Ke Aloha Aina, Volume III, Number 30, 24 July 1897 — Page 7

Page PDF (856.13 KB)

This text was transcribed by:  Susan Moore
This work is dedicated to:  My Dad, Santiago M. Simpliciano

KE ALOHA AINA

KE ALOHA AINA,   POAONO,   IULAI  24, 1897.

HE MOOLELO KAILI PUUWAI

NO KA

UI HAZELA.

Ka Wahine i alo i na poino

o keia ola ana.

MOKUNA II.

O HAZELA

   Hala ae la he mau minute o keia hoe hoomau ana o ka elemakule Sidena Modena a me kona kokoolua, ua pae maalahi aku la ka waapa no uka o ka aina.

   Lalau mai la ka elemakule i ka lakou puolo makamae i hoopakele mai ai, a hoihoi aku la nol@ko o ko lakou home.

   Maluna o kekahi noho pulu loihi e ku kokoke ana, ua hookuu iho la oia i kana puolo, a wehewehe ae la hoi o Pese.

   E Pese, heaha kena puolo au e wehewehe la?  wahi a ka wahine malama i ninau aku ai.

   He wahi kaikamahine uuku, i pane mai ai me na nau ina hauoli e hekau ana maluna ona.

   O kena wale no anei ka mea i loaa aku nei ia oukou?  wahi a ka wahine i ninau hou mai ai.

   Ae, oia wa'e no, i panai hou aku ai ke keiki, me ka hekau ana iho o na haawina kaumaha maluna o kona helehelena.

   Ua wehe ae la oia i ke kihei a me ka huluhulu i owiliia ai o kahi olulo a me ka hana nui hemo ae la, a hoahuwale ia ae la hoi ke kino holookoa o ke kaikamahine.

   Maloko o keia mau wahi, aia hoi, ua ikeia aku la he koloka aeae o kekahi hulu sila, a maloko aku hoi o ke koloka kekahi lole huluhulu nani loa, he hoike maoli ana mai no, aole oia no ka papa ilihune, aka, ae makua kona o ke kulana hanohano o waiwai.

   Maanei kulu iho la na waimaka o ka elemakule, oiai oia i hoomanao ae ai i na haawina ehaeha ana i ike ai he hora wale no mamua iho:

   E kii aku e E tala, i waiu na keia kamaiki, wahi a ka elemakule i pane mai ai.

   Leha ae la na maka o ua wahi olulo nei, i keia mau helehelena malihini e haka pono iho ne, maluna ona, a oia ka wa i ike ia aku ai ka pili ana iho o kona mau lihilihi make, e hoike mai ana i kona maka'u no lakou nei,  a ma nana ae la kona mau lima me ka hopu ana ae i ka a-i o Pese.

   Lohe ia aku la kona leo uwe e kahea ana i ka inoa o ona mau makua, aka, ua haawi koke aku la ke keiki opio ina olelo hooluolu e hoopoina ia ai hoi kona mau ehaeha.

   A hala ae la he mau hora o ka hoopepe ana o ua wahi kamaiki, ua ano hookamaama iki iho la oia i kona i o me hou.

   A oiai oia e holo hele ana ma o a maanei, ua lohe ia aku la kona leo o kahea ana ia Pese, me ka hakalia ole, ua hoea mai la o Pese, a kuhikuhi ae la oia ma kona a @.

   A oia no hoi k@na wa i ike aku ai i kekahi mau pohaku daimana e anapa napa ana ma kona a-i, ku @ena iho la oia i kana mea pen@ @ aku ai.

   Aole nae i liuliu kana ku ana malaila, ua holo aku la oia no ka hoike ana i keia mea ano e a ke kaikamahine e lei hei ma kona a-i.

   Aole no hoi i huliu, ua hoea mai la o Sade Modena, a i kona wa i ike mai ai i ka lei daimana e lei ana ma ka a-i o ke kaikamahine, ua lawe koke aku la oia iaia noloko o kekahi rumi.

   A kauoha koke aku-la hoi ia Pese e pani a ka puka o ka rumi a lakou i komo aku ai, a ia wa no hoi i wehe ae ai ka elemakule i ka lei daimana a ke kai kamahine e lei ana me kekahi kahei e paa ana ma kona opu.

 

HE HOOLA NUI MALOKO O

LADANA HIKINA.

   Ma ke kua aku o ka Mile End road, aia hoi kekaha hale o ke kaumaha a me ka ehaeha, a hiki i umikumamawalu mahina i hala ae nei o Rebeka Emanuela, he wahine ui i mahalo ia no ka ohaoha maikai o kona ola kino.  Ua hoomailo iho ia oia e na haawina o ka mai.  Hoomaka mai la ka wiwi a me na helehelena mai e hekau maluna ona ua hele oia a nawaliwali loa me ka hiki hou ole hoi ke hooikaika hou ae, a o kona m@u hoaloha hoi a pau, ua pau ko lakou manao no kona palekana.

   "Ua manao makou a pau, aohe wahi manaolana i koe nona," wahi a ka ma kuahine i kekahi mea huli nuhou o ka nupepa East London Advertiser i kioa aku hoi ma No. 1 Beaumont Square, a ole e hiki ia Rebeka ke p@i no ka hale iluna ma ona ponoi iho.  I kona wa e pii ai he ekolu anuu o ke alap@i e hoomaha ana oia.  E hulahula mau ana kona puuwai, a e maule mau ana oia, a ua ikeia aohe ona pono i koe.  Pela no oia ke hele mawaho o ka puka, ua hiki ole no, e maule @au ana oia me hapana no ka hale.  Ma ia manawa mai, ua heluhelu iho la makou i ka hoola kupa@uahao ia ana o Mrs. H@yd@n o C@rb@rn-road oia ano mai hookahi no, a ua lohe hoi i kekahi poe e ae i hoolaia, a ua manao iho la makou ina e hoao i ka Huaale Akala a Dr. Williams a ola ole no, ole e pilikia, no ka mea, he laau hoopilikia o'e mai oia.  Nolaila, ua kuai aku la makou he pahu a ua hoopahaohao kokeia makou i ka pii hikiwawe ana ae o kona ol@lu.  "E nana aku iaia," wahi a ka makuahine i ka wa a Rebeka i komo mai iloko o ka r@--he wahine opio ui oia o 19 makahiki me na helehelena mohahe, i hiki ole hoi ia oe iho ke hookuku iho no na, mahine pokole wale ae no i hala e moe ana oia maluna o kahi moe me ka mai, iloko o ke kaumaha o kona ohana.

   "Ua loaa au i ka mai kulipolipo a'u e hiki ole ai ke hoonalike ae, wahi a ke kaikamahine, aole e hiki ia'u ke hele pono, pela hoi ka pii ana i na anuu alapii.  Ua hiki ole ia'u ke ai, pela no hoi aole he hiki ia'u ke nana i kekahi hana:  No eha mahina ko'u noho ana malalo o na lawelawe ana a ke kauka, aole nae he wahi maha i loaa mai.  Ua oleloia mai au e hoao i kekahi pahu Huale Akaia a Dr. Williams.  Ike iho la i ko'u loli kupanaha ana ae, mamua o ka hiki ana aku i ka hapalua o la pahu ua ike iho la au i ko'u loli kupanaha ana ae, a i ka pau ana o ka pahu, ike iho la au i ka hoi hou ana mai o ko'u ikaika, pau ae la hoi ke kapalili ana o ko'u puuwai, a nalohia pu aku la hoi me ka mai maule, a i ka pau ana o ano o na pahu ekolu, ua loaa maoli ia'u ka oluolu."

   I keia wa i hoomau mai ai o Miss Emanuel, ua hiki ia'u ke hana i ka'u hana me ka ike ole i ka luhi.  Ua hiki ia'u ke hele me ka hopohopo ole no ka halawai hou mai me ka ma'i kuhuna .  I keia wa, he eha mahina o ko'u ai ole ana i ka Hua'le Akala a Dr, Williams, me ka'u hana oole pu @e ka hioke ole, aole nae he hoi hou mai ua ma'i la.  A ke kanalua ole nei i ke kumu o ko'u hoola ia ana.

   O ka Hua'le Akala a Dr. Williams, aole i like me kekahi mau l@u e ae, he loihi ka lakou hoola ana.  Maluna o koko lakou e hana ai, me ka hoola @ na i na @m@ike, uoniuniu, alaal@, @ pela wale aku, me ka hoihoi pu mai i na helehelena maikai .  He nui na mai i hoola ia, o na ma'i lolo, kua haneenee nalalu, a pela aku. 

   Kuai ia e na poe kuai laau a pau.

 

HE MOOLELO HOONANEA.

NO

ALANADELA.

Ka Wahine Hoopahaohao

o ka Aahu Keokeo.

A I OLE

Ka Loea Hookani Hapa o ke Kuluaumoe.

   He niau minute wale no ko laua pee ana iho mahope o kahi kumulaau uuku nona na lau uliuli e uhi paa ana ia laua aia hoi, ua lohe au la laua i ka nunui mai o na leo o ua mau kanaka puuwai eleele mei, me he mea la, e hoopaapaa ana laua.

   Aole no hoi i liuliu mahope iho, ua hoea mai la ua mau kanaka nei no luna o ka piko o ua ahua la, me ko laua mau hanu hoi i hele a naeiki.

   E hoomaha iki kaua e ke kapena wahi a ka malama moku i pane aku ai no ka mea, ua hele mai la au a paupauaho, a ke manao nei no hoi au aole paha laua e kaawale loa mai ia kaua aku a loaa aku no.

   Ae, he manao maikai kena ou e kuu malama moku maikai, aka, no ka manawa pokole wale no au i manao ai e hoomaha kaua, oiai kuu puuwai holookoa, ua piha i ka maina nui no ka elemakule a me kela wahine opio.

   Hele aku la ua niau kanaka ni a malalo o ka malumalu o kekahi wahi kumulaau, he mau anana wale no ke kaawale mai kahi aku a Lusia ma e pee nei, a hoomaha iho la laua.

   No kekahi mau minute wale no ko laua noho hamau ana, me ke kiola ana i ka lena ike o ko laua mau maka ma o a maanei, me ke ake nui ana e ike ma ke alahele hea la ka laua mau pio i nalewale aku ai, aia hoi, ua pane mai la ka malama moku me ke ano kanalua.

   Ma ko'u koho iho, aole paha i kaawale loa aku ka kaua mau pio mai keia wahi aku, no ka mea, ke ike nei au, he oneanea wale no keia wahi, a he mile hoi ke kaawale o na ululaau loloa mai keia wahi aku, a ina ua hoomau aku laua i ka nee ana imua, pehea la laua i nalowale koke ai, a nolaila, me ke kanalua ole au e hoike aku nei ia oe, eia laua ma kekahi wahi kokoke ia kaua kahi i pe@ ai.

   Aole, aole paha laua e aa e pee ma kekahi wahi kokoke i keia wahi, mai laua i ike ae nei ia kaua e uhai mai ana mahope, wahi a ke kapena i nane aku ai.

   Pela io no, aka, e hoomanao nae oe, o kela wahine opio a me kela elemakule, aole ko laua mau olona i like me ko kaua ka wikani, a oiai aohe puu a aohe awawa o mua aku nei no hookahi mile a oi ka mamao, nolaila, pehea i manao ai oe, ua kaawale loa aku laua nai keia wahi aku, oiai hoi, he hapalua mile wale no ko laua kaawale mai ia kaua aku.

   Ae, ua pololei oe, alaila, e huli koke kaua ano, no ka hook@u ana aku i ko'@ inaina maluna o laua, wahi a ke kapena i puana ae ai.

   Ku koke ae la laua, a hele aku la hoi e huli ma o a maanei, e mawehe pono ana hou @ na lala laalaau e ha@ ana iluna o ka @ e hoolono hoi ma he mau leo halulu ano e kekahi.

   A pau ae la ka laua huli ana ma o a maanei me na haawina o ka nele, ku ae la laua me ka aloalo ana ma o a maanei no kahi i koe aole i noii ia e laua, a ike aku la, he hookahi wahi i koe ia laua aole hoi i huli ia, oia hoi kekahi wahi kumulaau e ulu ponuhunuhu ana me kona mau lau uliuli e halii paa ana iluna o ka lepo.

   Aole hoi keia he wahi kumulaau okoa aku, aka, o kahi kumulaau no ia a ka elemakule a me ka kaua Lusia e pee nei me na manao i piha i ka hopohopo no ka palekana o ko laua mau ola.

   E ka wahine opio, wahi a ka elemakule i kalokalo mai ai ia Lusia, aole kaua e pakele ana, no ka mea, eia na maka o na kanaka puuwai lokoloo ke haka pono mai nei maluna o ka kaua wahi e pee nei, a mamua nae o ko'u make ana, ka mea hoi nana i hoomahuka mai nei ia oe, ke haawi aku nei au i ko'u aloha hope loa ia oe, a na ka mana auanei o @ lani e hoopakele aku ia oe mai na lima menemene ole ae o keia mau kanaka.

   Me keia mau olelo a ka elemakule i pane aku ai imua o ka kaua Lusia, ua lele aku la oia me na maka i piha me ka waimaka, a puliki ae la i ka elemakule nie ka haawi ana iho i kekahi mau muki ana ma kona mau papalina, a pane ae la:

   E ka elemakule ahonui, ma kou wahi e make ai, malaila pu no kaua e make like ai.

 

HOPUIA NO KA PEPEHI.

   Mawaena o ka hora 5 a me 6 o ka auina la Poalua nei, ua hopuia iho la e makai Henry Espinda o Alex Craig no ka pepehi hoomainoino ia Maka Kopikana, he wahine Hawaii.  Ua ulu ae he hoopaapaa hahana mawaena o laua a o ka hopena ua kii aku la ua Alex Craig nei, he paele hoi, i kekahi pauku laau a uhau aku la ma kona lima hema me ka ikaika.

   Ua haki kekahi iwi uuku o keona lima, a mahope o ka hopuia ana o ka paele, ua lawe loa ia aku la oia no ka halemai no ka lapaau ia ana.

 

KA BANA LAHUI.

   E haawi ana na keiki puhi ohe a ka lahui i kekahi ahamele hoolaulea ma kela pa e nohoia nei e na hoahanau o ka lahui Farani ma Apua.  Aia pu hoi malaila he mere-go-round (kaa poniuniu), he kenikeni ka uku e komo ai iloko o ka pa, a he hapaumi ko ke kau ana iluna o na noho, a he kenikeni hoi ka uku ke kau iluna o na lio, liona, hea, kika, a pela wale aku, pau ana koe, pupuu hoolei loa.  Oia!  ina akou ilaila i ka hora 7 o ke ahiahi Poaono, e hoomaka ai na hana, i lohe no i na mele kaulana o ko kakou aina han u.

   Aia kela wahi ma ke alanui Puowaina e iho la i Kakaako, ma Ewa ae o ka pa alii o Honualoha, a @ na oomaikai e loaa mai ana no na keiki no ia au e ka lahui Hawaii a n@e ka Ona nona kela kaa ponin@.  Ke @ke@ ka holopono, alaila , elua po e hanaia ai kela i ka pule, oia hoi, ka po o ka Poakahi me ka po Poaono.

                                    S. K. KANAKAIA.

 

   Maloko o ka luakin@ o K@waiah@u e hoike mai ai o D. L. Naune i na mea hou e pili ana i kana huakai aku nei no Kapalakike, no ke komo pu ana ma kekahi halawai nui a na ahahui opiopio o na wahi like oie i malamala malaila, ma keia la Sabati iho.

 

KA MOKUKUNA LENA L.

   Ma ka hora 6 o ke kakahiaka Poakolu nei i komo mai ai o kekahi wahi mokukuna malihini nona ka inoa o Lena L., a hoolulu iho la maloko o ke awa, me ka hoike ana mai ua loaa oia i kekahi poino.

   Ua haalele aku oia la Port Townsend ma ka la 2 o Iune, a ia Freshwater Bay i ka la 9 o Iune, a he 42 iho la hoi la ma ka moana a hoea mai la i anei, no Mekiko kona awa e holo nei, aka, mamuli nae o ka mai ana o kana ohua kona kumu i kipa mai ai, eia nae ka mea eepa, ua oluolu loa oia.

   He ekolu wale no luina a me ke kapena na poe hana o luna keia wahi mo ku, a e hoomau aku ana oia ma kana huakai mahope o kona lawa pono me na lako ai.

 

HOAO E LAWE I KONA OLA

   Ma ka hora 9 o ka o Poaha nei, ua hoao ae la o Kaki, ke kalaiwa kaa o ka Moiwahine Kamemake Kapiolani e lawe i kona ela, ma o ke oki ana i kona pau-i me kekahi pahi pakaukau, aka, mamuli o ka oi ole o ka pahi, na ia mea i hoopakele ae i kona ola, me kekahi moku lihilihi ma kona pua-i.

   Mahope o kona oki ana ae i kona pua-i ua nakii iho la oia i kekahi kaula ma kona pua-i a hele aku la hoi i wahi nona e li ai iaia iho, aka, aole no nae i hookoia, ia manao pupule ona, mamauli o ka hoea koke ana aku o na makai kau lio a lawe mai la iaia no ka halewai.

   E hoomanao ia, o keia Kaki, oia no ke Kaki a makou i hoopuka aku ai ma ka kakou pepa o ka Poaha nei, i hopu ia mawaho o Waikiki a lawe ia mai i ka halewai no ka pupule.

   Me ia kakahiaka no nae, ua hookuu ia mai la oia, mamuli @ kona ikeia ana, aole he pupule maoli, a hoi aku la oia no kahi o kana wahine ma Kakaako, me kona noonoo maikai.

   Aka, ma ka po ana iho hoi, ua loaa hou iho la oia i kela ma'i uluahewa ona a hoao ae la hoi e lawe i kona ola.  Me he mea la, e hoihoi loa ia aku ana oia no Kalaepohaku.

HE HOALOHALOHA NA KA PU-

ALI PUHI OHE A KA LAHUI

IA PIO ANEKOLIO.

   O makou o na lala o ka puali puhi ohe a ka lahui Hawaii, ma o ko makou komie ala, ke komo pu aku nei me oe iloko o na hora o ke kakahiaka nui o kou noho mehameha ana aohe kooluo, e auamo pu ana me oe i na haawina luuluu i @ iho maluna ou, no ka lawe ia ana aku o ko makou makuahine i aloha nuiia iloko ona pule pokole o kona kaa mai ana.

   He oieio o ka mea i hanaia e ka wahine, he haoa koua mau la, a ke kikeke ae nei k@ leo o ka makou pule ma na kapuai wawae o ko kakou Hoku aloha, e mai i ka makou a ana, e lawe aku hoi i na ehaeha mai kou puuwai kupilikii aku.  A e hoolikoia mai hoi kou puuwai kupilikii me na haawina hauoli o ke aloha oiaio.

   O makou iho no a pau ma o ko makou komite la.

                                    S. K. KAMAKAIA.

 

   Ma na @ lohe@ ia mai nei, eia na maka a na luna @le ana, ke hakilo pono nei maluna @ kekahi wahi waapa uuku, i manao wale ia, @ ke hoopae opio ma malu nei, ma kekahi mau wahi e kokoke nei ma Kakaako.

   Ke kauohaia aku nei na poe lawe pepa puka pule o KE ALOHA AINA he mau koena ale ko lakou @ kela ha pa makahiki i pau aku @, e @ ko ke mai, a mai hoahoa hoi lakou ke hoea ole aku KE ALOHA AINA ma ko lakou mau ipuka.

   I @ ia aia o A@ Buki ke loakaha la i ka nani @ H@ ma ke Kinau o ka @ @ hala aku ai ou ilaila no @ mai makou e hookoo@ loa aku ana @ malaila @@ oielo  ka na Hiki@, k@ mea hoi @ i h@ @ @ keia mau makahiki i kaahope aku la.