Ke Aloha Aina, Volume III, Number 26, 26 June 1897 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

2                      KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 26, 1897.                                       

 

KE ALOHA AINA

 

Hoopukaia no ka

 

Pomaikai o ka Lahulehu, a he Nupepa

na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

 

Lunahooponopono.

 

E. A. NAWAHI,

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU, IUNE 26, 1897.

 

KE ALOHA AINA PUKA LA.

 

            Ma ka Poakolu nei, ua loaa ole ia makou ka wa e hoike aku ai imua o ko makou mau makamaka heluhelu, mamuli o ka hoea ana mai o kekahi la nui kamahao no ka Moiwahine Victoria o Enelani, a mamuli hoi o na launa makamaka pili--paa ana o ka Lahui Hawaii kumu, me na kupa a Luna Aupuni o Beritania Nui ma na aekai o Hawaii nei, aole i loaa ia makou ke kowa e hoike awiwi aku ai aohe pepa oia la, mamuli o ke komo pu ana aku o ko makou mau limahana ma na lealea oia la, a ua hiki ole hoi ke hele aku imua.

            Aka, ua manao no hoi makou, aole no paha e ahewa mai ana na makamaka ia makou, mamuli o keia kuia i loaa ma ko makou aoao, aka, he mea maikai nae hoi ma ka aoao o na makamaka heluhelu ka hoolaulea pu ana iloko o na hana hoohauoli, oia Aiii Aimoku o ka honua nei, ke kahua hoi a kakou a pau e kupaa nei a hiki i keia la, oia ke aloha i ko kakou Aliiwahine Aimoku, a pela iho la i nele ai kakou i ka nupepa puka ole o ka Poakolu nei.

 

KE KULANA O KO KAKOU MOIWAHINE.

 

            Aia no ka Moiwahine ma ka Hotele Cairo kahi i luakaha ai, e walea ana me kona mau hoa iloko o ka oluolu maikai o ko lakou mau ola kino, ma ka kali hoomanawanui ana no ka hopena o ka Ninau o Hawaii, ka mea nana i kono i kona manao e haalele iho i ka aina kulaiwi o Kona mau kupuna, ka lahui, a pela aku.

            Ua hoopu-a ia aku no imua o Kona alo ihikapu, na mea e pili ana i ka Hoohui Aina, e na poe kakau nupepa hoonuinui o Amerika, me ka manao, oia mau olelo hoonuinui a hoopuiwa namao, he mea ia e hoeha aku ai i ka manao o ka Moiwahine. Aka, aole Oia i hoolohe ia mau oello makani, nooh hamau Ola malalo o ka manao kupaa, e nonoi ana i ke ahonui o na lani. e hoololi ae i ka manao uahoa o na hoa oloko o ke Senate, a ke kanalua ole nei makou i ka hoike akea aku imua o ka Lahui Hawaii, i ka wa e ku hou mai o kekahi mokwahi mai Amerika mai. aia ke eo mahope o ka Moiwahine.

 

OLOWALU KA PULE A NA EEPA

 

            Ua hoike aku makou ma ka pepa o ka Poalua nei, i ka wa i ku mai ai o ka makuahi Auseteralia, a pahole ae la ka lono no ka lawe ia ana o ka Ninau Hoohuiaina iloko oka Hale Senate e noonoo ia ai, oia ka wa i puka mai ai o na nupepa pakaha o ke kulanakauhale nei, me na poo nunui o ka hoomaewaena, e olelo mai ana, i hakalia wale no keia Ninau, i ka huli hoi ae o ka Peresidena Makinile, mai kana huakai hele ae, a ke hiki no ka oia iloko o ka Hale Keokeo, ka home noho mana hoi o ko laila mau Moi kui, a o ka apono koke mai no ka la i ke Kuikahi kaili aina, a keia poe e ake mai nei e kaili kaokoa loa aku i na pono a me na kuleana paa o ka Lahui Hawaii mai ki nohi mai.

            O keia hoi ka makou e kakele aku nei me ka oi o ka makou makakila, me ka hoike pau aku hoi imua o na Hawaii Aloha Aina a pau, mai punihei i na olelo hoonuinui a keia poe, no ka mea, ua like ko lakou nei kulana hana, me ka ma;i e make aku ana, ka aaka ma ka olelo, ke kamailio ana, a pela aku, a oia mau no hoi ka makou i olelo ai me ka wiwo ole, o ka pono a me ke kaulike, oia ko makou kahua e ku mau nei mai kinohi mai, a hiki i keia la, a pela mau aku no a hiki i ka hopena e hooko ia ai o ka makou mau olelo ao, imua o ko makou mau hoa kanaka o ka pupuu hookahi.

            O na hauwalaau ana a ua poe nupepa Hoohuiaina la ma Amerika a hiki i Hawaii nei, ua like ia me ka pa ana o ka makani kikiao, a ke hoalu no, o ka make aku la no ia a pau loa ke aho, pela hoi keia e onioni mai nei i keia mau la, he wahi hookanaaho no ka wa hope loa, no ka mea, ke ailiili mai nei lakou no ka make mau loa aku mao.

            O ka makou wale no e pahola aku, uumi ia ka hanu, hoopaa ia ke aloha a nui iloko, kiloi ia mai na opala a ko kakou mau enemi e hoea aku ana imua o ko oukou mau alo, no ka mea o ko lakou makuahine a me ko lakou makuakane, oia ka puni dala, ka mole o ka hewa, ka mea hoi a kakou i ikemaka ai, aole e hiki ia lakou nei ke kuai i na naau kupaa o na kanaka Hawaii, koe wale aku no paha na ohana Iuda kakaikahi, i huli mahope o ka hulali anapanapa o ka wai keokeo o ke dala a me ka ula lelo o ke gula, a no ia poe, aoke a makou olelo no lakou, no ka mea, ke ai nei lakou i ka momona o na waiwai pau wale, a o ko lakou mau inoa maemae iloko o ka puuwai o na kanaka Hawaii aloha aina oiaio, ua nalowale loa ia iloko o na hoomanao ia e ka lahui Hawaii.

 

MO KA LAU, LELE KA OULU.

 

Na Lono Teregarapoa

 

Muekekei na wawae o ka Aeto

ia Hawaii.

 

Huea ka iwi mai na Ilina ae.

 

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Australia i loaa mai ai ia makou na mea hou ano nui e pili ana no ka hana a Amerika ia Hawaii, e like me ka hoike a ke telegarapa i loaa mai, a e heluheluia me ke ohohia, penai:

            Kapalakiko, Iune 15, 1897.

            *  *  *  *  *

                                                                                                                        Aloha Oe:

            He kowa loihi keia o ka manawa i hala ae nei, o ko kaua launa ole ana ma na leta, e hoomanaoia, mahope iho o ko;u leta mua aku ia oe, e hai aku ana no ko'u nee ano no kahi o ka'u wahi apana hana, a oia ka mea nana i keakea mai i ko'u hoomau ana aku i na hoike ia oe i na mea ano nui e pili ana i ko kaua aina kulaiwi, aka, e hiki mai ana ka manawa a'u e hoomau aku ai i ka hoike ia oe, oiai, eia au i ke kulanakauhale o Kapalakiko nei, a e hala ana ia'u he manawa hoihi e noho ai maanei.

            No ka hoomau ana aku ia oe a me ka lahui i ka hoike aku i na mea hou ano nui e pili ana i ka Aha Senate no Hawaii, oia ka'u e hai aku nei ia oe, ua loaa mai he lono telegarapa i ke ahiahi nei. e haike ana ia lono, ua waiho ia aku la iloko o ka aha Senate ka noonoo ana, no ka ninau hoohui ia Hawaii me Amerika nei, a ma ia lono hookahi no e hoike mai ana, o ka wehe ana keia i ka ipuka e komo mai ai na ninau a pau e pili ana la Hawaii.

            E hoomanao iho oe, o ka ekolu keia o ka huea ana ia o keia iwi mailoko mai o na ilina kupapau, a i keia huea ana aohe wahi io i koe e pili ana, ua pau i ka helelei, nolaila, aole e ae ana ka Aeto e kikoo kona mau maiuu i na iwi io ole, elike me keia. Nolaila, mai hopohopo, aole loa he Amerika oiaio e ola ana i keia la, e ae aku e hoohui ia Hawaii me Amerika, koe wale no na Amerika i hoolilo i ka olelo a ke Akua i uhimaka e hooko la ai ko lakou mau manao powa. aole loa nae he Amerika oia ano e loaa ma Amerika nei. koe wale no, aia ma Hawaii ka nui oia ano Amerika. Ua hoike ia mai au e kekahi kanaka koikoi o ka Aha Senate. O ka ulu ana o ka ninau Iapana me Hawaii. he wahi ao hoomalumalu wale no ia a kahi Repubalika, i mea no Amerika e lele kamoko aku ai hoohui, aka, ua ikea e Amerika na ano hana a lakou, a oia no ka mea nana e hoonele loa i ka lakou mau moeuhane, e hoohui ia Hawaii me Amerika, i mea e hoonele loa ia ai ka pono o na kanaka oiei nona ka aina, aka, aole e ae ana o Amerika ia mau hana pakaha a lakou.

            No na mea e pili ana i ke koi a Iapana, ua loaa mai ia'u ka lono, ua koi mai nei ua wahi aupuni Repubalika oehaa nei, i ke aupuni o Amerika, e loaa aku ona kauoha i ka mokukaua Piledelepia e hoohana ia kona mau lako kaua i ka wa e ulu mai ai na hana a Iapaha, ua ho ole ke aupuni o Amerika i ka ae aku ia hana, a aole o Amerika e komo aku e keakea i na hana pili a kekahi aupuni e ae, i ulu ae mawaena oia aupuni a me Hawaii, na Hawaii no hooponopono nona iho. Nolaila, ke ku nei kahi Repubalika me na kuli e naka ana ia Iapana.

            Ke lohe ia mai nei, i ka wa e ae ia aku ai e uku kela koi a Iapana, oia ka wa e ala like mai ai na koi kahiko e waiho nei a na aupuni e ae no ko lakou mau makaainana i hoopaahao hewa ia i ka 1895, a oia auanei ka wa e moe okoa ai ua wahi aupuni la, ma kona ala hele, nolaila, mamuli o na mea i loaa ia'u, ua hoolana ia mai no ka manao, aia no he manawa e hoea mai ana, e lei ai o Hawaii i ka lei o ka lanakila, i nui ke aho e ka lahui, e kupaa a hiki i ke aloha aina hope loa

            Me keia mau manao hoolana ia oe a me ka lahui, ke hooki nei au me ka ulumhhiehie mau.

                                                                        Aloha,

                                                                                    *  *  *  *

 

NA HANAU O KEIA LA.

 

            Ua nui a lehulehu na makuahine Hawaii e hoolue mai nei i na pulapula Hawaii e ulu hou ai ka lahui, ke hauoli nei ko makou mau puuwai no ia mea, elike me ke kipa ana ae o ka Anela o ka hauoli ma ka home noho o Mr. Kanilao, a mailoko mai hoi o ka punaka o kana wahine he kaikamahine nui nelunelu, ma ka hora 10 o ke kakhiaka Poalua nei, Iune 22, 1897, ua lilo no hoi ia he mea hoohauoli i ka manao o na makua nana ka opuu hou i mohala ae la. E hooioihi loa ia aku ke ola oia opio a kau i ka puaneane.

 

            Mamuli o ka haule hepe loa ana o ka keolaha kahea kalawai a ke Kakau olelo e ka Ahahui Aloha Aina. no ka malama ana i ke anaina haupule i keia la, nolaila, ua hoopanee ia ka malama ana i ka haiawai haipule a ka lahui a keia Poaha ae, e hoolaha ia aku ana na kaua ma ke makou pepa puka la o la Poakahi ae.

 

MAI PIHOIHOI E KA LAHUI.

 

Ku ia aku i ka pahu loa, aia

ilaila ko kakou lanakila.

 

Umia ka hanu paa iloko, o e ala

ololi ia o ke ola.

 

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Austeralia i ke kakahiaka Poalua, i pa puki-ki ae ai na manao pihoihoi o kekahi poe, mamuli o na lawena olelo a ka poe ake e hoolio i ke kupaa o ka manao, a me ka wiwo ole o ke aloha iloko o ka puuwai o na kanaka Hawaii aloha aina, e hoomau nei i ko lakou ku ana e paio a pale aku i ko kakou noho ana aku malalo o ka eheu o kekahi makuahine okoa aku, a ku kaawale iho kakou, me ka hoomaopopo ole ia mai malalo o ko kakou kulana mua.

            O ka poha ana ae o na lono ua waiho ia aku la ka Ninau Hoohou Aina iloko o ka Ahaolelo Senate o Amerika Huipuia, ma ka Poakahi aku nei, Iune 14, ua lilo ia i mea e hauoli ai ka manao o ka poe e kakoo nei ia kumuhana mai kinohi mai, ka mea hoi a lakou e ake nei, e hoolilo i ko kakou kulana noho kuokoa ana i poe pio malalo o ka mana o ka poe nana i hao ae nei i ka aina, a lilo iloko o ko lakou lima me ka i pu mai, aohe he wa no oukou e hoopupu hou aku ai, oiai, ua maopopo, ua lilo holookoa ka aina malalo o ka makou hoomalu ana.

            Ma ka aoao o ka lahui Hawaii, ke kahua hoi i kukulu ia ai o keia nupepa, no ke pale ana aku i na manao hoouluku o ko kakou mau enemi, ke hoike nei makou me ka wiwo ole, ke hookokoke loa aku la kakou i ka pahu hopu hope loa o ko kakou lanakila, mailoko mai o na umii ana a ko kakou mau enemi. ka mea hoi a makou e kauleo aku nei, mai pihoihoi, mai lele ka ahuli, no ka mea. aole iloko o ka makani puahiohio ka lanakila, aka, eia iho no i ke aheahe malie, a hiki i ka lanakila ana.

            Nolaila, o na lawena olelo a ka poe e ake nei e omo aku ia kakou iloko o ka Hoohui Aina, mai punihei aku ia mau mea, no ka mea, oia poe, he auna lakou no ka poe i hoaahu ia me @ manao alunu o ka makee waiwai, a he poe keiki hoi lakou i hana a ia mai no ka puni hanohano a me ka haaheo o ko lakou poe hoa e pili ai, oia no ka poe loaa, a ke ike mai ia oukou, aohe ike wale iho.

            E ao kanaka kakou, no ka mea, ke kokoke aku ia e pau ka lohi o na kapuai alii o ka Moiwahine o Hawaii. ke Alii hookahi i mohai i Kona ola no Kona lahuikanaka Hawaii a oia anei hoi ka wa a kakou e huli ai a hahai mahope o lakou nei. Aole ! Aole loa !! Kupaa ia a haula mai la pono mai na lani mai.