Ke Aloha Aina, Volume III, Number 36, 4 September 1897 — Page 5
| This text was transcribed by: | L. A. Marchildon |
| This work is dedicated to: | Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !! |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO, SEPATEMABA 4, 1897. 3
HE HUAKAI HOOMAHA.
Ua lono lauahea wale mai makou, mamuli o ka onawaliwali o ka Peresidena Nui o na wahine aloha aina a puni ka Paeaina, Mrs. Kuaihelani Campbell, nolaila, e holo hoomaha a hooluolu aku ana oia i ka aina Ua Lulehua o Hilo Hanakahi, no ka hanu ana i na ea huihui maikai oia wahi. Ma keia Kinau ae e haalele iho ana i ka la 10 ae nei a me he mea la, e ukali ia ana kana huakai hele e ke kupa a kamaaina hoi oia aina kaulana ka wahinekane make, Mrs. Nawahi, a e hala ana paha ia laua he mau pule e lualai aku ai malaila, no ka hooluolu ola kino ana, a e hala loa ana paha auanei e ike i ka home kaulana o ka wahine hookalakupua o ka lua Madame Pele. Nolaila, e na wahine aloha aina o Kauakanilehua eia mai he malihini nui a kiekie na oukou ke kipa aku la e ike kumaka i ka nani o ka aina a ke ala me ke onaona i noho ai a o ka mua loa paha keia o kona hehi ana aku i ke one laula o Hanakahi, a lei aku hoi i na lehua o Mokaulele me na hala onaona o Upeloa, na mai le kupaona i ke ala o Panaewa. O ka makou e kalokalo ae nei e ukali ia ka olua huakai hele e ka oluolu, a e huli hoi mai me na ola kino maikai.
HE MAU KALAIWA KAA-PIO ILOKO O KA POINO.
Ma ka hora 9 a.m. o ka Poaha nei, ua hoea ae kekahi Pake i ka halewai me ke koko e hiolo ana mai kekahi palapu i loaa iaia malalo iho o ka ma ka hema. Ua hoike mai oia na Makaena i kui iaia, he kalaiwa kaapio. He kalaiwa kaa pio like no laua a elua e ku ana mauka iho o Ema Hale, ma ke alanui Beritania, ua ulu ae he mau juee ana mawaena o ka Pake kalaiwa kaapio a me Makaena, a o ka hopena, ua emi hope aku la ko Makaena kaa, a poino iho la kekahi wahi o ke kaa o ka Pake, ua ulu koke ae ka hoopaapaa mawaena o laua, a lele aku la o Makaena e kui i ka Pake maluna no o kona kaa. Ua hopu koke ia oia a lawe ia mai la no ka halewai.
O ka lua, he kalaiwa kaapio Pukiki, no ka hui kaa IXL nona ka inoa o Manuel Perry, ua ho@uka @e o de Pinto, he palapala hopu komo wale ana i ko hai wahi me ke kuleana ole i ka po. Ua hoea aku o Perry ma kahi o de Pinto ma ka po o ka Poakolu nei, ma ke poo o ke alanui Ema, a hoopuka aku la i na olelo hailiili me ka ho oulu hakaka ana, ua kipakuia mai oia, aka, aole nae oia haalele koke i ua wahi la.
KE KAU AHAOLELO ANO E.
He hookahi pule mai keia la aku, e noho mai ai ke Kau Ahaolelo Kuikawa o ke Aupuni Repubalika o Hawaii, he Ahaolelo hoi keia a ka lehule hu a pau e hoohuoi nei, heaha la ka manao a me ke ano nui, i kono pupuahulu ia ai ke kahea ana i na hoa o ka Aha Senate o kahi Repubalika hoomakeaka o Hawaii, k@ olelo mai nei ke Kuokoa Hawaii, o ke kumu nui i kahea ia ai oia poe oia no ko lakou akoakoa mai e apono i ke Kuikahi Hoohui Aina me Amerika Huipuia, a oiai nae ko Amerika manawa e noho ai e noonoo iloko o ka malama o Dekemaba ae nei, he ekolu mahina okoa ke kowa, alaila hoea mai ia manawa.
Mamuli nae o ko makou hakilo ana me ke akahele, ua hiki ia makou ke kaana pono iho i ka manao i kahea pupuahulu ia ai o keia Ahaolelo Kuikawa oia no na mea e pili ana i ka hana a na poe Aloha Aina e hoonee nei imua no ka pono o ko lakou aina makuahine, a o ko lakou hana a kukala akea ana ae imua o ka lehulehu, he hoike maopopo loa ia, aia he mau hana poholalo ma ke kua kahi i noonoo ia ai.
He mau hana no keia i maa kahiko ia lakou, mai ka hookumu ia ana mai o ko lakou aupuni a hiki i keia la, ke lohe iki ae no lakou, eia ke liuliu nei ka lahui Hawaii e hana i kekahi hana e pono ai o ko lakou aina, o ko lakou wa no ia e kuka a e noho ai ma kekahi Ahakukamalu, a ke maopopo no ia lakou ke kumu oia @ana, o ko lakou hoomaka koke no ia e kinai ia mau hana maikai a ka lahui i upu ai.
KA PULE HOOALOHALOHA NO NO MOIWAHINE.
Ma ke kakahiaka o ka Poaha nei, la 2 o Sepatemaba, ka la hanau hoi o ko kakou Moiwahine Liliuokalani i aloha nui ia, ua malama ia ae he anaina pule hoalohaloha maloko o ka Halepule Katolika Roma no no ko kakou Moiwahine e na hoahanau o ia ekalesia a me na poe aloha aina i akoakoa aku ma na pule kakahiaka o ua ekalesia la.
Ua nui a lehulehu na poe i akoakoa ae malaila, a haawi aku la i na leo pule no ko kakou Moiwahine i aloha nui la, ua lohe makou i kekahi mau hoahanau o ua mau ekalesia la i ka i ana ae, akahi no lakou a ike i ka nui o na malihini i hoea aku malaila. A o makou kekahi poe i hoea @u aku ma ia mau anaina pule.
Ma kela Mauna Loa i hoi mai ai ka Peresidena Nui o na Hui Aloha Aina, James K. Kau@a a me kona ohana a pau, mai ke @ m@ mai o na Kona me na ola kino maikai.
HE LONO HOONUINUI.
E Hoi mai ana ke Kama'lii Wahine Kaiulani.
E hoi mai ana ke Kama'liiwahine Kaiulani i Hawaii nei loke o ka mahina @ Okatoba ae nei, mahope o kona kaawale ana no umi makahiki, no ka imi naauao ana, i hoohaia ia hoi ma Enelani a me kekahi mau wahi o Europa, wahi a ka nupepa Call.
He manaolana kona e hooliloia ana oia i Moiwahine no ke Aupuni Repubalika e ku nei i keia wa, ina e haule ka hoohui ai@a. O ka Repubalika, ma kona manao ana, aole he hi@ iaia ke malama hou aku n@ ponoi iho, ke ole e kakoo me ka hoaponoia a@ ka @ panui o na kanaka.
Ke kiai nei oia no kekahi loli ana ae i ka wa e hoea mai ai, ke naha nei oia no ka hookuikahi ia o na poe Repubalika a me na poe Roialiti e maliu ana iaia, oiai, o na hoao ana a kona makuahine hanauna, ka Moiwahine Liliuokalani, no ka hoihoihoi ia mai o kona mana he mea puikaika loa la i ka ae ia mai.
O Kaiulani, he wahine opio ui oia i keia wa. He makaukau, a ua a'o pono @a,
Ua manoio @a o kona hoea aku i Hawaii, e hoala mai no ia i na manao ohohia, aole wale no i kona poe kanaka pono iho, aka, iwaena pu o na kanaka o na aina, no ka mea, ua olelo ia ae oia, he mikioi, he naauao, a ua loaa iaia he ikaika ume i kona oiwi kino a me kona kulana kilakila.
I kona wa i haalele aku ai ia Hawaii, he wahi kamaiki uuku wale iho no oia, a o na kanaka o na mokupuni aole i ike hou iaia mai kona kaawale ana mai no umi makahiki i hala ae nei. Ua hoea mai ka wa kupono no ka hookoia ana o ka makemake o na kanaka, ua hooholo oia e kipa mai i keia wa i koua aina i hanau ai.
I kona wa i kaawale aku ai me kona kahu malama a me kona wahine, no Enelani a me kahi mau wahi o Europa. O mau haaaw@aa i a'o ai, ua hiki ke hoomaopopo pono ia, ua lawa ia i kekahi la no ka rula ana ia Hawaii. I keia wa ke kiai pono nei oia i ka ninau hoohui aina a me na mea e ae e hiki aha ia mau mokupuni.
E hiki mai ana ke Kama'liiwahine i Nu loka, ma la 25 o o Sepatemaba mai Enelani, e noho iki iho ana paha oia me keia kulanakauhale, e kipa p@ mai ana oia me ka Moiwahine a noho iho oia maanei, i ka wa aole i wehe ka Ahaolelo.
@ ukaliia mai ana oia e kona makuakane.
O KA OIAIO KA MAKOU E HOIKE NEI.
Ua hoike ae kekahi mea pili kokoke loa, i kekahi mea kakau nupepa, e pili ana no ko ke Kama'liiwahine Kaiulani hoi ana i Hawaii nei e koi ai i kona kuleana i ka Nohoalii, e ole lo ana, aohe oiaio oia mau lono a ina e hoi mai ana Oia, no ka hooponopono ana i Kona mau waiwai maanei, aole no kekahi mea e ae, oiai, ua oo Kona mua makahiki e hiki ai ke hooponopono Nona iho.
O na lono e ae i hoopalahalaha mua ia aku he mau mea hoonuinui olelo wale no ia, aohe oiaio, ua like no ia me ka makou e hoike mau nei, he hoopunipuni, a he piha i ka epa na ano olelo o keia ano, a na poe kakau nupapa o Amerika i oni hapuku ai a nui na opala, hoolaha ae i ke akea.
A ke hoea mai hoi i Hawaii nei, ua lilo ae la ia he mea kamailio nui ia maloko o na nupepa kue ia kakou, a o ka hoomaka koke ae la no ia e lilo i mea oiaio iloko o na manao hoopaakiki o ko kakou mau enemi. O ka oiaio nae, he mamao loa ia mai ko lakou mau lehelehe mai.
UA HOOHUIIA MA KA BERITA O KA MARE.
Ma ka hora 10:45 o ka Poaha nei, ua hipuu ia ae la ma ke kaula gula maemae o ka mare o Mr. J. W. Bipikane a me Kahaunaele (w) ma ko laua home, mauka o Kunawai, iwaena hoi o ko laua mau ohana a me na makamaka i akoakoa ae malaila.
Na Rev. J. Kekipi, ke kahu o ka Hoomana Naauao i hoohui ae ia laua, a i ka pau ana o ko laua mare ia ana, ua hohola koke ia mai la kekahi papaaina i luluu i na mea ai o kela a me keia ano, a oia no ka wa o na mea a pau i na@e aku ai no ka hoopiha ana i ka lua o ka inaina a hiki i ka loaa hou ole ana he kowa o ka waihona ai.
Ua ai a lawa a ua inu hoi a kena, a aohe mea a ka puu e hoohalahala ai. O ka makou wale no e kalokalo ae nei, e hoomau ia ko olua noho lokahi ana iloko o ka berita o ka mare a na ka make e hookaewale ia olua, a e haawi pu mai h@ i @a pomaikai i na la a pau o ko olua ola ana.
Ua hoopai ia o Kula ma ke kakahiaka o ka Po@a nei, ke kanaka hooka@ he $50, no ka lapaau me ka hikini ole.
Ma ka po o ka Poakahi nei, ua k@mo aihue ia ae ka Ha@ Bipi e k@ ku nei ma ke Alanui Nuuanu, maa@ aku o E2a Hale, @ aku la kekahi mau waiwai @oko. Nei na hana @ o keia ma@ la @ ike no me ka nui mai o ka malamala, pe@a no @ mai o ka pouli.
HE OIA MAU NO NA HANA HOOMAINOINO MA CUBA.
Nu Ioka, Aug. 23. He leta kai loaa mai i keia kulanakauhale, mai Havana mai, e hoike mai ana penei:
Madruga, Havana. O na hana hoomainoino a pau i hana ia maanei, aohe mea e hoohalike ia ae ai. O ka mea kakau o keia palapala, ua ike oia i kona mau hoaloha, Diego Fuentes a me Felix Valers, ua okioki liilii ia e na poe koa Sepania. O Fuentes, he 80 ona mau makahiki, a o Valers he ano opiopio iki mai oia. Ua hookukuli ia laua mamua kahi o kahi, a ia wa i apahu ia ae ai ko laua mau poo mai ko laua mau kino ae, me kekahi mau hauna pahikaua.
Mai ko laua wa i make ai ma ka la 9 o Augate, he umikumalua poe i uhai aku ma ia meheu o ka pepehi hoomainoino ia ana. O kekahi poe ua hoopaaia lakou ma na pou me ka hookokoke ia mai o kekahi pa wai inu imua o lakou, aka, he mau kapuai ka mamao i ko lakon wa e hoao aku ai e lalau no ka hoomaalili ana iho i ko lakou mau houpo, aole nae he loaa aku.
E HOOLOHE I KEIA LEO POLOAI.
Ua kona ia mai makou e hoike aku imua o ko makou mau makamaka heluhelu, aole ma ka manao ikaika iloko o ka inaina, aole hoi ma ka hoolilo ana aku i ko makou mau makamaka nana e lawe nei ke kino o ka kakou milimili, a wahaolelo hookahi hoi e alo nei i ke ehuehu o keia mau ia kup@kii o ka ama i mau enemi, aka, mamuli no ia o ka nui o na pilikia e hookui mau nei me ka Makuahine Pauku o keia mau nupepa elua, oia hoi KE ALOHA AINA puka la a me puka pule pu.
A oiai hoi mamuli o kona lawelawe wahine ana, ua haawi mai oia i manawa no makou e hooikaika ai i na huli ana, a me ka ohi ana hoi i ke ola o ka kakou mau wahaolelo elua, no ka uku ana i ke Papapa'i a me kona mau keiki oniu hua mel@ ahonui.
Aka, elike me ke ano o au, o ka hoopanee a me ka ulolohi o ka hookaa ia ana mai o ke ola o ua mau wahaolelo ala, a mamuli hoi o ke kauoha a ka Pauku o ka pepa, e p@ koke i na poe lawe pe@a o KE ALOHA AINA puka la, e hookaa ia mai i ke@a Poaono keia Poaono, me ka @ hou @ aku e h@ no kekahi pale hou aku, a ma he poe lawe man@ kekahi, @ uku mua ia ka aku mahina, mamua o ka loaa ana aku o ke papa.
Nolaila, ke lawe mai nei mai @ i keia, a hoike akea aku @ o na makamaka elike me ke ka@oha i @ mai ia makou, pela aku ana @ hana ai ma keia hope aku.
No ka @ e keia, ke kakau @ ma kou i ko makou mau @ p@
@ {HENRY DOLE,
D. KA@,
S. K. KA@,
P. G. KA@OE,
WM. S. KE@O,
L. R. @ALI@AA@A
Honolulu, Sepatemaba 3, 189@