Ke Aloha Aina, Volume III, Number 22, 29 May 1897 — Page 5

                                           KE ALOHA AINA 
                               KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 29, 1897 

 aoao, iloko o 20 makahiki o ke ku ana o ke Kuikahi. 
    “A ma ka aoao hoi o ka poe kanu a mahiai ko o Hawaii, he $48,367, 794 e palua ana hoi i na huahelu o ka huina hope, i loaa aku ai kela huina nui mua ma ka aoao o ko Amerika pomaikai.” 
     O keia na manao wehewehe o Kakina, kekahi o na Kuhina pakalaki o ke au hooponopono aupuni malihini, a he Komisina Elele hoi no ka Ninau Hoohui aina e anee la ma ke alo o ke Kapitala, o Wasinetona, ka mea hoi a makou e olelo nei, elike no me ka haawina mua i loaa iaia he pakalaki ma na ano a pau, pela no oia e anee ai malaila, a hiki i kona hoi nele ana mai i Hawaii ne, me ka waiwai ole.   
     Ua ike no n apoo o ke aupuni Repubalika, he kanaka hiki ole ia o Kakina ke hilinai ia, ma ka pohai o ko Wasinetona mau kanaka piha noeau, oia no nae ka keia aupuni i hoouna aku nei, me kona hooi mau aku ia na hoonaukiuki ana i ko Amerika poe, ka kumu ona i kaiehu ia mai ai mai laila mai. 

                               E KAOHI IA ANEI NA PILIKOKO I 
                                             KA HELE ANA ILAILA? 
     Ae, he hoohuoi ka makou e wahiho aku nei imua o ka lehulehu, a e lilo ana paha ia, i mea e hoopuiwa ai i ka manao o ka poe nana kakou e rula nei ma ke ano o ka noho aupuni ana maluna o na mokupuni liilii o Hawaii, kahi hoi nona ka lahui i piha i ka makee a me ke aloha no kona mau hoa kanaka i loaa i na palapu a me na ehaeha o keia noho kino ana. 
     O ke kumu nui o ko makou lawe ana mai i keia manao a kamailio akea aku imua o ka lehulehu, oia no na hana hoopauha a na hoa o ka Papa Ola i na makamaka a me na pilikana ponoi o na poe e noho mai la i ka aina o ka Ehaeha, oia hoi o Kalaupapa a me Kalawao ma Molokai, ma ko lakou ae ole ana i na poe i pili ia poe, i kekahi wa a ua Papa Ola nei, e makemake ai e hele no ka nana ana i ko lakou kulana ola holomua. 
     Oiai makou e hoakaka ana no keia mea, e pane mai ana paha lakou i ke kumu nui o ka aua ia ana, a hoole ia ana o na makamaka a me na pilikana ponoi o ua poe ma’i la, o loaa la lakou me na ulia poino o keia mai, e hele aku ai e ike ia lakou a he mea hoi ia e hooi aku ana i na poino maluna oia poe. 
     He mahalo makou i na hana makee ola a ka Papa Ola i hana ai, ina nae lakou ua hooko pela, a ua kapae ole ae i kekahi rula o ka lakou oihana makee ola, ka mea hoi a makou e olelo nei, eia lakou ke hana nei i ka mea kaulike ole oia hoi, i ka poe wahine haole a me na mailihini o na aina e mai, ua hikiwawe loa na hoa o ka Papa Ola, i ka ae ana aku ia lakou e holo no Molokai, e pai ai i na kii hoohenehene o kela poe, i loaa i na palapu o ka ma’i, malalo o na lilo o ua Papa Ola nei.

    He hana kupono anei ka ae ia ana aku oia poe, e holo lakou ilaila e nana ai, a hoi mai o ka lakou makana ia e hoouna aku ai na ko lakou mau hoaloha ma na aina, kahi a lakou i hele mai ai, ina he oiaio na lono o keia ano, alaila, ua oi loa aku ka pono, ke hoopau loa ka Papa Ola, i ka lawe ana aku i ka poai o keia poe e kumakaia i ke ano o ka noho ana o kela poe. 
    A ina hoi e hookuu mau ia ana keia poe e hele ilaila e nana ai, elike me keia ano mau a lakou e hele nei, heaha hoi ka mea e aua ia nei o na pilikoko o ka poe ma’i, no ka mea, o lakou ka poe kupono e hele ilaila, aole o na malihini o na aina e mai. 
     A ina hoi e aua ana ka Papa Ola, alaila, mai ae aku i ka poai o ka poe hoohenehene, e hele hou ilaila, e hana ai i ka lakou mau hana hoomaewaewa.  O ko makou manaoio keia, e kue ana i na hana kapakahi a pau a kekahi lala o ke aupuni e lawelawe ai, elike me keia e hana mau ia nei i na la i hala ae nei. 
     
                                                                    KE KEIKI AUWANA. 
     Ua loaa ae kekahi wahi keiki auwana ia Frank McIntyre inehinei, a ua lawe a malama ia hoi e Mrs. P.C. Jones, a nana hoi i haawi aku iaia iloko o ka lima o kona makuahine i ke ahiahi loa ana iho mawaena paha o ka hora 5 a me 6.  O na makua o keia wahi auwana he Norewai a e noho ana hoi ma kahi kokoke aku i kahi o Kimo Pelekane mauka o Kapalama. 
     He nui wale o na keiki o keia ano e hele auwana ana ma na alanui o ko Kaona nei, a o ke kumu no hoi o ko lakou nalowale, oia no ka palaka o ko lakou mau makua a hookuukuu ia lakou e hele ma ke alanui, a hiki i ko lakou nalowale ana .  Mai hoohalike na makua Hawaii ia lakou iho, me keia mau makua Norewai. 
     Kia kekahi wahine Kepani me kana mau mea paahana paikii, a ua ulele ae oia e pai i ke kii o ka Halealu.  Imi hana no keia poe, a pela no e loaa ai ke kuonoono o ka noho ana ma keia mua aku. 
     Ma ka heihei moana a kela poe mokupea, he eha ko lakou nui, mai Kapalakiko mai a hiki i Honolulu nei, ua lilo ka eo i ka mokupea S. G. Waila oia kai hoea mai @e iloko o 15 la holo mai Kapalakiko mai. 
     
                                                    KA HALAWAI A KA AHA KUKA. 

                                                   Eia hou keia Auamo a ka Lahui 
                                                                    e na’i ai. 
     Ma ka halawai ana a ka Aha Kuka o ke aupuni, i ka auina la Poalima nei, ua hoea ae ma ia halawai ana a ka Ahakuka, ka Peresidena S. B. Dole, na Kuhina Kamika a me Kupa, na hoa o ka Ahakuka, Robikana, Kenede, Make Robikana, Kane, Mendonca, Naone, Jones a me Waila. 
     Kamailio mai ke Kuhina no na mea e pili ana i na hoolilo o ka Papa Ola, elike me ka bila haawina i hookaawaleia no na hoolilo o 2 makahiki, e pau ana i Dekemaba 31, 1897, nona ka huina o $10,000 a mailoko ae hoi o kela huina e waiho ana he $2,124.23, aka, ua hoomahuahua hou ia ae na hoolilo a oi aku mamua o $5800. 
     Ua kakoo ikaika mai ka Peresidena o ka Papa Ola, me ke noi ana i na hoa o ka Ahakuka e haawi ia i bila haawina kuikawa malalo o na apono ana a ke Kumukanawai. 
     Wehehwhe loihi mai no hoi ko Peresidena no ka pono o ka haawi io ana aku o keia mau hoolilo no ka poe na lakou i malama ka poe i hoomalu ia makai o Kahakaaulana.  A o keia bila haawina kuikawa, ua aponoia no ia malalo o ka Pauku 81 o ke Kumukanawai. 
     Ninau mai o Senate Waila maihea mai la i hookaawale ia ai kela heluna no ka mailele, a i ole no ka hoopae limahana paha? 
     Ua puka mai kekahi mau hana a ka Papa Ola no na bona e pili ana no kela poe paahana o Kinai-Maru i hoihoi ia ai, a e uku ia mai iloko o 60 la, a ma keia hoopapaa ana i puka mai ai ka uku o kela poe nana i kiai iho nei, a hiki i kela wahi mailele a lakou i hoopuiwa ai, i ka huina o $2,300. 
     He pokeokeo maopopo keia o ka pakeke o keia poe. 
     Eia nae, ua lohe mai makou, ua hoola na hoa o ka Ahakuka i ka ae ana aku i kela haawina o $5,800, a me he mea la, o ka oi loa aku no o ka pono, na ka Peresidena no o ka Papa Ola, e uku ia mau lilo, mamua o ko ka lehulehu ae ana aku e auamo ia mau ehaeha, a ina aole ana pela, alaila, na ka lahui ana no e auamo ia mau ehaeha ma keia mua aku. 

     Eia ka Hui Pakaka Nalu e Waikiki ke hee pueoue mai nei i na la Sabati a pau, malalo o na hooponopono ana a kekahi keiki Hawaii oiwi kuokoono, a ua hoohalahala mai kekahi poe no kela hana ia i ka la Sabati.  Aohe no o makou kuleana ma ia mea, oiai ua wehe kau@aia ia na haua kue kanawai a pau e keia aupuni, a pela e hiki ola ai hoomalu aku. 

                                                          KA LA HANAU O VICTORIA. 

     O ka la, Mei 24 iho nei, oia ka piha pono ana o na makahiki he 78, o ke ola ana o Victoria, ka Moiwahine Pukonakona o Pelekane, ka Emeperesa o Inia, ka mea nona ka la hanau i mailanai nui ia e kona lahuikanaka a hiki i keia la.  Ua welo haaneo na hae o na pahu hae o na Luna Aupuni like ole ma ke Alo Alii o Hawaii nei, a i ke awakea i haawi mai ai na mokukaua i na kupu aloha ana no ka hanohano o ua kaikamahine la, nana e rula nei ka aina i oleloia aole e napoo ka la ma kona mau kualono.  Mai ka hora 3:30, a hiki i ka hora 6:30 p.m. i haawi ai ke Komisina he anaina ike no na mea a pau i kono ia, a i ka hoomaopopo aku, he mau haneri kai hiki ae malaila. 
     
                                                               HE HANA HOOKAMANI. 
     Ua nui a loihi na manawa i hala ae nei, a ua piha hoi na makahiki eha o ko ka lahui Hawii ku ana me ka maliu ole aku malao o na hookonokono ia a me ana kupaku oihana ana mailoko mai o ka poli o na Keena Aupuni, o ka Repubalkia Hawaii, me ka manao, he kumu ia e maka’u mai ai na kanaka aloha aina oiaio, a haawi pio aku ia lakou, e lilo i poe e alakai makap ia ana iloko o kekahi lua ahi enaena i kona wahi e make ai. 
     Aka, kupaa mau ka lahui Hawaii, lawe ia aku na palapala laikini oihana o kekahi poe me ka hewa ole, hoopau maoliia mai hoi kekahi poe limahana iloko o na keena oihana me ke akupale pu ia mai hoi, aia a hoohiki pau pele pau mano mai oe, alaila, noho no oe i Luna aupuni, ai no oe i na kohi kelekele a ka Puukolu, aka, o na Hawaii aloha aina, ku ae lakou iluna me ka manaopaa, e hele imua no ke aloha ia ka aina hanau a hiki i ka hopena. 
     Waiho aku lakou i na hana aupuni a pau, a hele kohana aku o ke kino wale no.  I keia la, eia ua aupuni Rpubalika nei nana oukou i kipaku aku ke bulapu mai nei, e hoi hou aku no oukou me ka hoohiki kakoo mau ole i keia aupuni, a na oukou no e koho i ka mea a oukou i makemake ai.  He mau hana apuhi wale no keia, no ka mea, ua ike i ka nawaliwali, a oia ke kumu o keia hoomalimali hou mai ia kakou.  E kipaku aku ia satana e hele pela, no ka mea, he palu keia i wahi no kakou e punihei aku ai, kani no ka lakou nei aka. 

     Aole i malamaia, ka heihei waapa mawaena o ka Ma@ona a u@ ka Piledelepia ma ke kakahiaka o ke la Sabati nei, mamuli o ka kue @i hepe ana o na poe a ka Piledelepia. 

                        KA LA HANAU O KA MOIWAHINE VICTORIA. 
                                        Piha-u ka Aha Ike a ke Komisina Beritania. 

      Ma ka hora 3 a me 6 o ka auina la, Poakahi nei, Mei 24, 1897, ma kahi noho o ke Komisina Beritania i malamaia ae ai, he anaina ike, a hoohanaohano no ka la hanau o ka Moiwahine Vicotria o Beritania Nui, i ke 78 nei o kona mau makahiki, na akoako ae ka lehulehu e like me ke kono akea a ke Kuhina Beritania, mawaena o na poe i komo pu ae no ka hoomanao ana i ka la hanau o ka Moiwahine o Beritania Nui; Na Peresidena S. B. Dole o ka Aupuni Repubalika, a me Jas. K. Kaulia o ka lahui Aloha Aina na Kuhina o ke Aupuni Repubalika, na Luna Aupuni o na Aina E, na ‘lii o na aumokukaua, ka Papa Hooko o ka Ahahui Aloha Aina o na kane, ka Hope Peresidena o ka Ahahui Aloha Aina o na wahine, a me kona mau lala o ka Papa Hooko, a me ka lehulehu a pau. 
     Malaila ae ka Bana o ka mokukaua Piledelepia a me ke Aupuni, a iloko a na leo kupinai o na hokeo a na puali Puhiohe, i malama ia ae ai ka Aha Ike i ke Komisina Beritania, ma ka hora 3 p.m., ponoi. 
     Ua hoouluwehiwehi ia ka hale a me ke kahua akea ma ka aoao ma Ewa o ka hale me na kahakahana like ole o na hae o na aina e, a me na lipo o ka wao. 
     Oiai ka huakai e nee ana mai ke ala aku o ke Kuhina a kaalo ae la ma ka rumi hookipa, aia malaila he Aliikoa Pelekane, e ku ana me ka Buke a me ka inika, a ma aila i hoopaa iho ai na poe a pau i hele aku ai e ike i ko lakou mau inoa, a mai laila aku a ke kahua akea ma ka aoao Ewa o ka hale, e ku ana na pakaukau a me na noho, a maluna iho na ono like ole o kela a me keia ano. 
     I ka wa a na Hawaii Oiwi o na Ahahui Aloha Aina kane a me wahine i lulu lima pu ai me ke Kuhina, na hooppuka ae la oia i kona manao hauoli, no ke kipa ana aku o na Hawaii e hoike i na hoohanohano ana aku i ka la o ka Moiwahine o ke Aupuni o Beritania, a na apo mai oia me na puili o ka makamaka a hoaloha oiaio, a wahi ana, ke hauoli nei au i ka ike aku i na kanaka Hawaii ke hiki mai i ka ike aku i na kanaka Hawaii ke hiki mai i ka la Iubile daimana o ka Moiwahine Victoria. 
     Mahope iho o ka hookuu ana o ke anaina ike,m ua akoakoa a@ la kela a me keia maluna o na pakau kau i hele a lehau me na mea ai mama o ka papa kiekie loa, ua kuu akea ia na mea a pau a ke haawi aku nei KE ALOHA AINA i na kanaenae ana e hooloihi ia ke ola o ka Moiwahine Victoria no la wa mau loa. 
     
     Eia no kekahi poe ke hoopaakiki ae i ko lakou mau manao uhauha maluna o ka inu ana i na waiona, me ka nana ole i ke ola o ka lakou poe wahine a me na keiki a e oluu ana a e moe ana ma ka @lanai o kekahi poe, me na lima e kuhi ana i o a ia nei, me ka uhane o ka mea i hoopiha ia ma ka noonoo ole.  @ akahele no hou paha ka eheehe ana i kou @@ i ole ai e pilikia la noho ana.