ekahi iwaena umi tausani. -O.R. DOWNEY, Lunahooponopono o ka Democrat, Albion, Ind.

            Kuaiia o na poe hana laau a me ka poe kuai aku.

Benson Smith & Co., Agena Nui, Honolulu, H 1

_____

            He oiaio no hoi, he haawina kiekie loa keia i loaa i na poe kalepa, i mea hoohoihoi aku i na poe kuai mau iloko o ko lakou mau halekuai, a i hoakea ia ae hoi mai ka Hui Kula Laau o Meper a me Eshlman, Steling, III ai  a i hooia la ae hoi e Mr. Eshleman:  "@ o 16 makahiki o ko'u lawelawe ana i ka hana kuai laau lapaau, aole loa au i ike a i ole i kaai a i ole hoao i ka laau lapaau i haawi ia, i @ aku ka maikai, e like me ka Laau Kumu, Kerela a me ka Laau Hi a Kamalena.

            Ke kuai ia nei lakou maloko o na hale kaaka a me na wahi haawi laau,

Benson Smith & Co., Agena Nui, ma Honolulu, H 1.

_____

            Ma ke kakahiaka o ka la 20, Feb. 1896, @ loaa iho la au i ka ma'i rumatika a waiho iho la iluna o ka moe a hiki i Mei 21, ua loaa ma la ha omole Laau Hoola a Chamberlain.  @ ko'u hoao mua ana, ua loaa mai la ia'u ka oluolu, a i ka lua o ka manawa o ko'u inu ana ma loaa iho la ia'u ke ola.  A mahope koke iho @ keia ua ola loa ae ia wau -A.T. MOEKAUA Laverne, Miau.

            Kuaiia e ka poe kauka a me ka poe pa'@ laau.

Benson Smith & Co., Agena Nui, Honolulu, H 1

_____

            Aole e hiki i kekahi kanaka ke lilo i K@ po kekahi wahi, koe wale no ma ke koke lokahi ana a na hoa e noho pu ana, o Geo. W. Humphrey he kiaaina i ike puiia no Swanton, Ohia, a me ka la 17 o Ian. 1896, ua kakaou iho la oia penei:  Ma keia ke hoike aku nei au i ki mahalo i ka Laau Hoola Kunu a Chamberlain.  O ko'u ohana a me na makamaka @ hoao lakou, a me ike hoi he laau maikai loa no he kunu a me ke anu. -GEORGE W. HUMPHREY."

Benson Smith & Co., Agena Nui, Honolulu H 1

_____

WILLIAM KAMALI.

 

HELU EKAHI ma ke Pena Hale a pau, Kau Pepe, a Lu One paha, e like me ko oukou makemake.  ua hiki ia'u ke hoohina hinu i na Umeke, Puhui Moe, Pahu Ume, pakaukau i hiki ole ke hoomaemae hou ia.  ina oukou e makemake e na makamaka a me na hoaloha e hoomaemae i ko oukou mau home, a i ole o na pono hale paha, mai poino i ka kipa mea mai i o'u nei, a e loaa no na kuka oluolu ana, mamua o kekahi poe e @.  O na kauoha mai na Kuaaina mai, ua hiki ke hooko la ma ka eleu.

            KEENA HANA MAUKA iho o ke Keena o Ka Makuainana, Helu 75 Alanui K@ maloko o ke Keena o S.K. Pua.  Wahi Nobe @.

may 15 -6m dly.

_____

S. KAAUMOANA.

 

            HE MEA KAHA KII HALE O na ano a pau, a he Luna Nana hoi i ke ano o ka hana ia ana o ko oukou mau Hale.  E waihona no na kauoha ma ke Keena o KE ALOHA AINA.

            WAHI HANA:  Kula o Kamehameha.

            WAHI NONA.  Ma P@.  He oluolu ka a kau ma ke koka mea