Ke Aloha Aina, Volume III, Number 48, 27 November 1897 — Page 5
| This text was transcribed by: | Liisa Laurila |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO, NOVEMABA 20, 1897.
----------------
Ina hora o ke ahiahi ana iho, a o ka hora eha paha ia a oi, ua ike ia aku la ka holomoku o na kaa, e kamoe ana no ka uapo mokuahi Pakipika, a e moe ana hoi kaoo o ka poe helewawae, aia ka ilina i kahi o ka mokuahi e pili ana i ka uapo, o na poe kaikamahine kui pua hoi o ka uka waokele o Nuuanu a me ua kaikamahine hana mikioi o ka Ahahui Aloha Aina o na Wahine, eia no hoi lakou ke liuliu nei me na makana lei a me na poke pua, i makau au e makana aku maluna o na Elele, ke kumu hoi o ka akoakoa ana o na mea a pau ma kai o ka uapo.
Ua kokoke no e hala ae kekahi mau minute o ka hora eha, oia ka wa i ike ia aku ai o ke kaa o ka Peresidena Nui o ka Ahahui Aloha Aina o na kane, kana wahine a me kana lei he keiki, ka hua hoi mai ko laua puhaka mai, me na leo hooho o ka hauoli mai na lehelehe aku o ka lehulehu e ku pohai ana ma kela a me keia aoao o ke alahele ana e maalo iho ana.
I ko lakou lele ana mailuna iho o ke kaa, ua hoike mai la ka lehulehu o ka lahui Hawaii i ko lakou aloha ma ka hele ana mai e puili pu me ko lakou mau lima i ke kanaka a lakou i wae ai i moho, a i panana hoi nana e alakai pololei aku i na mea a pau e pono ai o ka aina hanau, no ke kahua e akeia aku nei, ma o kona hiki kino ana aku a me kona mau hoa a ukali hoi e hele pu ana me ia no Wasinetona.
A oia kana i haliu hope ae ai me na waimaka e haloiloi mai ana mai kona mau lihilihi mai me ka leo o ka mea i piha i ka manaolana i ka i ana aku, e hoolana i ko oukou manao no ka mana huakai e hele nei, iloko o na pilikia he nui, aka, o na manaopaa iloko o'u, aole ia e hiki ke hoololiia ae, mai kahi a'u e hooikaika nei, a hiki i ka minute hope loa o ko'u ola ana.
Eia maua ke hele nei, me ko'u hoa, ka Peresidena o ka Hui Kalaiaina a me kekahi mau la e ae no ka holo ana Wasenetona, a oi, ka'u e hakukoi nei, ke hele nei au e paio ka lolo i ka lolo, e like ma ka'u i hoike aku ai ia oukou a o ko'u pono wale no, oia ka hooko ana i ke koi oia olelo.
A o keia no hoi ka wa i maalo iho ai o ka Peresidena o ke Kalaiaina a me kona mau hoa, a oia no hoi ko lakou wa i pii aku ai no luna o ka oneki o ka mokuahi Gaelic, a o ka wa no hoi ia i aluka mai ai ka pii ana o na mea a pau iluna o ka moku, me ka nana ole ia ae o na mea e ae, hookahi manao, o ka haawi hope loa ana aku i ko lakou mau pulima, me ke aloha pumehana.
A oiai hoi e hi-o ana na mea a pau, oia no ka wa i hoea mai ai o Senatoa Pettigrew a me Dubois, a iloko o ka wa pokole mahope iho o ko laua hehi ana mai i ka onaki o ka mokuahi, ua hoolauna koke ia aku la na Peresidena o ka Hui Aloha Aina o na kane, a Elele hoi i Wasinetona, ka Haalilio elua o ko Hawaii Paeaina, James Keauiluna Kaulia a me ka Peresidena o ka Hui Aloha Aina o na Wahine, a Peresidena Nui hoi no na Ahahui Aloha Aina a me Kalaiaina, i ka wa i kaawale aku la o na Peresidena o na kane, Mrs. Kuaihelani Campbell a me David Kalauokalani, Peresidena o ka Hui Kalaiaina a Elele hoi no Wasinetona.
A o keia no hoi ka wa i kahoahoa koke ia aku ai he mau olelo pokole mai a John Mahiai Kaneakua aku, ke Komite i kohoia no ka heluhelu ana aku i kekahi palapala hoomaikai a ka lahui, a oia keia malalo iho:
Ia R. F. Pettigrew,
Senetoa o Dakota Hema o Amerika Huipuia,
Aloha oe:
O na poe no lakou na inoa malalo iho nei, ke hoomaikai aku nei ia oe, no kau mea i hana mai ai, a ke nonoi aku nei ia oe e hana oe me kou ikaika a pau ma keia mua aku e hiki mai ana no ka hoopio ana i ka hoohuiia ana aku o Hawaii nei me Amerika Huipuia.
Me ka mahalo,
O kau mau kauwa hoolohe me ka haahaa,
JAMES KEAUILUNA KAULIA.
Peresidena o na Hui Hawaii Aloha Aina.
KUAIHELANI CAMPBELL.
Peresidena o na Wahine Hui Hawaii Aloha Aina.
DAVID KALAUOKALANI.
Peresidena o na Ahahui Kalaiaina.
Honokulu, H.I., Nov. 18, 1897.
---
A ua panai ia mai no hoi keia mau kahoahoa ana e Senetoa Pettigrew, iloko o na olelo ka io o ka hooko kauoha, a me ka hooikaika pauaho ole ana nou e Hawaii.
I ka pau ana o keia mau mea a he hapaha hora mahope iho oia manawa, oia ka wa i haalele mai ai o ka moku i ka uapo, me ka hali pu aku ia J.K. Kaulia, D. Kalauokalani, W. Auld a me John Richardson a me na Senetoa elua ko lakou kamaaina ma ke alahele malihini.
O ka makou e kalokalo ae nei, e hahai ia ka lakou huakai me ka pomaikai, a ke huli hoi mai i ka aina hanau, me na makana o ka lanakila. Aloha no lakou a pau.
---
HE HANA MAIKAI.
---
Mamuli o ko makou hiki kino ana aku makai o ka uwapo i ka Poaono nei, ka la hoi o na Elele o kakou i holo ai, ua komo mai la iloko o makou na manao ulumahiehie, mamuli o ka ike ana aku i na kaikamahine oloko o ka Ahahui Aloha Aina o na Wahine mai na lala o ka Papa Hooko oia ahahui, a ina lala e ae mawaho ae oia Papa Hooko hana i ko lakou unuhi ana ae mai ko lakou pakeke ponoi ae, a kuai aku la i mau ohu no na Elele a me na Senatoa elua, a e paa mai ana ma ko lakou mau lima, nana i hoouhi aku i ke kino o na Elele a ka lahui a me na Senatoa elua, me ka nana ole ia o ko lakou kulana pakahi.
Aka, o ka mea nui, oia ke aloha o omau ana iloko o ko lakou mau puuwai pakahi, mamuli o ke komo kino maoli ana o ke aloha iloko o lakou, ua hele maoli lakou e kana me ka nana ole ae i na mea a pau e keakea ana ma ka lakou hana ana, a o ka hua oia hana, oia no ka holomua o na mea a pau a lakou i hana ai, a hiki i ke kau ana o na Elele iluna o ka moku. Aole hoi oia wale no, aka, o ka Peresidena no hoi kekahi o na Wahine, ua komo pu oia ma ke kokua ana i keia hana me kona kino wahine, a o ka makamua loa hoi keia o kona hoea kino ana ae malalo o ka hana a ka lahui.
A me ia ano makaala hana, ke haawi aku nei makou i na hoomaikai kiekie ana maluna o lakou a pau, me ka nonoi ana aku ia lakou e hoomau aku i keia hana maikai, aole hoi o ka hoopalalehe aku, elike me kia hana a kahi poe.
---
UA HALA AKU LA NO HILO
---
Ma ke Kinau o keia kakahiaka Poalua, i kau aku ai o Thomas Wall o ka Hui Kuai Buke o Wall Nichols, no ke kukulu ana i Halekuai Buke a nupepa no ia Hui ma ka Ua Kanilehua o Hilo. E hala ana iaia he mau pule, a i ole he mau mahina paha no ke kukulu ana i keia halekuai buke, elike me kona manao ana, e loaa ana iaia he holomua ma ta hana.
He hoike ana mai keia, he aina o Hilo i akenui ia e na poe kalepa, oia kekahi o na kulanakauhale nui a makaukau hoi ma na oihana kalepa holomua iloko o ka aina, a pela hoi e manaoia nei, e hoohana aku a oi aku ma na wahi e ae o keia Paeaina. Ke hapai mai nei na poe kalepa kuonoono e hoolaupai aku i ko lakou mau waiwai kalepa ma na aina e like me Hilo, Kohala, Wailuku a me kekahi mau wahi e ae iloko o keia Paeaina, a he hoopomaikai ana hoi i ko ia mau wahi me na lako kakau palapala makepono o na ano a pau, a pela pu hoi me na nupepa o na aina e, e hoolawa piha ia ana ko laila poe, he hooi loa aku hoi i ka maalahi o ka laulaha ana oia pomaikai ma ia wahi mamua o na wahi e ae. Eleu no.
---
OLOHANI NA IAPANA MALALO O EWA.
---
Ma ke kakahiaka o ka Poaha nei, ua hookui ae kekahi Iapana me kekahi luna, ua kulai ia aku oia, a hina aku la me ka hoeha pu ia o kekahi o kona mau lima. Ia manawa koke no ua haalele koke aku la na Iapana no lakou ka huina o 100 i ka hana, a pii mai la no ka waiho ana aku i ka lakou hoopii imua o ke Kuhina Iapana. Ua kauoha ia aku lakou e hele hou i ka hana, a he eha wale no iwaena o lakou i hoole i keia kauoha.
Ma ka hora 9 oia po ana iho, na hopuia he 81 Iapana, a hoopaaia no ka hoohaunaele ma ka haleoaahao o Ewa, a i keia la e hoolohe ia ai ko lakou hihia ma Honolulu nei a me Ewa. E lawe ia mai ana ke Iapana i eha me ekolu hoike i keia la no luna nei.
---
PAA I KA HOPUIA NO KE KUAI RAMA ME KA LAIKINI OLE.
---
Ma ke kakahiaka nui o ka Poaha nei, ua hopuia iho la kekahi Pukiki nona ka inoa o John F. Sousa, he Pukiki malama halekuai no kekahi halekuai nui e ku nei ma kahi kokoke i Puowaina e Charles Chillingworth a me Henry Vida no ke kuai ana i ka waiooa me ka laikini ole, wahi a ka hoike a kekahi mea, no kekahi manawa loihi loa kona lawelawe ana i keia oihana.
I ka po o ka la Sabati nei, ua koho ia iho la i mau kanaka e na makai no ka hele ana malaila e kuai ai, me na dala i hoailona ia, u@ loaa io mai no ka rama, a ma ka wanaao i hopuia ai oia a lawe ia mai la no ka halewai.
---
MAI HOOPALALEHA.
---
Ke konoia aku nei na mea a pau, e noho ana malalo o ka malu o na Ahahui Aloha Aina a me Kalaiaina, e hoomau aku i na haua lulu no ka pono o na Elele a kakou e hele ala i Wasinetona, nolaila, ua manao makou o ka hana pono wale no i ka lahui, oia ka lawe ana ae i na keehina mua o ka manao haua me ka nana ole i na olelo hoopuukahua a ka poo manao ino. No ka mea, o ko kakou lokahi oia ko kakou lanakila, a o ko kakou hoopalaleha, oia ko kakou nawaliwali.
A nolaila, e na kanaka i kuni paa ia ko lakou manao e ke aloha aina, i nui ke aho, ma ko kakou hoahu mau a@a iloko o na Ahahui, a e like me ka loihi i ka ikaika o ka manaoio hana iloko o kakou pela ka loihi o ka noho ana o ka kakou mau Elele i o me ke kali ana no ka wa e noonoo ia ai ka ninau o Hawaii, a e like me ka pokole o ka wa a kakou e hoahu ai, ua kahea aku kakou i na Elele e hoi mai me ka pau pono ole o na hana. He mea oiaio keia a makou e hoike nei, aole he hoopunipuni.
---
HE HOOMAIKAI AKU.
---
Mamuli o ka o@@@ me ka lokomaikai o na @@ o'u e noho ana ma ka apana o Kakaako, mai na kane, na wahine a me na keiki, ua haawi mai la lakou iloko o ka lima o ke Komite, no ka lulu ana i ola no na Elele no ka holo ana i Wasinetona, ma ka Poalima nei, a i loaa mai hoi iloko o ko'u lima ka huina dala o $11.00 a i hoihoi ia aku hoi iloko o ka lima o na Elele, ma o ka poe la i kuleana ia hana.
Nolaila, ke haawi aku nei au i ko'u hoomaikai nui maluna o ka poe a pau nana i haawi mai i keia mau hua maikai a ke aloha iloko o ko'u lima, a nona hoi au e paleo aku nei i na mea a pau e noho ana maloko oia apana, e hoomau loa aku i ko kakou manao ma ia hana, no ka mea, aohe i pau ka kakou hana, aia no ka pau a he hoi mai no na Elele a kakou i hoouna ai, alaila, pau ka kakou hoomanawanui ana.
Nolaila, mai kuemi hope e ka apana o Kakaako, imua loa aku no ka lanakila, a welo hou ka hae o ka lanakila, he kumu alakai ka kakou mau hana maikai no na apana e ae o keia kulanakauhale, i nui ke aho, hooikaika ia ka pono o ka aina, no ka kakou mau paa ma keia hope aku.
W.H.KAILIMAI,
Kakaako, Nov. 20, 1897.
---
NUI NO KA AIHUE.
---
Mawaena o ka po Poaono nei a me ke kakahiaka Sabati nei, ua komo aihue ia iho la kahi o K. Saketa he Iapana, e noho ana ma ke alanui Beritania, a ua lilo aku la i ke kolohe he £141. O ka ona a me kana wahine e moe ana no maloko o ua rumi la, aka, aole nae laua i ike i ka wa i komo mai ai o ke kolohe. Ua koho ia no nae he Iapana no ka mea nana keia mau hana.
Ma kela Poaono aku nei, ua hele aku la o Antonnio Long ma kai o ka halewaapa o Healani e auau ai. Ua waiho oia i kona lole maloko o ka hale, a i kona wa e auau ana ua aihue ia aku la he £32 mailoko aku o kona lole. Ua hopu ia kekahi poe keiki liilii Hawaii a me Pake, i hoomaopopo ia ma ia wahi ia wa, e D Kaapa. Ua hopu ia he wahi keiki pake nona ka inoa o Ting Song, no ka aihue, ua loaa aku oia he paalole hou kona e komo ana me ka papale hou e kau ana maluna o koona poo. I ka wa i loaa ai o ke dala ia Ting Song na haawi aku oia he $10 i kekahi o kona mau hoa a he $11 hoi i kekahi. Ma ka Poakahi nei i hookolokolo ia ai o Teng Song, a ua hoopa ia oia he hookahi makahiki e noho ai ma ke kula o Keoneula, a o kona mau kokoolua ua a'o ia mai iaua.