Ke Aloha Aina, Volume III, Number 31, 31 July 1897 — Page 2

Page PDF (760.26 KB)

This text was transcribed by:  Francene H Aarona
This work is dedicated to:  To my husband Jim, as we continue to celebrate 46 years together.

KE ALOHA AINA

 

           

            2                                                                      KE  ALOHA  AINA,  POAONO,  IULAI  31,  1897

 

KE  -  ALOHA  -  AINA

Hoopukaia  no  ka

 

Pomaikai  o  ka  Lehulehu,  a  he  Nupepa  na  ka  Lahui  Hawaii.

 

EDWARD  L.  LIKE,

Lunahooponopono.

E.  A.  NAWAHI,

Puuku  o  KE  ALOHA  AINA

 

HONOLULU,  IULAI  31,  1897.

 

O  KA  HOOHUI  AINA  KE  KUMU  O  KA  HAKAKA  ANA ?

---

            Ua lilo no i mea kamailio ia ka uluku hakaka i hoehu ia mai nei mawaena o na Iapana paahana o ke kulanakauhale o Kobe, me na poe sela o luna o ka mokukaua Bosetona, a o ke kumu, oia no na mea e pili ana i ka Hoohui Aina.

            Mai ka uuku mai ko lakou hoomaka ana, a hiki i ka mahuahua loa ana, e hoopuka pu ia ana hoi me na huaolelo e hiki ole ai ke uumi iho i na manao puni hakaka o na aoao a i elua, me ka hiki ole ke hoomalielie ia ko laua manao puni hakaka.

            A o ka hopena i hoea ae mahope iho o na kukai olelo hahana ana me ka ikaika, oia no ko lakou ulele hakaka ana me na pohaku mawaena o na aoao elua.  O ke kulana hakaka o na Iapana, ma kahi malaelae ia e hiki ole ai ke pakele ko lakou mau ola, a pela iho la i hiki aku ai laua i ka pahu hopu o ko laua hakaka ana.

            O keia ka makou e hoomaopopo nei, he mea oiaio, aole he hookahi lahui malalo iho o ka la, i nele ko lakou mau houpo me na manao lili no ko lakou aina, pela hoi kela poe i ulele hakaka mai la no ka pono o ko lakou aina, a me ko lakou mau hoa kanaka i hoopilikia wale ia e ka Repubalika Hawaii ke kumu nui hoi o ko Iapana ku ana aku nei a keakea ia Amerika, me kona hoike pu aku i ai kumu nui o kona ku ana aku e keakea.

            A oia nae ka Amerika e nanakee mai la, me ke akaka ole o na keehina hana i ku i ko Iapana makemake, a pela iho la laua e paonioni mau ai i na wa a pau, me ka maopopo ole o ka hopena.

---

KUALANA  AUPUNI  REPUBALIKA.

---

            O keia ke ano aupuni i makemake loa ia e kekahi mau lahui o ka honua nei, a i manaoia hoi e kekahi poe, ua oi loa aku kona maikai, mamua o na aupuni i noho hoomalu ia e na alii hanau o ka aina, ka poe hoi no lakou ke kuleana e hana pela.

            Ua hoomaopopoia ke ano o ka hoomalu ia ana o na aupuni Repubalika a pau, ua pina ko lakou mau moolelo me na hua awaawa o ka pakaha a me ka hao wale, a ke ala mai nei na hoomanao ana iloko o ko makou houpo no na hana makee a kekahi Repubalika ui a kaulana o ke ao nei, nana i kaihi ae i ko Hawaii kulana noho aupuni maluhia, oia hoi ke aupuni o ka manu Aeto oia hoi o Amerika Huipuia, ke koo ikaika i ku ai ka hana a ka poe kaili aina, ka poe hoi no lakou na umauma i piha i ka lokoino a me ke aloha ole, a makou hoi e olelo nei, oia ke ano maailoko o ka hapanui o na aupuni Repubalika pau, he kakaikahi ka poe i alo ae i keia.

---

KA  HALEALII  O  RUSIA.

---

            Ua manao wale ia, aohe no paha he halealii nani ma ka honua i hiki aku ke hoohalike ia me ka halealii o Rusia.  O kona mau noho a me na pakaukau  hoonani, he dala wale no, o kona nohoalii ua hanaia oia mailoko mai o na niho elepani i okomokomo ia me na pohaku momi, o na paia a me na papahele, ua uhiia me na pohaku momi, o keia mau mea a pau, ke ike ia nei ia maloko o ka halealii o Rusia.

            Ma Mosekao, aole wale no o na kalaunu, na hoailona Moi, kai okomo ia me na pohaku daimana, aka, o na kaulawaha, na noholio, a me na ilikaa, ua okomoia na pohaku daimana maluna o lakou.

            He mau haneri o na pahikaua, na pahikaua pokole, a me kekahi mau lako kaua e ae, i uhiia ko lakou mau wahi me na pohaku maemae rube, momi, a pela aku.  O keia mau pohaku makamae a pau, na laweia mai Kina, Iapana, Swres, a me kekahi mau wahi e ae o Asia.

---

PAKELE  MAHUNEHUNE  NA  OLA.

---

            He lono kai hoea mai Nu Ioka mai ma ka la 5 o Iulai, e olelo ana :  O ka malamamoku ekahi W. Cox, malama moku elua Harris a me umikumamalima poe sela o luna o ka mokupea Belle of Bath i pau i ke ahi ma ka moana, ma ka la 18 o Iune, ua pae maalahi mai la lakou ma Barbadoes.

            Ua haalele aku ka Mokupea Belle of Bath ia Hong Kong me ka piha aila, ma ka la 2 o Iune, e komo @lilu ana hoi ka liu, aka, oiai oia i kaawale loa mai ai mai ka aina mai, ua hoomaka mai la ke komo ikaika ana o ke kai, ua hoomaka iho la ka pauma ana i ka po a me ke ao no 11 la.

            Ma ka la 18 o Iune, i ka wa o na mea a pau e pauma i ke kai, ua puka ae ia ke ahi iloko o ka lua uka na o ka moku a i ka ike ana o ke Kapena Curtis i ko lakou kulana kupiliku, ua kauoha ae la oia i na poe a pau e kau maluna o na waapa, a e haalele iho i ka moku.

            He hapalua hora wale no ko lakou kaawale ana mai ka moku mai, ua pehu ae la oia a lele liilii ae la na apanapana laau iluna o ka lewa me ka weliweli nui.

 

HAWAII  KUE  IA  AMERIKA.

---

E  kala  loa  i  Hoomoeia  ai  ka  Hoohui  Aina.

---

AOHE  NANA   HE  MAUU  HILO.

---

Hooho  na  Pohaku  Hauleheia  na  Mauna

---

            Ma keia auina la mai la i ku mai ai ka mokumahu Moana nana i hii mai ka makou leta i piha me na manaolana hauoli he nui, a no ka pokole o ka manawa, ke lawe ae nei makou i na mea ono i lawa koke no luna o ka papaaina a ka lahui o keia ahiahi, a e haupa ia iho no ia elike me kekahi mahele o ka leta penei :

Nu  Ioka,  Iulai  18,  1897.

*   *   *   *            

                                                            Aloha  oe :

            Ua nana wale aku no au i ka pioo mai o Haki ma no ka hoomoe ia ana o ka ninau Hoohui Aina a ke kau o Dekemaba o keia makahiki, manao ae la pela no na houpuupu ana e pili ana ia oukou malaila, o ka io, aohe Hoohui Aina e lawe ia mai ana ia keia Kau, ua moe, a o kona hopena, he moe loa no ka wa e puhi ai ka Anela i ka pu e hoala ai i ka poe make, oiai, o ke Komite o na Aina E i haawi ia ai e noonoo, he eha lala kue i ka hoohui aina, a o ka Lunahoomalu Davies wale no ma ka aoao kakoo i ka hoohula no ka hoole ana o ka hapanui oia ke kaukai ia a ke Kau mau no kahi wa aku.

                                                                                                                                                                                                Aole  i  pau.

---

KE  ALAULA  O  KA  MALAMLAMA.

---

            E malamaia ana he anaina Hoolaa Luakini no ka " Hoomana Naauao " i noho Kahuia e Rev. J. Kekipi, ma ka manawa i hoikeia maluna ae penei :

 

KA  PAPA  KUHIKUHI  O  NA  HANA.

           

            Himeni Wehe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Papa Himeni

            Pule Wehe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Rev. J. Kekipi

            Himeni Hoonani. . . . . . . . . . . . . . . . . .Papa Himeni

            Pule Hoolaa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Rev. J. Kekipi

            Himeni Hoolaa. . . . . . . . . . . . . . . . . . .Papa Himeni

            Heluhelu Baibala.        Halelu  65. . . . .

                        . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Rev. J. Kekipi

            Pule Moha i ka Luakini no Iehova

                        . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Rev. J. Kekipi

            Himeni Hoonani. . . . . . . . . . . . . . . . . .Papa Himeni

            Ievihaiao no ka Hoolaa ana . . . . . . . . . .

                        . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Rev. J. Kekipi

            Pule Hoonani. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rev. J. Kekipi

                        Lulu dala o na Hoahanau.

                        Na Manao Paipai.

            Himeni Hoonani. . . . . . . . . . . . . . . . . . Papa Himeni

            Pule Hookuu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Rev. J. Kekipi

            Himeni Hookuu. . . . . . . . . . . . . . . . . .Na ke Anaina

           

                        O keia ka hopena pau o na hana, a he paino luau ma ka lanai.

---

 

            Ua hoololi ia ae nei ka inoa o kahi mokukuna " Lena  @L., " a o " Waialua "  kona inoa ma keia hope ake, e hooholo ia aku ana oia mawaena o keia awa a me Wailua no ke @halihanukana ana, malalo o  Kapena  J.  Neilson.

 

LIULIU  LA  NO  HAWAII  NEI.

---

E  Holo  mai  ana  o  Adimarala  Miller  no  Honolulu  nei.

---

MAKAU  HONUA  O  AMERIKA  HUIIA.

---

I  ke Aka  o  Sepania  a  me  Iapana.

---

            Nu Ioka,  Iulai 19.  Ua olelo ae ka nupepa Washington Herald, e olelo ana penei :  E haalele iho ana o Adimarala Miller no Honolulu ma ka mokuahi o ka la 7 a Augate, e haalele iho ana ia Kapalakiko, a i kona wa e hoea aku ai 1 na paemoku o Hawaii, e lawe ko ke ae ana oia i ke kulana Adimarala no na aumoku kaua o ka Pakipika.

            E malamaia ana he mau kuka ana mawaena o Adimarala Miller a me ke Kuhina Long no kana oihana e lawelawe aku ai no na mea e pili ana i ka hoohui aina a me ka hoopaapaa mawaena o ke aupuni o Iapana.

            Ua hoea ae ka mokukaua Oregona i Kapalakiko i keia la, a ke liuliu la no ka holo ana aku ina kapakai o Hawaii, a mamuli o kona nele i ke keena hae, nolaila, o ka Piledelepia aku ana no ka mokukaua lawe hae, a hiki i ka pau ana o na hemahema o ka Baltimore i ka hooponopono ia.

            Aole he manao iloko o ke Keena Kaua no ka hooemi ana iho i ka hoopuipui ana aku i kona ikaika kaua, oiai na hoopilikia ana e ulu mai ana me Sepania, a i ole, me Iapana, maluna o Cuba, a i ole o Hawaii.  Ma kela pule aku nei, he aelike kai hanaia me ka Hui Carpenter Projectile no ka hana ana i 500-5 iniha poka pahu, a me 300-8 iniha poka pahu.

                                                                                                                         ---

KA  IAPANA  LIMAKOKO.

---

            Ua loaa mai ia makou he lono manaonao no ka pepehi ia ana o ka wahine a me ke keiki ma ka makani kololio o Waikapu, Maui, a penei iho ka moolelo i loaa mai, ina nae hoi oia ka pololei :

            O ka wahine a kekahi Iapana limahana o ka mahiko o Sprecklesville, ua haalele iho oia i kana kane, he elua ule i hala ae nei, a hele aku, la no Waikapu, kahi hoi a kekahi mau Iapana elua i lawe ai a malama iaia.

            I kela Poaono aku nei, ua hele mai ke kane mare no Waikapu, me ka manao e @h i ka wahine ma kahi e loaa kau ai, aka, i kona hoea ana aku i kauhale, ua loaa aku la iaia o ke keiki hookahi wale no ko kauhale.

            Ua hapai ae la oia i ke keiki ma kona mau lima, a lawe aku la iaia noloko o kekahi mau o-pu nahelehele e ulu ana he 200 i a mai ka hale aku.

            O ka wahine, ka makuahine hoi o ke keiki i pepehi ia iho la, i kona wa i ike mai ai i kana kane e lawe ana i ke keiki iloko o ka nahelehele, ua alualu mai la oia mahope o ke keiki, me ka manao e hoihoi no kauhale, kahi ana e noho ana.     

            I kona wa e hele mai nei, ua kuiho la ua limakoko nei, o ka hiki pono mai o ka wahine ma kana wahi e ku ana me ke keiki, a i kona kokoke ana mai, ua lalau aku la oia i ka wahine a paa iho la, a oia no konawa i huki ae, ai i kekahi pahi loihi a hou aku la iaia me ka wini oi o kana pahi no elima mau wahi o kona kino.

            Eia nae aole oia i make mamuli o keia mau hou pahi ia ana, me ka awiwi, a no ia kumu, ua oki aku la oia i kona kaniai, me na haawina manaonao, mai ke poo iho a ke kino.

            Alaila, hapai ae la oia i ke keiki iluna, a me hookahi hahau ana i ka pahi, ua kaawale pu ae la ke poo mai ke kino ae o ke keiki, a make loa aku la oia

            I ka wa i ike ai oia, ua hooko ia kona mau manao pupule, oia no kona wa i hoaoa ai e oki i kona kaniai, ma kahi o na ohe makani epili ana i kona puu, a o keia hoi ka wa i hoea mai ai o kekahi puulu o na kanaka  Hawaii, mamuli o ke alakai ana o ka leo uwe o ka wahine no ka hoopakele ana iaia no ka lawe ana aku i kapahi mai iaia aku.

            O ka pepehi kanaka ua hopu ia a lawe ia no ka halepaahao o Wailuku, kahi hoi i humuhumu ia ai kona mau palapu.  O ka mea pepehi kanaka, ke maikai loa ae ia kona wahi i humuhumu ia ai.

            O ke kumu mai no paha, oia no ka hana hoolalae a keia wahine Iapana a haawiia i kona kane e noho hoomanawanui i ola no lakou, a noho hoi keia e hanuhanu wahi mea hou.

---

MA ʻ I  O  KOMISINA  HAWES

---

            Ma ke ku ana mai nei o ke Kinau mai Hilo mai, ua lawe mai oia i kekahi lono e pili ana no Komisina Pelekane Hawes, aia oia ke waiho la ma kona wahi @moe, ma kahi noho o C. C. Kennedy, ma Waiakea.

            O kona @ma ʻ i, aia ma kona @           he puu nei, ke haawi ia @ala na lapaau ikaika ana iaia o ko Hilo mau kauka, a ke loaa iki ka oluolu iaia, e hou koke mai ana oia no Honolulu nei, no ka lapaau ana iaia.

---

            Ua hou mai o J. B. Kakela me kana wahine, a o @Alabati Kauka me kona wahine maluna mai ana o ka Moana.