Ke Aloha Aina, Volume III, Number 48, 27 November 1897 — HE MOOLELO HOONANEA -:NO KE:- Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane. -:A ME KA:- Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo Hoohenoia no KE ALOHA AINA [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA -:NO KE:- Keikialii Alabati.

Ke Kaeaea o Pelekane. -:A ME KA:- Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila o Ainapo

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

I Heoiaio, oia mau kohokoho ana aka obanft o katai k&naka puhi o-le, ua hoike n aoli mai no i& ika m«a | pololei. e hi ki ole &i ke lioopahua ia j ka lakou mea i kplio pololei «i. . Aka, na -eia mao m&ōawa o ie» ] mvL& aka e kuu boa kaiiima pu.o keia uanea, e mahalo &e ai i ka po- j hihihi o ka pf fi i ike o'e ia : a. j I ka pau uti4 o ko lakou ike ana j ;ko lakou luska opio, aia hoi keka- , hi poe oloku v. ka oh&~«» ke hooma- j kaukau roai la i m&u mea ai na ke j keiki opio, a'mh ke pahola nei nn j kukuaa wsla o ka la, noaluna oka ; # #ina holookoa. Huli ae la oia a nana ma ko lakou ; wahi e Hioe a': liemaemae mioli no a ua kupooo no boi kona haawi ana i m hoohanohauo ana malnna o ke kan&ka i hoolohe i kani maū olelo m&i mua a hiki i ka hope. Oiai hoi ua makankau mai la kahi papaaina i hoomakaukau ia nona s ua hea koke mai la ka wahine a kahi kanaka i>uhi o-le, no ka iawe ana aku iaia noloko o ko lakou wahi rutai aina. I koaa hoomaopopo ih", ua paīua a i>akolu aku ka wakaukau o aa snea i halihali ia ae Eualuna'o ka'papaaina, mamua o ka makaukau i loaa iaiā aa kona home ponoi. Oia kan% i no'ho iho ai iluna o ka noho i hoom&akau ia nona» a o na mea liilii ano ole i mailani ole ia ma kona wahi, ua heolawa ia ae ja & ku ke ahua īluna o kana papaaina a i ka nana akix o kou mea kakau; Ēhuehu Halemaoo i ka lau lehna, Kanu no na pua i Kukaniloko. Noho pono iho la ua vrabi geiki opio nei iluna o kona, a pela pu no hoi me na kamaaina, hookahi ko lakou kaana like ana i na mea i na mea 1 houlako ia iluna o ka papaaina. I keia wa a lakou ap?n eai nei, ua hoomaka koke mai la kahi kanaka nuhi o-le e ninaninau aku iaia ina paha eia no kona mau makua ke ola nei, A oia ka uu wahi keiki nei i pane akā ai me k i leo malie, me ka hoike puaku hoi, ua ike a ua kamaaina hoi oia he makuahine feona, a aia no oia ma uhi]atu loioa o ke kuahiwi kahi i noho ai. ' Aka, b koua n)akuakane s aole oia'i ike i'kona mau maka a hiki i keia wa ana e kamailio pu nei me akou, a o kc kumu, oiu 110 ka hana ino i» ana okonamakuahine o kekahit o kana raau Kauwa ponahele, oiai oia e hapai ana iaig.

I ka wa a ke kfiki e kamailio nei ao kona. mau makua, ua hoomaopopo koke iho ]a no kalii kanaka puhi j o-!e, aole keia he Keiki no ke kulaua! haahaa aka- he Keikiialii oia, ma- | muli okona hoike ana akuhe kauwa j wahine ka mea nana i hana ino i ko- ■ makuahine. j Oia uo ka wa i pane koke mai a j u ua kan ika tiai, tin.' ki leo ohaoha o ka huuol!; . | Ano, ke ike nei au, aole oa he keiki no kekahi kulana maklo iLo o j kanohoalii, me he mea l-i, o oe no. ke keiki ponoi a ka Ilooilina Moi o Pelekane nei. Ka mea hoi e noho nei i ka ehaeha o ke aloha wahine a me ke keiki puj hoi, a' oiai au e n:ho ana ma keku-; ]flnj kauhale alii, he makaainana ma- j lalo o ka Moi Uilama, ua nui na wa j ihoouna iao aii poe huli ma na kua- i hiw! no ka imi ana 1 ka wahineal kana keiki i nalowale. j Aka, ua pau ae nei ewalu i 0 kona nalowale ana, aia uo ke ku- '■ iana&auhaie alii o kou makuakane a m« kou kupunakane ponoi. ke uhi ia ala e ke koloka eleele o ke ; kanikau, no ke kumakena ana i kou makuahine. 1 A mai k% wa hoi i nalowale ai o kou makuahine mei ke alo aku o kou mpkuahine a hiki i keiala.ua hoohiki kou makuakane, aole oia epnka aku mawaho o ka maiu o kona halealii, a hiki i kona wa e ai, eia no kana wahine ke oUiiei. O na olelo a kahi kanaka puhi

o-le, he mea 'm nana i hoopihoihoi ae i noonoo o ke keiki opio, me ka ruliki pu ana ae i kona timauaia. Oi»i ua komo mai la na hana maeele a ke alohu iloko o kona puuwai, a o.a pu no boi ka wa i ike ia aku ai o na omasa wai a ka pa&lu e biojo ir,ai ana mailoko eoaio kona mau 3itailibi me kona hoomaopopo pu iho, ua pololei na mea e kaioailio pu nei me ia. /, Tja ;„ O keia huakai a'u e hele ; au e hoi hou aku aua i ke alo o ko'u makuahine, no ka mea, ke koho nei, o ioko o ko'a naau, ua oi aku ka, pono no'u,» ke hele e huii i kahx i nobo ai o ko'u makuakane mamua o ko'a hoi hou anp, aku ihope, i ke alo o ko'u makuāhine. A oiai hoi, ua manao no hoi au ua lawa kapono no kafci ma kaukau a'o i koho ai e hele ionua a hlki i ka ianakila an&' } Nolaila, ua enanao au» i keia auj wina la e haalele iho ai i kekolHnaj kauhale n«-i a oukoa e noho nei, a | ka=ioe aku no kahi a'u e ak'e nei e | haiawaī pu me ko'u makuakane. U i Uwe hfle ia aku la «Sa 'e hoo' makaikei ma na wahi a pau o ke towera o ke kanaka huiuhulu, a e haawi atra iioi i kana mau oielo hoolana no iakou a pau, e noho j aoie pono ke hoala i ka haunaele. j Ua haaw; pu aku la no hoi oia i j ke aloha no l&kou a pau, me ka j hoike aku, e-hele ana no oia a hoi hou mai r®a kana huakai i 010 iaia ke alahēle, aka, ua koho np' nae oi», e hiki pololei ana 13Q oia j , ma kahf ana e manao Hei« j

I kn.wA.u ) pio j h 4n;eSe | jaku ai i kuhi o kona mau boajQ/i;r| j hou, ua kaniiKi pololei i»tu la j"alHhei-j ma ka aoao komohana o k-i me ka, puaai nui. | A, iioko. wale no o ka jsanawa ■ pokole ua nalo aku la oio 4^l na uaka aku o ka poe e kaulona J- »■■■■' * 1 | aku apa mahi po on«, me na hel«h''leiitt 0 Ke pahayh:io niii. i liala hopa ae la na puu, na kahawai lehulehu, ua kaupono aku la j oia muluua 0 kekahi kahua _a,ken, i |PihaJ na kaLaka, 1 emi ole iho ko lakou mau heluna o na haneri tausaoi. t A 0 keia poe e. ho^luana,nei, acJe lakou he poe kamaaina no Pe)t-Jtane ; iho, aka, no na kapakai akau aiai lakou o ka Anemoku o Denem»ka, A no ko lakou lili 1 ka Moi Uilama a n>e kana kejki, »a kooao kal huahuawa iloko 9 «.a Moi 0 I)pnemaka a kupu iho la ka manao iloko ona. a me kaua keiki, 0 hele laua e wawahi i ka nohona maluhia 0 ka Moi 0 Peleknne, a e 3%we pio n:ai hoi i kona aupuni iloko oka poho o kona limn. He uaoi ino ]oa keia, he punikakp boi, ua paa na aina nui ma ka akau : ka hema a me kekahi hapa 0 ,ke i komohana iloko o kona lima, a.tv, '■*■■■ ■.-1 kona aaana hoi, ua oi p&kolu aku, ia mamua 0 ka ikaika hiki i kekahi; aupuni ke kue aku. O ke aupuni keikikane hookahi, wale no i koe ma kona alabele, oia no o Pelekane, a ke lilo plo oia iloko 0 kona poholima, alail», ua hiki

iaia ke hele lan&kih ma kekalii hapa o na aina o ke komohana i koa iai», a ine na maliele hikina hoi o ke Kaiwaenahooua. O &«ia ka mea nana 1 kaohi mai 1 liA holo o ka lio o ke keiki kau lio o na Hilana o Pelekane, a nana aku la hoi kona mau wahi maka. lulii poniponi i ka haiamu ia mai o lalo x> kekahi oonaha awawa, kahi hoi o na koa e hookahakaha paikan ana. j ana malaila s .ua aku la huro o ua me ka hooho ana ae, e eila mau lea . **= < & '•' •'• •• ka moi Keok'i Ekolu p D«neaaata, a o ka halealii o ka moi Uiiania aMse na keiki ka pamna o kana huakai hele. { E hooneaueo aku ana oia 1 na kula uiiuli a. momona o keia ainai i wahi holo na na holoholona hihiu, bq ko lakou man haiealii a me ko lakau mau wahi moe oluolu, 1 wahi e moe ai/no ko'u poe koa. « A o keia no hoi ka wa o ke keiki opio i lohe aku ai i ke kani nukupeu mai o t*n pahu, me be mea ]a, ehoikeaku «na i na koa, <ua makaukau loa kafcou e lele aku e poipu i ka mot'€fflama a me kona iahuikanaka - Hoko o ka naneā nui. • - \ Aia hoi na..koa kaua lio e holt»ke ana i o a ianef, mamuli o ka leo ka,hea a na o-le e haiuku, nei, ma 0 maanpi o ua awawa, ]a. ... \ . A i ka nana maoli io ao hoi, *■ i' •• r" ke hlki rpqo keia b\takai o na puali

koa i kokoae e piha miiiona, a oiai hoi ka qaqii a na k£i£i.e ooho aoa ileko o. ke kauiuaha, iio ke aloha I ka wahine a ka moi opw a Hopilijj3 Moi hoi o ke. kal»ujiu o Peiekaiie, Iko ia «ku la kekahi j)uulu o na koa kaua iio e hoopUoi ana I kekabi i»au kanaka eiua, e kau aHamaluna [f>- fco Huā mau lio kaua, i uhi ia me na palekaua kila, eLke me ke ano man o na Ho kaua oia m&u la. O ka moi o Denemaka, lie kanaka oia \iā kina ma kekalii hoouka kaua ana me ka pos o Kukini, a mamuli o kona haule ana mailuna ilio 0 ke kua o kona lio. ua ha-i ia kona kiiai a ua pakele pu no hoi kona ol& Aka, ua lanakil&no ir'C oia* a qa pio ka moi o Kukini iaia 3 a oki ia kona k&nia-i fmua o kona mau maka ponoi, me ke komo ole o ke aloha iloko o kona naau, A i ka naoa aku iala, i koiia wa« maalo iho ai mamua o kou alo, ke kuapuu maopopo oia, o ke ano liaa-

kej, a i piha uiiani hoi me manao ikaika'o ka haaheo. A o ke iulana i loa.a i ka 6ia noKh'oi kekahi i loaa pu aku i ke kei£i, ame he m'ea, la, ua palua aku kona ino mamua o kona ponoi. J . O kei» wa e Wuliu nei o ua alii oia no £a wa i, ka liulaojke ia ua makaukau ipa na m a °° e - mahela no ka Jhoonee awiwi ana no me ka" loaa ole he aaanftj?a no koke ku'hnakaūhale poe e pale mai ai i £e ia pilikia nin i * a » ka ike ole ia. \ . ; . 0 ,ka ma£uao ,j»ai hale alii mai a a lakou e ia ma kahi o.ka 11 mile $ a ua iikihoi ?iele wawae.iaine kaawiwi, horā helu wale no. ■ *' ■W*

$ia ke lioomaepae ia nei lio laao a «T. A. Victor.no ka honliain^Aaku ma k«ia inua'aiu, r v.- .. t . ... y 'w... ■ ■■ .■.. s" : lro.t!i ku<3ala ia aku an§ ke Komisuia l »ff *ei mi Ue i Ia) ,o e Luua $uvtala s - -^?K3L

Ma .ka.po o ka Poalima nei» ua aihaeia iho la ka uwati a ke kr*hi hao!6 nona ka inoa Thomas Batt, na-"Kbīke aku oia i ka oihana makai. * " . . Ma ka la 8 »bati ne aei, ka Ja k 9 okoa o ITawftii, a mamuli o ka haule ka ]a Sabati, nolaila, e j2#Q{nftnao ka Poaono, Nov. 27, i" la hauoli no na mea a pau. a e paa ana nn keeoa oihftua ia la. M»loko o ka oupepa ATalataisa i i&eoho ai m«kou,eia kekahi haole mai |UpAlafciko «ai, ke - maieno&ke nei e lawe i kona oia no j mau U 1 hela ae nei, ak«, ua nae īa mauao ona e kona ~ maa hpalaha, nei., . % ...Ma. lea po 0 ka Poalima nei, i. „, hoea mai ai ka mokuahi Gteslic, be 10 la me 5 hoi-a mai m»f, ua ku oia mawaho o ka puku $>~ lfāmaia. W h*ki,i ke ,jft,ui kona wa 1 komo mai ai no t&aifapOr tJa ia>e maf oia no ieia awa he IX ohua kapena a me--67 Pakeame 16 lapana ohua oneki.