Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 2, 8 January 1898 — Page 7

Page PDF (870.86 KB)

This text was transcribed by:  Joe Miller
This work is dedicated to:  Jerry Kaneholani

KE ALOHA AINA, POAONO, IANUARI 8, 1898                           7

 

            I na be mau dala mahuahua na biki no ke holo i Pelekane a hoi ma’, me ka h’o hookahi tausani pae i ka aina.  Ina @ aloha i ka aina, ko’u leo hope, e noho me ka haipule na Abahui, me ka lahei Hawaii no ka hopena o ka @ o ko kakou aina hanau, aolee no ke komo ana o ka kakau hoopii a me na mea a pau, hauoli kakou, aole pele o ka kakou ia ma ko kakou ao@o, o ka ke Akua ma kona aoao, a o ka Amerika manao koe, ke kue mai nei ka poe kanu ko o Amerika Hema (oia paha na mokuaina bema o Amerika Huipuia) i ke kuikahi boohui aina, he puupuu ikeika loa keia mawaho ae o ka ka lahui, a o ka hopena e kali mai me ka nalie, mai hoala i na hana booluaiele i na Abahui a me ka lahui, o ka lokahi e kupea, olai, e hapai koke ia mai ana ka ninau o Hawaii, ma ka malama ae nei o Ianuari, 1898, e hauoli e na pua a o Hawaii, kupaa mahope o ka aina, e pau ana Peapea i ke ahi, puali ka hau hui i ka hau iki.

            He nui na mea i koe, a na oukou ia e huli iho i ke kaona, oiai, ke sila nei au i ko’u waha.  Ma ka hooia a ma ka hoole aku imua o oukoa e ka labui.

            Nui no ka poe kakau nupepa i hele mai e niele i ko makou manao, ua hoole makou ma na ano a pau, aia wale no imua o ke Komite o ko na Aina E, a pau ko’laila, aliaila, kamailio laula makou, pahua hou no ia makou laola makoo, pahua hou no ia makou lakou nei ae, aohe moali e hiki ai ke ia@@ epa ia makou

 

KE OLA O KE ALII.

 

Eia no makou me ke Alii i ka Hotele hookahikahi i noho ai, a ma na rumi ke kaawale, he oia mau no Kona ola kino, a o Kona mau onohi alii, e hoike mai ana ia i ka houoli nui no ka huipu ana me makou, a no ka lohe ana aku hoi mai a makou aku, he oia mau no ke kopaa o ka lahui.

 

KO MAKOU MAU OLA KINO.

 

            He oluolu maikai ko makou ola kino, i like no me ka wa a makou i haalele aku ai i ka aina hanau, a he oi loa ae no paha keia o ka ikaika o ko makou mau kino.  Pela no hoi me ko Jos Heleluhe a me kana lede, eia makou a pau ke noho nei me na manaolana hauoli mau, Ke aloha aku nei makou i na hoa makaainaua mai Hawaii a Kauai, i lana ka manao, ho ikaika aole e poho ka manaolana, e hau I no ka manawa mau loa.

            Owau iho no me ke aloha.

 

DAVID KALAUOKALANI

 

Kekahi Elele a ka Lahui Hawaii a Peresidena Nui o ka Ahahui Kalaiaina o ko Hawaii Paeaina.

 

            E malamaia ana na lealea heihei au maloko ai nei o ke awa ma kahi kokoke i na hale waaapa o ka Matala a me Healani, ke hiki aku i ka hora 3 o keia auwina la Poaona, ke loaa ole nae he mau kuia ia la.

 

HE MOOLELO WALOHIA

-:NO:-

ALANADELA

Ka Wahine Hoopahaohau o ka

Aahu KeoKeo

-A I:OLE:-

Ka Loea Hookani Pila o ke

Kulu Anmoe.

 

            No Kekahi mau minute wale no keia hoe malie ana a ua keiki nei, aia laua he hapalua mile ka mamao mai ka haie Kakela mai.

            A ia wa i booki iho ai ua Moi opio nei i kona hoe ana, a hallo aku la hoi kona mau maka no kona home Kakela e ku mai ana me ke kilakila nui, me kona mau kukui e hoomalamalama ana ma oa maanei o ua Kakela la.

            O ka wahine malihini hoi, aia oia ke hookuukuu malie la i kona leo, me ka nanahe nui, me ka noao mau ana e kaili aku i ka puuwai o ka moi opio mai ka hoomanao ana no kona home.

            Hala ae la he mau minute o keia hoolana ana o laua, ia wa no i lohe ia aku ai ka leo o ka moi opio i ka puana ana ae penei:

            E ka wahine malihini, ua lawa ko haua hele ana ‘ma keia huakai holoholo waap@, no ka mea, ke hoomaopopo nei au, aia kuu mau kahu hanai ke huli la ai’u.

            E hallu aku kou mau maka no kuu home Kakela ale ike no oe i na kukui he lehulehu wale e maaloalo mai la, me he mea la, he mea nui ka lakou la e huli mai la, a ke ole e hewa ka’u hoho ana, no’u nei ia mau kukui e maaloalo mai la, e hookuu mai ia’u ua lawa, ua lawa keia hele holoholo waapa anaa kaua iloko o keia po mahina a ka nani nui wale.

            E ka moi op’o, wahi a ka wahine malihinini i pane mai ai me ka hookuu ana aku i kana pila no lalo o ka waapa, ma ko’u koho aole kela mau kukui e maaloalo mai la e huli ana nou, no ka mea, ua noi mua aku nei au i kou mau kahu hanai e hookuu mai ia oe e hele pu me a’u e hoohala ai i kekahi mau hora o keia po.

            Aka, aole mae i hoopau ae i ke koikoi ana a ua moi op’o nei i ka wahine e hoi laua, a ike ia aku la kooa mau wimaka e nio’o makawalu ana ma kona mau papalina me kona mau lima e palulu ana i kona mau maka.

            Nou e ka mea heluhelu e haohao ana paha oe i kahi i hoea mai ai o keia wahine malihini, aka, e pau ae ana no i ka wa e wehewehe pono ia aku ai.  A e Kal@ mai hoi no ka poina ana o ka inoa o keia moi opie.

            O Walata, oia ka inoa o keia keiki, a ua hala aku i ka make kona mau makua.  O keia wahine malihini hoi e hoowalewale nei ka moi opio, he wahine mare ia na ka hooilina moi mahopeaku o kona make ana, ak@, no ko laua uluhua i ko laua noho moi koke ole, nolaila, ua hooholo iho la laua i kekahi hana e kaawale aku ai keia keiki mai ke aloalii aku, a na keia mua aku e hoi@e mai ia mau kuko lapuwale i upuia, a o ka inoa o keia wahine o ke Kama’liiwahine Violeta.

            E hooo[au i kou uwe ana, wahi a Violeta i pane aku ai, a e loi mai oe mahope nei, a na’u hoi e hoeu aku i ko kaua wahi waapa i hiki koke aku ai kaua i kou home.

            Ku koke ae la ua Walata nei a hoi mai la uo hope o ka waapa, a o Violeta hoi, hele aku la oia no kah a ke keiki i noho ai a me ka puuwai i piha i ka lokoino, lalau iho la kona mau lima i n boe o ka waapa, a noomaka ae la hoi e hoe i ko laua wahi me hoonee ana aku i ka nee ana imua elike me ka ikaika o kona lima ke hoohana.

            E heie ana kaua ihea? Wahi a ka moi opio i ninau mai ai me ka leo uwe.

            Mai hookaumaha no kahi a kaua e hol nei, wahia a Violeta i pane mai ai me ka leo olu waipahe, no k mea, e lawe ana au ia oe no kahi a kela wahi uluaau e punohu maila no ke hoomaikai ana ia oe, oiai.  Ua maopopo ia’u o kou mua loa no keia i hele ai i ka holoholo waapa, nolaila. E hoopau i kela uwe ana. Aole he poino e halwai mai ana me oe.

            Holoi ao laua moi opio nei i kona mau waimaka e kihealiea ana maluna o kona mau oapalina, a haliu aku la hoi kona mau maka no kahi a ka wahine malihini i kuhikuhi mai ai, oia no kona wa i hoomaopopo iho ai. Be loihi @oa koe a laua e holo akuaia hiki i kahi o ua ululaau nei e au mai ana iloko o ke kai, nolaila, me ka leo e noi aku ana ia Violeta e hoi laua, penei:

            E ka wahine malihini, aole o’u inakemake e holo hou aku kaua imua ooiai, ma ka’u koho aku he mau mile okoa koe, alaila. Kaua niki aku ilaila, e hoi no kaua ua lawa iho la no keia holoholo waapaana.

            E noho malie ma kou wahi, a mai koi mai ia’u e hoohuli hou aku i ka waapa no kahi o kou home a kakela, no ka mea, he mana ho’u maluna ae ou e hana ai i ko’u makemake.

            O keia mau leo a Violeta i panai aku ai ua piha i ka uahoa me ke aloha ole, a aia no kona mau lima ke hoomau la i ka hoe no kahi o na laau e punohu mai ana ka pahu hopu.

            I ka ike ana o ua Walata opio nei, aohe ona wahi e pakele ai, a ke lawe ia nei oia no @ahi maopopo ole, oia no kona wa i huli hope ae ai no ka alawa hope ana aku i kona home nani, a ia wa pu no i lehe ia aku ai kona leo uwe kapalili e lawe hele ia aku e kahi makani e pa kelonahe, a pae aku la ma na’paia onaona o ua kakela nei.

            Oia no ka wa i ike ia aku ai na kukui he lehulehu, e holoholo mai ana ma ke kae o ua lokowai la, e huli ana hoi mai hea mai la koia mau leo ehaeha o ko lakou moi opio e pae aku nei.  Ke hoomau la no hoi kahi oaheahe makapi i ka lawe ana i ka leo uwe o ko lakou haku opio, a hiki i ko lakou wa i hoomaopopo ai aia kona leo ke mamao loa aku la, akahi no lakou a hoomaopopo aia ko lakou haku opio ke lawe ia la iluna o ka iliwai o ka lokowai.

            Kau koke aku la lakou maluna o na waapa a hookolo aku la no kahi a ka leo i pae mai ai, aka, i keia wa no i ike iho ai o Violeta i kona poino e ukali mai nei mahope ona, nolaila, me ka hoohakalia hou ole iho, uhae koke ae la i kekahi mau aranapana o kona aah e komo ana, a lele aku la maiuna o ka moi opio, kupaka ae la oia me ka ikaika i loaa iaia, aka, aole nae e hiki kona ikaika ke hoohalike aku me ko ka waliine puuwai, a iloko a no minute pokole loa, ua paa iho la ua keiki nei i ke kupee ia, a o kona waha hoi, un hoopiha ia aku la ia me ka welu lole, a pau loa iho la ka hiki ana i ka leo o Walata ke puai a@, a@ nana waimaka nae e hoohanini ana i hoike mai, ua piha oia me ka ehaeha, a o ka panina o kana mau hana hoomaewaewa ana, oia no kona hookomo ana i ka moi opio malalo o ka noho’na o ka waapa.

            I ka ike ana o ua Violeta nei, ua holopono kana mea i iini ai, a ua pau hoi ka puai ana o na leo o kana mea i kuko ai e hookaawale aku mai ka n hoahi a u o Sekotia, ola no kona wai lalau iho ai i kana mau hoe a lumai hou aku la iloko o ka wai me ka me ka hoonee hou ana aku i k@ waapa imua me ka ikaika nui.

 

PAA HE LUINA MAHUKA MA KAUAI

 

            He luina mahuka mailuna mai o ka mokukana  Balat@moa kai hopu ia mai nei ma Kapaa, Kauai, a mahuna mai nei o ka mokuahi Waialeale i hoihoi ia mai nei oia e Kapena Dias.  Ma ka la 1 o keia mahina i hoomaopop ia ai oia, ua hala Kauai, a nolaila, ua hoike ia aku ka lohe i na makai o laila no ka liuli ana iaiea, a pela o’ai paa mai nei oia i ka hopuia.

            I kona lele ana mai i ka uwapo, ua hoao hou aku la eia e holo mahoka, a ua uh@iaku na makai mahope ona a biki i kona loaa ana ma kahi k@koke i Kakaako.

            Ua holo ia m@i @ei i kauokupea Josephine mai Rio Janeiro aku a biki i Balitimea nona ka lua o @,820 mile iloko 23 la, a ua elelo ia, ua like ka holo mami e lawe nei i na leta a me na oi na.

NUHOU KULOKO

 

            Eia ke hoomaemae ia mai nei ka ipu mahu o ke kao eli awa i keia mau ia.

            Ua haalele mai i keia ola ana ka wahine a D. Keliipio maloko o ka Haukipila, ma ka Poaha nei.

            Ua lawe mai nei ka mokuahi Auseteralia be man pake hana keaka hookahi mea mahuka.

            Eia me Kimo Makuaea kekahi moa kane nona ka cui o na wawae he ekolo, kupanaha no na hana a ke Akua.

            Malun mai o ka Moana e hoea mai ai ka ogana o ka halepule hou o na Kula Kameliameha, ma keia Poaha aku.

            Eia ke liuliu ia mai nei ke kukulu ana i uwapo kumoku loihi ma ka makeke kahiko aku a hiki i ka mokupuni o Sumner.

            He heihei lio ke malamaia ana mawaho o Kapiolani Paka, ke hiki aku i ka la 17 o Maraki ae nei ke loaa ole ‘nai he mau kuia.

            Ma ke anaiana puhi ohe @e o Maki Ailana ka Moiwahine Kanemake Kapiolani, no ka hoolohe ana no ka wa pokole, a hoi koke no.

            Ma ka po Sabati nei, ua pau ae kekahi poe kaa pio o ka Hotele i ka mahuka mai ko lakou wahi hoolulu aku, a hookahi wale no kaa i nahaha.

            He kaa huilalua nahaha ko keia kakahiaka nui Poakahi, i ka iho ana mai o Leleo, i hookui me ke kaa hapaumi, o ke kalaiwakaa huilalua ka mea i puka ke poo.

            E malama ia ana na heihei kaa hehi wawai maloko o ka’ Paka o Kewalo i ke ahiahi o ka la apopo, a me he mea la, e hooi loa ia aku ana ka piha o keia la, mamua, o na la e ae.

            Ua lilo ia Larry H. Dee, ma ke kuai ana ka hale inu rama Emepaea, e ku nei ma ke kihi o alanui Nuuauu a me Hotele mai ia James Old, ka hale a me ka aina no $25,000.

            Ma ka auwina la o ka Poakolu nei, ua hopu ia iho la kekahi kanaka nona ka inoa aihue ae oia ma kahi o Komura a lawe aku la i kekahi mau lako kula nona ka waiwai o $20.00.

            Ma ka la 22 o keia mahina e hoea mai ai o C.S. Desky mai Kapalakiko mai, a e lawe hou mai ana oia he mau keiki kau kaa hehiwawae holo loa o Amerika Huipuia, no ka hookuku ana me na kaeaea o Honolulu nei ma ia hana ma ke kahua heihei o Kewalo.

            He heihei kai malamaia mawaena o ka mokuahi Auseteralia a me ke Dorika ma keia holo ana mai nei, wahi a na aliimoku o ka Auseteralia mai lilo ia lakou ka eo, aka, ua makemake ole nae lakou e hoea aumoe mai lakou i keia awa, nolaila, ua hoemi ia kona holo.