Ke Aloha Aina, Volume III, Number 24, 12 June 1897 — Page 2

Page PDF (758.40 KB)

This text was transcribed by:  Ashley Green
This work is dedicated to:  For my kumu, Shawna Alapa'i and giving me the gift of hula.

KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 12, 1897.

 

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa

na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

E. A. NAWAHI,

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU, IUNE 12, 1897.

            MA KA Poalima nei, Iune 11 a me keia la, he mau la uniki ia no na lealea heihei o ka la hanau o ka Napoliona o ka Pakipika, a e huliamahi aku ana kela a me keia no ka hoolawa ana i na mea e hoohauoli ai i ka manao, ma ke ano maikai. Koe aku na mea mawaho ae o keia mau mea, he mau mea ia i kulike ole me ko makou kahua hana, elike paha me na hana uhauha a noonoo ole.

            O NA hana a ka Elele Iapana i hiki mai ai, eia ia malalo o na hooponopono ana a ke Kuhina Noho Shimamura, ke kanaka mana nui o kekahi aina ma na aina e, elike me ia ma Hawaii nei. O ke kulana hana a ia kanaka i hoea mai ai, he mana kona e hiki ai ke hooponopono ia a hiki i ka pau ana me ka loaa ole he mau mea e hoopohihihi ai i ka noonoo o na mea a pau.

            HE elua mau nupepa a ka Hui Kalaiaina i puka ae nei mailoko ae oia punana o ka lehulehu, oia “Ka Loea Kalaiaina” a me “Ka Ahailono o Hawaii,” owai ana la o laua ka ka makuahine Kalaiaina e hoopumehana iho ai i kona mau eheu, o kahi muli pokii paha, a i ole, o ke keiki hiapo paha. E pono no kakou e nana aku i ke keiki o laua e komo ae ana iloko o kona malu, a oia auanei ke keiki a ka makua i aloha ai. Aole ka makou mau olelo, he mea e hookuee ai i ka manao oia poe, aka, e au wale ae ana no makou no ia poe. Oia nae hoi, he poe loea like wale no i ka wai opae.

            KE kaukai mai nei ka manao o kekahi poe, i manao iho e hoouna wale aku no makou i ka pepa me ka uku ole ia mai o ke pai ana, a me ka lilo i ko makou mau keiki hana, malalo paha o na manao kolohe, a i ole, he hookananuha maoli iho no paha a puni ka makahiki, alaila manao ae e hookaa, he kakaikahi paha ka poe uhane noonoo i hiki ke hana peli oiai nae makou e olelo ana pela, e kau ole aku keia mau kamailio ana a makou maluna o ka poe i paulele a hookaa polole i ke ola o ka pepa.

E HOMANAO I KEIA LA.

            O ka Poalima nei, Iune 11, ka la hanau o ko kakou Na’i Aupuni kaulana, Kamehameha I ka Nui, ka Napoliona o ka Pakipika, he la kulaia ia no ka Lahui Hawaii, ua lilo ia he la nui i KE ALOHA AINA, mai ka puka la a me ka puka pule, a ua hookuu aku makou i ko makou mau limahana no ka laulima pu ana me na hoomanao kulaia oia la, ma ke ano he Hawaii ka mea nona ka la hanau, a he Hawaii hoi na limahana.

            Ua hoike pu ia aku no hoi na Luna Lawe Pepa puka la, aohe pepa oia la, a pela hoi me ka poe lawe pakahi ma ke Keena nei. Mai lilo keia i mea no oukou e hoohuoi iho ai, oiai, ua ike no oukou a pau he la nui ia i hoomomoa ia iloko o ka puuwai o ke kana ka aloha alii, mai kinohi loa mai, a pela no hoi ma keia hope aku.

            Oiai, o ka hana maikai a keia Aliii Aimoku, ka mea i lilo ai o kona la hanau mahope mai nei, o kona mau hanauna, i mea hoomailani ia, a i pa’i punahele ia hoi iloko o ka waihona noonoo o kela a me keia kanaka Hawaii, a puni ka Paeaina, kahi ana i kukulu ai i kona makia poina ole: E hele ka opio, ka luahine a me ka elemakule a moe i ke ala, malalo o ka huaolelo kanawai, Mamalahoa Kanawai; a pela makou e kono aku nei i ka lahui, e malama ia la me ka maluhia, a e ai hoi me ke kupono. Mai hoohalike i ka oukou malama ana elike me ko na makahiki i hala, ka uhaai palena’ole ma na lealea waiwai ole e poino ai ka noho ana ohana.

 

OPAIPAI PAHA AUANEI KAHI REPUBALIKA

            Ua lilo i mea kamailio nui ia na kuka pili aupuni ana mawaena o ka Repubalika Hawaii a me Iapana, ke ano o ka laua mau kukai olelo ana, ma na palapala, a ma na hoike maka i waiho ia aku imua o na Luna Nui o keia aupuni, mai ke Kuhina Noho aku o Iapana, a nana hoi na huaolelo e aai la maluna o ke kua o na Luna Aupuni o kahi Repubalika, “o ka loaa ole o kekahi haina kupono mai na Poo Aupuni aku, he alahele malaelae ia no ko’u hoi aku i kahi nona ke kuleana e paa nei ma ke aloalii o Hawaii nei.”

            O ka ninau e pili ana i na limahana, ke kumu nui o keia pilikia i hoea mai ai, a i lilo ai hoi i kumu hooulu hakaka mawaena o Hawaii a me Iapana, aole paha oia ka io maoli o ke kumu i ala ae nei o keia ninau a ku i keia mau la, aku, aia no he mea mahope aku o ke kua kahi i ku mai ai, me ke koi mau ana mai o kana mau hana apuhi, penei a penei oukou e hana ai.

            Ua hoike ae ka nupepa Avalataisa o keia kakahiaka Poakollu, ma o ka pane la a Kuhina Kalaiaina Kini, a ilaila i ike iho ai makou he 38 ka aoao o ua hoike la o ka pane a ke Kuhina Noho o Iapana, i hoouna aku ai i ke Kuhina o ko na Aina E.

            I keia la, eia lakou ke holo hele nei mao a maanei, me ka imi ana i kumu e hoolilo ai i keia palapala kukai i waiho ia aku imua o lakou i mea ole, ma o ka haawi ana aku i mea okoa ka mea nana e pane mai ka haina o ka ninau i waiho ia aku ai.

            Ma ka Poalua nei ua laulah ae na lono, eia ke aupuni ke liuliu nei e pane aku i ka haina o ka ninau a ke Kuhina Iapana, a o ua haina la, he mea e hoopahaohao ana i ka noonoo o ke Kuhina Iapana, ina io pela e hana la aku ai ma keia mua aku, a oia hoi ka makou e lawe mai nei i na olelo a ke Kuhina Kalaiaina maloko o ka nupepa Avalataisa, a e heluhelu ia penei”

            “Aole au i ike ua hoouna ia aku kekahi haina. Ua loaa mai i ke aupuni he 38 aoao o kekahi palapala kukai mai a Kuhina Shimamura mai, he mau la i hala ae nei, a ke manao nei au, ua loaa ole ka manawa no ke Kuhina o ko na Aina E e nana pono ia mea.”

            O ka kakou wale no e nana aku ai, oia hoi, heaha la ka hopena e hoea mai ana mamuli o keia mau pane a ke Kuhina Kalaiaina ma ka aoao o ke Kuhina o ko na Aina E, oiai nae, ua holo ke kuleana i waiho la aku ai he wahi okoa, a onou ae nei he mea okoa ka mea nana e pane,

            Oehaa na hana o ke’a au hou.

 

AOLE I KUPONO O SEPANIA NO KA HOOMALU ANA

            Wasinetona, Mei 28. Ua waihoia mai iloko o ka Senate i keia kakahiaka e Frye, he palapala Memoriala i kakauinoala e 15,000 poe kanaka e noho ana ma Piledelepia, e olelo ana hoi mamuli o ka loihi o na hana hoomainoino ana a Sepania maluna o na poe Cuba, nolaila, ua hiki ole iaia ke hoomalu hou aku i na poe Cuba, a e noi pu ana hoi i ke Aupuni o Amerika Huipuia e ike koke aku i na poe Cuba ma ke ano na lakou ponoi e hookele i ko lakou aupuni.

            He lehulehu wale o na poe makahe ai i na lealea o Kapiolani Paka i @ mahi aku iwaho o laua. Ua hele na haa @ ua hua a me na haa pi’o a Ohuohu Halemano i ka lau lehua.

 

O HAWAII MA AMERIKA.

He Makana Hiwahiwa na KE ALOHA AINA i kona poe lawe pepa.

            Mamuli a na hoomanao poina ole iloko o ka puuwai o ke Alii, ka Moiwahine e hooikaika wahine mai la ma ka aina malihini i pono no Kona lahui, ua hoomanaoia mai makou me Kona leo Alii, e i mai ana e kii ae i ka papa keleawe i kahaia maluna iho me Kona ku ponoi, he makana na ke Alii i KE ALOHA AINA. A mamuli o na manao iho o ka mea i hoounaia mai ai, ua nele iho la makou me ia leo aloha o ke Alii, aka nae, oiai e mau ana no ka lalapa o ke aloha o ke Alii no ko makou hooneleia ana ma ia kii mua, ua hoouna pololei ia mai ia makou he kii i oi ae o ka nani, a wahi a Kona leo Alii ia makou, “ke hoouna aku nei au i ke kii piha o ka huakai a Hawaii imiloa, ma Amerika nei, a nau ia e hoike ae i ka lahui i na poe a pau e auamo pu nei i na mea o ka imi ana i ka pono o ka lahui, i ike ai lakou i na hookapuhi o ke Alii iloko o na ehaeha o keia aina malihini.” Aloha ka leo o ke Alii e hoomanao mai nei i ka lahui.

KE ANO O KE KII.

            He kii keia i kahaia iluna o ka apana keleawe, me ka maopopo o na helehelena, e ike ana oe i ke Alii ka Moiwahine a me na hookapuhi, Mrs. Nahaolelua, Mr. J. Heleluhi, a me Mr. Mr. J. A. Palmer, o lakou a pau i hana no ka pono: o Hawaii, a hiki i keia la, oia keia kii, a o ka mea oi loa aku e ike iho ana oe ma ka umauma o ke Alii, i kela kea a ka Hui Malu i makana mai ai iaia, ke Kea hoi nona ka moolelo ha Aumakua Kiai Kino ia no na lala kiekie o ka Hui. Ia o ka papahi ana mai o ke Alii i ua Kea la, oia ke pale ana aku i na: hana o ka manao ino, a e auhee ai ka make mai iaia aku.

NO MAKOU IHO.

            O keia pomaikai o ke Ki Makana a KE ALOHA AINA, e loaa ana no ia i kona poe lawe puka pule a puka la no hoi, ke laulima ia mai keia mau rula malalo iho penei.

            No ka nupepa puka pule, o na poe i hookaa piha mai no ka makahiki hookahi e pau ana i Dekemaba 31, 1897.

            O ka poe lawe nupepa puka pule e hookaa pau mai ana i ko lakou mau aie a hiki i Dekemaba 31, 1897.

            O ka poe lawe nupepa puka la, e hookaa pau mai ana i na mahina o Iulai a me Augate, 1897.

            O na hookaa ana, e uku ia mai no ia mai ka la i aku o Iulai a hiki i ka la 81.

            Me keia mau rula wale no e loaa ke kii makana i kupono ke makaaiauia e ka lahui a i na hanauna aku a kau i ka mamo he makana oi aku mamua ae o na mea a pau.

 

AIA ILOKO O KE KUPILIKII.

            Ladana, Mei 28. O ka mea kakau o ka nupepa Morning Post ma Konatinopela, ua telegarapa ola, ua loaa mai he lono i ke keena aupuni malaila mai Athens mai, e hoike ana aia ka ohana alii iloko o ke kulana kupilikii loa o ka poino.

            Aia ke hoomakaukau la ka Moi Keoki no ka haalele ana iho i ka halealii a me kona mau nani a pau, ua paniku aku oia i ka halealii i na poe a pau e kipa mai ana. He ikaika loa ka mokuahana mawaena ona a me kona aha kuhina.

            Ua hoopuka ae ka nupepa National Review ma ke ano mano pepa penei: “Ua hana hupo loa o Moi Keoki mamuli o kona hoololohe e noho no i Moi, oiai, oia ua kupono no ka waiho ana aku.”

 

KA AHA KUHINA O KILI.

            Ua loaa ae i ka mea kakau o ka Ahailono o Nu Ioka, mai Valaparaiso ae Kili, he lono kuikawa, ma ka la 28 iho nei o Mei, ma ke alahele ae o Galveston, a wahi ana e olelo ana” Ua laulaha ae he lono, aia ke ko ala ke au o ka huliamahi iloko o ka Aha Kukina o ke aupuni Repubalika o Kili, mamuli o ka palahalaha loa ana ae o na manao kuee mawaena e ke aupuni a me na hoa he lehulehu wale o ke aupuni, ua hoea aku keia mau paonioni ana o na aoao a i elua imua o ka Peresidena o ke Aupuni, a ua kauoha ia mai na Kuhina e paa i ko lakou mau hookohu, a hiki i ka wa a ka Aha Hooko e pau ai ka lakou mau hooponopono ana no keia mau kuee ana.

 

KA HUKIHUKI KAULA.

            Ma ka hora 3 o keia ahiahi Poaono e malama hou ia ai ka hukihuki kauia ma ka halekeaka no iho nei a Bristol, no ka aumeume ana i ka inoa mo@ a me ka makana, a penei ka papa hoonohonoho e ka huki ana.

            Makana @ kue ia Waikiki,

            Pakaka kue ia Ma@on,

            Hale Hana Hau kue ia Piledelepia.

            Ma ka hookuku kiuipapa i malama ia ma ka auina la Poaono nei, mawae no o ka Regimana me ka Hoku, ua lilo ka eo i ka inoa mua.

            Ma ka hukihuki hauia o ka Poaono nei, ua lilo ka @ o ka hukihuki mawaeaa o ka Ilole Hana lino me ka Pakaka i ka mea mua, mawaena o Piladelepia a me Waikiki i ka inoa home, a e ke Cinemania me Moanalua, oe ia Moanalua.