Ke Aloha Aina, Volume III, Number 34, 21 August 1897 — Page 4

Page PDF (786.53 KB)

This text was transcribed by:  Naomi Ajello
This work is dedicated to:  to my Hawaii Hamachi Ohana

KE ALOHA AINA, POAONO, AUGATE 21, 1897.

_______________________________________________________________________________ KE ALOHA AINA .

Hooopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a ne Hu pepa na ka Lahui Hawaii.

______________________________________________________________________________

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

E. A. NAWAHI,

Puuku o KE ALOHA AINA.

______________________________________________________________________________

HONOLULU. AIG/ 21. 1897.

_ _____________________________________________________________________________

KE ANO O SENATOA MOKANA.

_______

   O Mokana, he Senatoa oia mai ka mokuaina mai o Alabama, a he kanaka hoi i hilinai ia e kona mokuaina ponoi iho, no kana mau hana kalaiaina iloko o ka Hale Ahaolelo Senate.

   I ka wa i hoea mua aku ai o na Komisina Hoohui Aina, i ka malama o Ianuari, o ka 1893, oia nei ka mea mua loa i hei iloko o ke kipuka a keia poe i lawe aku ai, a i kakoo ia hoi e ka Perseidena Harisona a me ke Kuhina Nui Poka oia mau la, a aole no hoi ne wa i hoololi ia ae ai o kona manoio hana, a hiki i keia wa.

   Eia oia ke upu ia kau nei e na poe i hele a paulehia i ka Hoohui Aina, a ke akena , ia mai nei, o ka hooko ia ana ia mai nei, o ka hooko ia ana ia o ko lakou leo noi e Amerika, ma ek koho ia ana o ke kanaka iloko o ka punana o ka Hoohui Aina.

   Aohe a makou keakea no kona hiki mai i Hawaii nei, oiai, he mea ia e maopooppo maoli ai ke kulana io maoli oia kanaka oia aina.

   Aka, no makou iho, he hauoli nei makou i kona hiki mai ia nei, a hahaia kekahi mau mea e pono ai o ka lahui, no ka mea, o ko kakaou kupaa mau, oia no ka mea nana e hoololi i ka pono ma o kakou, elike me ko Sentoa Perkins hiki ana mai ia nei he Hoohui Aina i kinohi, a he Aloha Aina mahope mai nei.

__________

HE OIA KAU NO KO KA LAHUI MANAOLANA.

__________

   Ua puni na makahiki eha o ko ka lahui kupaa ana maluna o ke aloha aina a me ke aloha alii, a ke hookokoku aku nei hoi e a-e aku ka nui o na la i ka piha ana o ka elima makahiki, he oia mau no ka paa o ka manaolana iloko o na kanaka Hawaii kupaa mau mahope o ke aloha aina, aole hoi ma ke lehelehe, ilike me ka poe lolelua o ka maau, no lakou na aoao i la@ wili ia e ke dala.

   O ke kulana onipaa mau o ka poe aloha alii a aloha aina, hauoli mau ko lakou naau ke hoino ia mai no ka pono o ka aina a me ko lakou Moiwahine.

   Ke olelo mai nei ke Kuokoa, ke hukau aku nei na manaolana poho o ka poe “Roialiti” maluna o Pelekane, nana e hoihoi mai ko kakou mau pono.  I hao wale ia e @a haku o ua Kuokoa la.  He mea maopoo loa, elike me ka hiki ole i ka maalea o Kakina ma, Kini, Hki, Kakela, a pela aku, ke hoohui ia Hawaii me Amerika, pela auanei ke la he@ alaelae o ka manaolana i ua @”Roialiti” ala a ke Kuokoa e kamailio mai hei, mamua o ua Hoohui aina la, o pala ka maia ka mea hoi i holo maoli no a naenae ke aho i kinohi, maluna o ka mokuahi Kalaudine, a i ke kaaahi aku hoi, mauleule a pomaikai ka hiki imua o Harisona.

   O ko na roialiti noonoo a me ko lakou manaolana, ua like lakou me ka wai lana alie o ka muliwai aole i ka owe a halulu elike me na kapuai kau maha o ka poe anee hoohui aina, aka, me ka malie wale no e hana ia ai na mea a pau, a hiki i ka hooko ia ana, aohe i ka anoninoni, aole hoi i ke opihapiha mai, a o na hookaukuku ana mai na na aupuni alii e hoihoi kou mai ke kulana aupuni alii o Hawaii, he wahi haili ia i kau aku maluna o ka Lunahooponopono o ke Kuokoa, a pela makou e hauoli neinona, e hoololi ia ae kona mau manao pa-palahe a i ke konekonea.

_______

UA HOOPOHIHIHI IA KA LEHULEHU.

_______

   Mai ka la i pahola ae ai na lono no na mea e pili ana ao ke kakau inoa a hiki i ka wa i puka mua ae ai ka hoolaha papa a na Peresidena o na Hui Aloha Aina elua, oia hoi, ke Aloha Aina a me ke Kalaiaina ua ulu koke mai ka noonoo o ma kea a pau, eia paha ke hana nei keia poe i wahi e hoopilikia iaai ka pono o ka lehulehu o ka lahui Hawaii.

   Aka, mamuli oia mau olelo hoolaha papa, ua kakali malie kekahi poe,  komo hela ana maloko o na kauhale, a hiki i ka wa i kakauinoa ai o kekahi Persidena me kona Kakauolelo malalo o keia hana, a oia hoi ka wa i huliamahi mai ai kekahi poe no keia hana me ke ohohia, a o ka hoomaka loa ana ia e hele palahalaha mao o maanei o ke kulanakauhale, a ua hoea loa aku paha kekahi mau Komite oia ano ma na apana kuaaina o ka mokupuni o Oahu nei, a ke nee aku nei paha ma wa mokupuni e aku.

   Me keia hana ulu mai iloko o makou na manao kanalua, a no ia kumu, ke kau aku nei @a maka o ka lahui i ka laua mau hoakaka piha ana no keia mau mau kumuhana, e hoonioni nei i ka manao aloha aina kupaa o ka lahui Hawaii.

   A oiai hoi, mamuli o ke makou lilo ana i wahaolelo no ka lahui, ke makemake nei makou ehoakaka piha mai @a Persidena a i elua, no ko laua manao e pili ana no keia mea, a i hoopu ia ae hoi na uluku kanalua ana no kekahi poe e makemake nei e hana like i ka hana, no ka pono o ka aina, ke alii a me ka lahui.  Aole anei he mau hoopilikia ana no keia nana, e kue ia mai ai e ke aupuni e ku nei.

   Nolaila, o ko laua mau manao hoakaka, ua like ia me ka waele ana ae i na manao pohihihi iloko o ka noonoo o kekahi poe, me ko laua hoike pu mai, he mea pono ia kakou ke akaku inoa, a i ole, i kali kakou a hiki i ka wa e hoea mai ai o na Komisina mai Amerika mai, a imua o laua i ko lakou kupaa me ka loli ole, he nani okoa no hoi ia, ke haha ia pela, aka, o ko na Persidena hooko piha i ka mea oi aku o ka pono me ka hoopilikia ole ia, oia ka makou e ake aku nei, o ka hoike la mai.

_______

NA LIMAHANA ITALIA.

-________

   Maloko o ka nupepa Avalataisa o ka Poakahi nei, i ike iho ai makou, i ka hoike a ke Kuhina Waiwai Sam;l Damon, no na mea e pili ana i na limahana Italia no keia mau Paemoku, a maloko oia hoike, ua lawe pu oia he elua ona haku ma keia huakai hele aku nei ana, no ke kulanakauhale o Ladana oia hoi ka ale dala a me na limahana Italia.

   O keia iho la ka mea mua a ke Kuhina Waiwai i waiho mai ai imua o ka lehulehu, e hoike ana noi, o kekehi ia o kana mau hana i hoounauna ia aku ai e ke aupuni, mamuli paha o ko lakou nei makemake ole i na Iapana, no ko lakou lawe mau i ke keehina oolea o ka hoopololei; a pela no hoi me na Pake, maope auanei kue mai o Amerika, no ke kuikahi Hoohui Aina a lakou e makemake nei e hana.

   Hem mau hana iniapa wale no keia a lakou nei, a o ka hope e loaa mai ana malalo oia mau hana, he hoopillikia i ka lahui, a me hoomahuahua mau ana aku hoi i ka ale lahui a hiki i ka lilo ana o ke apupuni i mea banakarupa.

   Mamua aku nei, ua hoikeike mai no keia nupepa haole no na mea e pili ana i na limahana keokeo, malalo o ka hoohana ana a Komisina Fitserald, a o ka mea i ike ia, aole hookahi wahi limahana i hoea mai lamalo o kana hana ana, a o ke dala nae e ka lehulehu kai pau aku iloko o ka opu o ua Komisina ala.

   Aole no i liiuliu na la i hala ae nei, ua uwa hou mai la no ua nupepa nei, me ka olelo pu mai, eia ke makemake la nei i mau paahana eleele, ka poe hoi a kakou i lohe ai maloko o na nupepa, no ka li ia maluna o na laau, a kipu akea ia ma na alanui.

   He poe kupono io anei hoi keia poe limahana Italia a ke Kuhina Waiwai e manao nei e kii a lawe mai e hoolaupai maluna o ka lepo o Hawaii, o ka kakou ia e nana aku ai ma ka hua o ka laau.

_______

KAAWE IAIA IHO A MAKE LOA.

________

   Ma ka hora 10 a oi o ke kakahiaka Poakahi nei, ua loaa aku ke kino make o Ah Fook, he Pake paahao ma ka halepaahao o Kawa, ua kaawe iaia iho a make loa, me kekahi apana lole i  hanaia a like pu me ke kaula, a me kekahi kaula apo ana e hana mau ai ma kona puhaka, pela oia i law ae ai i kona ola.

   Ma ka hora 10 ponoi, ua ike ia oia e hele ana a komo iloko o ka hale haawi laau, a malaila mai no kekahi wahi ala ololi, i kupono no kana  mea e hana ai, kahi hoi a ke kahi haole hana wati Parson, e hana mau ai i na wa a pau.

   He wa pokole wale n o mahope iho o ka nalo ana aku o Ah Fook, ua lohe ia aku la ka leo kahea o Parson, e hoike mai ana ua kaawe o Ah Fook.  A o ka wa no hoi ia i holo mai ai o na makai kiai, a loaa aku la ke kino o Ah Fook, maluna o ka ili o ka honua.

   O ka lole i nakii ia ai ma kona a-i, a i kokua pu ia hoi e ka ikaika o kekahi kaula, ka mea nana i lawe awiwi ae i kona ola.   He 10 minute wale no ke kaawale o kana hana ana i keia hana a holopono.

   Mai kona komo ana iloko o ka hale kauka a hiki i kona kaawe ana.  Ua nana ia kona kino e Kauka Kupa.

   Mahope iho o kona make ana, ua kahea ia i mau Kiure Koro nera, imua o ka Hope Ilamuku Hikihoki, a ua hooholo lakou, ua make oia mamuli o ke kaawe ana.

   O Ah Fook,ua hopu ia no ka malama opiuma, ma Lihue, Kauai, ao kekahi manawa i hala ae nei, a no ka mahuka pinepine, ua lawe ia mai no ka halepaahao o Kawa.

   A oiai hoi e hana ana ma kahi hana, ua hoao no oia e mahuka, me kona olelo pu mai, “Ua makemake au e make ma na ano a pau.”  O Ah Fook, he mau helehelena ma’i Lepe ra kona, aka, aole nae i nana ponoiia kona ano ma’i.

   O keia iho la ka hopena i kau aku maluna o keia Pake, mamuli o kona uluh@a no kona hoopaahao ia, ka mea hoi a kakou a pau i minamina nui ai, a he mea ole nae ia i keia ano kanaka hope.

______________________________________________

KA HOOLAHA KOHO BALOTA.

_______

   Ua hoolaha ae nei ke Kuhina Kalaiaina maloko o ka mupepa Kuokoa, i ka manawa e koho balota ai, oia hoi ka Poakolu, Sepatemaba 29, ka la @oi a keia aupuni iwae nei i la koho balota no lakou.

   I ka we o ke au o na Lani Alii o Hawaii, he la nui ia e kanahao, a oia no hoi na la e ike ia aku ai ka lehulehu e hi-o ana mao a maanei, no ka Iiuliu na no ia manawa i hoike ia ae imua o ke akea, me he mea la, he la is e komo aku ai o na mea a pau iloko o kekahi hoouka kaua weliweli mawaena o na aoao elua.

   Aka, i keia au hou e nee nei, he la mehameha loa ia a neoneo  hoi, aole i ka haluku a na kaa pi’o, he okoi loa aku nou i na leo haiolelo hooikaika o na moho hole alii a Lunamakaainana hoi, he oki loa no o na oki loa.  Nolaila, oia ka makou e puana ae nei, ua pau ka lihi hoihoi ia Hanunanuna.

____.___

HE ELUA MAU HALE I ANAI IA E KE AHI.

_______

   Mawaena o ka hora 12 a me ke hora I o ka po Pocono nei, i holapu ae ai no olelo manamana o ke ahi, i hoopuohola ae hoi e ka leo kapalulu o ke oeoe o ka hale kukui Uwila, e hoike ana hoi, aia ka pauahi i ke kihi o ka Alanui Moiwahine a me Rikeke.

   Ua haukawewe koke ae na kaawai, a i ka manawa pok@ wale no o ko lakou hoohana ana i ka ikaika pauma o na iliwai, ua pio iho la ke ahi, a aole hoi i  hoopoino ia aku kekahi mauhale okoa aku.

   Aole i paa ka hale i ke panihakahaka ia, a a ole no hoi k akaka ka mea nana i puhi.

   I ke kupono ana o ka la i ka loio, ma olowalu hou mai la ka leo o ka bele pauahi, e hoike mai aia ke ahi ma ka aoao ma Ewa o ke Alanui Liliha, kokoke i ke Alanui Kula, a ma kahi o Kapena Kamikana, o ka mokuahi Ke Au Hou.  Aole no he akaka o ke kumu o ka pau ana i ke ahi.  Aohe ukana lawe, ua hao aku ke ahi a olohelohe, o na wahi lole wale ao i ka ili.  Aohe no i panihakahaka ia ka hale a me na lako o loka.  Aole i ike ia ka mea nana i puhi.

_______.______

   O Sam Ku, kekahi o na mea i komo o@ i ka pepehi ana i ka Pake ma Kolokai.  He kanaka lanakila oia, a me hele lanakila nei oia ma na alanui o ke k@ hele nei.

   Mawaena o ka hora @ a me @ e ka po la Sabaati nei, ua uiu ae he hakaka mawaena o kekahi p@ kanaka @ ua @ m@ kekahi poe o lakou e a@ i lokahi m@ kanaka elua, a i ka @ke ana o ko @ Halohoa ua h@ aka la oia e poe, @ o ke alanui aupuni i @ @ o keia hana.