Ke Aloha Aina, Volume III, Number 43, 23 October 1897 — Page 8

Page PDF (762.32 KB)

This text was transcribed by:  Danna Lyman
This work is dedicated to:  Kamehameha Class of 1962

KE  ALOHA  AINA

 

HE  MOOLELO  HOONANEA

––NO  KE––

 

Keikialii Alabati.

Ke Kaeaea o Pelekane.

—A  ME––

 

Ka Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila o Ainapo.

 

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

 

       Oiai oia e holo hope ana mai ke alo aku o ka poe e uhai mai nei iaia, aka o ke pohapoha nae o ke kapuai o kona lio.  me he mea la, ua komo pono oia i kabi hoolulu o kona mau enemi.

       Na keia mea i hoala ae i na manao pioo iloko o na kiai a pau oloko o ke kahua hoomoana, kahi hoi a ke kanaka puhuluhulu e noho mana nei maluna o kona poe kanaka, i hiki aku i ka hapalua miliona kanaka.

       I kona huli hou ana mai ihope ma kahi a ka poe e uhai aku nei iaia, ua lohe aku la oia i na leo hihiu hae o ua poe la i ke kahea ana mai, me ka leo i hiki iaia ke lohe pono aku.

       O!  He wahi keiki wale no oia, a ua kupono loa hoi ke omuo ia kona ola i ka wa pokole loa.

       O keia mau olelo nae i hoopuka ia mai, ua manao loa lakou, he mea hiki wale no ia lakou ke paani iaia me he mea ana la, a e hiki ana hoi ia lakou ke hopu iaia i ka wa pokole.

       Aka, oia mau upu ana o lakou, a me ke akenui ana e lawe koke ae i kona oia, i ko lakou wa e halawai ai me ia, ua hoohoka maopopoia ia i ka wa o lakou i hui ae ai hookahi he alo a he alo.

       O ke kulana makaukau o ke keiki opio i ke kau lio, a me ka wikani o ko na mau @ i ka @ ana i ka maka o ka @.  ola kana e huliu nei iaia iho imua o kona mau hoa kakele e hahai nei iaia.

       Nana aku la oia i ke kulana kau lio o kona mau hoa, ua hiki no iaia ke paani ia lakou ma na ano a pau, a i wahi hoi e hoomaopopo ia iho ai keia poe he hiki iala ke hana pela.

       Liuliu ae la oia iaia iho, oiai nae kona lio kakee panahele e kau ana i ka holo nui i ka pahu loa, oia no kona wai onou mai ai i kana laau ahe ma ka aoao o kona poe hoa e uhai nei iaia.

       A elike me kekahi kikiao makani e pa ana me ka ikaika, pela oia i lu helelei aku ai ia lakou mailuna aku o ke kua o ko lakou mau lio e kau ana, me he hua la no kekahi laau e makemake ia e lu iho iluna o ka ilihonua.

       Pela hoi keia poe kiu i hana paani ia ai e ke eiki opio, a koe ole hookahi mea e kau ana maluna o kona lio iho, me ka loaa ia lakou o na palapu he nui a o kekahi poe hoi o lakou, ua pio ka oe ahi, a ua pau hoi ka oe hana, o ko lakou ma hanu ola mai ko lakou mau kino aku.

       O keia kulana poino i loaa aku la keia poe e waiho na iluna o ka ili o ka honua, oia ka ua keiki opio la i lawe ae ai i ke kulana o ka manao hoaloha kanaka, a lele iho la oia mailuna iho o ke kua o kona i o, a haawi iho la oia i na kokua ana o ka manao hoa kanaka maluna o lakou a pau, ma ka lomilomi ana ia lakou a pau, me ka ninau pu ana iho hoi i ko lakou wahi i eha.

       O keia hana maikai a ke keiki opio i haawi aku la i kona mau kokua ana maluna o kona mau enemi, a oiai hoi lakou, he luahi na kona akamai holo lio i lu aku iluna o ka ilihonua me he lau pala la no kekahi kumulaau.

       Oia no ko lakou wa i lalau like aku ai ko lakou lima no ka haawi ana aku i ko lakou mau manao aloha no ko lakou hoaloha opio, a haawi mai la i ka lakou mau hoohiki pakahi ana, e lilo lakou a pau i mau hoaloha pilipaa nona, iloko o na wa o ka pilikia a me ka maikai.

       Mamuli o keia manao maikai o keia poe ana i hoopakele iho la, ua noho iho ia lakou me ka luana kamailio ana a me ko lakou ninau pu mai hoi i ke keiki opio i kona wahi i hele mai ai a me kana hana pu hoi.

       Ua uhai aku la oia ia lakou mai ka aina mamao mai oia i hele mai ai, a hoi o kona makemake ponoi wale iho no oia i hele @  ai, me ka ike ole o kona makuahine a me kona mau kupuna i kana wahi i hele mai ai.

       A mahope iho o ka pau ana o kana hahai ana aku i ke ano o kana huaka.hele, ua hoomaopopo koke mai la no lakou i ke kulana koa a me ka wiwo ole e hekau ana maluna o kona mau onohi maka.

       A o kekahi hoi, oia ko lakou lu ia ana aku mai ke kua aku o ko lakou mau lio me he mea paani la, a lakou hoi i haupu mua ole ai, o keia wahi keiki uuku wale no ka mea nana lakou e hana paani mai, me ka makaukau hookela la loa i oi aku i ko lakou, ma ka oniu ana i ka maka iho.

       Mahope iho o na kukai olelo ana mawaena o lakou iho, ua ninau koke aku la oia i na poe nei, me keia mau olelo hoohuahualau, i ka i ana aku.

       Nawai keia hale nui e ku mai nei mamua o ko kakou alo, a heaha hoi ka hana i kukulu ia ai ma keia wahi, i kupono ole no ka noho laulea ana?

       O keia nina a ke keiki opio, oia ka ua poe kanaka nei a pane like mai ai, he kahua hoomoana keia na ka poe pepehi kanaka a me ka hao wale.

       O ka mea e maalo ana ma keia wahi, me kona ike mua ole, e hoi kino wailua ana oia no wahi i hele mai ai, mamuli o ke kauoha a ko makou haku e hana pela, i ole ai e ike ia na hana pakaha e lawelawe ia nei maloko o keia wahi a makou e noho nei.

       Ninau hou aku la ua wahi keiki nei i ua poe nei, alaila, he nui loa no na kanaka oloko o keia wahi e ku nei keia hale?

       Ae, he nui, a ke pii mahuahua mau aku nei hoi kona helu i ka hapalua miliona, mai na kana a na wahine, me na keiki pu hoi a makou.

       A o ko makou mau kino a me na uhane pu, me he mea la, ua lilo makou a pau i poe ua kuai ia, mamuli o na hana punikoko a ko makou haku nana e noho homalu nei kei wahi.

       Pehea, he hiki anei ia oukou ke kuhikuhi pololei mai i kahi a ko oukou haku e noho nei, i hiki ai hoi ia’u ke hele a huipu me ia he alo a he alo,a e nonoi aku hoi iaia e hoopau oia i keia mau hana iho ana e luku wale nei i ke ola o ke kanaka, ka mea i haawi ia mai e ka lokomaikai o ke Akua, i mea hoopiha i ka honua, aole i mea hooneoneo.

       O!  he hiki loa ia makou ke kuhikuhi pololei aku ia oe, i kona wahi e noho nei, oiai i keia wa a makou i alualu mai nei ia oe, o kona hoi ana mai la no ia mai ka hele ana i kai o ke kulanakauhale o Ladana, e hao ai i ka waiwai o ke aupuni, a me ka lawe pio ana mai i mau @ ka@ keia wahi me ka hoowahawaha o @ naau i kinohi.

       Aka, i keia wa, he mea oiaio, ua lilo aku na manao aloha mailoko aku o ko makou mau puuwai no ko makou mau hoa kanaka e lawe pio ia a ai ana, me he mea la, ua paila ia ko makou waiho na noonoo e ka inaina.

       O kela kahua e kau aoao mai la ma kela aoao o ka pali, oia ke alanui e hele aku ai a komo maloko o ka pohai o na alanui kapu o loko o kela hale, a i ka wa e komo aku ai, e palulu ia ana kou mau maka a hiki i ka rumi malu loa e hui ai oe me ua lapuwale ala.

       He nui ka elima minute au e hui ai me ua kanaka huluhulu la a kamailio pu no kekahi hana i makemake ia ai e hoolala, a ke pau no ia mau minute, ua pau ae la no kou kuleana kamailio me ia no ka hana au i hele aku ai.

       A e hoi hou mai no oe ma ke alahele au I hele aku ai me ke kiai makaala loa ia, maka paa no hoi o kou mau maka i ka palulu ia a hiki i kou puka ana iwaho.

       Ina he kiu a he enemi ke hoike e ia aku ana imua ona, mamua ae o ka hehi ana o kona mau kapuai i kekahi an@u o loko o ua hale la, he luahi oia na ka make, a e pau ana hoi kona ike ana ka la i ka mea mehana.

       He mau olelo kuio keia i panee ia mai la imua o kona alo, a ke hoolohe la hoi oia me ke ohohia nui i ka lakou mau olelo a pau i pane mai ai imua ona, a oia hoi kana i u-i aku ai ia lakou a pau me keia mau olelo:

       Owai iwaena o oukou e ea ana e ala kai pololei ia’u ma ke ala e hoea aku ai imua o ke alo o ua kanaka huluhulu la, ka mea hai a’u e lohe nei, aohe ona lua ma ka ikaika ma na mea a pau?

       Aohe leo i lohe ia maiwaena mai o keia poe a pau, oiai, ua pii koke ae la ka wela o ka maka’u iloko o lakou a pau, no keia ninau a ke keiki opio, @ alakai nana e kuhikuhi pololei aku iaia a hoea imua o ua kanaka huluhulu la, ka mea hoi a ua poe nei i hoike mai ai, aohe ona lua ma na mea a pau.

       Kakali iho la oia me ka malie, o ko na lohe aku la hoi i kekahi leo e pane mai ana nana e alakai pololei aku i kahi o ka hana.

       Aka, he oia mau ka neo, nolaila, hoopuka hou aku la oia i kana olelo penei:

       Alaila, ua hiki mai oukou a pau imua o’u, no ko oukou wa pilikia wale no ko oukou wa e lilo ai i hoaloha no’u a ke hoea mai hoi i ko’u wa o ka pilikia, aole oukou e kokua mai ana ia’u oiai, ke ake nei au e kakele pu me ka haku o keia wahi ma ka ikaika o na aakoko o maua.

       O keia mau olelo a ke keiki opio i pane aku ai imua o ua poe nei, ua lilo ia he mau olelo e houhou ana i ko lakou puuwai, mamuli o ka pane pololei la ana aku mamua o ko lakou mau alo.

       Kakali hou iho la oia no kekahi mau minute, no ke au ana, owai la iwaena o lakou e pane mai ana, nana a pa@laka pololei aku imua o ua kanana nui la, i weli ia e keia poe.

 

WELA  KA  HAO!!!

 

O na Hawaii maluna ina wa a pau,

No ka mea, he kuai lakou ina waiwai ma kahi o

 

L B KERR.

 

Malaila e loaa ai na Waiwai Hou o hookahi dala no ka hapalua dala

 

       Eia makou ke kuai hooholo nei i na Dimiti he 20 i-a i ke dala Hookahi.

       Na Remarts ma ka hapalua o ke kumukuai.

       He Agena kuai no na Mekini Humuhumu Wheeler & Wilson a me ke Domestic

 

L. B. KERR.

       HONOLULU ALANUI MOIWAHINE

 

       I ka hala ana o kekahi mau minute o kona kali ana, ua lohe aku la oia i ke kahi leo i ka pane ana mai me ka moakaka loa, e hiki ai hoi i kona mau pepeiao ke lohe pono aku i ka mea i kamailio ia mai imua ona.

       Owau ka mea i aa e hele e kuhikuhi ia oe i ke alahele huna, e hiki ole ai i ua kanaka nui la a me kona mau kiai ke ike ia oe, a hiki i kou hui ana he maka a he maka, me ka mea nana makou i hookaumaha malalo o kona mana.

       O keia leo a ke keiki i lohe aku la, oia kana e au ana ma o a maanei, me ke akenui e ike aku i ke kino a me ka leo nona ua mau huaolelo la.

       Aole no hoi i @uliu iho, ike aku la oia i ka hele pololei ana mai o kekahi kanaka kino pilalahi, nona paha ka nui o kona mau makahiki i ka 27, a e hoike mai ana hoi kona ano a me kana hana, i ka hooko ana i kana mea i hoohiki ai.

 

NA  HUNAHUNA  HUIKAU.

 

       I ka Poakahi i komo ai ka hoopii ko aie a na limahana mua iho nei o Ka Loea Kalaiaina, i ka papa pai Ka Loea Kalaiaina.

       Ma ka Poakahi nei, i piha ai na ma kahiki he iwakalua o ka noho ana o W. C. Roe, ma ke ano he luna hoohana nui no ka Hale Hana Hao.

       Eia ke Ilamuku Baraunu ke waiho nei ma kona wahi moe, ma@ a kona loaa ana i ka ma’i puu eha.  Ua lohe mai makou eia ke hoomaluia nei kona wahi noho.

       Ma ka Poaono nei i malamaia ai he kuai kudala o kekahi mau apana aina o waho o Makiki.  O ka apana 3 a me 4, ua lilo ia Kale Aki no ka $400 pakahi, apana 6, 7 a me 8, ua lilo no ia Kale Aki ma ka $500 pakahi, 9, 10, 11 a me 12 ia Frank Hustace ma ka $700 pakahi.

       Ma ke kakahiaka o ka Poakahi nei i hoi mai ai ka mokuahi Iwa me kana piha ukana i lawe aku nei no ka lae o Kaena, aka, mamuli o ka nui o ka ino o ka moana, nolaila, aole oia e hoolele i kana ukana no uka o ka aina, ma ia auina la no i haalele hou iho ai oia ia Honolulu.

       Ua lohe mai makou ua loaa mai ne na leo mele hou a ka Band a ka Lahui eia ke waiho nei ma ka lima o ke alakai, mai kekahi hoaloha mai o lakou I. I. Masten o ke kulanakauhale o Kalivalana, mahele aina o Ohia, a ke loaa ka wa kupono e haawi mai ana i ua mau leo mele ala imua o ka lahui ma keia hope aku.

 

KA  LA  HEIHEI  NUI!

O  NA

KAA  HEHIHEHI  WAWAE

MA  KA

PAKA  CYCLOMERE

HE  KIKINA  O  EKOLU  PULE.

E  HOOMAKA   ANA

Poaona, Okatoba 23.

 

Ma ka Hora 2 p.m. a me 8 p.m.

 

Uku komo, 25 keneta.  Uku komo me ka Noho, 50 keneta.  Na Pahu no na poe eono a i ole eiwa.

 

E loaa no na Noho ma ka Halekuai

Buke o Wall, Nichols Ma.

E  HOEA  ANA  NA BASA  I  KA PUKA  PA.

 

TOMMY  NAKANAELA.

He Agena Kuai, Hoolimalima, a Hoomaopopo Kuleana Aina no ke Kahua Ma’i

Lepera ma Molokai.

 

       Mamuli o ka lehulehu o na hana maluna ae haawiia mai na’u e hooponopono iloko o na makahiki i kaa hope aku la mai na makamaka haole a pela pu no hoi mai o’u mau hoa o ke koko hookahi mai.  Nolaila, ua makaukau au e hooko aku i na kauoha oia no, a ma kekahi ano e ae paha i makemakeia me ka moakaka ea i ka manawa pokole loa.

       O na poe ma ke Kahua Ma’i he mau kuleana pohihihi ko akou iloko o kekahi mau waiwai paa, a ma kekahi ano e ae paha, mai poina i ke kipa ae io’u la no ka hoomaopopo a me ka kuka pu ana hoi i ka mea pono e hana ai, a e loaa no na kokua ana mai o’u aku no ka nowelo ana i kahi o ka pono a me ka pomaikai.

       E hana ia no na Palapala Kuai a hoolimalima paha o na wai @aipaa me ka uku ole, a pela pu no hoi me hooiaio ana imua o na Agena Hooiaio Palapala o ke Kahua Ma’i Lepera.

       E hanaia no na Palapala Kuai o na Waiwa Lewa ma ke Kahua Ma’i Lepera me ka uka haahaa loa.

       Iune 19, 1897,             6 month—wkly.

 

OLELO  HOOLAHA.

 

       E ike auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, kekahi o na moopuna ponoi, a i kuleana hoi ma ke ano, owau kekahi o na hooilina oiaio ma ke kanawai ae kuu mau kupunakane i make, oia o Kalauli, nona ka apana aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila, Helu 2362 a me Kamaka nona ka apana aina i hoakaka ia ma ka Palapala Sila, Helu 2327, e waiho la ma Kahanaiki, Waianae, Oahu.  Ma kela, ke hoike akea aku nei au, o na kuai i hanaia e kuu kupunawahine, oia o Kalaniwahi a me Uwia kuu kaikaina, e hoolilo holookoa ana i kela mau apana aina i kekahi poe e aku me kuu ike ole, a apono ole hoi, ke hoole nei au i ka mana ole ma ke kanawai o ia hoolilo ana.  O ka poe a pau e noho ana maluna o ua mau apana aina la, he kuleana ole, ke kauohaia aku nei e hookaawale a i ole, alaila, o hanaia aku no elike me he kanawai.

Me ka oiaio

MR. J. MAKANUJI,

 

Pulama, Puna, Hawaii, Sept. 13, 1897.

 

HOOLAHA  PAPA.

 

       Mai a mahope aku o keia la, aole loa au e uku i na aie a pau a kuu wahine mare i aie ai ma ko’u inoa.  O na poe @ waiwai a pau e hoolohe ole ana i keia maluna no o lakou na poho a pau.

 

DAVID M. AEA.

       Honolulu, Oct. 18, 1897.

       Oct. 18—3 dly.                  a wkly