Ke Aloha Aina, Volume III, Number 50, 11 December 1897 — Page 6

Page PDF (776.48 KB)

This text was transcribed by:  Reya Liilii
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

6          KE ALOHA AINA, POAONO, DEKEMABA 11, 1897.

 

Nuhou Kuwaho.

 

NA @OI POHO A GEREMANIA @A KINA.

            Pekina, Nov. 29. O na lono e kukakukaia nei e na poai luna aupuni o Kina oia no na mea e pili ana i na lono i @aa mai Sanahai mai, e hoike ana i na koi poho i waiho ia mai e Baron von Hevwing ke Kuhina o Geremania ma Kina, he panai no ka pepehi ia ana o kekahi misiona Gremania a me ka hoopoinoia ana o ka waiwai o na misiona. Ma kona Kuhina i waiho ia mai ai i ke a mau koi.

            E imi a loaa a me ka pepehi ana i na mea nana i pepehi o Ni@ a me Hennle, he mau misionari Geremania.

            E hoopaiia na luna aupuni a pau i komo pu ma ia hihia, me ke komo pu o ke kiaaina o ka apana aina o Shantung, iloko hoi oia apana o Kina i kukulu ia ai ka hoomana.

            E kukulu hou ia na hale o na misionari.

            E uku ia he 6,000 tael i na ohana o na mea i make.

            E uku ia na lilo o na makukaua o Geremania me ka malama pu ia o na pualikoa ma ke kaikuono o Kiao Chan.

            E hoomalu i na alahao o ka apana aina o Shantung.

            E lilo ke kaikuonoo Kiao Chan i wahi hoahu lanahu no Geremania.

            Ua hoole o Kina i keia mau koi a Geremania, aka, ua hoike aku nae oia i kona manao ae no ka huli ana aku i ka mea nana i pepehi na misionari a me ka uku ana i na waiwai o na misionari Geremania i hoopoino ia.

KAUOHA O TUREKE I MAU MOKUKAUA HOU.

            Ladana, Nov. 25. Ua hoike mai ka mea kakau o ka nupepa Herald ma Konatinopela, ua kauoha aku la o Hasana Pasha, ke Kuhine Kaua o Tureke, ia Herr Krupp, no ke kapili ana i eha mokukaua hao hou, aka, aole nae he lono i lohe ia mai no ka hoomaemae hou ana i kona mau aumokukaua kahiko.

E HOLO AKU ANA KE KEIKIALIL BERNADOTTE NO AFERIKA.

            Ladana, Nov. 25. Ua hoike ae ka nupepa Daily Chronicle i keia kakahiaka, e pili ana no ka lilo loa o ke Keikialii Bernadotte o Suedena ma na mea pili hoomana malalo o ke alakai ana a kana wahine, a ua hooholo laua no ka holo ana ma Aferika a noho ai @ e ka lawelawe pu i na hana misionari malaila.

            O ke Keikialii Bernadotte, oia ke keiki elua a ka Moi Oscar II o Sudena a me Norewai. Ua hanau ia hoi oia ma Stockholm, ma ka la 15 o Novemaba, 1859. Ma ka la 15 o Maraki, 1888, i waiho aku ai oia i kana @ *(Most of the last paragraph in first column is unreadable)*

LOAA HOU HE MAU LUA GULA HOU

            Seattle, Nov. 25. O Mr. Ferguson, kekahi o na poe i hele pu aime Daton, na hoea mai oia i keia la ianei maluna o ka moku, ahi City of Seattle, a wahi ana i olelo mai ai. O kahi hope loa o ke kula i loaa aku la, aia no ia ma ka aoao o na puu o ke awawa o Skookum a he nui hoi o ke gula e loaa la malaila.

HE MAU TAUSANI I MAKE I KA MAKANI

            Kapalakiko Nov. 28. O na lono hope l@a a ka mokuahi Gealic i lawe mai nei m@i Kina mai, oia na na mea e pili ana i kela makani taifuna nana i luku i na kulanakauhale o na mokupuni Pilipine ma ka la 6 o Okatoba. O kekahi keia o na makani ino loa i ike ia ma io mau mokupuni, a o ka nui o na poino he nui hewahewa. Ua pau na kulanakauhale i ke p@hi ia e ka makana, a me kahi o 500 poe Europa a me 6,000 kanaka o ia mau mokupuni i make.

            Wahi a na nupepa Pake, ua pa mua keia makani ma ke kaikuono o Sana Paul, apana o Samar. O ka aoao hema o keia mokupuni, ua hooneoneo ia aku na mea oluna a no elua la aole e hiki ke launa kamailio aku me kekahi mau mokupuni e ae. Ma ka la 12 o Okatoba ua iho mai la ka makani ino ma Leyte, a pa iho la i ke kanitala ma Tacioban me ka ikaika nu@. Iloko o hapalua hora wale no, ua hoolilo ia iho la ua kulanakauhale nei i puu opala. He haneri o na kanaka i kanu ola ia malalo o na hale i hiolo a ma kahi o 100 poe Europa i halawai pu me ia poino. O na hiohiona maluna o ko lakou mau kino ka mea nana i hoike mai i ka ikaika o ka makani. Ua pau ko lakou mau kino i ka mokumoku, me he la, ua make lakou maluna o na k@hua kaua.

            He elua haneri paahao kipi ma Tal@ban i mahuka i ka wa a ka makani ikaika e pa ana, aka, mamuli o ka hiki ole ke hele ma ke alanui e komo aku ai iloko o ka aina, nolaila, ua hopu hou ia lakou ma kekahi la ae. Ua hana ke aupuni e like me ka hiki iaia, a ua kanu ia na poe make.

            O ke kulanakauhale o H@rnini, ua pulumi ia aku ia e kekahi waikahe nui a he 500 poe i hooneleia me na home ole, a ua koho wale ia he lehulehu wale na poe i make. Ma Werra, ua pau aku i ka hoohioloia na hale a koe iho la he ekolu wale no hale e ku ana mahope iho o ka pa ana o ka makani.

            He mau lono mai na kapakai o ka hema e hoike ana he mau moku@ea kekahi i pahi a aku i@ ka o ka aina, a a pau ko lakou poe kanaka i ke p@o iloko o ke kai. Ua ike ia ka ikaika o keia makani ma S@m@a ma k@na hopai ana mai i na ale o ka m@ a lawe aku la no loko o ka aina @o kekahi wahi mamao loa me ka @ ana he lehulehu wale o na ola a n@e na waiwai.

HOOK@I O KA ALA ME LEHUA

 

            M@ ka @ nei, @ hook@i ae na mokuahi Lehua a me kaala maloko o ke awa ae nei o Kou, oiai, ka mokuahi Lehua i haalele iho ai i ka uwapo a hooheno aka la ma kona a@ahele e hol@ ana no Hilo, a o Kaala hoi e emi ana i hope a hoohuli aku i kona iho no waho o Mam@.

            Aole i mamao loa aku o Kaala mai ka uwapo ak@, ua hookui ia mai la oia e ka mokuahi Lehua ma kona hope a opa pu ia aku la me he wahi apana pepa la, ia wa no hoi ua kakaa ae @a kona hope, a hemo aku la ka i@u o Lehua. He puka nui kai ike la ma ka aoao o Kaala, a ua komo koke mai ke kai ma kahi i hookui ia ai, a ina paha mawaena konu aku o ke kino o Kaala i hookui ai, i@ ua moku pu.

            Ua hoomau aku no o Lehua i ka holo ana no Hilo me ka piha papa no ia awa me ka poino ole, o Kaala hoi, ua hoi koke mai la oia no k@na uwapo, me ka pupuahulu nui, a hoolei awiwi iho la @ kona ukana me ka pauma pu ana aku i ke kai e komo nui mai ana iloko ona No iwakalua minute a oi, akahi no a pau ae ke komo ana mai o ke kai.

            Ua kohoia ma kahi o $1000 ke poho, no ka mea, e kapili hou ia ana ka aoao o Kaala mailuna aku o ka oneki a hiki malalo aku o ka ili wai o ka moku.

            E noho aku ana he aha ninaninau mawaena o ka Hui Mokuahi o Waila a me Poka Ma, no wai la ka hewa o ka hookui ana, a me ka uku pu ana i na poho. Me he mea la, e hala ana paha he mau pule ma keia pahonohono ia ana o ka mokuahi Kaala.

            Ua hoea ae he piha kanaka nui ma kai o ka uwapo o Kaala no ka makaikai ana i kona mau wahi poino i ke ahiahi ana iho.

 

KA HAOLE UMIUMI LOIHI O KA HONUA NEI

 

            O Legrand Larow o Lamor, wahi a ka mea kakau o ka nupepa St. Louis Globe, oia paha ke kanaka umiumi loihi o ka honua nei. O ka loihi o kona umiumi he ehiku me ka hapa kapuai. Ua hanau ia o Mr. Larrow ma Tompkins, N. Y. i ka 1852, a ua ike ia hoi kona ohana no ka manoanoa o ko lakou umiumi aka, aole nae i loaa ka loihi o kona umiumi. O kona kiekie he eono kapuai a he 175 paona kona kaumaha. No iwakalua makahiki aole oia i oki hou i kona umiumi. He hanai holoholona kana hana, a he elua makahiki o kona nee ana mai i ke kulanakauhale nei, a he eli nanahu hoi kana hana. I kona wa e ku ai iluna e koe ana he elua kapuai o kona umiumi i una o ka lepo. I kekahi wa, e hihia ana kona umiumi elike me ka lauoho o ka wahine a wili ae la ma ka na a i ole @ owili ana oia a hookomo maloko o kona puliki.

 

            Ma keia ku ana @ai la a ka mokuahi Auseteralia i piha ai na manawa ana i holo ai mawaena o keia awa a me Kapalakiko i ka 149 Nui no

 

HOOLANA IA KA MOKUAHI

HOU O WAILA MA

 

            Ua hoolana ia ae ka mokuahi hou o Waila Ma, ma ka la 27 iho nei o Novemaba. ma Kapalakiko i ka hora 12:45 p.m., a ma ia la no hoi i kapuia aku ai kona inoa o "Mani" e Miss Florence Fairchild, ke kaikamahine a R. H. Fairchild.

            Mahope o kona hoolana ia ana iloko o ke kai, ua hookomo koke ia aku la kona ipuhao, ma ka hora 1:10 p.m., o ia la no.  I ka pau ana o na hemahema a pau, ua noho iho la na poe a pau o luna o ka moku, maluna o kekahi papaaina i luluu i na mea ai a me na mea inu like ole, a kahoahoa ae la no ke ola o ka mokuahi hou.

            Ma ka la 10 o Iulai aku nei i kauoha ia aku ai ka hui kapili moku o Kapalakiko, Union Iron Works, no ke kapili ana i mokuahi hou no ka hui o Waila Ma.  He kanakolu la mahope mai, ua pau na mea a pau i ka hoolala ia me ke kauoha pu ia o na lako no ke kapili ana i ua moku la.  Ma ka la 21 o Sepatemaba i hoomoe ia ai kona kila, a ma ka la 27 iho la hoi i hookuu ia aku ai oia iloko o ke kai, ma keia e ike ia ai o keia kekahi o na moku i kapiliia me ka puahi nui.

            He hoahanau oia no ka mokuahi Helene, a ua like loa hoi kona mau hiohiona me ia moku.  He 700 tona kona kaumaha, a he 175 kapuai kona loihi, 30 kapuai laula a me 14 kapuai 6 iniha kona hohouu.  He 450 lio ka ikaika hoohana o kona enekini, a ua hiki hoi iaia ke holo he umi mile i ka hora.

            E lawe kokeia mai ana oia i Honolulu i kona wa e paa ai, no ka holo ana aku ma na awa o na paemoku o Hawaii, no ke kokua ana i kona kokoolua, ka mokuahi Helene, ma ka halihali ukana pu ana.

 

HE HAOLE KOMOHEWA.

 

            He haole ona kai loaa aku maluna o ka lan@i o ka hale o W. W. Hall, ua hiamoe iluna o kekahi noho i ka wa a na makai i hoea aku ai ila la.  Ua ona loa ia oia, a ma kona mau helehelena e kiheahea ana he mau kulu koko, ua laweia mai oia no ka Halewai.  O ke kumu o kona ikeia ana, mamuli no ia o kona hoohalulu ana mamua o kona hiamoe ana. a lohe ke kaikamahine a Hall, ua hele ak@ oia i kona makuakane a nana i telepona i ka Halewai ma ka hora 1 o ka po.

 

            E malama ia ana he heihei kaa hehi wawae mawaho o Kewalo i ke ahiahi o ka ia 1 o Ianuari.

            Ua make mai nei ma Kapalakiko kekahi wahine momona, no na ka inoa o Teresa Serdoz, a he 600 paono kona kaumaha.  Aole he kaa kupapau i hiki ke lawe i kona kino, nolaila, ua laweia oia maluna o ke kaa ukana.

 

KA LA LE LEA O KE KULA O

KAMEHAMEHA

 

            O ka Poakahi e hiki mai ana, D@em ba 20, e @m ao ai na kula o Kamehameha i ka la i kuk@ luia ai o a mau h@ekul@, ma ka malama ana @e m@u leale heihei ma ke kahua oia mau halekula.

            He nui na p@e o waho nei o komo pu ana me na k@iki o ia mau halekula ma i a heihei holo, kupaha, a p@la aku.  Ua @a@aukau pu hoi na keiki o waho nei i keia wa.  O na heihei e malama ia a@, he holo wawae o 50,100 a me 220 i-a nahu eo, iele, kiloi p@ka, kupahu, a he mau e@le@ e aku he nui.

 

KA LA HEIHEI AU,

 

            O ka Poaono Ianuari 8, e malama ia ai o ka heihei au maloko ae ne o ke awa o Kou.  He ekolu mau heihei au no ka inoa moho.  O ka mua mawaena o Kimokeo a me Renier, nona ka loa o ka pahu eo he 100 i-a.  He hapalua mile kekahi a he hapaha m@le au pulolei, e komo pu ana he poe haole o luna o na mokukaua Amerika e ku nei maloko nei o ke awa

 

HE HAKAKA MAWAENA O KE-

KAHI MAU PAKE

 

            Ua ulu ae he haunaele mawaena o kekahi mau Pake e hana nei ma kahi o Alex. Young, mawaho o Waikiki, ma ka auina la o ka Poakolu nei.  Mahope o ka hoopaapaa ana, ua lalau aku la kekahi he pah me ke o, a o ka lua, ua hopu aku la oia he noho a paki aku la iluna o kona hoa hakaka.  Ua hoeha ia ka mea mua, a ua hopu ia ka mea elua a ua hookuu ia mai ma ka bela.

 

HE AIHUE HOOPAHAOHAO

 

            He mau pule i hale ae nei, ua hoopahaohao ia ae na poe hana o loko o ka Halekuai Waiona Roiala. i ka mea nana e aihue liilii ana i kekahi mau waiwai oloko o ka rumi kuai waiona, a ua lilo aku hoi na omole rama i kela a me kela manawa, aka, o ka mea ap ki loa nae, aole he wahi meheu o kahi a ka aihue i komo mai ai.

            Aia nae maloko o keia hale he elua rumie kuai waiona, a o ka rumi o ka pakipa nei e noho kuai ana, oia wale no ka rumi nalowale ole o kekahi mau waiwai.  No keia nalowale mau o na omole rama e noho ia ana e na pakipa malalo aku, no laila, ua hoonoho ia iho la he mau kiai no ka nana ana owai la keia kolohe nana e hoopohihihi nei i ko lakou noonoo, he la Sabati hoi keia la e kiai ia nei.

            He mau nora wale no ke kiai ia ana, aia hoi, ua loaa pono iho la ke kolohe, a o ua kolohe la, oia no ka pakip@ nui, ua kii mai la oia he mau omole a lawe aku no loko o kona rumi kuii, a ia wa akahi no a maopopo ae la ke kolohe, ua hoike koke aku ka pakipa malalo aku ona imua o ke kolohe mahope o kona hoomakakiu ana, a i kona ike ana mai iaia nei, ua haawi mai la o@a he $50 a hiki i ka $200 ma ke ano kipa no ka huna ana i keia hewa ana i hana mu ai, aka, aole nae i hoolohe ia mai, a o ka hopena, ua kuehu ia aku la oia mai ka hana aku.