Ke Aloha Aina, Volume III, Number 30, 24 July 1897 — Page 2

Page PDF (786.02 KB)

This text was transcribed by:  Cathy Peloso
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

2                                              KE ALOHA AINA,  POAONO,  IULAI 24, 1897.

 

KE - ALOHA - AINA

Hoopukaia no ka

@ on aikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE, Lunahooponopono.

E. A. NAWAHI, Puuku o KE ALOHA AINA

 

HONOLULU,  IULAI 24, 1897.

 

            OIAI, ua hookohu ia ae nei ko ke Kuhina Waiwai mua Sam'l M. Damon wahi, e Theo. F. Lansing, nolaila, eia ka Aha Kuhina o ke aupuni Repubalika, ua ku ae la maluna  o na kapuai maloeloe, aole hoi elike me mamua iho nei, ka oopa a omaimai o na wawae.  Oia no nae hoi, o ke ano iho la no ia o ke keiki kamehai, me ka pakalikali ana e loaa ai na hoekanaaho ana.

            I ka wa i hookohu ia ae la o keia Kuhina Waiwai hou, ma kahi o Sam'l M. Damon, akahi no a loaa iaia ka maha, mai keia mau hoopoluluhi oi hana aku, a i kona wa e lohe ai ua paa kona hakahaka, e waiho loa mai ana oia i ka hana iloko o ka lima o keia kanaka hou, alaila, ua pau loa ko ia la hooluhi ana i kona kino no na hana e hiki ai ke kupaa iho keia aupuni maluna o kona kahua hou.  He wahi apu kowali hoonaha keia e pau ai ka naluea o ka manao.

            OIAI, eia ke nee mai nei ka wi a me ka ma'i ahulau ma kekahi mau aina nui o ka honua ua hiki no ia kakou ke ike iho, mamuli no ia o ka loli mau ana o ke au o ka manawa o ka noho ana o ka aina, a elike me ia ano i ulu mai ai na hookaumaha ana maluna o ka aina, elike me ko Inia, Auseteralia, Cuba a me kekahi mau wahi e ae o ka honua.  A ke hopohopo nei makou, o hoea mai ia mau ulia pakalaki ma luna o ka aina i hamo ia kona mau aoao me ka waiu a me ka meli.

            MAMULI o na manao koi kumu a Iapana, i waiho mai ai na keia aupuni e noonoo a panee aku, ua wehe akea ae nei na kolamu o ka nupepa puka kakahiaka Avalataisa o keia Poaha, i na manao o ke Kuhina o ko na Aina E, e hoikeike ana i ke ano nui o ko ke au puni ku ana maluna o ke kahua a lakou i ike ai ua kupono ia e hiki ai ke hooponoponoia.

            O KE kumu nui paha o ka lana koi loa ana o keia mau manao o ke Kuhina o ka na Aina E oia ko amerika kakoo mahope o ka lakou nei mau hana, a pela hoi e hiki ai i ko lakou nei mau lehelehe ke eueu, elike me ka hulu puapua o ka Pelehu kane  Hoonana no hoi!

 

E KE KIAI HEAHA KO KA PO?

 

            O ka Poalua iho la i hala aku la, he la hoopahaohao ia noloko o ke kulanakauhale o Honolulu nei, no na Luna Aupuni Kiekie o Amerika, ma ke Aloalii o Hawaii nei, e pili ana no ka lakou mau hana e hoolala aku ai paha ma keia mua aku, a i mea hoi e ike ai ko makou mau makamaka heluhelu, ua lawe mai makou a ke hoolana aku nei no ka pono o na mea a pau, mailoko mai o ka nupepa puka kakahiaka Avalataisa o keia Pokolu, Iulai 21.

            Mahope iho o ke ku ana mai o ka mokuahi Australia i kakahiaka Poalua nei, ua ike ia aku la ko ke Kanikela-Kenerala Haywood hoea mua ana ae a ka@ iho la ma ka Uapo o na Keiki Hoehoe Waapa o ka Uapo, a mahope o ke kali ana no kekahi mau minute helu wale no, ua hoea mai la ke Kuhina Noho Amerika Sewall, a ua hala hou aku laua no kekahi wahi a huli hoi hou mai no me Adimarala Beardslee, a o laua a i elua, ua huli hoi aku oia no kona wahi.      

            Mahope iho o ko ka Adimarala a me ke Kuhina Noho Sewall kuka pu ana, ua kahea ia ke Kapena o ka Mariona, oia hoi o Mr. Book, no ke komo pu ana mai ma ia anaina malu, no ka pono o ke aupuni kahi a lakou e noho mana nei malalo o kona mana,

            Ua hunakele ia ke ano nui o keia hui launa ana, aohe mea i ike, aka, ua manao wale ia aku no nae, mamuli o na manao kohokoho me he mea la, ua loaa mai ke kauoha piha mai na Poo mai maluna o ka lakou mau hana, no na mea e pili ana i ko Iapana kuleana ma na mokupuni o Hawaii, ka mea nana ke kue hoohui aina mua i waiho aku me ka hookaulua ole imua o ko Amerika mana hoomalu, a me he mea la, oia no paha keia, a o ka makou hoi ia e u-i nei: "E ke Kiai, Heaha ko ka po?

 

HOOPAHAOHAO NO HOI.

 

            Ua komo mai iloko o makou ka hoohuoi, mamuli o ka hookohu ia ana ae nei o Theo. F. Larsing i Kuhina Waiwai ma kahi o Sam'l M. Damon i haalele mai, a i hookomo ia hoi ka hoolaha pili aupuni no na mea maloko wale no o ka nupepa Holu o ka Poalua nei, aole hoi iloko o ka Avalataisa, Buletina a me kekahi mau nupepa e ae, elike me ke ano mau o na hoolaha pili aupuni, a he hookahi wale no hoi @a i hookomo ia ai, aole hoi i pakeo aku i ka lua a me ke kolu, a ke unuhi nei makou elike me ia i hoolaha ia ae maloko o ua pepa ala.

 

"HOOLAHA MANA HOOKO.

 

            Ke hoike pololei aku nei ka Peresidena o Mr. Theo. F. Lansing, ua loaa iaia ke Komisina Kuhina Waiwai, he Hope no Mr. S. M. Damon i waiho mai.

                                                            GEO. C. PORTER,

            Hale Mana Hooko, Iulai 20, 197."

            O keia ae la ke ano nui o ka hookohu i haawi ia aku iloko o ka lima o keia kanaka hou, a malia no paha, o lele loa aku oia i kuahu a Olopana.

            He elua mau kanaka i paa i keia kulana hookahi, a ua pau laua a elna i kaiehu ia aku, mamuli o ka manao o ka hapanui o na hoa e paa nei i ka mana hooko o ke aupuni.

            E manao ia nae hoi, ma keia hoolaha ana, ua hiki no ke ike ia iho, aia paha he mau hakui kui manao iloko kahi i lolii ai, a pela iho la i hoea mai ai ia ano hana i ike ia ae la i ke akea, ma ke ano nonohua paha, i ka loaa ole ana mai la o ka pomaikai ma keia huakai ana i na aupuni nui o ka honua, no ke noi maoli ana aku i dala aie he mau miliona.

            No Sam'l Damon hoi, ua manao makou, oia ka pohaku kehau hookahi i ola ai keia aupuni Repubalika i kona mau la opiopio loa, a ina aole oia i ku a kakoo a hooikaika i keia aupuni e ku nei, manao no makou me ke kanalua ole, ua helelei kahiko na hana aupuni o keia mau la e hele nei.  Aole hoi e hihi, ua hawahawa like ko lakou mau manamana, e kue i ke aupuni alii a hiki i ka hopena.

 

HE LOLI HOU AKAHI NO A PAE MAI.

 

            Ae, akaaka kakou a maloeloe ka iwiaoao, i ka lohe ana mai he Loii hou ae la ma kahi o ka makalua o ka Aha Kuhina e ku nei, oia hoi ka makalua o ke Kuhina Waiwai o ke aupuni e huli hele la i ka naele o lAlakai, a i ka huikau hoi o Ladana, i kahi e ku ai na ku, a e kau iho ai na kaola no ka hoopaa ana i ka hale aupuni o kahi Repubalika Hawaii, oia hoi ka poepoe hulalilali, (dala).

            Ua ike ia, a ua hoomaopopoia e ka lehulehu, o ke Kuhina o ko na Aina E. ka mea nana i paa iho nei ia kulana iloko o 76 la, ka mea hoi a ke aupuni Repubalika Hawaii i hawi aku ai i kena Komisina o 60 la wale no e noho ai ma ia kulana alaila pau, aka o ka panee ana mai, a ei mamua o ke 60 la alaila he uhaki kanawai ia a ka Aha Kuhina i hana ai, a i ole, a ke Poe paha o ke aupuni, ka mea nana i haawi aku ia hookohu kulana i ke Kuhina o ko na Aina E.

            O kekahi kumu paha hoi o ka paneenee loa o ka noonoo ia ana o ke kanaka ma ia kulana; oia no ka loaa ole he mauakeakea ana no ke kulana oia hana, aka, ua hapai ia mai nei e kekahi poe uku auhau he mau hoohalahala ana no na mea e pili ana i ko lakou mau waiwai, nolaila, ua lawa ole ka Papa Hoopii Auhau i na hoa o ka Papa e hoopiha pono ai, oiai, o ke Kuhina o ko na Aina E, a me ke Kuhina Waiwai, hookahi no ia mea kino uhane, a he elua nae hana e paa ia ana iloko o kona mau lima, a e lilo ana ka hooholo ana a na hoa oia Papa i mea mana ole.

            Nolaila, ua nui io ka huli ia ana, e loaa ai ona kanaka ku pono e pani ma ia wahi, a oia hoi ka makou e olelo nei, he wahi Loli hou, akahi no a pae mai, i hopu ia iho a hookomo ia aku la iloko  o ka Aha Kuhina, oia hoi o Theo. F. Lansing, he Luna Nui a he Ona no ka halekuai o M. Pilipi ma, e ku nei ma ke alanui Papu me Moiwahine.

            E like no me ke ano o ke aupuni e ku nei, pela no ka hapuku i kela a me keia i komo ae ma na oihan keikei a kulana hoi iloko o ka aina, i ka wa a ke aupuni alii e ku ana, a ua lilo no hoi no ia kanaka e wae ia ae ana e ke aupuni, i kanaka nana nui ia e ka lehulehu ma ke ano o kona kulana iloko o ka aina.

            Oia nae hoi, wahi a Laiana i olele ai, a makou hoi e hoomanao nei, "paa aku i ka lani na ke Akua, haule mai i ka honua na Laiana," a malia paha, pela iho la ke ano nui o na panipani makalua ana o keia au hou, a hiki i ka wa e hoi mai ai o ke Kuhina Waiwai piha, alaila pau ka anee ana a keia Loli hou iloko o ka makalua o ke Keena Waiwai.

 

KA MOKU KAUA PENGUIN.

 

            O ka mokukaua Pelekane Penguin, ua hoea kakahiaka nui mai oia no ke awa o Kou nei ma ka Poakolu nei, me ka haupu mua ole, a he 4 hoi no mahina o kona kaawale ana mai S dane mai, no ke ana ana i ka hohonu o na wahi e hoomoe ia mia o ka uwea olelo moe moana, iloko o ka hohonu lipolipo o ke kai o ka Moana Pakipika.

            Ua hoike ae na Aliimoku o ka Penguin, ua hookui lakou me kekahi pukoa ako'ako'a he 30 mile mawaho aku o ka Mokupuni o Oahu, he wahi hoi o 26 anana ka hohonu, e ulu ana malalo o ka iliwai o ka moana nui akea o ka Pakipika.

            E hookaulua iki iho ana paha oia no kekahi mau la, a i ole he mau pule paha a hoomau aku no ma kana huakai i hoouna ia mai ai e koaa aupuni.

 

NA HEE KULUA I KA LUA HOOKAI.

 

Sepania me Iapana

KAU KA WELI O AMERIKA IA IAPANA.

O ka Hoohui Aina ka Maunu Puhi Hoonioni.

 

            Eia na Aupuni o Sepania a me Iapana, ua komo like ae nei laua maloko o ka rina poepoe mamuli o ka Amerika mau hana hoonioni i ka noho maluhia ana o keia mau Aupuni elua, a ua lilo hoi ia i mea e kukahalake ia ai o ko laua hana ana pela.

            No ia kumu, ua ulu ae la iloko o ka pohai o na hoa oloko o ka Hale lSenate ka noonoo ana, eia 10 keia mau Aupuni elua ke hookomo like nei i ko laua mau manao e kokua kekahi i kekahi, a mamuli o keia mau manao kohokoho o na hoa, ua hooiaio ia ae, mamuli o kekahi mau lono i hoolaha ia ae ma Sepania, elike me ia malalo iho:

            "Hookahi wale no mea nana i hookkomo aku i na manao hoohuoi o na hoa o ke Senate, aia o Iapana a me Sepania maloko o ka poai hookahi, mamuli o ka hoea ana mai o kekahi lono mai Maderida mai, e olelo ana, penei:

            Maderida, Iulai 8.  O La V@z de Guipuzcoa o St. Sebastian, ua hoikeike hou mai oia i ka mea e pili ana i ka palapala kue a Iapana i ka hoohui ana ia Hawaii, a noi ae la i ka lahui e haawi ae i kekahi mau hana hoohoihoi hope loa no ka Emebasedoa o Iapana, no ka hoike ana aku hoi i ko Sepania aloha i ka lahui kanaka i ae ole i na hana hoohaahaa a ka poe Amerika, a i makaukau hoi no ka paio ana me ka haaheo i ka enemi mau hoi o Sepania."

            Mamua o ka haalele ana iho o ka Emebasedoa a me kona Ukali, ia San Sebastian i keia la, ua hoike mai oia i kona mau manao mahalo kiekie, no na hoohanohano i pahola ia aku imua ona, a me keia e ike ia @i, aia laua a elua ma ka poai hookahi o ka noho hoaloha ana.

            No keia mau hoolauaa ana i hooiaio mai i na poai kala@ina o Amerika, eia keia mau Aupuni a i elua, ke hoohui nei ia laua e kue aku ia Amerika no ka hana Hoohui Aina me ka manao, e lawe ae a omo aku ia Hawaii iloko o ka noho ana Mokuaina, a i ole Teritory paha.

            Ua hiki wale no ia lakou ke olelo pela, aka, o ke kahua i ku ai oia mau olelo, aole ia i lilo i mea e hilinai ia ai, no ka mea, he mea mau, o na hana maikai oia ka mea e hiki ai ke hoomakamaka aku i kekahi mea kamaaina ole, a pela makou e hiki ai ke olelo ae, aia ka mea nana e hoopalupalu i na olona o ka poe naau pakaha, a lilo lakou i poe keiki na ke aloha a me ka holopono.