Ke Aloha Aina, Volume III, Number 52, 25 December 1897 — Page 4

Page PDF (812.48 KB)

This text was transcribed by:  Diane Blue
This work is dedicated to:  Hawaiians and Hawaiians at heart

KE ALOHA ANIA.  POAONO, DEKEMABA  25, 1897

 

KE - ALOHA - AINA -

 

     Hookumia no ka

@omaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lehulehu, a he Ku pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD  L.  LIKE.

Lunahooponpono.

 

EMMAA  NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU ----- DEC 25, 1897

 

HE OHIA MAU NO MAKOU.

 

E like no me ko makou kulana ioli ola mai kinohi mai, o ko makou hoea ana aku imua o ka lehulehu o ka lahui Hawaii, pela no hoi makou mai ia wa mai a hiki i keia la, e ku ana maluna o ke kahua i kukulu ia o kona inoa Ke Aloha Aina, aole i hoololi ia ae, mamuli o na hookonokono mai a ka poe e ake ana e umiapuaa i ko makou kuhikuhi ana aku i na mea e pono ai o ko kakou aina aloha, a me na hana e hoomau loa ia aku ai ko kakou kuokoa ana.

   Ua hapai mau makou i na manao e kue loa ana i ka hoohui ia aku o ko kakou aina, me ka aina nana i kiko iho me kona nuku ooi, a hookahuli iho la i ka nohoalii o ko Hawaii Paeaina, ka mea hoi a lakou e kaena nei i keia la, @e hui ana kakou me Amerika, " i hakalia wale no ka i ka lawe ole ia ae iloko o ka Hale Senate, a o ka hooholo koke ia mai no ka ia, wahi a na moma a ka poe alunu.

   No makou iho, ke hoike aku nei makou i na makamaka heluhelu o ka kakou hiwahiwa, a me ka lahui holookoa no a pau, mai noho a hoololi i ko oukou mau noonoo, mamuli o na lono hoonuinui e lawe ia mai ana imua o ko oukou mau aio, e hoomanao ih, aia ko kakou mau Elele i Wasinetona kahi i kali ai no ka hana a ka lahui i haawi aku ai ma ko lakou lima, a o ka kakou hana pono, o ka hoomanawanui, a hiki i ka la e poha mai ai o ka leo o ka lanakila, alaila, hoomaha iho ka noonoo, a oluolu pono hoi ka moe ana o ko kakou po. E like me ko makou loli ole,  E loke ka lahui o hana ai.

  

KA  LA  HAPENUIA

 

   He elua pule mai keia wa aku, a kiei aku kakou ma kela aoao o ka makehiki 1898, ka makahiki hoi a makou e manaolana nei e hoea mai ana oia, e like me ka puka ana mai o ka Hokuloa i ka wanaao, me la lawe pu mai na @nanao@@@@ a ka h@@@@@, aole hoi Hoko o na au kokoia o ke kupilikii, elike me ia a kakou e ike nei i keia makahiki 1897, ka makahiki hoi i hoopiha ia kona mau aoao a pau me na ulono walania o ke kaumaha, elike me na pepehi kanaka weliweli, i kau ia iho maluna o ka aina, me ke ma'i ahulau ala, na kaua welweli,na @@ makani ino, na waikahae hoopoino i ke ola o ka lehulehu, a me na hana weliweli e ae a  kakou i lohe a i ikemaka ai hoi.

      Nolaila, o ko kakou hookokoke ana aku ma ka aoao o ka makahiki hou, he haawina hoopomaikai ia i loaa mai i ke kanaka e kamau ana kona hanu ola a hoea ia manawa, pela hoi makou e hoomanao ae nei, o keahonui o ka Makua Nui ma ka lani, oia ka mea nana e hoopae lanakila aku ia kakou ma kela aoao o ka makahiki hou, a oia hoi ka makou e kaawi e aku nei i ke makou@mau makamaka heluhelu i na kahoahoa ana no ka hoau mua loa ana ma kola aoao o ka makahiki hou me keia mau olelo: Aloha Makahiki Hou kakou a pau loa.

  

KA  MANAO  KUE  O  CLAUDE  A.  SWANSON  I  KA  HOOHUI  AINA

 

   [Mai ka Nupepa S.F. Call mai. ]

 

   Wasinetona, Dec. 4.  Ua halwai aku ka mea kakou o ka nupepa Kahea me ka Hon. Claude A. Swanson o Verginia, kekahi o na hoa o ka Hale Ahaolelo Makaainana a ua launa kamailio hoi laua no na mea e pili ana i ka hoohuiaina me Hawaii, ua pane mai la ua Lunamakaainana la penei:  Ua hakilo nono au no ka mea e pili ana i ka hookui aina i hanaia aku me Hawaii, a ke kue ikeika loa nei a i.  Ke ike maonopo aku nei au he waiwai a me ka pomaikai ke loaa ana ia mau mokupuni, aka aole nae wahi he pomaikai e loaa ana ia Amerika Huipuia ma ke hoohuiaina.

Ke kue nei au i kela kumuhana a Amerika Huipuia, ka hoohui ana aku i kekahi paeaina he 2000 mile ka mamao mai kona mau kapakai aku.  I ka wa o ke kaua e hiki mai ana o ka malama ana aku iaia he kulana nawaliwali ke loaa mai ana, aole hoi he ikaika elike me ka mea i koho wale ia.

   Ina e ulu mai ana he kuee me kekahi mana ikaika e komo ana he mau mokukaua lehulehu no ka hoopakeleana ae.  He nui ko kakou mau mokukaua ma ia mau mokupuni no ka haawi ana aku i na hoomalu ana, no ia kumu; ua hoemiia mai ka ikaika kaua ma ka Moana Pakipika.  He mea hoohenehene ia no hoi ka hoonanaoana ae, o na moku he 2000 mile ka mamao mai ia mau kapakai mai, o helo aku e kiai a hoomalu ia mau kapakai.  O ko'u manao maol ino, o ka malama ana i keia mokupuni i ka wa o ke kaua, me ko kekou haawi pu aku i na kiai ana iaia, he kumu ia nana e hoonawaliwali ikaika e like me na mea i upuia.

   O na kauaka o keia mau mokupuai, eia lakou ko auamo nei i ka auhau a me ka aie no ke kokua ana i ko lakou aupuni i keia iwa. O ko lakou aie lahu, na m@huahua ioa no kekahi aina uuku elike me ia, e uku ia no aku ia e keia aupuni.  O ka hopena o keia, oia no ka auhau ia ana a me ka auamo pu o na kanaka o ke a aina i na kaumaha o ka aie no ka pomaikai o kela mau mokupuni , me ka lo@a ele mai he wahi pomaikai ia kakau, ua hookuu aku kakoo i ke dute ana e ke kopaa, e hiki ai hoi ia lakou ke kuai hou aku i mau eka a na no lakou.

  

KUE  O  IAPANA  I  KA  HOOHUIAINA

 

   [ Mai ka Nupepa S.F. Call mai ]

 

   Ua ike iho makou maloko o ka nupepa Kahea o ka la 6 o Dekemaba nei, no ko Iapana kue mau i ka hoohui ana aku i keia mau Paemoku me  Amerika Huipuia, ma ka lanna kamailio ana ae a ke Kuhina Iapana noho ma Wasinetona, oia o Hoshi, me ka mea kakau oia nupepa, ma ka Palace Hotele.

   O kona hoea ana aku no ia i Kapalakiko maluna o ka mokuahi Kulanakauhale o Pekina, i ukali ia e kaua kakauolelo mai Ispana mai, a ma ia auina la i hoomau loa aku ai laua ma ko laua alahele e hoi ana no Wasinetona, no ka hoomau ana aku i ka lawelawe ana i ka oihana a kona aupuni i hookauwa aku ai iaia, oia hoi, ka noho kuhina ana no ia aupuni ma ke kulanakauhale Poo Aupuni o  Amerika Huipuia.

   I kinohi,aole oiai hoike mai i kekahi mea e pili ana i kona h@@lele ana ia Wasinetona a me kana misiona, aka, mahope nae, na oili liilii mai la kekahi mau mea e pili ana no kana huakai aku nei i kona home.

   O na lono, wahi a Mr. Hoshi, e pili ana no na kuee mawaena o'u a me Kuhina Sherman, a i ole me kekahi mau luna aupuni e ae ma Wasinetona, he mau lono oiaio ole ia.  O na launa pili aloha, oia kai ikeia mawaena o makou.  O na lono e pili ana no ko'u kahea ia ana e ko'u aupuni e hoi aku, aole no he oiaio oia mau lono, no ka mea, i hoi aku nei au i Iapana no ka hoomaha ana, a me ke kii pu ana aku i na kuhiluhi ana no ka'u mea o hana ai no keia kau hoeilo ae.

   Aole he makemake o Iapana i na paemoku o Hawaii e hoohuiia, i hoomau mai ai o Kuhina Hoshi. Ina e hoohui ana o Amerika Huipuia ia mau mokupuni, e komo mai ana o Iapana e kue, a e nana ia aku hoi kona maukuleana iloko o ia mau mokupuni. He mau koi ka makou ia Hawaii a Amerika Huipuia e nana pono ai. He kuikahi ka makou me Hawaii no ka hookomo ana aku i na limahana a me na waiwai no ko lakou mau pono, aku na hahaki o Hawaii i keia kuikahi ma ko lakou kipaku ana ma i kekahi mau limahana, a ua hahaki hou no hoi ke aupuni Hawaii ma ka auhau kaulele ana iho i na waiwai a makou e hookomo aku nei iloko oia mau mokupuni.  Ekupaaana o Iapana ma kana mau koi, a e nana ia mai ia me ke akahele. He mau kuhikuhi kai loaa ia'u no ka'u hana e hooko aku i ka wa e hooko io ia o ka hoohui ia ana aku oia mau paemoku, aole nae e hiki ia'u ke hoike aku ia mau mea.

   Mamua ae o ka pau ana ae o ka laua launa kamailio ana, ua hoile mai la oia, aole oia haalele iho ia Wasinetona me ka manao inaina, aka, i holoaku oia no kona makemake e kuka me kona aupuni, no ka imi pono ana haaha la ka kona aupuni makemake e hana mai ai ina e hooko ia ka hoohuiaina o Hawii me Amerika Hupuia.

 

AOLE  E  HIKI  KE  PAA  IA  HAWAII

 

   [ Mai ka Nupepa S.F. Call mai. ]

 

   Kikako, Dec. 7.  O Lunamakaainana S.D. Hilborn, o ka Apana Ekolu o Kaleponi, ua haiolelo ae oia ma Kent Theater, Kuianui o Kikako i keia po, no kekahi mau makhiki i noho ai oia ma ke kaiuono o Kapalakiko, mai Mea Ailana mai, no elua manawa i noho Komite ai oia no ka Oihana Kaua Moana a me na Hale Aupuni, ua hoike ae oia imua o na haumana no ka lakou mea i ike ule ai pili ana i ka oihana kaua moaua o Amerika Huipuia.

   Ma kana haiolelo, na kuo ikaika loa ioa i ka hoao ana aku e hoohui me na paemoku o Hawaii, aia wale no a hoopuipui hou ia ae ko lakou ikaika kaua moana. O ka nui o na mokukaua hakaka ikaika o ka papa ekahi o Amerika Huipuia he eha wale no.  Ua hoihoi iho oia i na mokukaua Maine a me Texas ma ka papa elua. He elua mokukaua holomama ikaika, he umikumamaono mokukaua holomama malalo mai, he umikumalua mau mokukana liilii mai, eouo mokukaua monita elua papa pu a me umikumalima mokukaua monita hookahi papa pu, a me iwakalua moku lawe topido a me eha mokukaua e ae, a oia iho la ka ikaika kaua o Amerika Huipuia.

   O ka makemake nui o Amerika Huipuia, oia no ka hoonui ana i na mokukaua hakaka, na mokukaua lawe topido, a me ua pa kapili moku, wahi ana : I keia la, he hookahi no pa kapili moku i hiki ke hoolana i ua mokukaua hakaka, aole hei he hale amara.  O keia mau mokukaua he oi loa aku ko lalou pono e hoomaemae ia iloko o kela a me keia eono mahina a e pena hou ia ai.

   O Iapana, wahi aua, he kanakolu-kumakolu ka nui o kona mau moku i kapiliia, aole nae i ma ko lakou, maopopo iaia ka nui aku i koe kekahi mau ana i makemake ai e kapili hou nona. Eia o E@alani ke kapili nei he eha mau mokukaua ikaika loa i oi i kona mau mokukaua i kapiliia i ka wa i hala.

   O Farani, eia no oia ke kapili nei he mau mokukaua ikaika nona.  O Amerika huipnia, eia ia ke kapili nei he mau mokukaua no Iapana, i oi ae mamua o kona mau mokukaua.  I ua e hoolana ia ana na mokukaua ona e kapiliia nei, e lilo ana oia i haku wahine maluna o ka moana Pakipika, ina oia e hoomau ana peia no umi makahiki, e lilo ana oia i haku wahine no na kai.

   He kue ikaika loa o Hilborn i ka hoohui me Hawaii.  Ke hopohopo nei hoi oia, o keia aupuni me kona mau lako kaua i keia wa, aole e hiki ke paa ia mau mokupuni, e i ole, e paa ana oia me ka nui o ka lilo a me ke koko e kahe ana.

  

KE  HOAKAKA  MAI  NEI  NA  LANI  I  KA  NANI  O  KE AKU

 

 

KA  PO  KAMAHAO  AUI  AKU  LA.

 

 

   E kokoke aku ana i ka hora 4 ka wanaao Poaha, oiai i olili aku ai i waho no ka hoopau pilikia ana, mai ko'u wahi moe aku, a ia'u e hoopau pililia ana, me ka pili no o'u mau maka, aka, mamuli o ka anapa ana a kekahi uwila ikaika loa, i hookaakaa ae i o'u mau maka, ia manawa koke iho no nae i kani uina nakolo iho ai kekahi hekili ikaika loa.

   O ke elua iho la keia o ko'u lohe ana i ka hakui hekili ikaika loa, hookahi i ka wa e aneane aku ana ke kino make o ka Moi Lunalilo e komo aku iloko o ka puka pa o Kawaiahao, e hoike mai ana na ouli lani, ua make ka Moi o Hawaii i aloha nui ia e ka lahui, a o keia hoi ka elua a'u i lohe ai, e hoike mai ana no hoina ouli lani, na make loa ka hoohuiaina i ka auina la o ka 15 o keia mahina, ka mea hoi i aloha nui ia e na kolea mai o Kahiki.

   Oiai, o ka wanaao ia kakou, he auina la ia ma Wasinetona, a me he mea ia, oia no ka wa i ka-ma-keloa ia ai ua kupino la a ka lahui e kue mau nei, a e kue mau aku ana a hiki i ka hopena o ka ao, koe wale iho no ko na lani makemake.

   Nolaila, e hoolana i ka manao e ka lahui  oiwi, a hiki mai ke ku aua hope o kou manaolua, a na ka lokomaikai o ke Akua a me ka aloha o Karisto a me ka laua pu ana mai o Kona uhane aloha me ka lahui Hawaii, mai ke ao kumu ole a i ao pau ole, Ameue.

                                                              S.K. KAMAKAIA

 

   E loaa no na Kalakoa no ke 30 i-a i ke $100 ma ka Heiau o na Paikini.