Ke Aloha Aina, Volume III, Number 41, 9 October 1897 — Page 6

Page PDF (787.44 KB)

This text was transcribed by:  Mae Takeda
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, PUAONO, OKATOBA 9, 1891.

 

            ONOHIA NUI IA KA PERESIDENA WAHINE KUAIHELANI CAMPBELLL

 

Hoike Piha na Makaainana i ke Aloha Iaia me Kona Kokoolua.

 

(Hoomania.)

 

            Oiai ka huakai i hoea aku ai i ka mile @ kahi i hoomaka ai ke ku ia ana o na kauhale, na lawe ia mai la na hookupu lei o na awapuhi, ka hala me ka maile na lei kika, rose a me na ano lei e ae he mau paona okoa paha ia e hekau ana iluna o ko laua mau kipoohiwi, mai ke poo a ka a-i.

            He mau minute i koe a hiki ae i ka hora 11 A. M., hoea aku la ka huakai i Waoala, i ka home noho kuahiwi o ka Peresidena o ka Hui Aloha Aina o Hilo Taona, Mrs. W. B. Nailima, a malaila i hoomaha iho ai na kamahele me na hoa ukali o ke ala mauna no ka paina awakea ana.

            He ohuohu ka papaaina i na mea ai like ole i hoomakaukau ia e na kamaalna opio oia uka waokele, Ua ai a lawa, a ua inu hoi a kena a lawa i ka lokomaikai palena ole o na kamaaina,

            Mahope iho o ka pau ana o ka paina ana, ua akoakoa mai la ko laila poe Aloha Aink, ua hele mai la owaho a piha i na makaainana o ke Alii ka Moiwahine i aloha nui ia e ake mai ana e @ke a e lululima pu me ka Peresidena wahine o ko Hawaii Paeaina.

            Ia wa i hoolauna aku ai o Mrs. W. B. Nailima imua o lakou l ka malihini a oia ka wa i hele mai ai o na Komi e me ka lakou palapala hookipa a hoalohaloha i ka Peresidenapenei:

 

Mrs. Kuaihelani Campbell,

Peresidena Nui o na Wahine o ko Hawaii Paeaina;

            Me ka Mahalo.

 

            E oluolu mai kou hanohano, ma o ko makou Komite ala.  O makou o na kane a me ka makou mau wahine a me na keiki, na makaainana o ka Moiwahine Liliuokalani, e noho ana ma Olaa, Puna, Hawaii, he poe Aloha Aina a aloha i ka Moiwahine Liliuokalani, ma ia mea, ua like pu kakou ma ke kulana o ke aloha i ka aina a me ka Moiwahine Liliuokalani, ke haawi aku nei makou i ka makou mau hooma kai a me ka makou leo pule e kokua ia kau huakai ike ia makou e na Mana Kahikolu, a nana e malama ia kakou iloko o kona aloha a me kona lokomaikai.

            O makou iho no,

            W. Kaiako       S. P. Keliaea    Coan Rogdrs   Na Komite.

            Olaa, Puna, Sept. 18, 1897.

            A mahope o laiia i haiolelo pokole aku ai oia me ka haawi ana aku i kona aloha a me ka hauoli hoi i ka halawai pu ana me lakou, a me ke kalokalo ou e hoomau ka lahui i ke kupaa me ke aloha i ka aina, ka Moiwahine, me ka hoomanawanui a hiki i ka lanakila ana.

            Mahope o kana ka wahine kanemamake me na manao hoolana e hoike aku ana, a wehewehe aku la no ka laua heua i lawe pu mai ai, oia na palapala kakauinoa kue i ka hoohui aina,

            A mahope o laila i lulu lima pu ai na poe a pau me ka Peresidena, a ua haawi ia mai la he ekolu mau huro ana no na ma@hini a ke Aloha Aina kupaa mau, a hookuuia na hana iloko o ka maluhia.

            Ma ka hora 3 oia @ i haalele ai ka huakai no ka lua pele, ka home home o ka wahine hookalakupua kauiana o ke ao nei.  Hiki i ka hotele i ka hora 7 oia ahiahi no.

            Ma ka hora 5 o ke ahiahi la Sabati ae i iho kino aku ai ka malihini e ike kumaka i ua eueu nei o Halemaumau.  He mea oiaio, ua ike io ka malihini i ke ahi a ka wahine, ua hoike maila o ia i kona kino pahaohao iloko o na hiona eehia, a ua hoohala ia he hookahi hora me ka hapa, no ka nana ana i kana mau hana hoopahaohao ku i ka ilihia, a ua lilo ae la ke anu maaele o ka ua awa a me ka uhiwai e nee ma o ole ana i mea ole, ma keia pu ia malihini kaulana Mrs. Kahuila Wilikoki, a ikd like i na hana kupanaha a ke ahi.

            Mai a lakou i lohela mai ai o kekahi mau hiona pahaohao, oiai lakou e makaikai aku ana mai luna aku o ka welelau pali kahi a lakou e noho ana.  Ua like paha me ekolu a eha paha haneri kapuai ka hohonu o ka lua i lalo, Aka, he loheia ak no nae ke poha mai e owe mai ai me he poi ana la na ka nalu, a e loheia aku ana hoi ka nakeke o ka hiolo ana aku o na pali pohaku mai na aoao ae.

            A i keia we nae a lakou e nana aku nei, ua ike moakaka loa ia aku la keia mea kupanaha, oia hoi he wahi huahelu e kau mai ana, he 3 ma ka aoao hema, a he M hoi mamua ae o ke kolu a he kii kino wahine mamua ae o keia mau mea.  Nolaila, ua hoomau aku la lakou i ka nana ana i keia mea no kekahi mau minute loihi me ke kau ana aku i ka obe nana.  Aia mau koia mau mea pahaohao ke kau mai la, imua o ko lakou kii onohi i o kekahi mau minute loihi, oia hoi, me he la, ua pai ia aku iluna o ka papa pahoehoe keia mau mea kupanaha a ko lakon mau maka e ike nei, a hiki i ka nalowale ana.  Hora 7:30 p. m. haalele aku ai lakou i ka Lua a huli hoi aku la no ka Hotele.  A ma i @ i telepona ia aku ai i kai o Hilo, ua a ke ahi a ua ike hoi na malihini.

            Ma ka kakahiaka Poakahi la 20 i huli loa mai ai ka huakai no kai o Hilo taona no ka hoomaha ana.

 

KA HIKI ANA O KA HUAKAI I HAKALAU MAI KALAOA AKU.

 

            Haalele ia Kalaoa i ka auwina la Poalima Sept. 24, hora 2:30 p.m. he 3 mau kaa bus nunui i piha pono i na hoahele hoolaukanaka ma keia huakai a ka Peresidena i na pali kinikini o Hilo paliku me hookahi kaa huilalua, a maluna hoi kekahi poe o na lio, no lakou ka huina i hiki aku i ka iwakalua a oi.  I ka hora 4:30 p. m. i hiki aku ai ka huakai ma ka home noho o Mr. J. Palau, ma Kuhua, ke keiki lalawai o ia mau pali.  Aia hoi kona home ua hoowehiwehiia me ka maile, ka ieie, palai, a me ka awapuhi, a he puia wale no i ke onaona ke hanu aku, ua hanaia hoi kekahi pio i wiliia me na kau nahele a me na pua maluna ae o ka puka pa, a e ku ana kekahi pahuhae ma ka aoao akau ae o keia pio, me kekahi bae Hawaii e pulelo ana i ke abeabe lau makani, me he @ la e hea mei ana, e ani peahi mai ana i kana n alihini kiekie, ela ka hale a ke aloha la e kipa mai ai.  Ua hookipa ia aku ka malihini e ko laila mau komite eleu o ke Aloha Aina, oia no hoi na kaikamahine ponoi a ke kamaaina Mr. Palau, a me kana lede, a me ke kaikamahine papa o ia mau pali Mrs. Kekulu Kaiakoili.  Maanei i hoaumoe ai ka huakai.

            Ua hele mai la ka halo a me waho iho o ka pa holookoa a lehau i na poe Aloha Aina o na kane a me na wahine o ka makua a me ke keiki, e kau mai ana me ka hiaai nui e ike wale mai no i ka malihini kaulana i anoi nui ia, ka Peresidena wahine Kuaihelani.  Aohe hoi o kona kokoolua, oiai he kupa a he kamaaina oia no ia mau pali, a o kona pailaka nohoi ia nana e pailaka la ma ia mau awa.

            Oiai e mau ana ka akoakoa ana o ka lehulehu e hiaai mai ana me ke ohohia nui e poha koke aku no ka leo nahenahe o ua ui waipahe nei a ke Aloha Aina.  Ua heluheluia mai ia e na komite ka lakou palapala hookipa penei:

            I ka mea mahaloia.

                        Mrs. Kuaihelani Campbell

            Presidena Nui o ka Hui Aloha Aina o na Wahine o ko Hawaii Paeaina.

            O makou o na lala wahine o ka Hui Aloha Aina o Alu ka pule a Hakalau, ma o ko makou komite la.

            Hooholoia. -- Ua ili mai maluna o makou ka hanohano no kou hiki kino ana mai e lawelawe i keia hana nui a kou lahui i hooili aku ai maluna ou, e auamo wahine oe, e like me ka ikaika i loaa ia oe; ka lahui hoi au e hii nei ma kou umauma i keia mau makahiki eha.

            Hooholoia. -- E like me ko Iesu waiho ana aka i kona nani, a me kona hanohano ma ka Lani, a iho mai la Oia no kona aloha i Kona lahui kanaka a me ke ao holookoa.  A pela hoi oe, i haawi ai i kou ikaika a pa@, no ka lahui au i aloha ai, a me na lahui e ae e noho ana ma ko Hawaii nei kaiaulu.

            Hooholoia. -- O ka makou pule, e haawiia mai ke ola loi@ a me ka olu@ maikai ia oe, a e makiaia kou aloha maluna o kou lahui ma kou umauma no ka wa mau loa.

 

Na Komite.

MRS. SARAH LANI UNEA.

MRS. HELEN KAHA MANOA.

MRS. JULIA U. HOAPILI.

 

            Ua noi koke ia mai la no ko laua mau oluolu e haiolelo aku i mua o lakou, a oia ka laua i hooko aku ai me na puuwai ulumahiehie i ke Aloha Aina, ka lahui a me ka Moiwahine.  Ua hoolaunaia aku la ka Peresidena i mua o lakou.  A haawi aku la oia i kona aloha a me ka hoike pu aku hoi i ka nui o kona hauoli i ka halawai ana me lakou.

            Na makaaiuana o ke alii, a haawi pu aku la oia i kona hoomaikai no ko lako hookipa ana iaia me ke ohohia a me na hana hoohanohano o ka poe Aloha Aina i pahola mai ai imua ona a me kona mau hoahele, a he mau olelo no hoi e ao aku ana, e hoomau no i ke aloha a me ke kupaa ana mahope o ka aina, a me ka Moiwahine, me ka hoomanawanui a hiki i ka lanakila ana.

            Mahope o kana, o Mrs. Nawahi, nana i hoakaka pono aku no na mea pili i na palapala kakauinoa a ka lahui ma ka aoao o na wahine.  A na ke kakauolelo nui o ka ahahui o na kane o ko Hawaii Paeaina, Enoka Johnson i hoakaka aku no na kane.

            A ua hele mai la kela a me keia e lulu lima pu me na malihini, a mahope o lana i haawi mai ai ke anaina he ekolu mau huro ana.  A hoi aku la na malihini no ka papaaina i hoomakaukaula, a i hele hoi a luluu i na ono like ole o na ano a @.  Mai ko ke kuahiwi a i ko ke kahakai.

E hiolo ana no hoi ka lei ma o a maanei mai ke poo a ka ai o ua Peresidena nei, a pela pu hoi me na hoahele, oiai o na poe ukali ma keia huakai, o na lede make onaona puukani wale no o Kauakanilehua ka i hulaiia aku a ku ana i Hilo paliku i mau hoa hooluana a hoonanea no ua malihini punahele nei a na poe Aloha Aina.  Ua ai a lawa, ua inu hoi a kena i ka lokomaikai o na kamaaina.

Ua hoohalaia ka manawa mai ke ahiahi aku a hala i na hora liilii ma o aku o ke aumoe, me na lealea kupono, a me na hauoli maikai ana o na kamaaina a me na malihini.  Ma ke kakahiaka ana ae o ka Poaono i hiki mai ai na poe Aloha Aina, o kekahi mau wahi mai, oia o Pepeekeo, Kahua, a me Kukuilauan'a.  Me ka lakou mau makana lei a pela aku.  Ua hoolauna ia mai ko lakou mau luna nni a me na lala o ia Hui, a i ka pau ana o ka paina kakuhiaka i huli hoi hou ai ka huakai no Hilo Hanakahi.

 

KA HULI HOI ANA NO HONOLULU.

 

            Ma ke kakahiaka o ka Poalima Sept. 25, ua hoea aku la kekahi komite wahine i kohoia e na Hui Aloha Aina elua no ka hele ana aku e hoike i ka Peresidena Nui Mrs. Kuaihelani Campbell, elike me ko laua lele ana mai iuka o ka aina nei maluna o na waa kaulua pela no laua e hoihoi hou ia aku ai maluna o na waa kaulua maluna o ka moku.

            A ma ke kakahiaka nui o ka Poakahi Sept. 27, i haalele aku ai ka Peresidena Nui i ka home o Mrs. E. A. Nawahi, ma Kukaiau a kau mai la hoi ma ke kaapio i ukali ia e Mrs. E. A. Nawahi a me ko laua mau hoalona o ka Ua Kanilehua, ma ko laua alahele e hoi mai ana no ke kulanakauhale alii o Honolulu.

            Ma ka hora 7:45 i hoea aku al ka laua huakai no Waiakea, a e lehau ana hoi ka uwapo me na kanaka o na lahui like ole e ake ana e ike i ka Peresidena Nui, aole wale hoi iaia, aka, i ka waa kaulua i hoohiwahiwa ia me na wehi like ole o ka waokele, nana e lawe aku ana ia laua no luna o ka moku.

            He eha noho i hookaawaleia iloko o ka waa kaulua, he hookahi no ka Peresidena Nui Mrs. Kuaihelani Campbell, no Mrs. E. A. Nawahi, Mrs. Nailima, ka Peresidena o ka Hui Aloha Aina o na Wahine a me Kakauolelo Nui Enoka Johnson, a i ka wa a ka waa e nee malie ana iluna o ka ilikai e hoihoi ana i ka lakou malihini kiekie no luna o ka moku, a heluheluia mai la keia palapala haawi aloha hope loa e Mrs. Naiima me ka leo wlohia penei:

 

PALAPALA HAAWI ALOHA A NA HUI ALOHA AINA O HILO.

 

E. Mrs. Peresidena Nui me na Lede, a me ko Keonimaua, ke K@kauolele Nui o na Hui Aloha Aina a puni ka Paeaina.

            Oiai oukou e haalele mai ana i na aekai aloha o Haakahi, a huli hoi aku no ke kulanakauhale o Honolulu, Oahu.  O makou o na Hui Aloha Aina o Hilo Taona nei ma o ke komite la ke haawi aku nei makou i ko makou aloha anui ia oukou, a ke nonoi aenei makou i ke aloha a me ka lokomaikai o ka Makua Mana Loa iloko o ka Lani,

"E kai malia ia oukou, a pae pono aku i na home aloha o oukou.

            Me ke aloha,

            Na Komite.

Mrs. Annie Lewis.

Mrs. Panila Keawehano.

Mrs. Kanoelehua Brown.

Mrs. Sarah Hapai.

Mr. J. T. Brown.

Mr. J. D. Keawehano, Luna Hoomalu o ke Komite.

Hilo , Sepatemaba 27, 1897.

A ma ka hora 1:30 o ke awakea Poalua i pae maalahi mai ai laua i ke kulanakauhale o Honolulu nei.

 

HE INOA NO KA PERESIDENA KUAIHELANI.

 

            Elua no pua e maalo nei,

            Na pua i aloha i ka aina,

            Aina kaulana a o Hilo Bay,

            I ka nee a ka Ua Kanilehua,

            He lehua kaulana no ka aina,

            A he lei makahehi na ka malihini,

            Lei iho olua me ka aloha,

            Na hoohiwahiwa a ka lahui,

            He aloha pau ole ko ka lahui,

            Ua kuni paa ia i ka puuwai,

            Puuwai olua na ke ahonui,

            I ka imi i ka pono o ka aina,

            Alo mai olua o ke kula loa,

            Me na hoa hoi i ke ehuehu,

            A hiki oukou a i Kalaoa,

            Ikemaka i ka nani o ia Home,

            Haawi ke aloha lulu lima,

            Me na kini hoi o ka aina,

            Ilaila oukou i ike iho ai,

            Na kaula eono o Uwehone,

            O ka hone a ke kai i Kahalii,

            Ku ana Onomea me kona nani,

            He nani Kawainui i kau ike,

            I ka ulu ohai e nenee ana,

            Nee mai e ka ua me ka makani,

            Me he ipo ahi ala e iniki ana,

            A hiki kakou a i Kahua,

            Hoolai na hoa i ke ehuehu,

            Haina ia mai ana ka puana,

            Na pua i aloha i ka aina,

            Hea aku makou o mai oe,

            O Kuaihelani kou inoa.

                        Hakuia e

                        James M. Kealoha,

            Kalaoa, Hilo, Oct. 1, 1897.

     

            Ma ka auina la o ka Poalua nei, ua halawai iho la o Lutanela Hae Rodgers o Adimarala Mila me ka ulia poino, mamuli o kona haule mailuna aku o kona hehiwawae mawaho mai o kahi noho o Kuhina Amerika Sewall.  Ua puu ke poo o ua Lutanela la,

            Ua hookohuia aku o Kauka Hubert Wood i kauka aupuni no Kauai, ma kahi o Kauka Kamika i make, a ua hala aku oia no laila, maluna o ka mokuahi Keauhou ma ka Poalua nei, mamuli o ke apono ana o ka Papa Ola,

            Ua lawe mai nei ka mokuahi Keoni Kamaki he Iapana limahana no ka hui mahiko o Heeia, no ka Iapaau ia ana o na poino i halawai me ia, mamuli o ka haule ana mailuna mai o ke kaupoku o ka hale wiliko oia mahiko, ua laki nae aole he ma iwi i hakihaki.