Ke Aloha Aina, Volume III, Number 24, 12 June 1897 — Page 8
This text was transcribed by: | Kellen And Lihau Paik |
This work is dedicated to: | Aunty Lolena Nicholas, Hau'oli La Hanau, 2012 |
3 Ke Aloha Aina, Poaono, Iune 12, 1897.
He Moolelo Hoonanea no ke Keikialii Alabati.
Ke Kaeaea o Pelekane.
A me
Ka Ui Madelina.
Kekukui Uwila o Ainapo.
Hoohenoia no KE ALOHA AINA
O keia mau oleloao maikai a ko laua kahu hanai. Ua lilo ia he me e hooi aku ai i ka malamalama o ko laua mau houpo, a nona hoi ka mea kakau e hooniponipo ae nei me keia mau wahi lalani mele:
Nani wale ka ikena aku,
I ke kula o Mokuleia,
I ka waiho kahela ae,
I ka lai o Waialua.
I ka wa i hooki ae ai ko laua kahu hanai i mau olelo, oia no ka wa a na opio i huli hoi koke aku ai no ko laua rumi moe i hookaawale ia, a holo ae la ka laka a paa, a pau ae la ka hoomaopopo ia ana aku o na nana oia po.
Oiai laua e kuupau ana i ka holo nui mamuli o na hookokohi ana a na makemake pakahi iloko o ko laua mau puuwai pakahi.
Ua poina ae la ko laua mau hoomanao ana i na mea a pau, a ua nalo pu aku la hoi na hoomanao ana no na la i hala kahiko loa, mamuli o ke komo ana mai o na manao ulumahiehie o ka noho ana ipo.
I ka lawa pono ana aku la o na ikoi a ka makemake, ua uhai a holo aku la ma ke ala ana, elike no hoi me ke ano mau o na ipo akahi a hoohui ia ae i hookahi, pela no hoi laua nei i keia wa.
Mamuli o keia uhaiaholo ala a laua ua haule aku la laua a elua iloko o ka hiamoe kulipolipo, a i puoho ae mamuli o ka hele maoli ia ana aku e ko laua mau kahu lawelawe, e hoala maoli.
Akahi no laua a ala ae, a ike pu ae la no hoi, eia ka ua awakea, a hoomanao ae la mamuli no ia o ko laua ala loihi loa.
O ke kaikamahine alii, aole ona makemake e haalele koke iho i ko laua wahi moe, mamuli o ke komo kino maoli ana aku la o ka hana a ke aloha iloko o ko laua mau kino.
Pane mai la oia i kana mau kauwa wahine punahele, e hoomanawanui mai e o’u mau hoaloha, no ka mea ua lawa ole ka manawa no maua e hooluolu ai.
O ka’u wale no ia olua, e hoi aku a e hoike aku i ko kakou poe, e hana aku i na mea a pau e oluolu ai ko lakou noho ana, elike me he mea la, aia no wau imua o ko lakou alo i na wa a pau.
Me keia mau olelo, haule hou aku la aua hiamoe hoi, a aia ka palena i ke ahiahi.
Ae nani ke kuupau ana o na opio elua i ka holo nui, @ ua poina ka hoomanao ae i na mea ai, ka mea hoi e pono ai keia noho ana.
I ka wa hoi a na kauwa wahine i kaawale aku ai mai kahi a ko laua haku e lele pu nei, aia hoi, ua kamakam@he wale ae la no laua no ke ano o ka noho hoao ana o ke kane a me ka wahine, a oia hoi ka laua e hoke ana i ka aku no ko laua haku opio.
Me na kamakamailio malie ana hoe aku la laua imua o ko laua mau hoa, a hoike aku la i na olelo a ko lakou haku opio, a ua lilo no hoi ia he mea maikai i ko laua mau hoa a pau no ka olelo a ko lakou haku opio.
Ua hookomo ia no hoi iloko o ko lakou mau houpo na manao ohilahila, pehea la lakou e hana, ina lakou e makemake no kekahi mea.
Aka oiai no nae lakou e nane ana pela, pa-e mai la ka leo o ke kamaaina mea hale i ka ia ana mai:
E o’u mau hoaloha mai hopohopo a kuihe ka manao, no ka mea, o keia mau mea ai a pau e waiho mai nei imua o ko oukou alo no oukou ia, aole no kekahi poe okoa aku.
Elike me ke kauoha a ko koukou haku opio, o na mea a pau maluna o keia aina, ua noa ia oukou, aole mea nana e keakea, a pela iho la e hiki ai ia oukou ke hele a ai maluna o keia papaaina, i lako me na mea a pau e oluolu ai ko oukou mau manao pakahi.
A oia no hoi ko lakou wa i ulele iho ai maluna o ka papaaina i ka hele a ohuohu pono i na mea ai o kela a me keia ano, i kupono ole hoi no lakou ka poe i ke kulana haahaa loa.
A oia no hoi ka lakou i haawi ae ai i na leo kahoahoa o ka mahalo maluna o ko lakou haku wahine opio, ka mea nona ke kuleana a lakou e ai hoonuu nei i na pono a me pomaikai oia au ana mai o kei kai lea.
Ua hoolawa iho la lakou i ko waho ia loko, e hoopiha ana i ka lua o ka inaina, a hiki i ka wa i piha aku ai ka waihona o ka opu.
I ka pau ana no o ka ai ana a kekahi poe, ua haalele koke iho la lakou i ka halealii, me na manao i hele a piha i ka hauoli, a hoomaka hou aku la lakou e hele ma kela a me keia wahi o ua wahi aina kamahao ala i ke kai.
A ua hoolilo nui ia hoi ko lakou manao, ma ka ike ana ae i kela a me keia mea e hauoli ai ka manao, e laa ka leo nahenahe o na manu e pa-e mai ana, ka uliuli lipolipo o na lau laau, ke ala kupaoa o na pua a me ka oluolu maikai o ke ea o ka noho ana.
Oia mau mea a pau, ua lawa ia no ka manao o ka malihini e hoohihi ai kona naau i ka noho ana maluna o ua aina ala, ana hoi a me lakou a pau e hoopoina loa ai i ka noonoo ana no ko lakou aina a me ka ohana ponoi, koe aku paha ka poe he punua pee poli ko ke alo.
I ke ala ana ae o na opio hoeha puuwai mai ko laua kuupau ana i ka holonui, ike iho la laua eia ka la ke iho aku nei ma kela aoao o Lehua, a e kau mai ana hoi na hiohiona o ka pe maluna o ka aina.
Oia ko laua wa i komo iho ai i ko laua mau lole ponoi, no ka hele ana aku e hui a e paina pu me ko laua kahu hanai, a me na mea hoi a pau i pili i ko ke kaikamahine alii aoao.
O kekahi poe, aole i hoi mai, no ka mea, aia no lakou iloko o na laau loloa o ua aina ala kahi i wale ai, mamuli o ka maikai a me ka oluolu o ke ea ke kumu nui o ko lakou maamao ole e hoi no ka halealii, elike me ko lakou ana i ka la mua.
Ua haalele koke iho laa ma opio i ko laua wahi moe, a hale aku la no ka paina pu ana me ko laua mau hoa, oiai hoi lakou a pau e kali moi ana no laua koe aku no hoi ka poe e auana la mamuli o ko lakou manao iho.
Ua hoonanea ia ko lakou paina ahiahi, me na olelo hookaau mai na lehelehe mai o ke Keikialii, a ua lilo hoi ia i mea e pipili ai ka naau o keia poe hou maluna ona.
Ua hoolilo nui ia ko lakou wa ma na kamakamailio ana, e pili ana i ke kulana a me ka nani o keia aina, a lakou e noho nei, a oia hoi ka lakou a pau i apono like mai ai i ka oiaio oia mau olelo a ke Keikialii a lakou e hoolohe nei.
I ka pau ana o ka lakou paina ana, hoomaopopo ia iho la he ehiku poe i nalowale, mailuna aku o ka papaaina, a o kekahi o lakou, oia no kekahi o na kauwa wahine pilikino paa loa o ka Moiwahine, ka mea hoi nana i kuhikuhi a i alakai pololei mai i ka moku o ke kaikamahinealii ma ka aina o ka mea ana i aloha ai.
A oiai no nae lakou e noho hooluna ana oia no ka wa i lohe koke ia aku ai na leo hauwalaau e pa-e mai ana mawaho o ka pa, a oia poe leo, aole ia no ka poe okoa, aka, no ke koena aku ia o ka poe i hele makaikai ai mai ka halealii aku.
O keia poe i hoi mai la, ua like ole ka lakou wahi i hele ai, a pela no hoi i kulike ole ai ko lakou hoi ana mai no ka halealii.
Iwaena o keia poe i hele ai, o kekahi o na kauwa wahine a ke kaikamahine alii kekahi i hele pu, eia nae, i keia wa a keia poe i huli hoi mai la, aole oia kekahi i hoi mai.
Oiai keia poe i hiki iho ai mawaho o ka rumi aina a ko lakou haku wahine opio e noho ana, ua kukuli iho la lakou a pau ilalo, a haawi aku la i ko lakou mau hoomaikai ana no ko lakou haku wahine opio, elike me ko lakou maa mau i ko lakou aina hanau.
I ka wa i ike mai ai o ke kaikamahine alii i keia hana a kona mau hoa aukai, a kahea mai la me ka leo e hiki ai ia lakou ke lohe maopopo.
E ku koke ae iluna me ka awewe, o ka mea a oukou e hana mai la imua o ko’u alo, he mea ia na’u i apono ole ai e hana mai oukou pela.
No ka mea, ua hala aku la ia mau la o ko oukou hana ana pela, oiai oukou e noho ana malalo o ka malu o kuu mau makua, a o ko laua leo noi ka mana maluna o oukou ia mau la, ma ka aina hanau.
Ma keia aina, a ma na wahi e ae e kakou e hele aku ai, owau ka mana maluna o oukou a pau, ma na mea a pau a’u e makemake ai.
Nolaila, mai keia la aku, aole loa o’u makemake e ike hou aku i kekahi ano hana o keia a oukou e hana mai nei imua o’u.
Oiai hoi, e na hana hoohaahaa i ke kulana o ke kanaka, e pono ia oukou a hoopau loa ia mau mea, a aole hoi a’u makemake e ike hou aku i kekahi poe o oukou e hana ana pela.
Uoki, a ua hoopau loa ia a ano hana kupono ole i ko ke kanaka noho ana ma keia ao, mamuli o ko’u lawe ana ae ia oukou a pau loa, he mau he aloha pilipaa loa no’u, ma ka’u mau hana a pau, a he mau hoa hoomanawa nui hoi no na ale kuehu o ka moana.
E HOOMAKA ANA I KEIA POAKAHI
No Hookahi Pule Wale no.
E haawi ana makou ka poe kuai mai i ka @@@ o ke kuai i ka nui no na mea liilii.
Na Kalakoa America he 30 i a i ke...1.00
Na Dimiti he 14 i-a i ke ...1.00
Na Lole Kalakoa (Duck) he 10 i-a i ke...1.00
Na Lole Keokeo he 20 i-a i ke...1.00
Na Lole Hauliuli he 15 i-a i ke ...1.00
Na Kalakoa Haekaeka he 20 i-a i ke ... 1.00
Na Dimiti he 12 i-a i ke ... 1.00
Na Lole Kikokiko he 8 1-a i ke ... 1.00
Na Keokeo he 15 i-a i ke ... 1.00
Na Pale Uuluna 42 iniha laula, he 8 i-a i ke ... 1.00
Na Halii Moe 81 iniha laula he 16 keneta o ka i-a. Na Halii Moe 90 iniha laula he 22 ½ keneta. Na Halii Moe Nani 81 iniha laula he 20 keneta o ka i-a. Na Pale Pakaukau Lilina he 37 ½ keneta o ka i-a. Na Kawele Holoi Lima Damaseka he $125, 1 50, 1 75 no ke kakini. O na Lole Aahu o kela kikina aku nei he 15 keneta o ka i-a, mamua aku nei he 25 a me 30 keneta i ka i-a. Na Tawele he 35, 55, 75 keneta a hiki i ke $1.00. Na Uhi Moe he $1.00, 1 25 a me 1 50 o ka mea hookahi. Na Papale Kapu o na Kanehe 45 wale no keneta Na Papale o na ano a pau ma ke kumukuai hapalua like.
Mai hookuu i keia wa kupono loa e hele mai ai i ko makou Halekuai.
L.B. Kerr.
Honolulu Alanui Moiwahine
E hoomanao iho, o ka’u mau olelo a pau e kamailio nei imua o oukou, o kou manao maoli no ia, aole hoi he mea nana e hoololi ae.
I ka pau ana o keia mau olelo a ke lakou haku opio, ua haalele iho la lakou i ko lakou kulana mua, a lakou i haawi iho ai no ka hoohaahaa ana aku imua o ke alo o ko lakou haku opio, ka milimili hoi a lakou i pailani mai ai maluna o na ale kawahawaha o ka moana kai lipolipo.
Komo aku la lakou iloko o ka rumi aina, kahi a ko lakou mau hoaloha e noho ana, me na manao hauoli hoi e oni kapa ili ana iloko o ko lakou mau puuwai.
HE HANA HOOMAINOINO
Ma na lono i loaa i ke kulanakauhale nei, ua hana ae kekahi mau keiki o ke kipuka ili o na Koolau i kekahi hana hoomanainoino ma ke Alanui Nuuanu e kokoke ana ma ka Hale Hana Uwila o ke Aupuni, i kupono loa hoi no ka hoaahu ana aku ia laua me ke kapa onionio o ke Aupuni.
Ma ka auina la o ka Poaono nei, oiai, kekahi mau kanaka e iho mai ana no ke kulanakauhale nei, ua halawai iho laua me kekahi pake ma ko laua alahele, e pii ana no ka Pali, ia wa hoohei iho laua iaia, a kaualako mai la iaia iluna o ke alanui aupuni, mamuli paha o ko laua lealea, i ka ike ana ua eha ka pake, hookuu aku la laua iaia e waiho ana iloko o ka ehae’ia, ua waiho ia oia malaila a hiki i ka hoea ana aku o na poe kokua.
Ma ka auina la o ka Poaono nei i hanaia ai keia hana a ma ka po o ka Poakahi nei i laweia mai ai laua no ka hoopaa ana ma ka halewai.
Ma Waiakea, Hilo, ua hanau mai ka wahine o Mr. Kahiokaia ma ke ahiahi Poaha la 13 o Mei, he kaikamahine nui mohaha, ka moopuna kuakani a ka makamaka P. W. Puu@h@aoi o ka Ua Ka@@ehua, a o ka makou e noi ae nei a hooluolu ia na ia e ka malihini hoi.
M@ Knott County, Ky., ua mare mai nei kekahi wahine nona ka @ o Mrs. @ J@ nona ka makahiki he @5, ia Abel Lewis @@ @ he @. O ka elima iho @ ia o kana kane i mare ai, a ua olelo ia ae no hoi, he makuahine oia no na keiki he 34, o @ @ @ @ ua oi ae loaa mau makahiki i kona makuahine hoa.
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.
Ke hoikeia aku nei ka lohe ua hookohuia ka mea nona ka inoa malalo iho, i Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai a Joseph Kahooluhi Nawahi, i make, o Honolulu, Mokupuni o Oahu, Ko Hawaii Paeaina, nolaila, ke haiia aku nei ka lohe i na poe 2 pau i aieia e ka moe i make e waiho mai i ka lakou mau koi i hooiaio pono ia, me na palapala hooia kupono, ina he palapala kekahi, ina no i hoopaaia ma ke ano moraki a ano e ae paha, ma ke Keena Loio o Jas. K. Kauila, ma ke kihi o na Alanui Nuuanu a me Moiwahine, a ma kou wahi noho no hoi kekahi, iloko o na malama eono mai keia la aku, a i ole pela e hoole mau loa ia aku no. A o na poe a pau i ale i ka mea i make e uku koke mai lakou ia’u.
EMMA A. NAWAHI,
Lunahooponopono Waiwai o J. K. Nawahi i make.
Honolulu, Iune 1, 1897.
S. KAAUMOANA.
He mea kaha kii hale o na ano a pau, a he Luna Nana hoi i ke ano o ka hana ia ana o ko oukou mau Hale. E waihoia no na kauoha ma ke Keena o KE ALOHA AINA.
Wahi Hana: Kula o Kamehameha
Wahi Noho: M@ Pauoa.
He oluolu ka auhau ma ke kuka ana.
WILLIAM KAMALI.
Helu Ekahi ma ke Pena Hale a pau, Kau Pepo, a Lu One paha, e like me ko oukou makemake. Ua hiki ia’u ke hoohiuhinu i na Umeke, Puniu, Moe, Pahu Ume, makaukau i hiki ole ke hoomaemae hoi ia ina oukou e makemake e na makii aka a me na hoaloha e hoomaemae i ko oukou @ home, a i ole o na pono hale paha, mai poina i ke kipa mua mai i o’u nei, a e loaa no na kuka oluolu ana, mamua o kekahi poe e ae. O ua kauoha mai na Kuaaina mai, ua hiki ke hooko ia me ka eleu.
KEENA HANA. Mauka iho o ke Keena o Ka Makaainana, Helu 7 ½ Alahui Konia, maloko o ke Keena o S. K. Puu. Wahi Noho Kapalama.
@ 25-@ @
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau ma keia owau e ka @ @ ka @ malalo iho nei mamuli o ko’u paa ana, male @ ana, hoomalu ana, a noho loihi ana aku no @ makahike @ @ ma ka aina @ ka Puu Pele @ Nui, Helu 1000 i ikeia ma ka inoa o @ a waiho nei ma Kalapana, Puna, Hawaii, Ko Hawaii Paeaina.
Ke hoole loa aku nei au i ke kuleana ole o kekahi mea a mau mea @ ma ia aina. A he papa a hookapu loa aku nei au i na mea a pau aole i hele a komo @ @ @ aina ia @ @ ae ole @.
O ka Oiaio Hooholo a ka Aha Kiekie au ka @ @ ma ka aina @ @
Na’u oe me ka oiaio
J. K, Kawaiwai
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau i @ owau o @ Y. @ @ @@
@@@
O wau iho no,
@ @ Aiona.