Ke Aloha Aina, Volume III, Number 48, 27 November 1897 — Page 3

KE ALOHA AINA

POANO, NOVEMABA 27, 1897

 

E  IKE  IA  KAKOU  HOA  KANAKA.

 

EIA  IHO  HE  PAINA  LUAU  NUI  A  HOEA  AKU.

 

KA  LOKAHI  MAU  OIA  EA  HOLOMUA.

 

       E wehi ia aku ana he paina luau nui e na Lede Aloha Aina o ke kulanakauhale alii nei no ka imi ana no ka pomaikai o na Elele a ka lahui e holo ia no.  Wasinetona, nolaila, ke kono ia aku nei ka oluolu o na mea a pau, i komo na haawina makamae o ke aloha, a he Hawaii oiaio hoi ma ka hanau ana, a he kupa Hawaii hoi ma ka noho ana, a moe iluna o ka lepo o ka aina a lakou i noho hookama ai, ma ka hoouna ana mai i na kokua a ke aloha no keia hana nui, elike me ka puaa, ka moa, ke kalo ka uala, ka niu, ke kake, ka pelehu, hua moa a me na hua ai o kela a me keia ano; pela hoi me ua mea haualima a na wahine, o kela a me keia ano, elike me na ie papale, na peahi, moena liilii, na eke paa lima ohe, a lauhala i hana maiau ia, a pela aku; aole hoi malaila wale no, aka, o na limu kohu kekahi o ke kai, ka opihi, na lipoa, na i’a maloo o kela a me keia ano opae maioo, wi, oopu, na mea a pau e loaa ana.

       Nolaila, ke kono akea ia aku nei ko ke Kulanakauhale iho nei a pela na Koolau a me na Ahahui Aloha Aina lala a pau a puni ka Paeaina, pela pu hoi me ko ke Kalaiaina, a pela no hoi me ka poe mawaho o na Ahahui, e noho ana no ka pumehana o ke aloha i ka aina, i komo ole iloko o keia mau Ahahui, e hoike ae i ko lakou manao aloha aina io me ka puuwai hamama o ka lokomaikai, no ka pono o na Elele a kakou e hele la; ma ka hoouna ana mai i na kokua a pau ma kahi noho o ka Peresidena Nui o na Ahahui Aloha Aina o na Wahine, Mrs. Kuaihelani Campbell ma Alanui Ema, Honolulu, malaila e hoahu ai kokua a kela me keia.

       O ka la 11 ae nei o Dekemaba ka la e wehe akea ia ai o keia paina luau nui, a ua kono ia na mea a pau, e hele ae me na lau oliva a ke aloha elike me ka olelo a kahiko; “E ike ia kakou, ihoa kanaka, o kipa hewa ke aloha i ka ilio.”  E maliu mai i keia leo, a oia hoi ka makou e kahoahoa e aku nei, aia iloko o ka lokahi ko kakou ikaika, a iloko hoi o ka hoomanawanui ka lanakila.

 

       Ke ohohia mai nei na Lede Aloha Aina ma ka hapai like ana i keia hana manawalea, a he mea kanalua ole ka holopono a me ka holomua o na hana a pau e hana ia ana e na wahine.

 

I  NA  LUNA  A  ME  KA  POE  LAWE  PAKAHI.

 

       Oiai; ke  kokoke aku nei e pau keia makahiki, oia hoi he eha wale no pule i koe a pae aku kakou ma kela aoao o ka makahiki 1898, kekahi paha o na makahiki ano nui e hoea mai ana, e pili ana i ke kulana o ko kakou aina, ka hana a ka Moiwahine Liliuokalani a me na Elele a ka lahui i hoouna aku nei, a me ke kulana o ka Ninau Hoohui Aina a me Hoihoi Aupuni Alii kumu, ke mea a kakou ka lahui e kali hoomanawanui aku nei me ka uina ole, ina no ia he manawa loihi e hoapaapa ia ai e ko Amerika poe hana kanawai.

       Nolaila, ke hoike ia aku nei ka lohe i na poe Luna he wahi koena ko lakou i ka nupepe, mai hoolinoi iho i ka wa e hiki ole aku ai o kana ope nupepa, a o lakou paha a pau, koe wale no na Luna i hookaa piha mai i ke ola o ka pepa no keia makahiki holookoa, a i ole, no keia hapa hope paha o ka makahiki, e hoopololei loa ia aku ana na inoa e hoouna ia aku ai maloko o na ope a na Luna, elike me ka nui o ka poe i hookaa mai ma ke ope a ia Luna, a mau Luna paha, pela no ka nui o na pepa oloko o ke ope e hoouna ia aku ai.

       Pela no hoi me ke poe lawe pakahi, i noho nanea, a i hoomanao ole mai hoi i ke ola o ka pepa a hiki i keia la, like hoike pu ia aku nei ka lohe ia lakou, e awiwi koke mai i ka hookaa ana i ke ola o ka kakou milimili, mamuli o ke ulolohi loa a me ka nui o na pilikia ma ka hana, ua manao makou e hoike mua aku ia oukou, mai hoohuoi iho i ka wa e hoea ole aku ai o ka oukou mau pepa ma keia hope aku.

       Nolaila, ke hoike ia aku nei na Luna a pau, a me na poe lawe pakahi pu hoi, e hoopaa ana makou i ka lakou mau ope nupepa, mai ka pule mua aku o Dekemaba, koe wale no ina e hooko koke aku i na kauoha, mahope iho o ka paa ia ana.

       Mai lilo keia i mea na ko makou mau makamaka heluhelu e hoahewa mai ai, oiai, he hana nui a kaumaha keia, a me ka nui o na lilo e hiki ai ke hoomau aku i kona nee ana imua, me ka hoomanawanui, a o ka mea e hiki ai iaia ke hele me ka lanakila, oia no ko oukou hookaa pololei i kona wahi ola.

       Ua pili no hoi keia i ko makou mau Luna nupepa puka la a puka pule pu hoi, e hooko like aku ana makou ia rula maluna o na Luna oia pepa, he koena aie ko lakou, a e hoopololei ia aku ana hoi ka lakou pepa e lawe ai, e like me ka nui o na poe i hookaa mai i kela a me keia pule ma o na Luna la, a mai hoahewa iho i ka wa a loaa ole aku ai o ka oukou mau pepa, no ka mea, aole maluna o makou ia hewa, aka, no oukou no, mamuli o ka hoopalalelia i ka hookaa ole mai.

       A o ka makou hoi ia e paipai aku nei, e lawe nui i ka nupepa KE ALOHA AINA, ka Hokuao malamalama o na Paemoku o Hawaii, ka wahaolelo wiwoole o ka lahui Hawaii, a o ke kakoo ikaika hoi nana i hoopuliili i na olelo leoleowa a na kilo hoopau koalaala, na kahuna pule umi, na kaha Alanui, a pela aku, ka poe liana i hoao e kaohi na Elele a ka lahui me na olelo hoino he nui.

       Aka, o KE ALOHA AINA hookahi ke Kenerala a me ke alakai nana i hoopuhili i ka ike Loea o Kalaiaina, i ahailono ia aku hoi ia Kuokoa o Makaainana, a i keia la, aia laua i ka moana kahi i au ai no ka pono o ka lahui aloha o Hawaii.  E hoolohe i keia.

.

KA  HIHIA  PEPEHIKANAKA  O  KAUAI.

 

       Mai ka Poakolu mai o kela pule aku nei ka noho ana o ke Kiure e noonoo i keia hihia ano nui, i ulu mai mamuli o kekahi wahi manao liilii iloko o na poe i hopu ia mai a hoopaa i ka halepaahao, a lawe loa ia mai no Honolulu nei, kahi i manao ia ai, maanei e hoolawa ia ai ka mana a me ika ikaika o ke Kanawai, ma o ka wae pono ia ana o na Kiure nana e hookolokolo i keia poe i manaoia na lakou i hana i keia pepehikanaka weliweli, a i hookaulua hou ole ia aku hoi ko lakou hookolokoloia ana a kekahi Kau Kiure hou aka, e like no hoi me ka makou i hoike aku ai, aole i manaoia, e hooloihi loa aku i ka noonoo ia ana o keia hihia, pela no ia e hookikina ia nei na Kiure e hana i ka po a me ke ao, me he poe la ua kepa maoliia no ka pono o ke aupuni.

       O keia ano hana a ke aupuni Repubalika e lawelawe nei i keia wa, he mea ia i ike ole ia i na Kau Kiure o ke Aupuni Moi i ka hapanui o ka manawa, a he kakaikahi loa no paha na wa i ike ia oia ano; a nolaila, ua loaa ka noonoo maikai iloko o ka poe e noho ana e hoolohe i kekahi hihia ano nui elike me ko keia wa a ke puka mai ka lakou olelo hooholo, he kaulike me ka pololei, no ka mea, ua haawi ia i manawa no lakou e noonoo ai me ke kaupaona ana mawaena o na aoao elua.

       Manao anei kakou, ina kakou e noke i ka holonui i ko kakou mau lio a moe okoa i ke ala, manao anei kakou e hiki ana ia lakou ke auamo hou aku no kekahi mau mile hou aku ka loihi, me keia haawina kupilikii o ke kaumaha e hekau ana maluna o lakou pakahi?  Aole, o ka pono wale no, oia ka haawi ana aku i manawa hoomaha no lakou pakahi, a ke loaa no ka maha, a hoi hou mai ka ikaika, e hiki maalahi aku ana lakou i ka pahuhopu o ka lanakila, oia hoi ke hoea ana aku i ko kakou mau home pakahi me ka pilikia ole.

       Pela makou i manao ai, o keia hooluhi ia ana o keia poe me ka uku ole, oia kekahi o na hana hawawa loa ma ko ke aupuni aoao, a o ka hope, mamuli o ka luhi a me ka lawa kupono ole o ka manawa e hooluolu ai o keia poe, e koho ai lakou i ka mea a lakou i ike ai i ka pono a me ka pomaikai ma ko lakou aoao, me ka nana ole i ka pololei, elike me na kuhikuhi ana a ke kanawai, a oia hana ana a lakou, ua mana ia me ka hiki ole ke hoololi ia.  Aole keia he mea koho wale, aka, mamuli no ia o ka hoomaopopo maoli ana iho, pela, na hopena ma kekahi mau hana i hoomaopopoia.

       A oiai hoi, eia no ua hihia la ke kuekaa ia mai nei, a i manaoia i keia la, a i ole i ka la apopo paha e pau ai na olelo ike a na hoike, a e noho ai na loio e hoono honoho i ka lakou mau olelo pale no ka pono o ko lakou mau haku pakahi.

 

UA  HOOKUU  IA  O  CUELHO.

 

       Ma ka po Poakolu nei i komo ai na Kiure Hawaii, no ka noonoo ana i ka hihia o kekahi o na keiki Hawaii opio a Kakauolelo mua o ka Aha Apana o keia kulanakauhale, oia hoi o William Cuelho.  Ua hana mua ia no keia i kekahi Kau Kiure mamua aku nei, a hoopaiia eia poe no ka hoopaahao ana.  Aka, mamuli o kekahi ulia laki, ma o ka hoohiki ole ana o kekahi o na Kiure nana i hookolokolo iaia.  Ua hoopanee liilii ia mai ka noho ana o keia hihia a hiki iho la i keia Kau, ika wa kupono hoi i lawe ia mai ai o keia hihia, a i ka wa no i komo ai o na Kiure, ua hooholo lakou e hookuu ia Wm. Cuelho, ia 9 hookuu a 3 hoopai.

 

KA  AHAHUI  O  KA  POE  MAHIKO

 

       Eia i Honolulu nei na lala o na Hui Mahiko o ko Hawaii Paeaina, kahi i malama ai ko lakou halawai mau, elike me ike ano mau o ka lakou hana i na makahiki i hala ae nei.  Ua koho ia ua Luna Nui o ka Ahahui, a eia lakou ke noho nei me ka hooholomua ana aku i na hana no ka pono o na mea a pau iloko o na Hui Mahiko a puni ka Paeaina.

       He halawai mau no keia Ahahui i kela mau makahiki aku nei, a pela no i maa ai ko lakou halawai ana no keia makahiki.  O lakou nei ka poe e omo nei i ka waiu o na lepo momona o ko Hawaii Paeaina, a i ka wa e piha loa ai ka umauma i ka momona, holo i Amerika, Europa a me Asia e hanau ai.  Elike me ka hihi o ka wa a ke Kolea e hanau ai i kana hua, a ke ano mama a hiki ke lele, huli hou mai la ke alo no Hawaii nei, kahi ana e hoonuu iho ai a kena ka makewai.

 

UA  HOOKOIA  KA  MAKEMAKE  O  KA  LAHUI.

 

       O a’u mau pua lehua i ai i Kukaniloko, ke au ala i ka moana i ka la i o lono, e lono ae ana oe e ka lahui i ka nu hauoli, e ahai ia mai ana e na aheahe lau makani aloha o ka Pakipika.  I nui ke aho, i nui ka hoomanawanui ana, i nui hoi ka pule, e na haipule, mai Hawaii a Kauai, umia ka hauu e ka lahui i aloha ia, a i hoea mai ka la Iubile hauoli ou a ke Akua e pahola ino ai i kona nani kupanaha ma na kalaulu aloha ou e Hawaii.  He la kamahao ka la e hoihoi hou ia mai ai kou mau pono pili paa e ka lahui i poni aloha ia na Iehova o na kaua, ka Lunakanawai nui maluna o na Lunakanawai a pau o ka honua, nana e hooponopono mai i ka pono kumu ou e ka lahui oiwi.

       Ka pono hoi a ke Akua i hoohanau hou mai ai ia oe mailoko mai o ka pouli a i ka malamalama, a i hoonani ae ai hoi oia ia oe ma na welelau o ka honua, he lahui puuwai oluolu a piha lokomaikai, a he home kipaia hoi e na malihini kaahele honua.  A e ala e ka I, e ala e ka Mahi, e ala e ka Palena, e ka Palalau-i.  E ku!  E hume a paa i ka pale umauma o ka manaoio, e hawele ia hoi ia ko oukou mau puhaka i ka pahikaua o ka manaolana, a i papale mahiole o ke aloha maluna iho o ko oukou mau poo.

       E aloha ana i kou aina hanau, kou lahui oiwi, a me ka nohoalii o kou aupuni, e hoomanao mau ana iloko o na pule a pau no kou kuleana alodio oiaio mai kou mau kupuna mai, a ko ke Akua lokomaikai hoi i haawi wale mai ai no kou mau kupuna i hala e aku ma kela ao, a koe hookahi iho oe i keia ao, e paio ana no kou kuleana pili paa i pakaha wale ia, aka, e hoolana i ka manao, aia no he kia ao i ke ao, a he kia ahi i ka po nana e alakai aku ina Elele a kakou ma ke ala maikai no ika pono ou e Hawaii Kuauli.

       He mau wahi la helu wale no hoi koe a hoea mai i ou la he nu hauoli mai ka nohoalii mai o ke Keikihipa kina ole, ke opu malumalu o ka Lahui Hawaii e ola ai, a o ka puu oioina hoomaha o kona nohoalii e palekana ai, e mau ai ka welo ana o kou hae Hawaii nani, a e mau ai ke ea o kou aina i ka pono, a o ka pono no auanei ke hanaia mai e Amerika, a haule mai na lani.

 

SAMUEL K. KAMAKAIA.