Ke Aloha Aina, Volume III, Number 49, 4 December 1897 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

Ke Kokoe Mai Nei Ka Hopena O keia Makahiki

 

He mau la helu wale no koe a noea aku kakou i ka hopena o keia makahiki, ka makahiki hoi i loaa ole kona lua ma ka nui o na ino i hana ia mai kinohi mai o ka noea ana mai o ka malamalama i na oaemoku o Hawaii nei.

I keia makahiki, ua puni na mokupuni o Hawaii nei me na hohono koko i luku wale ia, i ki pu ia me ka pu, i hou ia i ka pahi, a lela wale aku, e na poe limakoko menemene ole, na poe i lawe maoli ae no i ko lakou  mau ola, a me na poe haihai kanawai e ae o kela a me keia ano.

E like no me ka nui o ka malamalama e hoea mai nei i keia paemoku aloha a ka maluhia i noho ai, pela no kanu o na hana pouli@e@akali pu nei, a ua oi loa ae nei hoi i ka wa a na mamo a na mikanele e noho mai nei ma ka hoeuli o ke aupuni.

O ka makou e upu ae nei, hala keia makahiki hala pu me na ino a pau me na kaumaha o k a lahui, a hoea mai keia makahiki hou ae, e lawe mai oia i ha pomaikai he nui no ka lahui i hoonele ia me na pono a me na pomaikai o keia ola ana, a o na, hana ekaeka a pau e opioni ia aku ia a waiho ma kuono.

Ke lana nei no hoi ko makou manao, ke hoea mai ia makahikki hou, ola hou ka aina, ke Alii a me ka lahui, me ka hoihoi pu ia mai hei o ko kakou mau pono i pakaha wale ia, oia ka makou e uwalo ae nei i na Mana Lani, e iho mai kona uhane aloha a hoopakele ae ia kakou mai keia noho pio ana.

Eleha aku ko kakou mau maka in na mauna, a mai laila mai no ko kakou mau kokua e hoea mai ai.

 

O KE KAONA IA A KA MOE

O ka hoolaha kahea a ka Lunakanawai Kaapuni Perry, a malama hou ia he Kau Kiure Kuikawa, no ka hoopau loa apa i ka nui hewahewa o na hihia i hookoe ia ihoe e ke Kau mau o Noyemaba, a oia nae hoi he elua la okoa i koe, alaila, pau ke Kau, ua hoopau e ia iho la i ka Poaono, Novemaba 27, he hoike akaka hoi, aohe e kala i noonoo mua ia ai kekahi hana, e hiki ai ke h@o ko koke ia, ka wea hoi a Ke Aloha Aina i hoike aku ai, i ka wa i hana ia ai  o kela hihia pepehi kanaka o Koloa, Kauai, a i malamaia no hoi e ko laila Luna kanawai Kaapuni, he Kau Kiure Kuikawa ma Lihue, Kauai, i na la mua aku nei o kela mahina, a i lawa ole hoi na Kiure nana e kaana i olelo hooholo kaulike, a no ia kumu, ua hoihoi ia mai la oia i Honolulu nei, a he hookahi wale no la ke kowa mai Kauai mai, a komo koke iho la no ia hihia na ke Kau mau o ka Aha kaapuni Apana Ekahi e noonoo ai, a nona hoi ka manawa i kue kuekaa ia e ka Lunakanawai Perry, na loio aupuni a me ko na lawehala, a me na Kiure pu hoi, ka hihia hookahi o na ano pepehi kanaka i noho ai i ka po a me ke ao, a hiki i ka loaa ana o ka olelo hooholo, i ka auina la Poalima, Novemaba 27, a i hoopuka ia mai hoi e ka Lunakanawai Perry, i ka Poaono ae, e pili ana no Kapea a me Kaio, e waiho ia ka hoopau loa ana o ka olelo hooholo o ko laua hihia a i ke Kau mau o Feberuari, 1898, a i ole, i kekahi Kau Kuikawa naha e kahea ia aku ana ma keia mau aku.

I keia la, ua hiki i kela a me keia mea heluhelu ke ike iho, aohe he kahua e ae i kahea ia a o keia Kau, aka , no ke ake wale no e loaa ka uku hoopai no Kaio a me Kapea, na mea i ahewa ia e na Kiure o ko laua lahui pnoi, ma ke ana degere o ka mea pepehi kanaka, mamua o ka waiho ana aku a loko ae nei o Feberuari. He hana keia i uhi ia me ka manao e hooko koke ia, a oia keia a kakou e ike la, ina io nae hoi o ke kaona ia o ka moe, alaila aloha no kakou ka poe nawaliwali e ulupa ia nei e lakou nei.

 

KE PAIPAI IA AKU NEI

Eia makou ke paipai aku nei, ao i na poe aloha aina a pu, he aloha aina o ko loko o lakou e kokua pu mai i na makuahine Hawaii aloha aina e hapai ne i kela hana nui, eia hoi ka paina luau  nui e haawi ia aka ana ma ka Poaono o keia p@ aku, Dekemaba 11, maloko o ka pa o Makipine, no ka pono o na Elele a ka lahui e hele la.

Nolaila e wehe hamama ae i ko oukou mau puuwai e ka Lahui Hawaii a e hoike mai hoi i ko oukou aloha ma ka haawiana ma i na kokua ana, aole i kaupalena ia na kokua a kela a me keia mai Hawaii a hiki loa aku i Kauai i manao ai e haawi mai ina aole e hiki ia oe ke lawe mai i kau kokua no ia la e haawi iho ma ka lima o na Komite e maalo aku ana ma kou ipuka hale.

E lokahi kakou ma keia haua a mai hoike hoi i na manao kuee a hiki i ka lanakila ana.

Ma ka hora 12 o ke awakea e hoomaka ai keia ahaaina a ka lahui a hiki i ka po ana, a ua makemake ia hoi na poe a pau e hiki ae malaila me kahi lau oliva ma ka lima.

E hoonanea ia ana ke anaina e ka Bana Lahui a me kekahi mau hui himeni e hiki ae ana malaila, a e loaa ana i na poe a a pau e hiki ae ana malaila he manawa maikai loa e hoonanea ia ai.

 

HE HAIOLELO KU I KA WALOHIA MA KA LUAKINI O HAILI

Ma na lono i loaa mai nei ia makou ma ke ku ana mai a ke Kinau ma Hilo mai, au malama ia ae la he haiolelo hoalohaloha me ka la Sabai ne Nov.28, ka la Kuokoa hoi o Hawaii, maloko o ka luakini o Haili, e ke kahu oia ekelesia, Rev. S.L. Desh. Ua hoea ae kekahi anaina kanaka nui no ka hoolohe ana iaia, a au wehe ia ae hoi na hana ma ke poo olelo ma ka Halelu 122 pauku 6 a hiki i ka 9, maluna o ke kumuhana, Ke aloha i ka aina hanau. He elua no manao nui maloko o keia poo olelo , oia hoi, (1) Na kumu i aloha ia kakou i ko kakou aina hanai. (2) Na hana kupono a kakou e hoike ai i ko kakou aloha i ka aina hanau.

Ua hoomanao ia ae na Elele a ka lahui i hala aku la no Wasinetona maloko oia halawai, a pela pu no hoi me ke Alii hoomanawanui e noho mai la ma Wasinetona. He nani a walohia kana haiolelo, a ua hoohauoli ia hoi na poe aloha aina a pau, a ua komo ka ehaeha ina poe o kela aoao.

Ua heluhelu pu mai oia i ka moolelo o ke kaili mua ia ana o ke ea o ka aina a me ke kii ana o Haalilio ma e like me Kaulia ma i kii aku la, me ka make anan o Haalilio me ke kanikau ana au hu mai ke alohapalena ole iloko o ke anaina i akoakoa aku a ua hoohaanini mai ko lakou mau lihilihi maka i na waimaka no ke aloha i kana mau olelo ku i ka walohia mahope iho o ka pau aua o k apule ua hele aku la ke @naina el lulu lima pu me ke kahu Rey S. L. Desha me ka hoomaikai pu aku hoi iaia, ua ku oia nona iho ma kana haiolelo i hai mai ai.

 

He umikumamaono wale no ka nui @ na makai kaulio i keia wa, a ua olelo ae ka Ilamuku, ua oi aku ka holonono a me ka eleu o @ poe makai maluna o na kaa hehiwawae

.

 

HEIHEI KAA HEHIWAWAE

Ua aa aku o Barney Berger e heihei me Lloyd o uka o Kalihi, ma ke kahua heihei o Kewalo ke hiki aku i ka la ll o Dekemaba, nona hoi ka loa o hookahi mile e holo ai. Ua ae o Lloyd i keia kono a Berger, a eia laua ke hoomaamaa mau nei i na ahiahi a pau. E lawe aua o Berger i ka waihooluu o ka Matala, a o Lloyd hoi i ko ka Healani.

 

KE KOI PHO KOIKOI IA ROWELA

He mau pule i hala ae nei, ua hookui iho a kekahi haole nona ka inoa o J.B. Connell, e kau ana maluna o kekahi kaa hehiwawae me Rowela, ka Luna Nui o na Hana Hou o ke Aupuni, e kau ana maluna o kekahi lio, ma ke kihi o na Alanui Kalepa a me Alakea, a ua loaa hoi ia Connell kekahi mau palapu.

No kekahi wa loihi, aole i manaoia he hana e ae kekahi a Connell e hana mai ana, aka, i keia wa, ua lawe mai la oia he koi poho koikoi o $5,000 ia Rowela, no na poino a pau i loaa iaia. A eia ma ka lima o kona loio Charles Creighton keia hihia kahi i waiho ai i keia wa.

 

UA NEE MAI LA NO KO LAKOU KULANA HOU.

Ma ka Poakolu nei i nee mai ai na kanaka, na lio, @ kaa a me na ukan@ ae o ka oihana kinai, o ka ha'e kaawai Helo 2 n@@@ hale pohaku hou e ku nei ma ke kihi o na alanui Beritania a me Papu, a haalele aka la hoi i kekahi o na hale kaawai kahiko i kukuluia, he mau makahiki i hala ae nei.

He nani keia hale hou o ka oihana kinai ahi, a ua hanaia hoi o loko o keia hale e like me na hale ki@aiahi o na aina mamao.

Ua manao wale ia e hooliloia aku ana ka hale kaawai kahiko i hale kaa a me hale lio e kekeahi mau hui kaa o Honolulu nei.

 

INU I KA LAAU MAKE A MAKE LOA.

Ua l@a aku ke kino make o kekahi haole e waiho ana maloko o kona rumi moe ma Alanui Papu nona hoi ka inoa o Charles Thierback, ha haole malama muke o ka B@ Paikii o Davey ma, ma ka ho@a l o ka auina la Poaha, ua puanuanu hoi kona kino i ka wa i loaa aku ai, me he mea la, ua haalele kahiko @ai no oia i keia ola ana ma ke kaka hiaka nui no.

O kona kumu i make ai mamuli no ia o kona inu a@ i kekalu laau make, aka @le nae i maopop@kona kumu i hana ai i keia na@

 

 

Ua koho wale ia ae @e, ua lawe oia i kona ola mamuli o kona lohe, ana mai nei o kana ipo e noho la ma Kapalakiko, aia ia ke waiho la iluna o kahi moe me ka nawaliwali loa. Ma ka hora 7:30 o ke kakahiaka i ike hope loa ai ka haku hale oia o Mrs. Bettis iaia, e hooluolu ana oia a nana no oia e alu mai.

Ua haohao ia oia no kona ala koke oke mai, a i ka wa i wehia aku ai, ua loaa aku la oia e waiho ana iluna o ka papahele iloko o kona rumi ua make loa, a e waiho ana hoi kekahi kiaha wai me kekahi pauda keokeo. He laau make ikaika loa keia, a ua hiki ke make ke kanaka iloko o elima sekona.

He kanaka opio wale no oia nona na makahiki he 24, a ua hanauia hoi ma Kapalakiko.

 

HE PEPEHIKANAKA HOU MA MAUI

Ma ke ku ana mai a ka mokuahi Kinau ma ke awakea o ka Poalua nei, i loaa hou mai ai kekahi lono manaonao no kekahi pepehikanaka i hana hou ia mai nei ma Maui, a o ka mea i pepehi ia a make he wahine Pake no ia ma kahi e kokoke ana i Wailuku.

O ke @ane a keia wahine, uahala aku ia i ka lawaia ma ia kakahiaka nui a o kana oihana no hoi ia he lawaia. Ma ka auwiaa la, ua hoi mai la oia, i kona kokoke aua ma kahi o kekehi hale e ku ana ma kahakai, au loaa iho la kana wahine iaia, e waiho ana mawaho iho ka hale, ua make loa. Ma kona mana pono ana iho, ua ike iho la oia, ua naha ke poo o ka wahine, mamuli o ka uhau ia @@ me kekahi mea oolea e like me ka laau, a i ole me ka pohaku

Ua hoea koke aku na makai ma kahi o ka wahine i loaa aku ai, aka, aole nae i maopopo ka lima koko nana i hana i keia hana, i ka wa a ka mokuahi i haalele aku ai ia Maui. E noho ana ka aha koronero i ka wa a ka moku i holo mai ai. A au kohoia he Pake no ka mea nana i hana i keia hana hoomainoino.

Ua olelo o Ilamaku Baraunu, ua manao no oia e loaa ana no ka limakoko i na makai o Wailuku, nolaila aole oia e hoouna aku ana i mau makai kiu ilaila, aia wale no a kauoha ia mai.

Maluna o na mokuahi e ku hou mai ana mai Maui mai e loaa hou mai ei na lono hope loa e pili a@ no keia pepehikauaka weliweli o@aoi.

 

E malamaia ana he mau iealea he@hei wawae mauka o ka halekula keikikaue o Kamehameha ke hiki a@ i ka la L@ o Dekemaba ae nei no@@ hoomanao ana i ka la hanau o ka mea @ana i hookumu ia kula oia hoi ke Aliiwahine Pauahi.