Ke Aloha Aina, Volume III, Number 33, 14 August 1897 — Page 8

Page PDF (784.36 KB)

This text was transcribed by:  Sinikka Nevanlinna
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

8 KE ALOHA AINA, POAONO, AUGATE 14, 1897

 

HE MOOLELO HOONANEA

-NO KE-

Keikialii Alabati.

Ke K aeaea o Pelekane.

-A ME-

Ka Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila o Ainapo.

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

   Mamuli o keia mau leo kono a ke Keikialii i kana wahine, ua lilo ia he mea maikai i ka manao o kana wahine a haele pu aku la laua no kahi o na makua, no ka hui pu ana me laua.

   Oiai nae laua e liuliu ana no ka wa hele, oia no ka wa i nonoi koke aku ai o kekahi kauwa wahine a ke aliiwahine opio, oia kekahi e  hele pu ma ia huakai, ina @ he mea p o no i ko laua manao, no kona hele pu ana.

   O keia nonoi a ke kauwa wahine, huli ae la oia a pane aku la i kana kauwa wahine, e oluolu oe e kali iki iho ia'u no kekahi manawa pokole, a hiki i ko'a hoi ana mai, e hele makaikai aku kaua no waho aku nei o ke kulanakauhale no ka hoohala manawa ana maluna o na lio.

   O keia mau olelo a ke Aliiwahine opio, oia kana i namunamu iho ai, aka, aole nae oia i hoike anu i kona manao welania no keia hana a ka Ui Madelina iaia, imua o k ona haku opio.

   A oia no hoi ka wa i kamoe loa aku ai ka huakai a na alii opio, no kahi o ko laua mau makua ponoi, kahi hoi o na lealea he lehulehu wale e haiamu ana, me ko lak ou ike ole mai ia laua nei, a me ka malu hoi laua i komo aku ai iloko o ka rumi hookipa, aia hoi, ua hoohikilele ia ka manao o na mea a pau, i ka ike ana mai ia laua.

   A oia hoi ko lakou wa i ku ae ai iluna, a haawi mai la i ke alooa no laua elike me ke kulana e paa ia ana e laua.

   O keia wa a laua i hoea aku ai, oia no ka hora 1 ponoi o ka auina la, a no ka hapalua hora wale no ko lana wa o ka hooluana ana a hoi aku la laua no ka hele ana o ke aliiwahine opio i ka hol ol io, elike me kana i hoike aku ai i kana kauwa wahine punahele.

   Ma o ua ae o ko laua hele ana ma keia huakai hooluolu, ua pane aku la ku Ui Madelina i kana aloha, ma paha oia kekahi e hele pu ana me la ma keia huakai ho l olio me kana kauwa.

   Ua pane aku la  oia me ka leo malie, aole, no ka mea, e hele aku ana au no kekahi mau hana a ko kaua mau makua i kamailio mai nei ia'u, nolaila, ua manao ae, mahope aku nei au e huli aku ai ia olua, a ko olua wahi e loaa aku ai ia'u.

   Ma keia wahi, e ike ai kakou i ka hooko ia ana o ka manao puuwai eleele o ua wahine kauwa nei, oiai, ua maopopo iho la iaia, e ko ana kana mau mea a pau i manao e hana maluna o ke kaikamahine opio.

   Liuliu ai i ke kauwa wahine nei ia ia iho, ma ka hoolako ana i na omole laau a p@ e hiki ai ke hoopoina ia ka noonoo maikai o ke kaikamahine alii me kona hookomo p@ ana iho i kekahi wahi omole laau hoohiamoe, i ka wa e  honi ai ai o ke kaikamahine alii i ke ea laaua, o ka wa no ia e poina koke ai o kona noonoo.

    I ka makaukau ana o na mea a pau, oia no ka wa i haalele iho ai o ka Ui Madelina me ka muki papalina ana ae no ka wa hope loa, a kau aku la maluna o ko laka mau lio uo ka hele holoholo ma na palena mawaho o ke kulanakauhale, kahi hoi a ke kaikamahine alii i haupu mua ole ai, eia oia ke hele aku nei no ka hopena o kona ike ana i kana kane.

   Ia laua i kaa aku ai mawaho o na palena o ke kulanakauhale, aia hoi, ua kuupau aku la ua kauwa wahine nei i ka holo o kona lio, me he mea la, e ahai ia ana oia e kona lio no ke kuahiwi, i kaua mea he pukalaki o ka holo o kona lio.

   I keia mau hana akamai a ua kauwahine nei, ua lilo ia i mea e hoano e ia ai ka noonoo o ke kaikamahine alii, a alualu aku la oia mahope o kana kauwa wahine a hiki i ko laua komo ana iloko o ka ululaau.

   Oia no ka wa o ke kauwa wahine i huli ae ai ma kekahi aoao o ka ululaau loloa e ulu mai ana, a nalo aku la iloko o ka lipolipo o na nahelehele e uhi paa mamua o ko laua mau alo.

     Me ka naau kaumaha, helelei iho la na kulu waimaka o ua kaikamahine alii nei, e hoopulu ana hoi i kona mau papalina nohea, a kaohi mai la i ka holo o kona lio, me ke kahoahoa pu ana ae me keia mau olelo ku i ke aloha no kana kane, kona hoapili hoi o na la i hala ae, me ka i pu ana ae:

   Eia au iloko o ka naele o keia ululaau kahi i hoauwana ia ai, mamuli o o ko'u makemake ponoi iho, a ke ike nei au, eia au ke hookokoke aku nei, ma ka hopena o ka poino, oiai au e ukali nei maahope o ka meheu o kuu kauwa punahele, ka mea hoi a'u i paulele nui ai.

   Eia au ke uhai nei mahope o kona meheu, a hiki i kona wa e loaa ai ia'u me ke ola a make paha, ina ia he mea hiki ia'u ke hana, o ka lawe ana ae a hoopakele i kena ola mai ka pilikia mai

   I ka pau ana o keia mau olelo a ua kaikamahine nei, lele iho la oia mailuna iho o kona lio, a nana pono aku la oia iloko o ka hihipea o na ululaau e uhi paapu ana, a aole loa he hookahi mea ana i ike aku, koe wale no, o ka lohe aku i ka leo hone o na manu e kani ana, a me ke ko mai o na ea huihui mailoko mai o na oawawa e hoopuni ana i kahi ana e ku nei.

   O keia wa ana e nana nei, oia no ka wa aka la e iho aku ana kona mau kukuna malamalama ma kela aoao o ka alapoai o ka honua, a e lohe ia aku ana hoi ke kapalulu ana ae a na eheu o na manu noho kuahiwi, no ka hoi ana ae e hoaumoe maloko o ko lakou mau punana, iloko o na puha laau e ku kokoke mai ana ma kahi a ia nei e ku ana.

   I keia wa, ua hooi loa ia aku ke kaumaha o na manao o ua Ui la o Ainapo mamuli o o keia uha i kau i ai maluna ona, ka mea hoi ana i ike iho la, e hakoko wahine ana oia me na pilikia he nui, ana hoi i ike ole ai mai kona hanau ana, a o ka makamua @e iho la ia.

   Mahope o kona noonoo ana i kana mea e hana ai, hooholo iho la oia e hele no oia e @ wahine, mamuli o kona makee nui i kana kauwa punahele.

   Nolaila, kau hou ae la oia maluna o kona lio, a hoomaka maoli aku la laua e naku poeleele iloko o na laau loloa e lakee ana ma o a maanei, a hiki i kona wa i ike iho ai, ua pau ka hiki i kona lio ke nee hou aku no mua.

   Oiai hoi na lala laau e haehae ana i kona mau aahu, a na ia kumu i hoopau ae i kona manao huli, a lele iho la oia mailuna iho o kona lio, a wehe ae la i ka noho mai kona kua mai, no ka haawi ana aku i manawa nona e hoomaha ai, elike me ke ano mau o na haku malama kauwa.

   Oiai oia e hoomaha ana, me ke au ana ae o kona mau maka no kahi kupono nona e hoaumoe iho ai no ia po, aia hoi, lohe aku la oia i ka owe mai o ka wai ma kahi he mau iwilei wale no ke kaawale mai kahi aku ana e noho nei

   Nolaila, ma ka naau piha i ka hauoli, alakai aku ia oia i kona lio no ka hoahainu ana aku i ka wai, a me ia pu hoi, a i mea hoi e hoomana mai ai i ka ono o ka wai o na hora mamua iho.

   I ka maha ana ae o kona puu moni ai i ka ono a ka wai, hoopaa aku la oia i kona lio, a hele aku la aia e huli i wahi kupono nona e hoaumoe iho ai ia po a hiki i ke ao ana, a hiki o kona hoea ana aku malalo o kekahi ana, kahi hoi i maa i na holoholona hihiu i ka moe ana maloko oia wahi.

   I ko lakou wa i ike mai ai i keia mea pouliuli e nee aku nei iloko o ka poeleele, oia no ka wa i pau aku ai na holoholona hihiu i ka puhee mailoko aku o ua ana nei me ka maka'u nui, a haalele iho la hoi i ke ana a lakou i noho ai a kupa, mai ka wa liilii mai.

   Oia hoi ka ua Ui la i kalokalo ae ai i na mana lani, e hoopakele ia kona kino mailoko mai o ka waha o na holoholona hihiu hae oloko oia ululaau.

   Komo aku la oia maloko o ua ana nei, me he mea la, ua hahi ia oloko e ke kanaka, ke ku o ka pumehana o na manu e waiho ana maloko, koe wale no oia wale no ke ano o ke ea e hoopuni ana ma ia wahi, he hohono holoholona wale no a pau.

   Akai aole nae oia i nana aku no ia mea, no ka mea, oia hookahi wale no paha kahi kupono i loaa iaia oia aumoe, a he laki loa paha ka loaa hou ana aku o kekahi wahi okoa mawaho ae oia wahi ana e ike nei.

   Komo loa aku la oia iloko o ua ana aia, aia hou, he keu a ka wela, a hauoli iho la kona naau mamuli o ka loaa ana o kahi kupono iaia e moe ai ia po.

   Mamua ae o kona haule ana aku e hiamoe, ua kalokalo mua ae la oia i ko ke Akua ahonui, e hoopakele mai iaia ia po, mai ka waha mai o na holoholona hihiu, a i hiki ai hoi iaia ke moe lealea a hiki i ke ao ana, me ka loaa ole o ka mea nana e hoopilikia mai.

   A oiai oia e makaukau ana e moe iho, ulu mai la ke aloha welania iloko ona no kana kane, ke Keikialii Alabati a haloiloi mai la kona mau waimaka, no ka uwe ana iho iaia me ka ehaeha o ka naau.

   Puana ae la oia me na leo kahoahoa o ka mea i piha i ke aloha oiaio, a e kulu pakakahi ana hoi kona mau waimaka, a pane ae la oia penei:

   Eia au ke makaukau nei e moe iho ma keia wahi kahi hoi a'u i ike ole ai i ka ehaeha o ka noho ana @ea mai ko'u hanau ia ana mai a hiki i keia mau minute a'u e kalokalo ae nei ia oe, aole ia na kou makemake i kono mai, aka, na'u ponoi iho no ia, a maluna no o'u na ahewa ana a pau e pili ana no keia mea a e hala ole oe e kuu aloha.

   O ko'u kaawale ana mai a oe mai, aole ia nau i hookikina mai ia'u, aka, na ko'u makemake ponoi iho noia, a oia ka'u olelo ae nei, ua hala ole oe ma na ano a pau, a na'u ponoi no e auamo na koikoi o ko'u mau manao uilani ma keia huakai hele holoholo iloko o kou kulanakauhale alii, ka mea hoi a i haupu mua ole ai, e komo ana kau aloha iloko o na luuluu o keia noho ana.

   Ina eia he ma ke alahele e huli mai ana ia maua, ke nonoi ae nei au ia Alahe, e alakai pololei ia mai kou mau kapuai wawae ma ka meheu a'u i hele mai ai, a hiki i ko'u loaa ana ia oe maloko o keia ana.

   Ma keia wahi, e waiho kaua i ke kamailio ana no ka Ui Madelina, a e nana aku hoi kakou no ke kauwa loikoino e kalamoe ia ma kekahi aoao ae o ka ululaau, kahi hoi a laua e noke nei i ka naku iloko o ka naele o Alakai, me kona manao, o ka pahu hopu hope loa ia ana e hooko ai i kona manao lili maluna o kona haku opio.

   I keia wa ana e kuupau nei i ka holo o kona lio, aia no kona mau maka ihope kahi i alaalawa mau ai, i maopopo ai iaia, he aloha io paha ko ke kaikamahine alii iaia, aole paha.

   Aka, o kana mea nae i ike mai, oia no ko ke kaikamahine hahai mau aku mahope o kona meheu i na wa a pau, aole hoi he wa i hoololi ia ae ai ke poo o kona lio a hiki i ko laua wa i komo like ai iloko o ka hihipea o ka ululaau.

   A akahi no hoi oia a kaoni mai i ka holo o kona lio, a nana iho la oia i kona wahi holoholona hoomanawanui ua hele a auau i ka hou, aka, aole nae ona nana i mea, aia wale no a hooko la kona makemake, alaila, pau kona lili.

    Haawi ae la oia i manawa hoomaha no laua a elua, ma o kona lele ana iho mailuna iho o kona lio, a wehe ae la i ke kaulawaha mai kona waha mai, a hoalu ae la hoi i ke kaula opu o k@na noho, i hiki ai iaia ke hamu iho i na lau nahelehele e ulu ana.

   I kona ike ana iho ua maha, a ua lawa hoi ka wa no kona lio e ai ai, ia wa oia i li hou ae ai i ke kaula opu o kona noho lio, a ike iho la oia ua paa e pu paha ma ia mau oawa e kau mai ana mamua o kona make.

   Kau ae ia oia a hele aku la, me ka manao e halawai koke ana oia me ke kaikamahine alii, maloko o ua ululaau ala, oiai, ua noke oia i ka huli mai ia po a hiki i ke ao ana, aole nae oia i loaa koke, mamuli o ke alai a na lau nahelehele hihipe o loko o ka ululaau kahi a laua e elua e noke like nei i ka huli.

   Aole no hoi oia i hoomaha i kona huli ana a hiki i ke ao ana, a ia wa oia i kau pono aku ai iluna o ke kualapa, ma kekahi aoao mai a ke kaikamahine alii e moe nei iloko o ka puha laau.

   Nana ae la  oia i ka la, eia ia ke o@ ae la maluna o ke kuahiwi, a aole hoi he hookahi ana mea i ike aku ai, he neo pu wale no ia mai o a o, aole hoi he holoholona maalo ae mamua o kona maka.

   Ku iho la oia malaila, a noonoo iho la i kapa me e hana ai, a i ka hope loa o kona noonoo ana, hooholo iho la oia e iho oia ilalo o keia oawa ana e ku nei e nana, a me ia manao oia i hooko aku ai e like me kona makemake

   Iaia e iho nei ma kekahi aoao mai, aia no ke kaikamahine alii iloko o ke ana kahi i hiamoe ai, aka, mamuli o ka ono o ua wahine nei i ka wai, nolaila, ua hoomau aku la oia i ka iho ana a hiki i kahi o ke kahawai e kahe mai ana ilalo o ka oawa.

   Lele iho la oia mailuna mai o ka lio, a wehe ae la i ke kaulawaha o kona lio a inu like iho la lau i ka wai, oiai ka ono e hookokohi ana i ka puu a hiki i ko laua kena ana,

   Nana ae la oia ma o a maanei, aohe ana mea hookahi i ike, a ia wa i hoi i hooi ia ae ai kona huhu no ke kaikamahine alii, me kona hoohiki pu iho hoi, ma kahi e loaa aku ai iaia o ke kaikamahine alii, malaila oia e hooko ai i kona manao awahua maluna ona.

   I keia wa i haalele iho ai oia i kona lio ma kekahi aoao mai o ke kahawai, a hoomaka hou aku la oia i ka hele ana e huli iloko oia nahele loloa e hihipea ana, e kolo ana, e ha-lo ana me he popoki la e hoomakakiu ana i ka lole, iloko o kona lua iho.

   A no kona ike ole i kekahi mea e pili ana i ke kaikamahine alii, hooholo iho la oia ua hoi ke kaikamahine alii no ke kulanakauhale alii, a manao ae la oia e hoi e hana i ka noho o kona lio, a hoi aku no ke kulanakauhale.

   Aka, iaia nee e hoi mai nei ma kahi ana i pii aku ai, aia hoi, ua ike koke mai la ka lio o ke kaikamahine alii, i ka maalo ana ae keia wahine ma kahi kokoke i kona wahi i hoopaa ia ai e kona haku opio.

   Oia no kona wa i puiwa ae ai me ke kani ana o kona ihu, no keia mea ana i ike ai, oia ka wa i ike aku ai o ka wahine kauwa, o ka lio kela o ke kaikamahine alii, haapu ae la oia aole no i huli hoi ke kaikamahine alii no ke kulanakauhale alii.

   Hele aku la oia a ma kahi o ka lio e ku ana, ike aku la i ka waiho mai o ka noho me na pono a pau, a komo iho la ka manao iloko ona, aia la ihea ke kaikamahine alii, nolaila, hooholo iho la oia e hele e imi ma kekahi mau wahi kaawale aku mai ka lio aku.

 

  Ma ka hookuku kinipopo o ka Poaono nei mawaena o ka Hoku a me ka Regimana, ua lilo ka eo i ka inoa hope mamuli a ka loaa ana iaia he 10 puni, a o kona hoa he 7.

 

 

UA LOAA HE MAU KIHEI KILIKA.

Ma KA po o ka Poaono nei, ma ke Alanui Nuuanu, kokoke i kahi o P. C. Jones, ua loaa ia'u he mau kihei kilika ekolu, a ke kauoha ia aku nei ka mea nona ia mau waiwai, e kii koke mai, a ke hala na la he 15. alaila, e lawe no wau ia mau waiwai no'u. E hoakaka pu ia mai ke ano o ua mau kihei la e ka ona n@na ia mau waiwai, me ka uku pu mai i ka hoolaha a me ka loihi o ko'u malama ana. E @a no au ma ka Hale Hana Hao.

            Owau no me ka oiaio.

            JOHN KE.

Ho@ , Aug. @, 1897. 1@ - @ wkly.

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE a anei na mea a pau, a kela . Hoolimalima a S. W. Kahikina la Akina Pake, no keia mau hope @ 2 @ maluna o K@l@e, S. Kona, i @ mea ia ae a me ka Palapala Kuai a @ o S. W. Kahikina @i ia J. K. Na@ale i hana ia ma ka @ S o @ e pili ana no na mea a@ @ @, ke hoole mau loa @ aku nei au.

            MAKAALOHA KANIKIKAI

            K@l@@, S. Kona Iulai @, 1897. @