Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 5, 29 January 1898 — Page 7
| This text was transcribed by: | Liz Kumabe |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
HE MOOLELO WALOHIA
-:NO:-
ALANADELA
Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu KeoKeo
-- A I OLE:--
Ka Loea Hookani Pila o ke Kulu Aumoe.
No kekahi manawa pokole wale no keia aloalo ana o na poe hol@lio nei iloko o ke ehuehu o na poka e hu ae ana ma ko lakou aoao, ua kaawale loa aku la mai ka hiki hou ana o na poka o ka pu raifela ke hoopoino ia lakou.
Aka, aole no nae lakou i kaohi mai i ka holo o ko lakou mau lio, ke pii la iluna o na puu ke iho la ilalo o na awawa, a ua hoopaiakuli ia ae la hoi o loko o ia mau ululaau me hameha kanaka ole e ke pohapoha o na kap@ae wawae o ko lakou mau lio,
Hala hou ae la he manawa loihi e ko lakou ku@pau ana i ka holo o ko lakou mau lio, akahi no a ikeia aku lakou e puili mai ana i na kaulawaha o ko lakou mau lio a ano kualili iki mai la hoi ka wela o ko lakou mau lio
A i ka wa o ua poe hololio nei i hiki aku ai ma kehahi wahi kiekiena a malalo aku o ia wahi, ua lohe a@u lakou i ka halulul mai o ka wai ua ike pu aku la hoi lakou la he pali kuhohonu nona ka hohonu ma kahi o 300 kapuai, a malaila hoi i ike iho ai lakou aohe wahi e nee hou aku ai imua, aka, o ka hoi hou wale aku no ihope, nalaila, kaohi mai la lakou i ka holo o ko lakou mau lio.
Alawa ae la lakou ma o a maanei i na paha he mau kino kanaka e ae kekehi e hoomakakiu mai ana ia lakou, a i ole o kekahi hale paha me na kukui e uiuiki mai ana ma kah kokoke ia lakou aka, oiaa mau manao ana ane a pau, ua hoonele ia m@i nolaila, me ka hoohakalia ole, ua loheia aku la kekahi o ua poe hololio nei i ka pane ana ae i kona mau hoa pene@
Ana, ua hoea mai la kakou i kahi kupono e hoomaha ai i ko kakou mau l@o, a maanei pu uo hoi au i man@o ai, e hooko aku kakou i ka makemake o ko kakou haku maluna o ka moi opio, oia hoi ka lawe ana ae i kona ola, no ka mea, ma kahi he kanahaa mile ka mamao mai ke kulanakauhale alii @ai o Sekotia nei, a eia pu hoi kakou iloko o ka @aele o ka waonahele, nolaila, aole ou hopohopo ana i koe e loaa ana ke kino make o ka moi opio i ka poe e huli mai ana iaia.
Ua lilo ae la keia he manao maikai i na hololio ekolu a lele aku la hoi lakou mai luna aku o ko lakou mau lio no ka hoomaha ana. i ko lakou haule ana aku ilalo, ua hele koke aku lakou e ohi i mau lala laau maloo no ka hoopumehana ana ia lakou me ke ahi, oiai, na kulu k@@ u e iaiki ana i ko lakou mau kiu @ a o ka mea i oi loa aku nae o ka pi@ikia no keia iniki hala ole a na kulu kehau oia no ka moi opio, aloha no.
Mamuli o ka malamalama o na kukuona o ka mahina e hoolei pau m@i ana i kona nani, nolaila, ua ku koke ae la ke ahua o na lala laalaau maloo, a iloko o na minute pokole, na a ae la ua puu wahie maloo nei, a haawi mai la hoi i na kamahele o ke kuluaumoe i na hoopumehana ana.
I keia wa no i lawe ia mai ai ka moi opio mamua o ko lakou alo me ka paa no o ko lakou mau maka i ka uhiia i na hainaka eleele no ke kukakuka ana i ka make a me ke ola o ka moi opio.
Ma keia wa ona i hoea mai ai ma kahi a ka puu ahi e hoomalamalama ana, akahi no a ike pono ia aku kona helehelena alii, a o na hoku daimana alii kakaikahi i koe e kau ana maluna o kona aahu i hele a weluwelu ua moku ia ae la ia e na hololio ekolu a kiola ia aku la no loko o ke ahi, no ka uhi ana aku mai ka honua holookoa i ka lakou hewa puuwai eleele i kauohi ia ai e hana maluna o ko lakou moi opio e ka wahine ake hanohano Vaioleta,
I ka pau ana o na ho, u alii kakaikahi o ke moi opio Walata e kau ana ma kona umauma i ke kiola ia no loko o ke ahi, oia no ka wa i noho pono iho ai lakou no ke kuka ana i ka lakou hopena i manao ai e hookau aku maluna o ka lakou pio i lawe hala ole ia lakou.
Heaha ka kekou hoopai e hokau aku ai maluna o ko lakou maoi opio? wahi a kekahi o na kanaka hololio i ninau ae ai i kona mau hoa.
He make wale no paha ka uku hoopai kupono nona, no ka mea, i na kakou e hoop@kele ana he make wale no ka hoopai e lo@a ana ia kakou mai ko kakou haku mai, wahi a kekahi o lakou i panai mai ai.
Leha aku la ko lakou mau maka maluna o Wal@ta e waiho ana iluna o ka lepo ma ko lokou aoaoa, a oia no hoi ka wa i halawai mai ai o ka lena ike o ko lakou onohi maka e na hiohioaa walohia o ka moi opio, me kona kino hoi e naka haalulu ana no ka hopena awahia noi o ka make e hookokoke mai nei maluna ona me ka weliweli nui, a o ni waimaka hoi o ka ehaeha ke hiolo makawalu mai la ia mai kona mau lihilihi maka mai, a o kona mau pepeiao ke kaulono pono la i ka huaolelo hope e puai mai ana mai ka waha mai o kona mau makaaina iaa lokoino ekolu.
No keia mau hiohiona ka i ka ehaeha i hookomo aku i na manao aloha iloko o kekahi o na kanaka no ka moi opio, aka, aole nae oia i aa aku e hoike i kona mau hoa no ka hopohopo o hoike ia aku i ko lakou haku kona manao hoopakele i ka moi opio, a o kona ola no auanei ka uku panai no kona kue i ke kauoha i haawi ia aku ai na lakou e hana.
Ae, e make oia, wahi a ke kanaka i komo ia e ke aloha no ka moi opio aka, owai iwaena o kakou nana e hooko i keia hana manaonao maluna o ko kakou moi opio, ka mea hoi a na Lani i hoouna mai ai i keia ili honua e noho alii maluna o ka lahui Sekotia? A ke kanalua ole nei hoi au i ka hoike ae o ka mea nana e lawe ana i ke ola o ka moi opio e lilo ana oia i kanaka hana karaima kiekie ma ka honua nai a ma ka lani, a o kona hewa aohe mea nana i kale.
E kue anei kakou i ke kauoha a ko kakou haku e make oia? wahi a kekahi o lakou i ninau mai a.
Aole, aole kakou e hoopakele ana i kona ola, aka, owai iwaena o kakou i aa e hookau i ka make maluna o ka moi opio, a e nana aku hoi i ke kahe ana mai o na kulu koko hala ole o ko kakou haku opio me ka hope loa? wahi a ka mea i aloha i ka moi opio.
Iloko o keia wa i kololo mai ai ke puanuanu iloko o ko lakou mau aa koko a holo ae la ma o a maanei o ko lakou mau kino, a aole hoi he leo i lohe ia aku e puana ae ana e lawe i ke ola o ka moi opio.
A hala ae la he mau minute o ko lakou noho hamau ana, ua lohe ia aku la ka leo o kekahi o lakou i ka pane ana mai me ka leo hopohopo penei:
He hookahi wale no a kakou hana pono o koe, e hailo@a kakou me kekahi mau laau e @ ia ana e ke ahi, a o ka mea o kakou e pio koke ana ke ahi o kana laau, nana auanei e lawe i ke ola o ka moi opio.
Ae, ae. he manao maikai kena, wahi a na mea elua i koe i hooho mai ai, no ka mea, aole ia @o kakou a pau he poe pepehikanaka, e hailona koke kakou i keia wa ano, oiai, ke hookokoke aku nei kakou i na hora o ke ao.
HOOLAHA KAI LAWAIA.
Ke p@pa a ke hookapu l@a aku nei a@ i na ano kanaka a p@u loa, i kuleana ole i ke kai lawaia o Kalua oia ke kai e hoomaka an@ mai ka lae o K@waihoa. a hiki i ka palena o Kuliouou Ekahi ma ka hema o ka Mokupuni Oahu, @a kapu loa ka lawaia ana n@ na ano lawaia a pau ma na kai l@, o ka mea, a o na mea paha e kue a@a i keia Hoolaha, e koi ia no e @l ke me ka piha o ke kanawai.
G. KALAUOHE
Maunalua, Jan. 25 1898
jan. 29, 1m. wkly. *
OLELO HOOLAHA.
M@ keia la 24 o Ianuari, 1898, ke hookohu a hoonoho aku nei au ia Mrs. Aukai Keoni, i hope luna no'u no ka malama ana i ke kai lawaia o Kahala, Honolulu, Oahu. A he mai a ko'u hope ke hoopii uia ke Kanawai. i ka mea a mau mea, ke komohewa a hoopau i ke ki na pauda, (giant powder), a kue i ka pono o ke kai lawaia i hai ia maluna.
O PUNAHOA (k), ua hopauia kona malama ana i ke kai lawaia o Kahala. O Mrs. Aukai Keoni ke mea mana no na mea a pau e piliaua no ke kai lawaia o Kahala.
W. C. AKANA KALAUKI
Luna Malama Aina o Kahala
Honolulu, Jan. 24 1898.
Nuhou Kuloko
E hoololi ia ana ka papa kuhikuhi o na hana keaka o keia po.
He keaka no ko keia po ma ke kihi o na alanui Alakea me Beretania.
Eia iluna o ke alahukimoku ka mokup@a Perkins kahi i hoomaemae ia ai.
He emi loa na papale @e kuai ia nei ma kahi o N. S. Sachs i keia mau la.
He umikumamawalu ka nui o na make o ke kulanakauhale nei i keia pule aku nei.
Eia ke upuia aku nei e hoi mai ana maluna o ka Auseterialia o C. W. Akepoka.
Aole he ae o Kimokeo e heihei me Dan Renear, koe wale no aia he puu dala mak@na ke haawi ia ana.
He kuai hoopa nui ke malamaia ana ma ka Heiau o na Paikini, ke hiki aku i ka Poakahi, Ianuari 31.
Ua hala loa aku ka mokukaua Amerika Concord no na kapakai o Kiua ma ke kakahiaka o ka Poaono nei.
O Frank Po@r aku la ke kupakako ukana o ka mokuahi Kinau ma keia huakai aku la ana no kona mau awa maa mau.
I keia puie ae, a i ole, ia pule aku e hoea mai ai ka mokuahi hou o Waila Ma, nona ka inoa o Maui mai Kapalakiko mai.
E hoikaulua iho ana ka mokuahi Mikaala i ka holo ana aku i kona mau awa o Kauai, no k@ noho ana e hoomaemae i kona iwikae'e.
Ma ka Poalua nei i hoopai ia ai o Manaole ke kanaka i hoao ai e hoeha i kekahi mau makai ma ka po Poaono nei, no ke ena rama he $4.
Aole i hoea aku o Dole i Kapalakiko, a haalele aku ia ka mokuahi Belgie ia laila ma ka la 15 o keia mahina no Honolulu nei. ma kona alahele e holo loa ana no Kina a me Iapana.
Ua makemakeia na lala a pau o ka bana lahui e hiki ae ma ka home o ko lakou al kai Sam. Kamakaia, ma ke kakahiaka o ka la apopo Poalua, no ka noonoo ana i kekahi mau mea e pili an@ no kekahi mau kumu hina ano nui.
Maluna mai nei o ka mokuahi Iapana Riojon Maru, i hoea mai ai no keia awa he 495 limahana Iapana, 2 ohua kapena. a me 10 ohua oneki, ma ke kakahiaka o ka Poakolu nei, a eia lakou ke hoomalu ia nei ma Kahahaaui na, a ua lawe pu mai hoi o a he 250 tona ukana.
E like me ka makou i hoike mua aku ai o ka Poalima o ia ka la makahiki hou o na Pake, ua hoea io mai no ia, a ua malama ae ka hapanui o na Pake i ka hoomanao ana ia la, a he uuku loa hoi na poe i hoomanao ae i ka Poaono nei, no lakou wale no k@ lakou manao iho e malamaia l@.
Ua hoopihaia ae o loko o ka hale keaka lio me na opio no ka makaikai ana i na hana lealea a na holoholona like ole.
He keaka no ko keia po ma ke kihi o na alanui Alakea a me Beritania, a ma ka po o ka la apopo e hoololi ia ai o ka papa kuhikuhi.
Ua lawe ae la ka mokuahi Waialeale i na awa a ka mokuahi Kaala i holoholo iho nei malalo o Koolau a e hoomaka aku ana ma keia mua iho.
Ua hoopaa hou ia o Arthur Fitzgerald maloko o kona rumi paahao no ka hoao ana e hoeha i kekahi kiai o Kawa, he mau la pokole i hala ne nei.
Ma ke kakahiaka o ka Poakolu nei i hoopai ia ai o Mrs. I@ly Spencer, no ka hoopuka ana ina olelo pelapela ia Mrs. Haffman, he $5.00 imua o ka aha hookolokolo apana.
Ma ka halawai a na lala o ka Papa Ola, ua lawe ia mai ka noonoo ia ana no ke kuai ana i kapuahi no ke puhi ana a lilo i lehu i na kino make i loaa i na ma'i lele o Kahakaaulana.
Mea ia mai, ua lulu ka kekahi poe o Kauai i ka lakou mau wahi kenikeni no ke ola o na Elele, a aia ma ko David Ai lima o ka Hui Kalaiaina e hoihoi ia ae ana anei ia ma ka lima o ka Puuku o ia waihona, a aole paha.
I ke Poakahi nei i haalele iho ai ka mokukaua Balatimoa i ke awa o Kou nei, no ka holo ana aku i ka hoomaamaa kikipu moana, a e hoea loa aku ana kana huakai i Lahaina, a ma keia Poaono ae e hiki hou mai ai oia i Honolulu nei.
Ua loaa mai ia makou ka lono e haawi aku ana ka bana lahui he ahamele nui maloko o Kaumakapili ma keia mua koke iho no ke ola o na Elele a ka Lahui, ke loaa ole nae he mau kuia, e hoike ho@ ia aku ana no. He mahalo a nui ko makou i na e hana io ia ana ia hana ku i ke aloha.
Eia maloko o ka houkipila e waiho nei ma ke kulana kupilikii o Mrs. V. Thompson, ka wahine lawelawe o ka halemai o na kula keikikane Kamehameha, ua halawai oia me kekahi ulia poino i kona wa e oki ana i ka welu e wa-hi ana i kekahi keiki ma'i, ua pakika iho @ ka p@hi a moku iho la kona manamanalima, a mailaila mai i hoomaka mai ai o kona poino, ua o@i ia ka manamanalima i moku ai i ka pahi
Ua make o Julia Kamalapua Kaauwai ma ka home hoohanau keiki Kapiolani, mahope o kona hanau ana he kaikamahine. Ua hanauia oia maloko o ka pa alii i ka la 14 o Sepatemaba, 1875, mai ka p@haka mai o Mrs. Keanapuni a me J. Kaauwai, make oia i keia wanaao Poalua, hora 1:30 ua piha iaia na makahiki he 22 me na mahine ke@. Ua hoolewa ia i keia auina la mai ka halewaapa mai o ka Moi, a kanu ia ma ka ilina o Kawaiahao. Ua haalele iho oia i na makua, ke kane na kaikunane elua a me ka pokii e paianuma aku ana nona.