Ke Aloha Aina, Volume III, Number 47, 20 November 1897 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

Ke - Aloha - Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu-

pepa na ka Lahui Hawaii

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI.

Puuk@ o KE ALOHA AINA.

HONOLULU. . . . . .NOV. 20, 1897

KA LA IKE ALII NEI.

Ka Hooilina Moi Vitoria Kaiu-

lani Kawekiulani Kalani-

nuiahilapalapa me Ko-

na Lahui.

      Ma ka o ana mai o na kukuna olinolino o ke alaula o ka malamalama, ka mea nana i mawehe aku i na kilipoipoi o na eheu o ka po.

      Oia ka manawa i ikeia aku ai ka moe o kaoo e ka lakui, maluna o na kaa alanui, mai na kane na wahine a me na keiki makee Alii oiaio, no ka home o ke Kamaalii Vitoria Kaiulani Kawekiulani Lunalilo Kalaninuiahilapalapa, ma Ainahau Waikiki, oiai na kaa-alanui i hele a piha pono me ka lahui o ke Kamaalii Opio a ma ke kaa hope ana ae o ka huina alanui hao ma kahi o Hapakini, ia ikea aku la ka pulelo mai @ Hae Kalaunu o ka Hooilina Moi o ka Noho Alii o Hawaii, e pulelo mai ana iloko o ka lau o ka Niu, a ua lilo ia i mea nana i hoopuiwa ae i ka mauao a haloiloi iho la na waimaka, no ka hoi ana mai o na hoomanao ana no ko kakou mau la, oiai e huli ana ke alo o ka aina iluna, a pae ae la na leo Kaukau o ke Aloha. "Hele keia mau kahoaka a nou e Kamohailani a ka lahui ola nei mau iwi."

      I ke kipa ana aku o ka lahui e hookokoke aku ai i ka lanai o ka home o ke Alii Opio, ua papu koke aku la ka ike ana aku me na hiona ohaha o ke Kamaalii Opio, e ku mau mai ana me ka makaukau e apo mai i kona lahui a e puili aku i ko lakou aloha nona, a Oia i ka lahui.

      Ma ke kani ana ae o ka hora 10 o ia kakahiaka, ua piha-u ae la na huina alanui i na lala o na Ahahui Aloha Aina a me Kalaiaina, e kali ana i na kaa alanui.

      I ka hoea ana aku o na Ahahui, alakaiia e Peresidena Kaulia a me Kalauokalani, ua apo kokeia mai la lakou e ke Alii Kawananakoa, a me E. K. Lilikalani, a hoolaunaia aku la imua o ke Alii Opio, a mahope iho o ka ike Alii ana, ua hookipa loa ia aku la no ka makaikai ana i ka Home Alii o ke Alii Opio, a o ka panina o na hoomaikeike ana oia no ke kipa loa ana aku o na Peresidena a me na lala ma kahi o ka pahuhae e welo ana o ka Hae Kalaunu o ke Kama'lii Vitoria Kaiulani Kawekeulani Lunalilo, Kalaninuiahilapalapa, ua haawi ae la na lala a me na Peresidena i ka hoomaikai ana i ka Hae e welo ana i na eheu o ka makani me ka wehe ana i na papale, a me na kahoahoa ana, e welo mau aku oe ma na welelau o ka makani o Hawaii Nui a Haho.

      Ma ka hora 2 oia auina la, ua ikaia aku la na kaa alanui, na kaa Wegeneke, a me na kaa pi'o, a e holo puahia mai ana, me na lala o ka Papa Hooko o ka Ahahui Aloha Aina o na Wahine, a i ka hiki ana mai ma kahi hoolulu ua alakai ia mai la ke poo o ka huakai e ka Peresidena Kuaihelani Campbell a me kona Hope Peresidena e hii ana i ka Hae Hawaii Silika, ka makana a ia Ahahui, i ukali ia mai e na lala i ka hiki ana mai i kahi a ke Alii e noho ana, ua apo ia aku lakou me na puili pumehana o ke aloha o ke Alii i kona lahui, a oia ka wa i kaulona aku ai ka Peresidena Hoohanohano Mrs. Kahalewai Cummins, i ka panee ana aku i ka Hae Hawaii Silika makana ma ka aoao o ka Ahahui Hawaii Aloha Aina o na Wahine Hawaii, o ko Hawaii Pae Aina, na apoia mai la ua makana nui hiwahiwa la e na lima alii, a me ka leo Ali, ua panai mai la oia i ka i ana mai:

      E Mrs. Peresidena o ka Ahahui Hawaii Aloha Aina o na Wahine Hawaii, ke lawe nei au i ka oukou makana me ka manao hauoli nui i kipona ia me ke aloha, a ke haawi aku nei au i ko'u hoomaikai kiekie loa o kona palena ole ia oe e Mrs. Peresiden aa me na lala o la Ahahui au i noho Peresidena ai a puni ka Pae Aina, a e haawi aku i Ko'u Aloha a nui loa i na lala o kou Ahahui Aloha a nui.

      I ke kuu ana iho o ka leo Alii, ua panai aku la ka Peresidena ma ka aoao ka Ahahui penei:        I ke Kamaaliiwahine Vitoria Kaiulani Kawekiulani Lunalilo Kalaninuiahilapalapa, ma ka aoao o ka Ahahui Hawaii Aloha Aina o na Wahine Hawaii ke lawe nei au i ka leo alii me ka makamae nui a me ka hauoli nui hoi i ko ke Alii lokomaikai nui i ka apo maikai ana ma i ka makana a kekahi mahele a kou lahui. Aloha ke Alii.

      Ua hookuu ia ka ike a na Ahahui o na Wahine, a ua hoomau ia aku ka ike Alii a hiki i ka hora

4 oia ahiah, he heluna nui o na tausani na makaaina i kipa ae e ike i ke Alii; a o ka hopena o na hana, ua pae mai la kona leo Alii. "Aloha na makaainana."

      Mahalo e ola mau loa aku ke Alii.

 

I AHAIA O MAUI? HE KUE HOO-

NUI AINA WALE NO, AOHE HOI-

HOI AUPUNI MOI.

OI NO o Maui La

      Ua lohe mai makou, ua waha nui ae ka Elele poo a Maui i hoouna mai nei, i ko ke kulanakauhale nei poe, wahi ana, ua haiolelo aku makou imua o ko Maui poe, he mea pono ke hoounaia o na mau Elele, a ia manawa hookahi no, e hoomaopopoia ke ano o ka lakou hana, oia keia: E hoounaia na Elele no ke kue hoohui aina wale no, aole no ka hoihoi aupuni Moi, a ina e ninauia mai na Elele, pehea ko oukou manao no ka hoihoi Aupuni Moi, alaila, e pane aku na Elele, ua pau ia mea i ka hana ia ma Hawaii. Aole he manawa e ku hou ai ke Aupuni Moi.

      A ina e make ka hoohui aina, alaila, o ke Aupuni Repubalika ke ku mau aku. Wahi hou no ana, ua hele aku au i mua o na Luna Aupuni, a ua olelo aku au ia lakou, ina e hui ka Paeaina pau oukou, nolaila, he pono ke kue i ka hoohui aina i mau ai oukau i mau Luna Aupuni, oia ka'u i hele mai la e noi aku i mau dala mai ia oukou mai, ua paneia mai, aohe he dala e loaa aku ana mai ia makou aku, aka, aole i papaia kou haha ana mai i ko makou mau eke i ka manawa au i makemake ai.

      Auwe; ka make e ! Oi io no o Maui la, ke hele la kau i ka helu ekahi o na Elele kumakaia i ka makemake o ka lahui. O keia iho la anei ka Elele a Maui i makapaa mai nei, e manao ai e ola na iwi kanu o na makaainana mahope o na Alii a me ko lakou aupuni kumu oia ka makou e minamina nei i ka poe kakaikahi na lakou i koho mai nei i keia mau Elele iloko o ka hookulewalewa ia o ko lakou mau noonoo, ina ua haiolelo io aku keia poe imua o lakou e like me na mea i olelo mua ia ae la, a me ia lohe iho no o na pepeiao a ae iho la no ka naau e koho mai, a i ole na keia wahi Elele waha nui wale iho no paha ia, e imi ana i wahi nona e pomaikai ai me ka nana ole ae i ka lahui.

E Maui, pua ka wiliwili la, nana-

 -   hu ka Mano o ke kai

E Maui, papapau kakou la he aa

      ko ka hale.

      No makou iho, ke uwalo ae nei

makou i ke Akua Mana Loa nana no i hoopaloke i na kaa kaua o Parao; a Nana no i luku i kona mau koa ma ke Kai Ula, e kaohi anei o Iehova i kona mau lima no ka hoopakele ana mai ia Hawaii Lahui, Hawaii Aina a me Hawaii Aupuni Moi, ina no o Kona makemake ke hanaia a haule mai na Lani.

 

INO HO KA HANOHANO MALU-

NA O KO KAKOU AINA.

      He mea e hanohono ai ka aina a me ka lahui kanaka, ka hapai ana i kekahi hana holo pono me ka mana a me ka ikaika o ka manao lokahi, pela @akou i hooma oe ae la, no ka hana a ka lahui, oiai ua hoikeia mai ia makou, ua olelo ae kekahi o na Elele, "ua lawa no ia i ka huina o $600, no ka imi ana aku i ka pono no ka aina, i na he aloha io kona i kona aina."

      Hauoli nui mukou i keia mau olelo kahoahoa, ke halawai ole me na kuia ma ke alahele e lilo ai ia wahi huina i mea ole, oiai, eia aku o mua la, he Alaihi he i'a kuku, nolaila, o ka aina no keia i anei no lawe na liilii a pau pono, oiai ua hoomahuiia mai ia makou, he nui na lilo ma ke alahele, e omo pu ia aku ai na wahi haneri dala eono, a ku kohana na Elele e ka lahui, oia auanei ka wa e ika ia mai ia na ino a me ha hoohaahaa ana i ka hanohano o ko kakou aoao e ka lahui a o ko laua poho ana iloko o ka lua o na popilikia o ka nele ma ke alahele, oia ka makou e hopohopo nei no ko laua lawa kupono ole, ma ka mahele ana ae i na wahi dala i loaa no na Elele elua.

      E hoomanao ia, o ka makaukau o na Elele ma ko ka lahui aoao oia ka mea i hanohano ai ko kakou aina a me kakou pu ka lahui aole o ka hookuu aku e hele a halawai mai me ka nele a me na pilikia olaila, ole iho pilikia maoli maua, a o ka hopena e imi hele ana i wahi e maha ai, aole hoi makou i manao e like ka hana, a na Elele me kekahi o na keiki puhiohe i hoauwana hele ia e ka nele, a na ka nele i koi aku ia laua e lawe i ka hoohiki o ke Aupuni Repubalika i mea e hehi hou ai na ka puai i ka aina oiwi.

      I olelo ae nei makou i keia no ko makou manao ana aole i lawa ka $606 pakahi i na Elele, e aho paha i hookahi Elele no na wahi dala i loaa, ua lawa no ia ma ka aoao o ka lahui, aka, e noonoo no me ke akahele.

      O ka holo pono o ka hana a ua Elele a Elele paha, oia ka mea e hanohano ai ka aina a me ka lahui.

      I Amerika no ka pilikia, waele e na pohihihi a pau i ka aina.

 

A O KOU HAE MALUNA IHO O'U HE ALOHA NO IA.

      He mea nui ka Hae ma aina naa ao, ua like kona hanohano a me kona makamaeia, me ka hanuola iloko o ke kino, i kapaia he ea pela no ka Hae, he ea oia no kona Aupuni iho; a o ua ea la oia hoi ka Hae, oia ka mea e hanohano ia ke aupuni nona ia Hae, a o kona nalowale ana mai ka maka aku o ka lahui nona ua Aupuni la na kekahi manawa loihi o eha makahiki, he mea no ia e haehae ia ae ai ka Puuwai o ka lahui nona ia Hae, a e hoehaeha mai ana hoi ia i ka manao me ke kupouli i ke aloha, pela na haawina e hekau iho ana maluna o kekahi lahui no ka Hae o kona Aupuni a o kona Alii a mau Alii paha, nolaila, he mea nui hanohano loa ka Hae.

      Ma ka Poaono nei, Nov. 13, 1897, ka La Ike Alii a ke Kamaaliiwahine Vitoria Kaiulani Kawekiulani Lunalilo Kalaninuiahilapalapa, ia makou i leha ae ai na maka maluna o ka Pahuhae e ku ana ma ka Home Alii o ua Kamaalii la, ua hoohakukoiia mai ko makou mau lihilihi me na waimaka o ke aloha kulipolipo no ka ike ana aku e welo hou mai ana i ke aha laumakani, na kahakahana o ka Hae Kalaunu o ka Hooilina Kalaunu o ka Noho Moi o Hawaii, na ia haawina hoopahaohao i hooulu ae i ko makou manao ana me he la o ka la a me ka manawa no o ke Aupuni Moi e ku ana a Liliuokalani e noho ana maluna o ke Kalaunu o Hawaii, oia no a e ao, ua hoihoi koke mai la ko makou mau hoomanao ana no na la e aialii ana kakou ka lahui a me na Alii.

      A oia ka makou e olelo ae nei he kahoaka keia no kahi mea io e hoea mai ana, e like me ka Davida.

      "Ke hoakaka mai nei na lani i ka nani o ke Akua; Ke hoike mai nei ke aouli i kana hana io. Ke ao mai nei kela po keia po i ka ike. Aohe leo, aohe olelo; aole i loheia ko lakou leo."

      Nolaila, ke hoike mai nei keia mau ouli e like me ka Davida, ke hoakaka nei na lani i ka nani o ke Akua, o keia ko Iehova nani e hoike mai nei, a na kela a me keia mea e kuailo nona iho.

      No makou iho, ke kuailo nei makou, he kuhao wale keia kahoaka iloko o ka manawa a me ke au o ka manawa i oleloia, ua make loa ke Aupuni Moi, aka ke hoike mai nei keia ouli kuhao wale i kona pane; Aole i make ke oui nei no, a na ke au o ka manawa e hoike mai i ka hopena o na ouli i hoohaili mua ia mai.

      Wahi a Solomona: "He mea nani i ke Akua ke huna i kahi mea, he mea nani i na 'lii ke imi aku."

      Kuailo ia mai.