Ke Aloha Aina, Volume III, Number 46, 13 November 1897 — Page 3

Page PDF (854.44 KB)

This text was transcribed by:  Kaui Sai-dudoit
This work is dedicated to:  William Richards

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, NOVEMABA 13, 1893.

 

EIA I HONOLULU NEI.

----------

            Ma ka mokuahi Rio de Janeiro i hoea mai ai o R.F. Pettigrew, he Senatoa ao ka mokuaina o Dakota Hema a me Fred T. Dubois Hema a me Fred T. Dubois, he Senatoa i pau no Idaho, mai ko laua kaahele ana ae nei i ka loa a me ka laula o ka aina no na ka nui i like me na huna one o kahakai, a me na hoku pipipi o ka lewa lani, oia hoi o Kina.

            Aole malaila wale ka laua wahi i hakilo ai i ka lehulehu o ko laila lahui, a me ke kulana holomua a emi hope paha o ka aina, aka, ua kipa pu mai laua maluna o ka lepo o na keiki o ka aina i kapaia, "Ka La Hiki Mai," ka mea hoi nona ka helu elua e ukali aku nei ia Pelekane, ma ka ikaika hoohana o ka waha o na pukuniahi a me ko lakou mau mokukaua hao, i makaukau mau i na wa a pau i makemake ia no ka hoala a kue ana aku i na enemi.

            Aia iloko o keia mau kanaka a loea o ka aina o Amerika Huipuia, ka ike i ke ano o kela a me keia lahui a laua i kipa ae la, a me he mea la, ua paanaau ko lakou ano a pau a me ka lakou mau hana imua o ko laua mau kiionohi, me he aniani ala ka moakaka imua o ko laua mau maka.

            Eia laua ma Ewa iho o ka Hotele Hawaii kahi i noho ai, a ma kahi hoi a kela kanaka loea kaulana loa a ka lahui Hawaii e poina ole nei a hiki i keia la, oia hoi o James H. Blount, o Georgia, kahi hoi a laua e hookaulua iho ai a hiki ika la 19 o keia mahina, alaila, haalele mai laua i na kapakai o Hawaii nei no Amerika.

            E hoao ana laua e hiki ke kaahele ma ka mokupuni o Hawaii, i kekahi mau la o keia pule, no ka makaikai ana i kekahi mau whai pana o ua aina nui moku lehua ala o Keawe a me ka hakilo ana i ka manao o keia lahui no ka ninau nana e hoouluku mau nei i ka mau nei i ka noonoo o na kanaka naauao a pau o ka honua.

            O ke Senatoa mai Dakota Hema, he mea oia ua kamaaina ia ma ke ano he mea kue no ka manawa loihi, i ka hoohui ia mai o Hawaii me Amerika Huipuia. Ma na hoolala mua ia ana o keia hana iloko o ka Hale Ahaolelo, he elua ana manawa i haiolelo ai maluna o ka papahele oia hale hanohano a eehia, ma ke kulana kaulike ma na mea pili aupuni. A ua lilo hoi kana mau olelo i haiolelo ai i mea makawelawela ia e kona mau enemi.

            Ua kupa aku no na poe puni ninau i ona la i ka ponei, (oia hoi ka po Poalua) e ninaninau i kona manao no keia ninau mawaena o Hawaii a me Amerika, a wahi ana i pane mai ai. Aohe oʻu manao e hoike aku ai no kela mea. He oiaio, ua hana au i kaʻu mau wehewehe, aka, aole nae e hiki iaʻu ke hoike aku i kela manawa.

            Eia au ia nei i keia wa, kahi aʻu i manao ai e huli a akaka lea, no keia ninau nana e hookolokolo nei i ka lunaikehala o ke kanaka, elike me keia mana wa, aʻu hoi i manao ai, o ka wa kupono keia e hana ia ai. He nui aku no kana mau olelo, aka, ua lawa ae la paha kela mau wahi poka pahu no luna o ka papaaina o ka poe Aloha Aina i keia wa, a hiki i ko kakou wa e ike pono aku ai i kana mau ma ko kakou mau ipuka hale.

            Ua hanau ia oia ma Ludlow, Vt, i ka malama o Iulai, 1848, a ua nee mai oia me kona mau makua me ka haalele ana aku i ka aina hanau no Evansville, Rocky County, Wisconsin, i ka 1854, ua komo oia i ke Kulanui oia wahi a mailaila aku a i Beloit i ka 1866, ua noho oia malaila he elua makahiki, he hoa no ka Papa Loio i ka 1872 ma ka halekula nui o Wisconsin; hele i Dakota i ka 1869, i Iulai oia makahiki no, lilo i limahana no ke aupuni ma ke ano he Hope Anaaina no ke aupuni, kahi hoi ana i noho lawelawe ai ma Sioux Fall, ma ka hana ahaaina a me ka hoopukapuka waiwai paa; wehe i keena loio ponoi nona, i ka 1872; koho ia i Lunamakaainana i ka Ahaolelo Lahui i ka 1877 no ka Mokuaina o Dakota, a koho hou ia no i ka 1879; a kohoia e Elele no ke Kau Ahaolelo 47 o Amerika Huipuia, mai ke teritori mai o Dakota, a koho hou ia no i ka 1884-5; he hoa no ka Aha hana Kumukanawai o 1883; he Lunahoomalu ao ke Komite o ka lehulehu no na mea pili i ka aie, e hoopili pu ana i na pono lako ai i hooponopono ia malalo o ke Kumukanawai e pili ana no ia hana.

            Ua kohoia oia i ka malama o Okatoba 16, 1889 i hoa no ka Aha Senate o Amerika, a o kona kau mua no hoi ia, malalo o ke kanawai e apono ana e lilo o Dakota Hema, i Mokuaina, ua lawe ae la oia i kona kulana hoa no ka Aha Senate o Amerika, i ka la 2 o Dekemaba, oia makahiki no, a ua koho hou ia no i ka 1895. O ka manawa e pau ai kona no no ana iloko oia hale hanohano i ka la 3 o Maraki, 1901. Nui ka hanohano a me ka hilinaiia o kona inoa.

            Aohe olelo ana no kona kokoolua, no ka mea, aohe ona kulana iloko o ka hale i keia wa, aka, he kuleana no nae kona e hoike ai i kona manao kaulike maluna o keia ninau o Hawaii.

            E pono no i na kanaka Hawaii ike a naauao, ke hoolauna aku me laua, i hiki ai ia laua ke ike i ke kulana naauao o keia lahuikanaka, a hoomaopopo iho i ka oiaio ole o na mea i hoolaha hoopunipuni ia no kakou.

-------------------

KA HUAKAI HOOLEWA O KALE KULIKA.

-------

            Ma ka auina la Poalua nei i hoolewa io ia aku ai ke kino wailua o Kale Kulika, kekahi o na ewe aloha aina, i molia i kona kino mahope o ke aupuni Alii o Hawaii, a hiki i kona minute hope loa ma keia ao. Ua nui na makamaka a me na hoaloha i kipa ae ma kona home noho no ke komo pu ana aku ma kana huakai molulolulo no ka ilina o na mea a pau.

            Ma ka hora 2 a oi, ua ole hau ae la o mua iho o ke alo o ka home noho o ka mea i pauaho mai i keia noho ana kino, i na poe makaikai, a ua ike ia aku no hoi kekahi poe me ko lakou mau kahiko piha, e hoakoakoa ana ia lakou ma kahi i hookaawale ia no ia poe.

            Ua komo pu ae ke Kuhina Waiwai Demona a me kekahi mau Luna Aupuni e ae iloko o ka huakai.

            Ma ka hora 3:30 p.m. i malamaia ai ke anaina haipule e Pareka, ma ka home ponoi. Ua heluheluia kana poolelo ma Halelu 3 a me ka buke Euanelio a Mataio, a i kokua ia hoi e Prof. Berger a me 8 kaikamahine o ke Kula Kai kamahine o Kawaiahao. Ua puka mai la na Hui Malu, na Hui Aloha Aina me Kalaiaina. O ka Bana PiGi mamua loa, o na Hui o kela a me keia ano, ka mea hana pahu me ke kahunapule maluna o ke kaa, ke kaa kupapau aku, ke kaa o ka wahine kanemake, a me ko ka lehulehu mahope aku. Aloha no ia aloha aina.

--------------------

PIHA KE TAUSANI DALA NO NA ELELE A KA LAHUI.

------

            Ma ka halawai ana a na papa hooko o na Ahahui Aloha Aina a me Kalaiaina i keia la, Poakolu, ua laweia mai ia he hoike imua o lakou, ua piha i ka waihona hoahu no ka hoouna ana i na Elele i Wasinetona, he hookahi tausani dala me ke koe o kekahi mau komite ohi dala aole i hoihoi mai i ka lakou mau dala.

            He lono keia e hoohauoli mai ana ia makou, aole wale paha ia makou, aka, ia kakou pu no a pau, no ka mea, aole kakou i kuemi hope i ka wa i puka mai ai o na olelo hooiloilo a kekahi poe, aole e holo ana na Elele a ka lahui no ke dala ole, a pela aku, aka, ke hoea mai nei nae ka wa e hoopau loa ia ai ia mau kamailio ana o lakou. O ka makou wale no e iini nui nei o ko kakou hoomau aku me ka lokahi ma keia hana me ke kuemi hope ole.

------------

            Ua hopuia he haole no ka hoeha ka wahine ma ke ahiahi Poalua nei.

----------

NUHOU KUWAHO.

-----

HE OHUMU KIPI MA VENEZUELA.

            Caracus, (Venezuela) Nov. 1. He pioo nui kai ikeia maanei mamuli o ka loaa ana ae nei o kekahi ohumu kipi no ka hoala hoohaunaele ana maloko nei o Venezuela, no ke kali ana aku i ka wehe ana o ka Ahaolelo.

            He 500 poe i hopu ia ma ke kauoha a ke aupuni. He maluhia no ka aina.

E LAWE AUANEI PAHA O RUSIA I KA MANA.

            Ladana, Nov. 2. ua hoopuka ae ka nupepa Times he lono mai Seoul mai, e olelo ana, ua paipai aku la ke Kuhina Rusia i ke aupuni a Korea e hoopau i ke kanaka Enelani e malama ana i ka waiwai a me ka luna dute nui o ke aupuni, a e hookomo i kanaka Rusia ma ia wahi.

PII KA INAINA O GEREMANIA I KE ZA O RUSIA.

            Berlin, Oct. 25. O ka hoole ana aku o ke Za a me kana wahine i ka ike ana aku i ke Duke Nui o Badena ma Darmstadt mahope o ko laua noi ana e ike i ke Za a me kana wahine. ua loaa mai ka pane a ke Za, e hoike mai ana aole he manawa no laua e hui ai me ke Duke Nui o Baden, oiai, ua paa wale no ko laua manawa me na hana e ae, a hiki i ko laua wa e haalele ai ia Darmstadt, a nolaila, ua hiki ole ia laua ke launa pu aku me laua. Ua hoopuka ae ke aupuni he kauoha e papa ana i ke telegarapa ia o keia mea, a ua nui na nupepa i hoolaha ae i keia mau mea, he hana hoohaahaa loa keia i ka lahui Geremania, no ka mea, o ke Duke Wahine Nui o Baden, he kaikamahine ia na ka Emepera Wiliama I.

UA KOMO AE NA POE HOOHAUNAELE MALOKO O NA HALEKUAI.

            Brindsi, (Italia), Oct. 28. He lono kai hiki mai Athens mai, e olelo ana, ua hoopiooia ae ke kulanakauhale o helene ma ka Poakahi nei. He mau haneri o na koa kuikawa ka i komo ae maloko o na halekuai a lawe aku la i ka lole me na lako ai. Ua kau aku kekahi poe halekuai me na pu a ia wa i hooi loa ia mai ai ka hana ino ana a na koa kuikawa. Ua pani kokeia ka puka o na halekuai, a ua hoopuehu ililii ia aku, hoi lakou e na koa aupuni, mahope o ka paa ana o na alakai i hopuia. Ua olelo ae lakou i hala lakou i keia hana no ka pololi.

HOAUHEEIA NA POE BENINIERS E NA POE MOROKO.

            Tangiers, Oct. 28. Ua lanakila mai nei ke Suletana o Moroko maluna o na poe Beniniers a ua hooauheeia aku, na enemi me ka make nui no na mauna ma Taedia. He lehulehu wale o lakou i hopu pio ia, a maiwaena mai o lakou he 55 poe i okiia na poo, a eia ke kau mai nei ma na paia o Markesia.

MAEK MAINOINO KEKAHI O NA KENERALA WIWO OLE O CUBA.

            Nu Ioka, Oct. 28. O ka make ana o Kenerala Adolfe del Castillo, ua niu mai he manao pioo no ka hopena e hoea mai ana. Mamua o ke kaua ana he hoaloha maikai loa o Senor Rafael Fernandez de Castro no Castilo, he alakai hoi no Cuba ma Havana. He mau la pokole i hala aku nei ua kauoha aku la o Castro a me kekahi kanaka nona ka inoa o Angel Plaz ia Castillo, no ke kuka ana i kekahi kuikahi hoopau i ka hakaka. Maloko o kekahi hale e ku ana ma ke alanui i hui ai. Ua hoao aku o Castro e noi ia Castillo e haawi pio aku malalo o Sepania, aka, ua hoole loa mai o Castillo ia manao o Castro, a ua hooholo hou laua e hui hou malaila i kekahi la mai, a mamuli o ko Castillo manao kuhihewa, he hoaloha maikai loa o Castro nona, nolaila, aole oia i lawe hou mai i mau koa nona e like me mamua. Ua hana iho la kona hoaloha i ahele nona e make ai. Ua hoonoho aku oia ia Konela Sepania Paglieri a me kona mau koa iloko o ka hala, a i ka wa i hoea aku ai o Castillo i ka puka, ua halawai aku la oia me Castro a me Plaz a mahope o ko lakou kukai kamailio ana, ua hoopuniia ae la oia e na koa Sepania a pepehi hoomainoino ia iho la, Ua okaa kona poo a hoolewalewaia mahope o ke kaa i ka wa i hoihoiia mai ai o kona kino make i Havana.

------------------

LOAA PONO KE KOLOHE.

------------------

            ma ka hora 1:30 o keia wanaao Poakolu, ua hopuia iho la o Jack Thompson, he haole i hoohuoi waleia nana e hana nei i kekahi mau aihue makau ole, oiai, oia e hemo mai ana mai ka puka aniani mai o ka hale kauka mai o Kauka Kojima, e ku nei ma ke alanui Beritania kokoke i ke ai nui Nuuanu.

            Ua kiai makaala loa o makaikiu D. Kaapa a me kona mau kanaka he eha iaia, ia po holookoa a hiki i ko lakou hopu ai i ke kolohe. Ua holo koko aku oia me kona manao e pakele ana aku, ua kahea kokeia aku oia e ku.

            Ma kona wa i huliia ai ma ka hao wai, ua loaa aku la he iwakalua mai ke ano like ole ma kona poli, a lelepono iho la ke kolohe aohe ona mea e pakele ai.

--------------

            Ma ke ku ana mai nei a ke Kina ua lono mai la he lono no ke piholo ai o kekahi Iapana ma ka muliwai o Waakea, oiai, ua Iapana la e noho aku maluna o ka uwapo ua kuala poo oia a haule aku ia iloko o ka wai.