Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 4, 22 January 1898 — Page 3

KE ALOHA AINA

POAONO, JANUARI 22, 1898.

 

Nuhou Hope Loa.

OHUMU E LAWE I KE OLA O KA MOI O RUSIA.

   Ladana, Dec. 31.  O Vladimir Bourtzoff, k@ Lunahooponopono o ka nupepa Narad@aya Vollg (ka manao o ka Lahui) a me Weirzbeck he mea ho@noho hua no ia nupepa, na lawe ia ae laua e hookolokolo i keia la ma ka hale hookolokolo apana ma Bow-street.

  Ma ka la 16 nei i hopuia ai o Bourtzoff, mamu@ o kona hookonokono ana i kekahi poe kanaka he lehulehu, a powa i ke ola o ke Zi o Rusia, a he mau la mahope mai, ua hopu ia iho la o Weirzbeck.  Ua waiho ia ae imua o ke aha na hoike e pi@i ana i ko laua hihia, e koi ana me ka ikaika e powa ia ke ola o ke Za.

 

HOEA HE KANAKA OPULEPULE I KA HALE KEOKEO

  Wasinetona, Dec. 31.  He kanaka opio nona ka inoa o Frank Kacheeski, ua hopa ia ola i keia ia u a ka Hale Keokeo, a ua hoouna ia aku no ka hale paahao.  E huli pono ia aku ana kona ano opulepule.  Ua olelo aku oia i ke kanaka kiai puka aia me ka Peresidena he heluna nui o kona mau waiwai, a ua makemake oia e hoihoi hou ia wai.  He haalulu kana kamailio ana, a ua manao ia aole ona manao maikai no ka Peresidena.  Maloko o kona poli i loaa aku ai o kekahi palapala e hoike ana, ua hoopauia mai oia mai ka halekoa mai o Boise, Idaho ma ka la 23 iho nei.

 

MAKEMAKE O SHARKEY E HAKAKA ME FITZSIMMONS.

  Vallejo, Dec. 31.  Ua hoopuka ae ka nupepa Vallejo, Morning News i keia kakahiaka, ua makemake loa o Tom Sharkey e hakaka kuikui puupuu me Robert Fitzsimmons, ka moho kuikui puupuu no ke ao nei, no ka hoao ana e kaili mai i ka inoa moho mai iaia mai, nolaila, ua hoouna aku la oia he aa hakaka no ka inoa moho o ke ao holookoa.

 

PAKELE MAHUNEHUNE KA MOKUAHI CLEVELAND.

  Vitoria, Ian. 2.  I keia la i hoea mai ai ka mokuahi Cleveland (Kahului), mai kona wahi i ili ai ma ka aoao komohana o ka mokupuni Vancouver, he kupanaha hoi kona pakele ana.  Ma ka la Sabati nei oia i huki ia ai mai kona wahi poino mai, e ka mokuahi Czar o Vitoria a iloko o ka manawa pokole, ua hemo mai la oia.  He elua mau puka nui, kahi a ke kai e komo nui mai ai mamua a mahope o ka moku, aka, ua pahonohono kokeia no, a kolo ia mai la no onei.

 

HOOUNA IA HE KII MALOKO O KA UWEA.

  Nu Ioka, Ian. 4.  O na kii o Edwin Shaw ka pepehikanaka i hookolokoloia mai nei ma Camden, N. I., 145 mile mai Nu Ioka aku na hoea mai nei i@ i keia la ma ke keena o ka nupepa Herald, @@ ko o hookahi hor@me k@hap, @@mkaukaa ia no ka hoopuka ana maloko o ka nupepa.

  O kahi o ke kii e kahaia na like wai@ m@ kekahi papap@@  u@k@ i uhi ia me ke aniani, an@ kekahi nau wahi kui e kaha ana i n@ laina o ke kii.  He elua mao apana pepa ma kahi o ehi iniha kuea, ua hookau ia iho la ia maluna o ua mikini ia me ke @aomi ia iho olalo, a maluna hoi o na e holo ana kekahi kaa me na huila lii @@ a malalo o ke kaa he mao kui e kahi ana i ka pepa.  Aia ma Camden ka mea nana e kana ana i ke kii, he 145 mile m@i Nu Ioka, i na wa nae a pau a ka mea kaha kii e kaha ana i na helehelena kanaka malaila, a a ke kaha nei keia mau kui i ke kii wa Nu Ioka, i ka pau ana o ke kaha ana, ua hapai ia ae la ua kaa nei a ike iho ia i na helehelena o ke kii i like loa me kela i kaha ia ai ma Camden Nui no ka naauao o ka haole.

 

HE OPIOPIO LOA I LOAA HE MAU PALAPALA KAUKA.

  Ua loaa mai nei i kekahi wahi keiki opio nona na makahiki he 5, na palapala kauka mai na poe kanka akamai mai o na kula nui o Amerika Huipuia.  O kona kiekie aole i oi ae maluna o kekahi pakaukau, aka, ua piha nae kona lolo me ka naauao no na mea a pau e pili ana i na iwi o ke kanaka.

  O ka inoa o keia keiki o Willie Gwin, a o Kikako hoi kona wahi i hoea mai ai i keia ao malamalama, na kokoke e pau iaia na kulanakauhale nui o Amerika Huipuia i ke kaahele ia, ua hoea ae oia ma na halemai o Nu Ioka, Louisville, Nu Olina a me Kikako, no ka makaikai ana i ke kahaia ana o ke kanaka.

  He kauka ka makuakane o keia wahi keiki uuku e noho ana ma Kikako, a he makahiki i hala ae nei ua hoolauna aku oia i kana wahi keiki i kona mau hoa kauka.  Ua haawi ia aku na ninau paakiki e pili ana no ke kanaka, a ua pane ia mai ia me ka pololei loa, o na inoa like ole o na iwi, ua maopopo ia mau mea a pau iaia e like me kekahi mau haumana i kokoke loa e hookuu ia aku mai ke kula kauka aku.

  Ua loaa iaia ka inoa porofesa mai kekahi mau kauka mai o ka halekula kauka Medical Rush, a ua loaa hoi iaia he elua mau palapala hoomaikai he hookahi mai ka lunahoomalu mai o ke kula kauka, Tulane University, Nu Olina.

 

  He nui na kauoha nupepa e loaa mau mai nei i ko makou nei keena mai na mokupuni, a mai ke kulanahale nei ae, a ua aneane e pau loa na helu mua o keia makahiki, nolaila, o ka poe e ulolohi loa ana ka lakou mau kauoha ana, e nele ana lakou me na helu mua.

 

NA ANOAI I UPU IA.

  Oiai, eia no makou ke ku nei ma ka @@euli o ka manaol@na, e kali @ua no @a lono hoohauoli ma kela a @e keia wahi o ka aiua, oia hoi ka makou i kau kehakeua ae la i kela poo manao maluna, e hoikeike ana, eia he mau anoai i upu ia aku e hoea mai ana he mau hooko ia ana.  Aole hoi ma ka aina nei wale no ia mau mea i upu ia, aka, ua kaa aku no ia mawaho aku o na palena o ka aina nei, elike me na aina mamao o Amerika, Enelani, lapana, a pela aku.

  He hana nui a koikoi ke kau ana mai o keia mau haawina maluna o kakou ka lahui Hawaii, ka li’a a me ke kuko ana i ke alahele malaelae e puka aku ai kakou mawaho o na hoopilikia wale ia, aka, e like me na hoiloli maemae a ia Lani Alii a kakou i moe aku la i ka moe kau a hooilo, ana i puana ae ai.  “O kuu mau upu ana, e hook@ ia,” pela no hoi makou e ake aku nei, o ka hoea mai oia manawa pololei e hooko ia ai o, ko kakou li’a ana.

  O ke ku ana o ka lahui maluna o ke kahua paa o ka manaolana hana, he hoike oiaio ia no ko kakou hoolohe i ka leo alii o ko kakou Moiwahine Liliuokalani, i na wa a pau Ana e kauoha mai ai ia kakou e hana, a oia ano, oia ka kakou e ku kiai nei i na wa a pau me ka nana ole i ka nui o na pilikia e hoopuni ana ma ko kakou aoao.

  O kekahi no hoi, ke upu aku nei makou i ko na makamaka hoike kaokoa hou ana ae no na kokua hoomau ana no ko kakou mau Elele, aohe hoi he olelo ana, ina hoea mai na lono, ua kanu ia a paa loa ke kuikahi hohuiaina, alaila, aohe olelo ana ma ia mea a oia ka upu nui hookahi a ko makou lunaikehala e ake mau nei, e ike aku i ka uiuiki mai o ka oiaio mailoko mai o ka pouli; a oiai hoi, ke alu nei ka pule a Hakalau, ma ka aoao o ka poe kue, nolaila, e kau mau aku no ko kakou mau manao maluna o ko iala mana nui, nana e hoolilo i ka hapa a na enemi i mea ole.

 

“KE KOHO A KA ELUA HAPAKOLU.”

  He lehulehu na manawa i hoea mai ai o keia mau hoike, e olelo ana, aia ka elua hapakolu o na hoa oloko o ka Hale Senate o Amerika Huipuia ma ka aoao e kakoo ana i ke kokua ana i ke kuikahi hoohuiaina, a pela no hoi ma ka aoao e kue ana ia mau hoikeike ana, a i ke ku ana a kaana i ke kahua i ku ai oia mau aoao a i elua iloko o ka Hale Senate, ua maopopo, ke pii nei ka ikaika o ka aoao nawaliwali, ka aoao hoi i nana makaewaewa ia mai e kekahi poe puni wale i na mali leo a kekahi poe hoonuinui elelo i hoea kino aku, a hoike, he mea pono ke lawe ia aku na Paemoku nani o Hawaii mamuli o ka hoolilo pau ana aku i na pono a me ua kuleana a pau o ke nupuni uawaliwali o Hawaii, @ Panalaau no Amerika.

  Ua ko makou kaa@a pono ana me ke akahele, a nana pu aku hoi i na manao alakai o ko makou mau hoa kakele o ka makapeni, ua hiki no ke ike ia aku ke kaona o ka manao o ka poe nona ia mau manao e hooikaika nei, he ai loaa a he noho hale hoopili wale no na wahi hana i haawi ia mai iloko o ka lima, a nolaila keia mau leo kukala mau o na poe kakau nupepa piha i ka epa a me ka hoopunipuni ma na aina e, a pa iho hoi i ko kakou poe kakau nupepa o onei, ua palahalaha loa ae la a hele loa i ka nui, me ka haule ole o kela mau huaolelo paanaau i ko lakou waha, “ka elua hapakolu o na hoa o ka Aha Senate.”

  Ke kau nei ko makou nanaina maluna o ka hooko ia ana o keia mau huaolelo paanaau, aole hoi ma ka manao e hoinoino aku; aka ma ka hoike maoli ana no i ko makou kulana ma ka aoao e olelo ana, na makou e lei ana ua elua hapakolu la o na hoa o ua hale hanohano la o Amerika, a na na moku a me na lono uwea olelo e lawe ia mai ana mai ka hikina mai, e akaka ai ka oiaio o ka makou olelo.  Aohe no hoi ka makou mau hoike ana, he mea e hoi hope ai ko makou manaolana, no ka mea, he kum@ a me ka welau ka makou mea i olelo ai.  Na ka lahui no ia e kaupaona iho.

 

HE HANA KUPONO OLE.

  I ko, makou wa kamalii, na ike a ua kamaaina makou i ka hana a na Kumukula apana, i ko lakou lawe kaokoa ana ae i ka mana o ka hoohana ana i na kaumana, e like me ko lakou makemake, me ka nana ole, aohe i loaa ia lokou ia kuleana e hiki ai ke hana pela, aka, oia wa, aole ia i like me ko keia mau la e nee nei, oiai hoi, he au keia o ka naauao i oi aku mamua o ko ka wa i hala, nolaila, ua kupono ke nema ia aku na hana a na Kumakula e lawelawe nei i keia mau la.

  Aole ko makou he lohe pepeiao, aka; he ikemaka no ka haua a kekahi mau kumukula wahine e ao nei i na keiki ma ke kua aku o ka halepule o Kawaiahao, oia hoi ka hoouna ana i kekahi keiki liilii e kii i ka laua mau mea ai, i ka hale ma ke kihi mauka o ke alanui Moi a me Puowaina, ma ka aoao ma Ewa, ma ka home hoi o J. A. Hapa.  He hana kupono ole loa keia a kekahi kumukula wahine e hoowalea ai i na keikie hana pela, a oiai hoi, na malamalama ka aina i ka naanao, o ka mea pono wale no, e hanai iho na Kumukula i ka waiu momona iloko o ka waihona noonoo o na keiki, pela auanei e puka ai ka inoa oia kumukula ma o k@na mau haumana la, aole o na hana ku ole i ko ka makua hoihoi, oia ka mea e hana ai.  He lapuwale ia, a he mea hoi e mahalo ole ia ai ke kulana oia kumu a mau kumukula paha.

 

KA AHA HOOKOLOKOLO MOANA.

  Ua lilo i mea hookamaaina mau loa ia ko Honolulu nei poe, mamuli o ke kani hookahi o kekahi leo pukuniahi i kela a me keia hora 10 o ke kakahiaka, a o ka poe ua maa, ua ike no lakou, aia he hokolokolo koa maluna o kekahi o na mokukaua e ku ana iloko nei o ke awa o Kou.  He mea oiaio, i na la i hala, aole he ike mau ia o kela ano hana maluna o na mokukaua, aka, i ka wa i hoopupupu mai ai ka noho ana o na mokukaua Amerika iloko nei o ke awa o Kou, ua palahalaha loa ae la keia hana a pela hoi kakou e ike nei i keia mau la.

  Ma ka Poaha nei, ua noho ka Ahakoa Moana no ka hoolohe ana i ka hihia o Anderson, he kakauolelo haawi dala no luna o ka Baltimore, he mea i mahuka a holo no Kauai, a i hopu ia hoi malaila a hoihoi hou ia mai no Honolulu nei.  O kona hewa i hoopii ia ai imua o ka Ahakoa, oia kona aihue i kekahi haawina dala mailuna mai o ka mokukaua Baltimore.  Aole i pau na noii ia ana o keia hihia maka Poaha nei, nolaila, e hoomau ia aku ana no ka noonoo ia ana i keia la.

 

KA LA MAKAHIKI HOU O NA KEIKI O KA AINA PUA.

  O ka Poalima, oia ka la 21 o keia mahina, oia hoi ka la Konohi o na Keiki o ka Aina Pua, (Makahiki Hou) ua hoopaa mau ia ka manawa kumu o ka makahiki mai ka wa kahiko mai a hiki i keia manawa.  Oia hoi, mai ke au Moi mai o Makalii, oia hoi he 2200 B. C., a he 500 makahiki mamua o ko Aberahama hauau ana a pela i paa ai ka hoomanao ana a hiki i keia au, nolaila, ke olelo nei no na Keiki o ka Aina Pua, o ko lakou aupuni no ke aupuni kahiko loa ma ke ao nei, ma o ko lakou loliloli ole ma na hana a me ka hoomana ana i kupaa mau mai kinohi loa mai.

 

  Ua noi aku na Iapana pepehikanaka o Maui, e kali nei ma Kawa no ka la a ke kanawai i kauoha ai e make laua ma ka amana li kanaka e hoolilo ia mai ko laua hoopai m@ ka hana paahao.