Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 3, 15 January 1898 — Page 3

Page PDF (851.71 KB)

This text was transcribed by:  Nadine "alohatita" Samorano
This work is dedicated to:  Na Lei Hulu I Ka Wekiu

KE ALOHA AINA

 

POAONO, IANUARI 15, 1898.

 

-----

KA BANAKO PAKAPIO.

 

            Ua pau i ka hopuia na ona o ka banako Pakapio, e ku nei iloko o ke kulanakauhale nei malalo o ka hoohana ana a kekahi poe Pake kuonoono o keia kulanakauhale, mamuli o ka noii mau ana o ka Makai Kiu David Kaapa, ma ka auina la o ka Poaha nei. Ua loihi no ka manawa i hoohana ia ai o keia mau banako piliwaiwai, a me he mea la, he mau makahihiki ko lakou ku ana e lawelawe i keia hana.

 

            He elua mau mea i hopu mua ia o keia poe, i loaa ai ke alahele e hiki ai ke kuhikuhi ia ai na mea a pau, a ua loaa aku hoi na hoikeike ana o keia mau hana imua o ka Hamuku.

 

            I keia wa, he ekolu ka nui o na banako e paani nei, no lakou hoi na inoa i haawi ia aku i ka Hamuku penei, Foo Kai Chung, Pau Tai Wo a me Mung Lee Chow. O ka banako a Pau Tai Wo ka mea i hopu ia ma ka auina la o ka Poaha nei, a he elua mau pake i hopu ia, no laua na inoa Wai Seuck a me Bo Tung, maloko o ko laua mau poli na tikiki piliwaiwai, a me na poe kiai i ka nee ana o na makai ma na alanui, maloko hoi o ka ume o Wai Seuck i loaa aku ai keia mau inoa malalo iho:

 

            Cheong Hong, malama buke.

            Chock Hong, Kakauolelo Nui.

            Wai Seuck, Kakauolelo no na poe lawe tikiki a me na dala komo mai.

            San Hook, Puuku.

            Ah Pin a me Ah Fat, na pake kiai mai ka hale keaka pake aku a hiki i ka uwapo Haaliliamanu.

            Ah Chung a me Ah Cho, na pake kiai o ke alanui Maunakea, Hotele a me Pauahi.

            Ah Wai a me Ah Man, na pake kiai o ke alanui Nuuanu.

 

            Ua hoopuka ia ko lakou mau palapala hopu, a me he mea la, i keia la lakou e hopuia ai.

 

-----

EIA HOU NO NEI HOONUI LILO.

 

            Kai no hoi paha, o ka puu dala nui hewahewa a ka lahui i ma-ma ia aku la ma ka huakai hele a ka Peresidena, nona ka huina pokeokeo o $10,000, oia wale ae la no la hoi na hoolilo kuapapanui o keia mau la, eia ka aole, a pela io no paha ma ka makou koho aku, oia hoi, ua hoike ia ae maloko o kekahi wahaolelo o ka aoao aupuni, e holo aku ana ke Komisina o na Ululaau J. Marsden no europa, aole i hoikeike loa ia ae ke kumu o kona holo, aka, ua hiki no nae ke ike ia, a ahuwale kana hana no na mea pili no ia kana oihana Komisina, a oiai, he puu dala mahuahua keia ana e auamo ai maloko ae o kona pakeke ponoi, nolaila, o ke alahele maalahi wale no e hiki ai ke holo i Europa, oia no ka holo malalo o na lilo o kona keena, no ka hele ana e huli mau holoholona ai pulelehua, piuao, a pela aku.

 

            A i ka wa e laha ae ai a pau na mahiko i ka hamu ia, na pua kanu hoonani kihapai, na mala kalo i ka ai ia e keia poe holoholona, alaila, ahewa ae, na hewa maoli ka keia mau holoholona o ka hoopae ia ana mai. Aole keia he mea hou i hana ia e keia Komisina, aka, he mea no ua kuluma iaia. E nana i ka Mongoose ana i kii ai a hoopae mai i Hawaii nei, ua hoopoino nui ia kona mau hoa kanu ko, mamuli o ka hana a keia holoholona, aka, o lakou like no ia iloko oia haawina hookahi, nolaila, aole nai loa ka walawalaau ana.

 

            He mau hana hoonui lilo wale no keia a kekahi poe ai loaa o ke aupuni, a o ka waiwai nae e loaa ana, aohe hua no ka pomaikai, a e manaolana ia ai hoi, he mau mea ia e hoihoi mai ai i na lilo o ka waihona o ke aupuni, a e hoihoi ai hoi ka manao o ka poe hookaa auhau no ia mau hoolilo, ma kahi o ka pomaikai i upu ia ai he poino loa ma ia wahi, a pela e ike ia nei a hiki i keia la.

 

-----

LOAA HOU HE HALE I UHIIA E KA PELE.

 

            Ua loaa mai nei kekahi hale i uhi ia e ka lepo pele e ku ana ma ka aoao o ka mauna Vesuvius ka mauna hoi mailoko mai ona i hoea mai ai o kekahi luai pele nui nana i uhi pu i ke kulanakauhale o Pompeii, he mau makahiki lehulehu i hala ae nei.

 

            He makahiki ka waiho ana o keia hale iloko o ka lepo, akahi no a loaa mai nei ma ka eli ia ana ma kahi no e kokoke ana i Pompeii. Maloko o na paia e kau ana na kii i pena ia aku me ka nani, he hookahi o lakou he kii o kekahi uwapo maluna ae o kekahi muliwai e kahe ana, a maluna o ua uwapo la e ku ana kekahi kanaka lawaia me ke aho.

 

            He eha ipu waiho waina i loaa aku i lalo o ka lua o ka hale a me ehiku mau kino iwi kanaka i loaa aku maloko o ua hale la.

 

-----

HE HANA HOOHAAHAA.

 

            O ke kumuhana no Hawaii, aia no ia ma ka hookuu ana aku i aupuni Kuokoa a me Repubalika. O ke ano o ka hookahuli ia ana o ka Moiwahine, a kukulu ia ae nei ka Repubalika o kekahi o na hana i hoohaahaa loa ia ai o ka hae o Amerika Huipuia. O ke aupuni o Dole eia oia ke hookele nei ma ko lakou manao ponoi iho, aole hoi ma ka makemake o na kanaka Hawaii.

 

            He kumuhana ino loa no Amerika Huipuia ka lawe ana mai i keia mau mokupuni o kahi mamao iloko o ka noho ohana ana, me kona lahuikanaka i piha me na koko anoninoni a like ole. O ka hoohui ana mai iaia he nawaliwali ke loaa mai ana ia kakou, aole hoi he ikaika. - Nashville American.

 

-----

A HE! PELA IO KA HOI.

 

            Olelo ia mai hoi, o ke kumu o ko Hope Peresidena Kupa kau ana i kaupoku o Hanalei, no ka miomio ka o kana mau olele, a ke hoopuka no ka oia i kana mea e olelo ai, e hele ana no a pili pono ka la i Papaenaena.

 

            Paleo ia mai hoi, o ke kumu nui ka o ko ka Peresidena haalele ana ia Hawaii nei, oia no ka loaa ole o kekahi Kauka akamai nana e lapaau kela ma'i mau ona a nolaila ka holo i Amerika e lapaau ia ai, i kahi nui o ke Kauka o ko makou lohe mai, aia ka iloko o ka puuwai he puukoko.

 

            Aia no o Kuhina Haki ke liuliu ala i kana hana o ka pelo, a ke hui iho hoi me kahi anee kapuahi, kuekaa kela i ka mole o lalo. O ka pono no ia, he oki loa hoi ka holo hele wale iho no.

 

            O keia Poakahi ae ka, ka la kulaia o ua poe nei, a e pau ana ka ua poe nei i ka lealea hanakeaka ma na alanui o kakou, no ka piha makahiki ana o ke keiki kamehai. A-he! Pela io ka hoi.

 

            mamua ka hoi i ka wa o ke aupuni moi, a o lakou nei no na alakai ma na oihana aupuni, he ekeeke loa ua poe nei i ka nui o na oihana e paa ia ana iloko o ka lima o ke kanaka hookahi. O Kipikona ke Kuhina Nui mua nana i paa na oihana he nui iloko o kona lima, a no ia kumu, ua lili ia oia no kona hana pela. Aka, i keia wa, eia o Kupa ke paa nei i ka oihana Hope Peresidena no ke aupuni, he Kuhina no ko na aina e, a he Peresidena no ka Papa Hoonaauao Poha ka auwae, aole na hai aku, aka, na oukou ponoi iho no.

 

            He oiaio, he mea hookeke ka Papai i kona niho a ke haki ka niho o ka pau ae la no ia o kana wahi pono. Pela no hoi ka poe i olelo ia, he hapuku, he alunu, a pela aku, a i ka loaa pono ana iho la i ke kino, uoki oe e hamau ana aohe onioni ae.

 

            Ke kau aku nei ko makou mau maka maluna o ke alakai hou o ka Repubalike Hawaii, nona hoi ka manawa ana e paa ai ia kuleana no 60 la, a he laki no hoi ke noho hou aku kona poo i o, alaila, hookau-li malie no hoi keia i ke kumu o ka hana. Heaha ana la kana mau hana e hooi ae ai i ke kaulana o kona inoa.

 

            Ua oki ia kekahi manamanalima o Needham, ke poo nui o ke kula o Keoneula, ua halawai oia me kekahi ulia poino, oia hoi, ke pahu ana ke pahu ana o kana pu panapana a ku iho la kona manamanalima i ka poka, i kona wa e hapapa ana o kona lima iloko o ka pouli, ma ka po hapenuia iho nei.

 

-----

HIPUUIA IA MAU OPUU ROSE O KAUAKANILEHUA.

 

            Ua loaa mai ia makou ka lono no ka hipuu polena ia ana o kekahi mau opio o Kaukanilehua, oia hoi o T. M. Roland a me Miss Carris Nakapuahi, ma ke ahiahi o ka la Hape Nuia iho nei, ma ka home o Mr. a me Mrs. Chas. Moore, ma Pupeo.

 

            Na ka makua Rev. S. L. Desha i hoohui ae ia laua, imua o kekahi anaina nui o ko laua ohana a me na hoaloha i akoakoa ae malaila, a ua malama ia na hana o ka mare maluna o laua me ke eehia.

 

            O Mr. T. M. Roland, hekeiki opio oia no keia kulanakauhale, aka, na kana hana e lawelawe la malaila i hookaawale aku iaia mai anei aku, a eia oia ke hana nei maloko o ke keena o ka hoi telepona o Hilo.

 

            O Miss Carrie Nakapuahi, he kaikamahine oia i hoonaauao maikai ia ma ke kula kaikamahine o Kawaiahao, a o Hilo ua kanilehua hoi kona one banau.

 

            Ke haawi aku nei KE ALOHA AINA i na hoomaikai ana he nui no ia mau opio, a ke kalokalo pu ae nei i na mana lani e ukaliia ko laua mau la o ke ola ana me na pomaikai he nui.

 

-----

ILI KA MOKUPEA HEEIA

 

            Ma ke kakahiaka o ka Poalua nei, i hoea mai ai ka lono i keia kulanakauhale, ua ili aku l aka mokupeia Heeia, i noho one ia e Kimo Pelekane, ma na kuaau o Punaluu, aole he manaolana i koe no kona pakele mai, mai kona wahi i ili aku ia.

 

            Ma ka auina la no o ka Poakahi kona haalele ana i Honolulu nei, me ka manao ana e holo i koolau no ka hooili ukana ana. E puha ana ka makani me ka ikaika, a oiai, aole he ukana maloko ona oia no ka hookaumaha ana, ua hiki ole i ke kapena ke hookele i ka moku, pela oia i pahua hele ai a hiki i kona gau ana iluna o kuaau.

 

I ka ike ana o Kapena Martin, aole he wahi i koe no ka pakele o ka moku, ua kauoha ae la oia i kona mau kanaka a e lele iloko o ke kai a au aku no uka'o aina, ua pae aku lakou no uka o ka aina me ka palekiana.

 

            Ua panihakahaka ia o Heeia no ka huina o $1,500, ua olelo ia ae ua nui no na okeni i loaa i kona ona mamua o ka poino ana iho la.

 

-----

KA NUI O NA POE NOI OIHANA.

 

            Ua loaa mai nei i ka nupepa New York World mai, mai kona mea kakau mai e noho ana ma Wasinetona ka nui o na palapala nei oihana i hoea ae ma ka Hale Keokeo. E hoike ana ua mea kakau nupepa la, he 121,500 poe noi oihana i hiki ae imua o ka Peresidena, mai ka hoomaka ana mai o ka la 4 o Maraki aku nei, mailoko aku o keia huina, he 1,565 i loaa na oihana, he hookahi hoi iloko o kela a me keia kanawalu inoa i halawai me ka pomaikai nui.

 

AHAMELE MANAWALEA.

 

            I ke ahiahi Poakahi ae nei, la 17, e wehe ia ai ma ko Hale Mele Hou, he Ahamele kokua i na keiki oiwi o ka aina nei e na keiki ilihune o keia kulanakauhale.

 

            He hookahi mahina ae nei o ke a'o ia ana o keia poe keiki e kekahi o na "pila ola Hawaii" maloko o ka Hale o Mele Foster.

 

            E mele ia mai ana na "mele hui" (medley) haole, a me Hawaii. Make mele Hawaii e ikeia ai ka lolaa o na Hawaii ma na ike mele me ka hookani i na mea kani like ole, mai ka ipu hoehoe a ka pila violina.

 

            O na pomaikai a pau no na keiki ilihune no ia. Nolaila, e ka lehulehu e naue ae kakou. O na oiwi no keia na lakou i kokua i na ohana popilikia o ka M. H. 1895 malalo o na hoohana ana a ka Hui Aloha Aina,

 

            I ola no Hawaii i ka hana, nolaila, e alu like mai e na me kua, kupuna, na kaikuaana me kuahine ma, kakou a pau i ka "huahuai" i Mililani, i ke ahiahi Poakahi ae nei, mai poina.

 

            O keia malalo iho nei ka papa kuhikuhi o na hana a ka Hui Himeni Hawaii, e haawi ia ana maloko o ka Hale Mele Hou ma ia ahiahi:

 

1.         Leo Puhi Ohe .. Bana Lahui.

2.         Mele Hui (Medley Haole) .. Hui Himeni Hawaii.

3.         Haiolelo Ki-ke e hehe ai ka aka, .. "Na Keiki Mahuka" (eha keiki).

4.         Hoopili leo bana - (He mea hou loa keia ma Hawaii nei.) .. Zobo Band.

 

            Hoomaha 10 minute.

 

5.         Leo Puhi Ohe .. Bana Lahui.

6.         Himeni Ki-ke .. "Popoki" (helelei na niho i keia mau popoki ke lohe oukou.)

7.         Haiolelo Ki-ke .. "Ka Omole I-e Waina," (e moni ai ka haae o lakou nei, a o oukou pu paha ke naue ae.)

8.         Paikau .. "Koa like ole a mea ma ae nei."

9.         Himeni Hui .. (Medley Hawaii) - oia ke oli, ka hula maoli, himeni o keia au iho nei, i hoohuiia me ka leo o na ano pila kani a pau. He ano hou loa keia.

 

Naue ae kakou.

 

-----

MAKE HE IAPANA ILOKO O KE KAI.

 

            Ua hoea mai he elua Iapana, mai Heeia mai ma ke kakahiaka o ka Poakahi nei, ma ka halewai, a hoike aku la ia Kapena Parker, ma ka Poakahi o kela pule aku nei, ua hele aku lakou i ka lawaia me ke kahi Iapana okoa iho. He nui ka ino o ka moana, a i ka wa i moehune mua ole ia e lakou, ua huli iho la ka waapa a lakou e kau ana. Ua hookaawaleia ae la lakou, o laua kai pae aku i ka aina, a o ko laua hoa aole i ike ia a hiki i ko laua wa i pii mai ai i Honolulu nei. Ua noi aku laua e kanu ia ka lole o ko laua hoa, a ua loaa aku ka ae ia ana.

 

            Ua hoopaiia o Wm. Manaole he $100 e Lunakanawai Wilikoki, no ka malama banako che-fa.

 

            Mamuli o ke ku koke ole ana mai o ka mokuahi Moana mai Kapalakiko mai, pela i nele ai kakou i na mea hou e pili ana i na Elele, aka, e hoomanawanui, iho no keia pule ae.