Ke Aloha Aina, Volume III, Number 27, 3 July 1897 — Page 5

KE ALOHA AINA

POAONO, IULAI 3, 1897.

 

KA LIONA KUE I KA AETO.

Kuku ka Hulu Puaa o ka a-i o ka Liona.

Owala paha auanei ka hulu puapua o ka Aeto.

 

            Ina he oiaio na lono e pahola nei, ua waiho aku la ke Kuhina Noho o Beritania Nui, i kana koi kue i ka hoohui ia o na Paeaina o Hawaii me Amerika, i ka wa i waiho ia ae ai, ua kumuhinu popopo la iloko o ka Aha Senate, o na keehina mua keia o ka oni ana o ka huelo o ka liona no ke kiai ana i ka pono o kona kukulu ana me ka manao aloha, a puuwai lokomaikai ia Hawaii, i aupuni nona iho kona noho ana a me kona Kuokoa, a e keakea ana hoi i ka mea i hoopiha i kona poholima me ka manao alunu, o ke kulana haahaa loa.

            He manawa loihi o 4 makahiki a oi i hala ae nei, ke kaulona ana aku o na manao, e ake ana, e ike ia aku ka Enelani hana no Hawaii nei, mai ka hookahuliia ana o ke ano aupuni, ikea mai ai o Hawaii e Enelani a me Farani i Aupuni Kuokoa, a hiki iho la i keia kau o ka makahiki, akahi no a lohea ka leo o ka Liona no kakou ia Hawaii.

            Unuunu ia paha auanei na hulu a-i o ka Aeto e na maiuu o ka Liona, a ke kunahihi mai na hulu apiipii o ka Bea o Farani, pau na koo o ka puapua o ka Aeto i ka haehae ia, a i kanaka lulii mai hoi o Iapana ma na aheu, auhea iho ka hiki i ka Aeto ke lele mai e po'i ia Hawaii, hoolana paha auanei Amerika i ka auwae i kahi haiki, a no ia mea o keia mau aupuni ae la o Enelani a me Farani, he kuleana kumu kahiko ko laua i ewe iluna o ka lepo o Hawaii, mamuli o ka laua kuikahi i haawi mai ai ia Hawaii he Aupuni iwaena o na Aupuni a pau o ke ao nei, a oia kuleana kahiko i loaa ia mau Aupuni, oia auanei ka laua e nana mai ai i kekahi Aupuni e ae nana e komo mai a oki ae i ke kaula kaakolu i hilo ia e ia mau keiki kaeaea o ke ao nei.

            A no kanaka liilii hoi o Iapana, aole he mau mea nana e hoole kona kuleana maluna o Hawaii, ma ke ano pili lahui, oiai, o ka lahui Iapana ka mahele nui o na lahui e ae i komo mai iloko o Hawaii, a ma ia ano, aole o Iapana e nana maka wale mai ana, i na haka hookaumaha ia o kona lahui, oiai e noho ana maluna o Hawaii i keia la, a o ka ulu ana ae o na ninau pili lahui i kaana like ole ia na pono kaulike o ka noho lahui ana, he kono ana aku no la i ua aupuni la e komo mai ma na keehina a pau e loaa ana ai he pono kaulike no kona lahui me na lahui e ae, a o ke komo ana mai o kekahi mana aupuni kuwaho e keakea i na hana i pili ole loa me ia aupuni, ua koi mai ia aupuni, e laweia na hookahua ana o ka hopena oia ninau ma ka ikaika, a ina oia ana na hopena e hoea mai ana, alaila, ua maopopo loa ua ili aku maluna o Amerika ke koikoi o ka mawaewae ana ae, i kahi o kona mau kapuai e ku ai maluna o ke ninau o Hawaii.

            A mamuli o keia mau mea a makou e ike e nei i olahonua, ke haawi nei makou i olelo hooholo noeau loa maluna o ka ninau o Hawaii:

            "Aole e ae o Amerika e hoohui i napaeaina o Hawaii"

 

EIA HOU NO KEIA OPIUMA MALAKEKE.

 

            Ua lilo no i mea hoopahaohao ka hana a kekahi poe e imi mai nei i ko lakou oia ma na hana e hoopilikia ai i ka noho ana o kekahi poe, oia hoi na hana imi loaa ma ka hoopuniruni, elike me ka hana a kekahi mau haole, i hoao mai nei i kekahi Pake kalepa halekuai o Kahului, a oia iho keia malalo nei:

            I ka Poaono i hala, Iune 19, ua hoea mai la ka lono no ka hoea ana mai o elua haole malihini loa, no laua hoi na inoa o Charles Clark a me J. Williams me ka laua ukana hookalakupoa iloko o elua mau eke, a o ka waiwai oloko he 100 tini opiuma, aku, o ka mea kupanaha nae, he hookahi wale no tini opiuma, a o ke 99 tini iho i koe, he poe tini malakeke wale no.

            Mamua nae o ka haawi ia ana aku o ua poe tini nei, ua uku ia mai la ke dala he mau haneri ka nui ma ka lima o ua mau haole nei, a ua heo aku la ua mau haole nei, a heo aku la laua me ka manao e kau mai ma ke Kalaudine oia ahiahi iho.

            Aka, ua papa koke ia ke kau ana mai maluna ona, mamuli o ke kauoha a ka Hope Makai Nui o Wailuku, W. G. Scott, a ua holo maoli aku no hoi oia no Maalaea, me ke kauoha pu ana hoi e hopu koke ia keia mau haole malihini. Ua hoike ia aku no hoi keia lono i Lahaina, me ka hookolo pu ia aku o ko laua meheu a hiki i ko laua wa i loaa aku ai he ekolu mile mai Lahaina mai, kahi hoi o laua i hopu ia ai.

            I ka wa o laua i huli ia ai, ua loaa aku ma ko laua poli he $276, a ua puehu aku kekahi mau dala ia laua. Ua noho ka Aha o Wailuku e hooloho i ko laua mau hihia ma ka Poalima a me ka Poaoao aku nei, aole i maopopo ko laua hoopai.

 

O KA WALEWALE HOOKUMU HONUA IA.

Hone io no, Kani ka Moa Kuakahi,

Akahi hoole ana a Petelo.

Hone io no, wahi a

Kuokoa.

            Ua oloio ae ma ka Poalima nei, ka makamaka nupepa Kuokoa, me na kahakahana nunui o ka welu ulaula, o kana hae kudala, a ma kona lima ka bele kudala a ma kona kua e auamo ana he pahuhuinaha, me ke kino o ke kuikahi hoohui aina maloko, i ke makou ike ana iho ua hooleleia ko makou hauli, i ka ike ana iho he hua nunui ke poo i kakauia penei:

"KA NINAU HOOHUI AINA."

Ke hone ae nei i ke kumu o ka hana

LOHEA NA UPOIPOI EHEU O KA MOA KUAKAHI.

a mawaena konu o na manao wehewehe no ka pono o ka hoohui aina, he pahu huinaha me na huaolelo i kakauia maloko penei:

Kuikahi hou no ka Hoohui Aina.

            Ua ae likeia ke kuikahi hoohui aupuni i like loa no me ke kuikahi a Harrison, ua kapaeia nae ka pauku 6. E waihoia anaimua o ke Senate i keia pule.

            O keia ae la ke kii o ka papa hoonohonoho a nee ke kulana o ka huakai hope loa a ka luauikupanakane o ka hoohui aina, i kapalapala ae ai i kona helehelena o ke ano maewaewa, kai no hoi he kali ko ka paiauma ana, a akaka mai ka make i ka Aha Senate, alaila hoi ku ke kani-a-a ana, e hanu ana no ka hoohui aina i Amerika, komo e no ke kino iloko o ka pahu ia Kuokoa, a pau e no ka papa kuhikuhi kuakai hoolewa i ke pai ia, nawai la auanei e hoonaikola. Oia! aole ia na ke Kuokoa a me kona hookapuhi, aka, o ouli haili mua ia a ka uhane makukoae o ua hoohui aina la, i hiki mai la no a hoike kino wailua ae la i kona kupunakane, a o kona makaukau no keia komo i ka pahu, nana aku o ka mokuahi e ku mua mai ana, makaukau e no i ke kaa kupapau a na keiki a Mikauilama, a kue e no i ka uwapo, aohe no e hewa ke makaukau i na hapai pahu, ko kahunapule poohina ae no Serino, i mea nana e pule, alia nae e pule e i ka uwapo o lawaau ia, lawe loa ae no a ka wili iwi o Kuke, halawai a pau, pule a na Kuke ia e hooaku iloko o ke kapuahi puhi iwi loaa ka @ hoopulu ko o oukou.

            Aole na makou keia, na ke Kuokoa no o kela pu e aku nei o ko makou kuleana ke kuailo aku i keia nane huna i hoali ia mai nei imua o ka lehulehu, a o KE ALOHA AINA makaula keia no na ouli o keia ano.

            A i na hoi e nana ia ae ma ke kaona o ka olelo o ke kuailo ana, e loaa ana he ninau kupono ke hoohuolia, "ke hone ae nei i ke kumu o ka hana."

            Owai keia kumu o ka hana e hone ai i haina, o Hoohui Aina, aihue aina, a hookahuli aupuni Moi. Hone la, heaha ka mea i hone ai? haina, i ka noho paa o ka hookapuhi o ka lahui (Moiwahine) i Amerika. Hone io no, oi hone mai auanei a na mai, alaila, o ka haina maopopo loa ke olelo ae, e umi ia ana ma ka puu, i na ai ea? oia maoli no ke kaona o ke poo manao o ke Kuokoa, alaila, he na keia no ke aha? no ka nana mai o ka puu i ka Aha Senate, hone io ka hoi, a pehea hou aku?

            Kani ka moa kuakahi o ka hoohui aina, wahi a ke Kuokoa ae, i na e kuailo ia ae ia manao, e loaa ana ka nele, ka hoole, ka holo wale, a pela aku, o Petero ka mea kamailio, a kani ka moa.

            Aole ekolu kani ana o ka moa, e pakolu no auanei kau hoole ana mai, wahi a ka olelo ka haku, kani ka moa kuakahi, hoole o Petero, kani hou, hoole no, a pau na moa ekolu pela no ka hoole mau, pela auanei paha nei kumulau moa a ke Kuokoa, a hoole ana e like me Petero, i na pela, alaila, ke hoole nei ka moa kuakahi a ke Kuokoa, aole e hooholo ia ana ke kuikahi hoohui aina, no ka mea ua @ e ka moa ia Kuokoa, ke kani ka moa he huakai paoa ia, kani io ua moa nei.

            Na Kuokoa no keia, aole na makou.

 

EIA IHO KA MAKOU.

            O ka makou oia ae kela e kau keha eha ae la:

            He Walewale Hookumu honua ia.

            Oia hoi o hoohui aloa ke kumu o ka huli o ka aina, a oia kii no keia a kakou i lohe aku nei i kukuluia mai la, ae, i kukulu ia mai la i walewale e hookumu ia ai ka hoihoi Aupuni Moi o Hawaii, a no ka mea, he hookumu ana keia o ka honua hou o Hawaii i hooauhulihiaia, pela i holo ai ke mele "Kumu lipo" a kahiko, i ka hookumu ia ana o ka lani a me ka honua i ka wa aohe honua, i like no me ko kakou nele i ke aupuni i keia la.

 

HE PULE OLA HAWAII.

O ke au i lahuliwela ka honua,

O ke au i kahuli lole ka Lani,

E hoomalamalama i ka malama

O ke au ia Makahi ka po,

O ke au i Ku-kai aku ka la,

O ka walewale hookumu honua ia.

O ke kumu o ka lipo i lipo ai,

O ke kumu o ka po i po ai,

O ka lipolipo, o ka lipolipo,

O ka lipo o ka la, o ka lipo o ka po,

            Po-wale-ho-i-e.

Hanau ka po ia Hawaii

He Aupuni Moi.

 

            Na ke "Kuokoa" i hoohiolo, a na KE ALOHA AINA e kukulu hou i ke Aupuni Moi o Hawaii, o KE ALOHA AINA ke Koo, o KE ALOHA AINA ka Hae, a ku hou ke Aupuni Moi o Hawaii.

            Hone io ke kani a kahi moa o ke "Kuokoa,"

            Wela ka hao,

            Alu ka uwea,

            I KE ALOHA AINA.

 

UA HOOPANEE HOU IA AKU LA

            Elike me na noi hoomano a ka loio o kela kanaka pepehi kanaka kaulana o Kaleponi, a me kona mau makua, oia hoi o Durrant, a oiai hoi, ua kokoke loa ke kaula likanaka ma kona kania-i, he mau sekona helu wale no koe, a kaawale ka hanu mai kona kino ae, oia hoi ka wa a ke Kiaaina Budd o Kaleponi, i kauoha aku ai i kana Kakauolelo Pilikino Peter J. Shields, a o ka hora 10:30 p.m. o ka po, e kauoha ana iaia, e hoike ae, ua hoopanee ia ka noonoo ana no kona li ia a ka la 9 o Iulai.

            Ua palahalaha koke ae keia lono telegarama i ka loa, a o kona hoopaa ia ana maloko, aole i like loa me kona wa i kinohi, mamuli o na hoololi hou ia ana ae o ke kulana hana i noonoo ia nona.

            He pepehi kanaka kupanaha loa keia, ke hele aku nei e piha na makahiki ekolu o ka paio mau ia ana o keia hihia, a me he mea la, i ka hopena loa aku paha o keia hihia, e puka laelae mai ai oia mailoko mai o keia hihia ano nui, nana e hoopahaohao nei i na Lunakanawai Kiekie a pau o Amerika Huipuia, a me na wahi e ae a pau o ka honua nei, mamuli o ka naanao a me ka loea maopopo o ka loio nana e hana nei keia hihia mai na Aha haahaa mai a hiki i ke kau ana i ke kaulike a hookahi wale no paha wahi i koe, e ke alo o ka Peresidena, a ke poha mai kona leo e hookuu loa iaia, e lilo ana ia he hana kaulana i na la mua o kona hono Peresidena ana.

 

            Ma ka la Sabati nei, ua hoike mai o Rev. S. Timoteo i ke anaina i akoakoa aku ma ka luakini o Kaumakapili @ ana he @ maloko @ ke hiki i ka po mahina piha @ nei, a ua hook@ na puka @ papa kula sabati o ka luakini o Kaumakapili a hoo@