Ke Aloha Aina, Volume III, Number 37, 11 September 1897 — HAIOLELO A JAMES KEAUILUNA KAULIA. [ARTICLE]

HAIOLELO A JAMES KEAUILUNA KAULIA.

PERESIDENA NUI O NA AHAHUI ALOHA AINA. Na James Keauiluna Kaulia, ka Peresidena Nui o ko na Ahahui Aloha Aina o ka Pae Aina i hee mua mai i ka nalu o ka wehe ana i ka haiolelo kue i ka hoohuiia o Hawaii me Amerika, wahi ana. E o'u mau hoa makaainana Ua @@ kakou e akoakoa mai i keia ahiahi, mamuli o kekahi ninau i kamaaina loa ia kakou iloko o na makahiki eha a oi i hala ae nei mai ka wa mai i hookahuliia ai o ko kakou Aupuni Kumu, o ua ninau la, oia ka hoohui ana aku ia Hawaii Aina a me Lahui me Amerika Huipuia, o ka uhane ola oia ninau aia no iloko o ka poho lima o ka lahui nona ka aina, a'u e manaoio nei, aole loa kakou ka lahui e ae e hoohuiia ko kakou aina me Amerika a hiki i ke Aloha Aina hope loa, (hoohoia "pololei") He Aupuni kuokoa ko kakou i na'i ia e na Kamehameha i moe aku la, a o ka pono kukulu Aupuni kuokoa a lakou i imi ai, oia ka kakou e hauoli nei i keia la, nolaila, heaha na pilikia i ulu ae i ko kakou noho kuokoa ana, (hoohoia "aole pilikia"). O ke kuokoa a na makua Alii i imi ai i pono hooilina no ka lahui, oia ke ake ia nei e kanu ola ia, a'u e olelo ae ai ina e hoohuiia kakou me Amerika, oia ko kakou ae ana aku e kanu ola ia kakou ka lahui, iloko o na popilikia he nui e hoea mai ana mahope o ka hoohuiia ana (hoohoia "pololei"). O na hopena e ukali mai ana mahope o ka hoohuiia ana o Hawaii, oia ka hamama ana o ka ipuka e komo nui mai ai o na lahui o na aina e, a kaili ku ae ae i na hana a me na pono mai ia kakou ae, a ihea kakou e noho ai? (hoohoia "i ka mauna") A o ko kakou hopena e anai loa ia mai ana kakou a pili i ka paia, mahea iho ko kakou pomaikai, e like me na wehewehe ana a kekahi poe e olelo nei, he mea e waiwai ai ka lahui ke hoohuiia, o ka'u malaila, he mea ia e make ai ka lahui nona ka aina (hoohoia "pololei") I ka nana aku i na mea i hanaia i hala ae nei, ke manaoio nei au, aole loa i hana hewa mai ke Aupuni Amerika ia kakou, aka o ka poe lima lepo nana i hookahuli i ke Aupuni Moi, o lakou ka poe i hana hewa, a ke onou aku nei ia Amerika e ae mai e hoohui ia Hawaii nei me Amerika i mea e nalo ae ai ka lakou mau hana lima pela i ke Aupuni o ka Lahui Hawaii, a i lilo hoi ia i opu malumalu e nalo ai ko lakou mau ekaeka. Ma ko'u ano he mea Alakai no ka lahui ke a'o aku nei au ia oukou, e

like me ka lokahi o ka lahui i keia la ma ke kupaa i ke aloha i ka aina, pela ka hiki ole i keia Aupuni Repubalika e hana aku i na mea e ae mai ai o Amerika e hoohui, o ke kaula kaohi no ka hooholoia e keia kumuhinu a ke Aupuni, aia no ia ia kakou ka lahui, o ka ae aku o ka lahui, a o ka hapanui paha o ka lahui i ka manao hapanui, oia ka mea e hookoia ai keia ninau, a o ka hoole mau loa aku o ka lahui, a me ke kupaa i ke aloha i ka aina, oia ka mea e hiki ole ai ke hookoia ka makemake o ke Aupuni, a ke naka nei na kuli o ke Aupuni i keia la. Ina e mau ke kupaa o ka lahui me ke kue aku i ka hoohuiia o Hawaii me Amerika ke olelo nei au, e noke wale no ka Aha Senate o keia wahi Aupuni a helelei na paia pohaku o Iolani Hale aole loa e hiki ke hoohuiia o Hawaii me Amerika, (haawiia ekolu huro.) E olelo ae au he hana hilahila a haahaa loa na ke aupuni, ka hoolohe ana i na ao hooweliweli a na nupepa e kakoo nei i keia aupuni, ma kekahi hana ku i ka naauao a ku i ke kanawai, a ke Aloha Aina i kapa ai, ka hooweliweli ana mai i ka wa e hapai ae ai ka lahui i kekahi hana no ko lakou mau pono iho, e like me ka mana i haawiia ma ke kumukanawai o keia Repubilika ua loaa ka mana ia kakou e akoakoa me na mea kaua ole, a e kukakuka i ko kakou mau pono a waiho aku i ka Peresidena, aka, ua kukahaoa ae na nupepa e kakoo nei i ke Aupuni he kipi keia, a e hopuia ka poe e alakai ana i keia hana, he hoike ana mai keia, i ka nawaliwali ma ka aoao o ke Aupuni no keia ninau Hoohui, au e olelo ae ai aole loa e hiki i keia Aupuni ke hoao e lawe ia mau ao popopo a hooko aku. I na no e hana mai ana ke Aupuni ma ka hooko ana mai ia manao, ua like ia me ka ae ana aku o ke Aupuni e make oia iloko o na lima o Iehova a me kona kuhihewa, a no ka mea, ia kakou e akoakoa nei, aole me na mea kaua i papa ia e ke kanawai, aka o ka kakou mea kaua a'u e olelo ae ai, oia ko kakou mau lolo, aole e like me ka lakou i hana ai. No ka hiki ole i ko lakou mau lolo i ao ia ma na Kula Kiekie ma na aina e, e kulai i ka lolo i hoonaauao ia ma na Kula Apana o Hawaii nei, nolaila, lalau ko lakou mau lima i na mea kaua a hookahuli i ke Aupuni Kumu, pela lakou i lanakila ai, aka, ke ao aku nei au i ka lahui, e lawe kakou i ke Kahua Hanohano o ka paio ana he lolo me ka lolo, a'u e manaoio nei, e hoea mai ana he manawa e haulehia ai ka mana o ka lakou mau mea kaua, i ka oi o ka maka o ka lolo o na Kula Apana o Hawaii. Nolaila, mai maka'u, e kupaa ma ke Aloha i ka Aina, a e lokahi ma ka manao, e kue loa aku i ka hoohui ia o Hawaii me Amerika a hiki i ke aloha aina hope loa, (haawiia ekolu huro) E hoomau ia ko kakou Kuokoa a i Aupuni Kuokoa malalo iho o kona mau Kanawai ponoi, nolaila, mai ae kakou e hoohuiia ko kakou Aina me Amerika, (hoohoia ekolu huro.) I ka pau ana o kana, ua kahea ia kona kokoolua, oia hoi o David Kalauokalani ka Peresidena o ka Hui Kalaiaina, a oia hoi kana i puana mai ai me keia mau olelo.