Ke Aloha Aina, Volume III, Number 23, 5 June 1897 — Page 2

KE ALOHA AINA

POANO, IUNE 5, 1897

 

KE   ALOHA   AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

E. A. NAWAHI

Puuku e KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU, IUNE 5, 1897.

 

KE ALII AIMOKU

 

            Ua hauoli nui makou i ka hoike ana aku imua o ka lahui aia no ke Aliiwahine o na Mokupuni Anuenue o Hawaii, ke walea lai malie la i ke aheahe lau makani o ke kulanakauhale Poo Aupuni o Wasinetona, kahi hoi Ana e noho kiai paa la i ka makaha o ke ola no na mea a pau, e noho ana malalo o ka malumalu o ke aloha i ka aina, a me ke Alii.  O Kona neeu ole ana ma kela a me keia wahi o @ @ @ @ o Amerika Huipuia, ua lilo ia he heleuma nui nana e kaohi i na manao haakei o ka poe alunu a me ka pakaha, me ka naau a me ka maka i piha i ka hoomakaleho ia Hawaii Uuku.  Aia no hoi na hoa hoopono o loko o ka Aha Senate, ke makaukau la i i na wa a pau, no ke kakoo ana i ka pono o ka Ninau o Hawaii a ke pau ka noonoo ia ana no na mea e pili ana i ka Ninau o Cuba, alaila, e hiki aku ana kakou i ka hopena o na hana no ko kakou pono.  He mea oiaio, i ka wa e hapai ia ai keia Ninau imua o na hoa o ka Hale e hiki no ke ike ia, e kaa ana ka hapanui mahope o ka Moiwahine, ka mea hoi e noho hoomanawanui mai la mao, me ke naau pauaho ole.  E hoomau aku i ke kupaa ana, elike me Kana kauoha.

 

            Ua hauwawa ae ke kulanakauhale nei, aole hoi ma ke Kaona nei wale, aka, ua hoea loa aku no ka hoi i na kuaaina na lono e pili ana i na hana a ka Aha Senate, no ka hoihoi Aupuni Mei, ma ke koho ana a ka Hale, na kaa ka hapanui ma ka aoao o ke Alii Aimoku a ke hauoli nei ko makou uhane no ka oiaio ae oia lono mai ka aina mamao mai.  A ina hoi he oiaio, he palekana ana la no ka lehulehu; a ina no hoi e hu ana, nani hu ana no ia na ke telegarapa i lawe mai.  O ka makou nae hoi ia e hoi ke aku nei, aohe a makou wahi ahailono iki no ia mea, ina iho nae paha hoi i keia mau la iho.  Aka o ka makou wale no e ao aku nei, mai pulale i ka ike a ka maka o hewa auanei ka honua i ka lelemua.  Nolaila, e nihi ka hele i ka uka o Puna.  O ka mokuahi Ala @, a i ole, o ka B@@@@ paha o ka Poaono iho e hooiaioia mai ai na lono oia ano i o kakou nei no na keehina hana a ke Senate, he mea no hoi paha no ka lahui e hokukule ole ai ke hana a lawelawe ia na koi a ka lahui Hawaii i makemake ai.  Aohe o makou makemake i ka pupuahulu, he hopena nele mahope.

 

            Oka nupepa puka pule hou a kekahi poe Hawaii e liuliu mai nei e hoopuka aku i ka Poaono iho, oia ka “Ahailono o Hawaii.”  O ka lono wale no keia o ka inoa i lawe ia mai, a koe aku ka mea pololei loa.  Ke papahi mua aku nei makou i ke aloha i ka makamaka e hoea mai ana.

 

            MAMULI o na hana hoouloku a ke aupuni Repubalika o Hawaii, eia na keiki o Kalahiki (Iapana) ke haka pono mai nei na maka, no ka pono o na makaainana ponoi o kona aina, aohe ana nana ma na hana kuloko oloko iho o ka aina, oiai no nae e holomua ana na hana a ko lakou aupuni i lawelawe ai me ka hilinai piha ia e na makaainana ponoi o ka aina.  O ko kakou wahi waa aupuni i keia la, ua oi aku kona kahulihuli ma ka hoomaopopo iho i ke ano o na lawelawe ia ana e keia poe, a i ke ku ana a nana pono aku i ke kahua nui i hoea mai ai keia mau hana hoonaukiuki, oia no ka Hoohui Aupuni, a Hoohui Aina hoi e olelo ia nei i keia la, ka mea hoi i ku ai ka manaopaa o ka lahui kumu o Hawaii i olelo ai aohe Hoohui Aina e loaa, a kau i na mamo a kakou, ma keia hope aku, ke kumu a me ka mole i ulu ai na Ahahui Aloha Aina, a puni ka Paeaina.  He mea kupanaha kona ulu ana, ua like oia me ka laau makamae i piha pono kona mau lala i ka hua, ka mea hiki ole i na enemi o Hawaii ke kulai ia kakou. 

 

            UA laulaha ae na lono hope loa maloko o na pepa Iapana, e hoike ana, o keia kuee e ulu nei mawaena o Iapana a me Hawaii, e waiho ia aku ana ia imua o kekahi Aha Uwao, i manaoia hoi, o Norewai a me Suedena ka mea nana e hoopopono.  I ka wa i haalele aku ai o ka Naniwa ia lokohama, ua manao ia, e awiwi ia ana keia hooponopono ana, mamuli o ke kuka like ana o na aoao elua aka, i ka hiki ana mai nei a lawelawe ia aku, aole i kanamai ka uaua a me ka ulolohi maoli, ka mea hoi e manao ia nei, aohe i akaka ka wa e pau ai, aia maoli no paha a he hoohana ia ma ka ikaika, alaila awiwi a holomua na nana.  O na lono hoi e pili ana no kela Aha Uwao, he mau mea hoopahulu wale no ia na ka poe kakau nupepa o Iapana, he okoa no paha ke kaona o ka puana a ka moe.  He mau ouli keia no ko Iapana nee papa mai ia kakou a o ka hope aku, aia kakou iloko o ka maiuu o na Iapana kahi i paa ai, he koho wale no keia, elike me keia mau ao hoopoluluhi e hekau nei maluna o kakou. 

 

HE LEO ALOHA MAI KA HIKINA MAI.

 

Ua Puhee na Hoohui Aina a Nalowale.

 

KUPILIKII KE KULANA O NA MAHIKO.

 

He Oia Mau o Kalani Aimoku i ke Alopali.

 

Hoomakaleho ka poe Waiwai ia Hawaii.

 

            Ma ke ku ana mai o ka Alameda i keia kakahiaka, ua ahai pu mai la oia he lau oliwa o ke aloha, na KE ALOHA AINA ka mea nana e hoike aku imua o ka lahui me na wehi momona e ko’u ai ka puu ke moni iho, a oia ka makou e panai aku nei imua o na makamaka heluhelu, me ka hoohakalia ole.

            Cairo, Washington, D.C.

            May 21, 1897.

 

            Aloha oe:

            Ua hoonuu iho i na ono o ka aina hanau i loaa mai a oe mai, a ua manao wale ae la no hoi i ka noho ana o ka aina hanau. 

 

            Eia no ka Ahaolelo o Amerika nei i keia mau la,  ke noke nei i ke kuekaa i na mea e pili ana ia Cuba, aohe mea nana e hoonioni ia Amerika, a nolaila, eia oia ma ke alahele lai malie e hele nei i keia mau la no ka mea, ua ike oia aohe Aukuu o ka loko, nana e pakaha na i’a o ka loko.

 

            O ka Ninau o Hawaii, eia ia imua o ke alo o na Senate i na wa a pau, a i hakalia wale no i ka hooni ia ae iloko o ka hale, a o ka wa ia a kakou a pau, e ike ai i ko Amerika hooko io ana i ka hana no ko kakou pono.

 

            Ianei iho nei no hoi o Wile Kini, Kamika, Kakina, Hatawela a me Alabati, a i keia mau la, ua pau aku nei i ka puhee.

 

            Ua akaka no hoi ko Kini kumu o ka holo malu, ua hana apiki oia i kahi Senate o Loko Paakai, Uta, ka mea nana i heluhelu ae he olelo hooholo, e hoohui i na Paemoku o Hawaii me Amerika.

 

            A no Kamika ma, Hatawela, Kakina a me Alapaki, ua pau aku nei i ka nalo, aohe ike la ma na alanui o Wasinetona nei, a aohe no hoi he maopopo ike ua hoi paha a i ole, eia no paha ke noho hoopue mai nei oiai, o lakou a pau, aohe nana ia maanei.

 

            I keia mau la aku nei, ua ku ae la o Diogley, he hoa no ke Senate mai Maine mai, a noi ae la i na hoa oloko o ka Hale Senate no ka ninau Hoohui Aina, a o ka wa no ia i aka ae ai o kekahi haole, a nana hoi ka aka, o ka puni koke ae la no ia o ke Senate i ka akaaka, a aole he olelo hiki iaia ke pane, a hiki i kona noho okoa ana ilalo me ka akaaka ia, me he mea la, e olelo maoli aku ana no iaia, aohe ia he kumuhana iloko o ka Hale.

 

            Nolaila, o ka Hoohui Aina e ku nei i keia la, ua pau ke aho, ua kanu ia iloko o ka lepo, o kona hoomanao hou ole ia aku ma keia hope aku.  A hookahi no Ninau e ku nei i ke alopali, oia na mea e pili ana i ka Ninau o Hawaii.

 

            Eia no hoi ke Kuikahi Panailike ke ku mauleule mai nei iloko o ka Hale Senate i keia mau la, ka puuhonua hoi a ko kakou poe mahiko i huki ai a oloolo na lole wawae, mamuli o ka piha o na poholima i ka mo mona o Hawaii.

 

            Eia ae no o C. R. Bihopa i Kapalakiko, a ke lohe mau aku nei oia i ka lono no ke umiapuaa ia o ke Kuikahi Panailike, ua naka kona mau kuli no ka minamina i na pomaikai a lakou i hapuku ai maanei, a i keia la, eia lakou a pau ke hiamoe maikai ole nei ka po, a ke ono ole nei hoi ka ai, mamuli o keia mau lono i hoea aku imua o lakou.

 

            O ka pono hoi paha ia, o ko lakou poho iho, mamuli o ka lakou mau hana ino ia kakou, ua ai a ua inu lakou i ka lokomaikai o ka lahui Hawaii, a o ka lakou nae i panai mai la oia ka hao ana ae i ka nohoalii o Hawaii, hookahuli a hoolilo i mea ole, me ka manao, he mea mau na pomaikai i na wa a pau.

 

            Aka, i keia la, heaha ka kakou mea i ike, aole anei ke hahai aku la ka hopena o ka lakou mau hana ia lakou iho no, me ko lakou manao, o ke kaili ana i ke aupuni, ka mea e holopono ai na hana, eia ka e holopono ole ana.

            Ua akamai mai nei no o Kimo Kakela, Alabati a me Samu Daimana i holo mai nei i Amerika nei, a haalele aku nei ia Dole, nana e pue hookahi i ke anu.

 

            He ma i puuwai ko ke Kakauolelo a ke Kuhina Noho o Hawaii, Frank Hastings, a he ma i pilikia loa hoi ma ka waihona o ka manao, no ka hooko ole ia o na mea e pili ana i ka Ninau Hoohui Aina.

 

            He ohaha mau no ke kulana ola o Kalani Aimoku, a eia no Kona hooluana ana ma ka Hotele Cairo i keia mau la.

 

            Ua hoea mai nei o Mrs. Vakeki Meleluhe i Wasinetona nei i ka @ ia Poakahi,  Mei 17, me kona ola kino maikai, a ke ikemaka nei i ka nani o Wasinetona i keia mau la.

 

            E hoomau aku i ke kupaa ana no ke aloha i ka aina a me ko kakou mau kapakai, a mai hoao ae e hooulu ae i ka haunaele, he mea ia e keehi paa ai na manamana wawae o ka poe kaili aina.

 

            Aloha aku a nui i ka lahui oiwi, me ka pule mau aku i ke Akua no makou.

 

KE KULANA O HAWAII.

 

            I keia la, eia ke aupuni o Hawaii Repubalika, ke ku nei ma ke kae o ka lua ahi, ma o ka ninau Hoopae Limahana la hoi ke kumu a me ke kahua i hoea mai ai o kekahi Komisina a Elele ninaninau mai ke aupuni mai o Iapana, a eia ua kanaka la i hoomana piha ia, ke noii pono @ i na kumu a me na kahua hana, i ku ai ke kipaku o kahi aupuni Repubalika @ ia Iapana e hoi no kona aina ma o na limahana la i hoopae ia mai.

 

            Ua hala ae nei he mau la, ma ka waiho ana aku o ke Kuhina o na aina e, i kana pane imua o ke Kuhina Noho o lapana, a me ka pane hoole a ke Kuhina Noho i waiho ia aku, aole loa he pane i loaa hou mai a hiki i keia la a makou e puka aku nei.  A oia hoi ka makou e olelo nei, eia ka Repubalika Hawaii ke hookanaho aku nei kona mau nanaina mamuli o ko Amerika mau kokua mai, e pale aku i ka Iapna hana maluna o lakou a pau.

 

            He mea no paha na kakou e koho a hoomaopopo aku, aohe a Amerika mea e kue mai ai i ka Iapana mau hana, oiai, ke ku ala no lakou la ma ka aoao o ka pololei a me ke kaulike.

 

NA MEDALA NO KA IUBILE.

 

            O na poe hana gula ma Birmingham, eia lakou ke hana nei i ke ao me ka po, wahi a kekahi nupepa.  Ua hanaia he umikumamalima miliona medala a me eono miliona pine, he mau kauoha hoi i loaa mai ia lakou mai ua wahi like ole mai o ka honua.  Ua oleloia ina e hookuikui ia lakou mahope kekahi o kekahi e hiki no ka loihi i ka 293 mile, a ina e kauia kekahi maluna o kekahi e hiki no ke kiekie i ke 30 mile.  No ka iubile wale no o ka Moiwahine Vitoria keia mau kauoha.

 

 

UA LAWE AE I KONA OLA.

 

            Ma ke kakahiaka o ka  [paragraph is unreadable from this point on.]