Ke Aloha Aina, Volume III, Number 33, 14 August 1897 — Page 5

Page PDF (839.27 KB)

This text was transcribed by:  Kumu ?Aina Badua
This work is dedicated to:  Jerry Santos a me "Olomana"

KE ALOHA AINA

                                                                                                            POAONO AUGAKE 14, 1897

 

 

                                                            KA PAPA KUHIKUHI O KA HUAKAI HOOLEWA.

 

                        Puali Makai.                            Puali Puhiohe Apuni.              Pualikoa Aupuni.                   

 

                        Puali o ka Penguin.                 He Kanaono.                           Kahunapule.

 

                        Na Hapai Pahu                        Na Hapai Pahu

 

 

            Ewalu Koa o ka Penguin, Hapai Pahu.  Kapena Field Penguin a me T.R. Walker.  Hope Kanikela o Beritania.  Komisina Farani Voisson.

 

            Kuhina Shimamura me ke Kakauolelo.                                   Kuhina Amerika Sewall me ke Kakauolelo.

 

            Kuhina Hawaii Kupa me ke Kakauolelo.                               Puali Puhiohe o ka Piledelepia.

 

            Elua Haneri Kanalima Koa o ka Naniwa me Hiyei.               Elua Haneri Kanalima Koa o ka Piledelapia me ka Mariona.

 

            Na Aliimoku o ka Penguin.                                                     Na Aliimoku o ke Aupuni.

 

            Na Aliimoku o ka Naniwa a me Hiyei.                                   Na Aliimoku o ka Piladelpia a me Mariona.

 

 

            Adimarala Beardslee me na Ukali.     Na Kanikela.               Lunakanawai Kiekie me kona mau Hope.

 

            Kuhina Kalaiaina me Kuhina Waiwai.                                                Peresidena Dole me kona mau ukali.

 

            Na Makai Kaulio.                                                                    Na Keiki o ka Bina Lahui.

 

            Peresedena Jas. K. Kaulia a me Peresidena D. Kalauokalani o na Hui Aloha

                       

                        Aina a me Kalaiaina.  Na Lala o ia mae Hui. Ka Lehulehu.

 

 

                                    O KA PAE AKU NO KOE I KE AO AINA.

 

            Ladana, Iulai 25.  Ua au ia ma nei e Peter McNally, ke kaeaea ma ka English Channel. (ke Kowa mawaena o Enelani a me Farani,) i hoao ia ma ka la 4 o Iulai, a ua kokoke oia e pae ma kekahi aoao ma ka la inehinei.  Ua haalele aku oia ia Dover ma ka hora 11:30 o ke kakahiaka, a no 15 hoi ona hora i au ai iloko o ke kai, a nona hoi ka loa he 35 mile o kana au ana.  Ua hookau ia ae oia iluna o ka waapa ma ka hora 2:30 o ke kakahiaka ma kahi hoi o ekolu mile mi ka Lae Griznez, ma ke kapakai o Farani.

            Ua haalele aku o McNally ia Dover iwaena o kekahi ana ina makaikai nui, ma ka hora 11:20.  me ka manao e hoao wale no, aka, ua hoomau aku nae oia i ka au ana imua ma kahi o hookahi mile me ka hapa i kela a me keia hora a i kona hiku ana ma kahi o eha mile ke kaawale mai ka aina mai, ua emi koke iho la ka mea ana wela mai ke 64 a i ke 62 degree, a hoomaka mai la hoi ka uhi ana a ka noe.  I kona hiki ana i ka 6 mile, ua mawehe ae la ka noe, a hooholo iho Ia oia, e hoomau no i ka au ana a hiki i Calais, kekahi kulanakauhale ma na kapakai o Farani, aka, mamuli nae o ka ikaika o ke au e ko ana i ke komohana, nolaila, aole i hookoia kona makemake, a lawe ia aku la oia ma kahi e kokoke ana i Folkstone.

            Ma ka hora 10 p.m., ua hoomaka mai la ke ano palupalu iloko o McNally, aka, ua hoomau aku no nae oia i ka au ana imua.  A ma ia manawa mai a hiki i ka hora 2 o ka wanaao, ua emi mau iho ka ikaika wela o ke ea.  Hoomaka mai la ka pehu ana o kona mau lim me ka maeele o kona kino, a maka hora 2:30, ua hoea aku la oia ma kahi he ekolu wale no mile mai ka Grizenz mai, ia wa i ike ia aku ai kona pihopiho me ke akaka ole o kana wahi e au ana.  Ua hoomakpo ia oia e ka wai kai, a hookau ia mai la oia iluna o ka waapa.

 

                                                            KA HALE AUAU LAPAAU O KALIHI.

 

            Ma ka halawai ana o ka Papa Ola, i ka auina la Poakolu nei, ua waiho mai ka Peresidena o ka Papa Ola, he hoike mai a Kauka La mai, ka mea a ke aupuni i hoouna aku nei i Iapana.  no ka nana pono ana no na mea e pili ana i ke ano o na lawelawe lapaau ia ana o ka Ma ʻ i Lepera ma ia mau aina, a oia kana i hoi mai nei a hoi ke ae la i ke ano lapaau mamaana me ka nui ole o na hoolilo elike me ka Kauka Goto e hana ia nei ma ke Panalaau o Molokai.

            I ko makou ike ana i keia mau hoololiloli ana, ua koma mai la iloko o makou ka hoomaopopo ana, me he mea la, he kimu keia e hoopau ia aku ai na laau lapaau a Kauka Goto i kukulu ai, i mea e hoopakele ai i ke ola o ka lahui Hawaii e anai ia nei e ka ma ʻ i Lepera.

            O kekahi kumu e hiki ai ke koho pololei aku i ke kaona o keia mau olelo oia no ka loaa ana maloko o ua hoike la, aia ma ka Haleauau o Kusatsu Springs, Iapana, kahi hoemi mai i na lilo o ke aupuni, mamua o na wahi e ae ana i kaahele ai, maloko oia mau aina a hiki i kona hoi anamai nei.

            O ka hoemi mai i na lilo oia ka mea i makemake la ma keia huakai hele, aole i manao ia ke ola o ka lehulehu, he mea ole ia, no ka mea, he nui ke poho aohe wahi e hike ai ke panipani ia mau makalua, a o keia wale no ke alahele e hiki ai ke hoomama ia ae ia mau lilo nui o ke aupuni, a penei wale iho no e hiki ai.

            He mea nui ke ola e ka lehulehu, i ka poe i makee io i ke ola o ka lahui, mamua o ka haanui wale iho no ma ka lehelehe.  he puahiohio ka mea loaa mai.  He mea niau no ia i ka poe i hoike ae i ko lakou ano, he aloha i ka niu a me ke kulolo, eia nae, ma ka lehelehi wale no ia aloha, elike me ke mele a ka poe haku mele.

            He minamina nui ko makou, i ka ike maoli iho ina e ike ana lakou nei, he emi iki io mai keia o ka lilo.  alaila, e pau aku ana na lapaau ia ana o kela wai auau a Kauka Goto e hana ia la ma Molokai, ka mea hoi a ko laila poe i olelo ai, "ka wai auau kupanaha o Homerana."

            He mea huna keia i manao ia ai, aka, aole nae e hiki ke nalo, mai na maka noii aku o na kiai makaala o ka lahui, a oiai hoi.  o ke kahua ia i kukulu ia ai o keia nupepa, a o kana hana pono wale no, ma kahi o ka uahi e pu a ae ana, e manao ia no, aia he ahi malalo kahi i a ae ai, a o ka hana pono wale no, o ka hoopio loa aku ia ahi e a ae ana, a pela hoi makou e ake aku nei e ike aku, e pio koke iho keia ahi mamua o kona lapalapa loa ana ae.  e hoopilikia ai i ko ka lehulehu ola, ka mea hoi i manawalea ia mai e ka lokomaikai o na lani.

 

                                                KA MOHO HOOKELAKELA O KA ULU MAIKA

 

            O Hugo Kerkau, he keiki opiopio wale no22 makahiki, he noho hookelakela no ke kahua pahupahu ma Europa holookoa, a he kaeaea hoi nana e nai mai la na keiki laeula ma ia hana noeau o ke ao nei.

            O Geremania, ke one hanau o keia opio, a ua hoomaka mua ia hoi kona ike ia ana he loea ma ia hana, ma na hale pahupahu o kona aina mamua o kona kaahele ana ma kekahi mau wahi okoa aku iloko o Europa, no ka hookuku ana ma ia hana, a o na poe a pau i halawai pu me ia, ua pau wale no lakou a pau i ka hoohaule ia eia.

            E hoea ae ana oia i Amerika, no ka hookuku ana me Schaefer, Ives a me kekahi lo ea e ae o Amerika ma ia hana a ia wa hoi e ike ia ai, owai ana la o lakou ka oi ma ia hana, oiai, o ia poe ae la a pau, he poe wale no lakou a pau, i helu ia maluna oia hana, o ka lakou ai ia a me ko lakou wahi e moe ai, a ke kaa ka eona keia opio, alaila, he hoohaahaa ana mai ia i ke akamai* o keia poe a pau i helu wale ia no ma ka papa ekahi ma ia hana.

            Aka hoi, ina no e lanakila ana no lakou maluna ona, e hoomau ana no oia i ka imi ana i kahi e lilo ai o ke eo makona aoao, a me he mea la, o kana hana pono wale no paha ia e hana ai ma keia mua aku ke haule oia.

 

 

                                    MAKE KE KOMOSINA A BERITANIA HAWES.

 

                                    WAIO NO IWI O KAMAHELE KEA ʻ ELOA

 

                                    Ma ke Kinau Oia i Hoihoi ia mai ai.

 

            Ma ke ku ana mai a ka mokuahi Mikahala ma ke kakahiaka o ka Poaono nei, i loaa mua mai ai a lono n ka make ana o ke Komisina Hawes, ma Hilo, i ka hora 12:30 o ka wanaao Poalima.

            Ma kona aoao kana wahine hoopalau, Miss Gay a me Hope Kanikela T.R. Walker a hiki wale ia lele ana ae o kona aho hope loa.  Ua haawi ia na lapaau ana a pau no ka hooia ana ae i kona ma ʻ i aka, aole nae i loaa iaia ka maha a hala wale aku la no.

            Ua loaa mai keia  lono kaumaha i ka Mikahala, oiai oia e ku ana ma Kailua.  Ao kona ma ʻ i make ai mamuli no ia o kekahi puu ma kona a-i.

            I ka wa o ke Kinau i hoea ai ma Mahukona, ma ke kakahiaka Poalima nei, oia no kona wa i halawai mai ai me keia nuhou kaumaha ma ke telepona, ua kuka koke iho la o Mooheau me T.R. Walker maloko o ka uwea, no ke kii hou ana o ke Kinau i ke ki io make o ke Komosina, a mahope o ka hoea ana mai o ke kaaahi o Mahukona me na eke leta a me ka ohua, ua hoi hou aku la oia no Hilo, no ke kii ana i ke kino make o Komisina Hawes, a mahope o ka hora 3 o ia auina la, ua hoea aku la oia i Hilo.

            I ke kau ana mai o ke kino make maluna o kona oneki, oia no kona wa i haalele aku ai ia Hilo, a kuupau mai la i kona holo no Honolulu nei.  a ma ka hora 1:40 o ka auina la Poaono nei i pili mai ai ka moku i ka uwapo.

            Ua hoolele ia mai kona kino a hoihoi ia aku la no kona home mauka o Kapalama, me ka ukali pu ana aku a kekahi pualikoa oluna o ka mokukaua Pelekane Penguin, ka Bihopa a me Jas. K. Kaulia, ka Peresidena Nui hoi o na Hui Aloha Aina, a me D. Kalauokalani ka Peresidena o ka Hui Kalaiaina.

            No ka pomaikai o ko makou poe heluhelu, ke lawe mai nei makou i kekahi mau mea e pili ana nona, a penei ka he uhelu ana:

           

            O Hawes, Albert George Sidney, F.R.G.S., ua komo oia i ka Royal Marines, ma Dekemaba, 1859, a pau ma Feberuari, 1869.

            Iloko oia o ka oihana aupuni o lapana, mai Ianuari 1, 1871, e hiki i Ianuari 31, 1884.

           

            a ua loaa hoi iaia ka hoohanohano ia ma ka papa ekolu o ka La Hiki.  Ua kohola ola i Kanikela no na Panalaau o na moi a me na alii nui o Aferika ma na apana aina e kokoke ana i ka Lokowai Nyassa, Ianuari 16, 1885.  Ua hana oia i kekahi apana hana kuikawa ma Zanzibar, mai Dekemaba 30, 1888 a hiki Iune 15, 1889.

            Ua kohoia oia i Kanikela no na mokupuni Society, e noho ana ma Tahiti, Okatoba 1, 1889.  Ma ka la 5 o Augate i hoea mai ai oia i Honolulu nei, a maka la 15 o Novemaba, i loaa mai ai kona hookohu he Komisina a Kanekela-Kenerala no ke aupuni o Beritania Nui ma Hawaii nei.

            Iloko o kona mau makahiki he umikumamakolu o ka noho ana malalo o ke aupuni o Iapana, ua a ʻ o aku oia i kona ike ina poe Iapana, a o kekahi o kana mau haumana, eia lakou maluna o ka Naniwa a me ka Hiyei, he aliimoku kiekie hoi no ka oihana kaua moana o lapana.        

            He oluolu oia i na mea a pau e kipa aku ana e luana me ia.  a no ia kumu, ua lilo oia i hoaloha no na mea a pau a hiki i kona hala wale ana aku la.

            Ke komo pu aku nei KE ALOHA AINA me na kumuakena pu ana me ka lahui i hooneleia i ka makua o keia aina malihini.**

 

 

                                                            E HOOLOHE E KA LAHUI.

 

            Mamuli o na mea i hoikeia mai, eia iho he mau iliohae hihiu iwaena o ka lahui e hele aku nei no ke kakauinoa ana o ka lahui, a ao ia mea ke ao a ke hoao kanaka aku nei maua i ka lahui mai ae e kakau i kou inoa ma kekahi palapala ke ole i kakauinoa ia e maua.

            Ua ule mai ka manao apuka o kekahi poe i ka inoa o ka lahui, mamuli o ka lohe ana aku nei, e hapai ana na Ahahui Aloha Aina a me Kalaiaina i palapala kue na ka lahui i ka hoohui aina, nolaila, ua ulu ae la na manao kolohe i ka pono o ka lahui iloko o ka ohana a Iuda i mea e kuai ai i ko ka lahui mau pono.  Nolaila, ke papa loa ia aku nei ka lahui mai kakauinoa i kekahi palapala e hiki aku ana imua ou, a hiki i ka wa e kauoha ia aku ai.**

 

                                                            Jas. K. Kaulia/\.

                                                Peresidena o ka Hui Aloha Aina

                                                D. KALAUOKALANI

                                    Peresidea o ka Hui Kalaiaina.

                                    Honolulu Aug. 6, 1897.

           

 

            Me ka hoike a Kani Ohia a ke nui o na make ma ke kahua mai lapena, no ekolu mahina i pau aku la iloko o Iune 30,he 25, a maloko ona huina he elua kokua a me olua koiki ma ʻ i lepara a ʻ e.