Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 6, 5 February 1898 — Page 6

Page PDF (772.26 KB)

This text was transcribed by:  Queenie Tsui
This work is dedicated to:  to Sean Robert Scherer

KE ALOHA AINA, POAONO, FEBERUARI 5, 1898

 

KA LETA A KEKAHI ELELE A KA LAHUI.

 

The Ebbitt House, Washington, D. C., Jan. 19, 1898.

 

MRS. E. A. NAWAHI:

            Hauoli au no ka hiki pakola ana mai o kau mau leta ia'o ana mai no ia i ka mau o kou hilinai nui no makou na Elele a ka Lahui Hawaii.

            Auhea ce, oluolu Kalani Alii a kalahui, he aloha ae no ia oukou a me ka ohana, ke ike aku ia Kalani pau ae la keia aloha ia hope, maeele ka puuwai i ke kanaka aloha alii ke nana aku, he mohaha na hiona, a e mau ana no ke anoano kapu alii maluna one, aohe ano e ae, pela no kona mau Ukali, ke haawi aku nei ke Alii i kuna aloha i ka lnhui mai Hawaii a Kauai, a e hoike aku, he oluolu loa ke Alii ma na ano a pau, elike me ka'H e hai nei ia oe.

            No ka Ninau Hoohui Aina, eia ke hoopaapaa nei na hoa o ka Aha Se-nate me na paio hahana ana ma na aoao elua, a o Sente Pettigrew, oia ka Alihikaua nui nana e ulupa liilii nei i ka poe kakoo i ka hoohui aina.  Pu-a ka uahi i ke Senate o Dakota hema, a'o hoi e olelo ae nei, he aie nui ko kakou ko ka lahui Hawaii nona ma na ano a pau, a wahi ana: "Elike me ke kui i kakia ia ma ka puka o ka hale, pela auanei ke kui-kahi hoohui aina e make loa ai."

            Hauoli nui makou no na clelo hco-lana a keia hoaluha o Hawaii, a wa-hi a kuu mau hoa Elele Hawaii, oia hoi o J. K. Kaulia a me Keoni Ri-kekini, o ke kuikabi hoohui aina, he i-a i paa i ka lawalu ia e na  Elele Hawaii; wabihoi a Uilama Olo, ka hee o kaiuh ka@ae ka alaala; pela ana ke kuikahi e noke ia nei i ka paluku ia imua o ka Aha Senate.

            Ua noho iho nei ka Aha Senate ma ka la 5 iho nei, a ma ka la 10 iho nei, lawe ia mai ana ua kuikahi nei, aole i pau ka paio ana olna aoao a elua: he paniku ia ka puka i ka poe makaikai, ke hiki i ka ninau o Hawaii, e hole mau ana makou ma-laila, a hiki i ka wa e kapu ai, hele na mea a pau loa iwaho, ua pau no ka makou hana nui, o ke kiai wale aku no, no ka wa e hoea mai ai o na ninau, e noho koke aku ana no ma-kou, aka, nae o ka makou hana ka @oho pu wale aku no aka, oke @iai mau me ka makaala.

            He ahonui no makou e no ho nei, aka, aole e hiki, ke nana ae ia anu, ke lana mau nei no ko makou  ma-nao i na manawa a pau, aia ka pono ma ka aoao o ka lahui, ke hele keia poe ma ka ciaio.

            Nolaila e lana mauka manao, a na ka hopena o na hana e hoike mai i ka mea e lanakila ana.

            Eia o Kole ma ke hele @ai nei no Wasinetona nei naue ka lani a me ka honue, ke hele nei ka poha-ku kihi o ka Repub l ika @ Hawai, ua hi@i, hele mai, o ke ku@n o ka hi@niana hele ae iwaho, aohe hopo-hopo o na kokua ma ko kakou aoao nona.

            Eia makou a pau na Elele me ke ola kino maikai, ke hele nei e ma-kaikai i ka hale e hana ia nei ke dala pepu o Amerika nei, he wahine ka hapanui o na poe hana dala oloko o keia hale.

            Ekolu hale ke kie kie, he 500 ka nui o ka poe hana, ia nei no e pai ia ai na pooleta o Amerika nei, he na-ni a he kui ka maemae ua hele aku makou i ka hale o na hua mea ai, mea kanu, na manu o kela a me keia an@, na kii, na holoholona, na i-a, na kino @anaka, na waa, a ilaila makou i ike ai ika waa a ke 'Lii Kapiolani i booili mai ai, e kau mai ana.

            Aloha ae la ka aina i ka ike aaku i na mea Hawaii, ola ilaila ka ahu ula me ke kii o ke 'Lii Kalakaua, na ano mikini o na ano a pau o ke ao uei, aia ma keia mau hale he mau hale nani, e hiki ole ai ke helu aku au i na mea a pau, nui ka poe ma-kaikai ma keia mau hale, ua pii aku makou i ke kia hoomanao o Wa-shington, ilaila oe e ike ai ika nani o ke kulanakauhale O Wasinetowa nei, e nana aku ana ce ma @a hema e waiho mai ana o Viriginia, e ana-anapa mai ana ka wai o ka muliwai o Potomake, ka mea nana i mahele keia mau mokuaina, ke huli ae @a nana ma ke komohana, e ku ana o Merelana, Alekanagero, he mau ku-lanakauhale nui, @ke huli ae ma ka aku, he nani e hiki ai ke hoike ae, maloko o keia puoa, aia ilaila he pohaku wai Hawaii mai, o na pohaku o kela aupuni keia aupuni a puni ke ao nei, pela i paa ai kela, puoa 640 kapuai hiki iluna loa, ma ka eleveta e pii ai, he hapalua hora ka pii ana a me ka hoi ana, he 50 poe oloko o ka eleveta ke pii, ua hele aku makou na Elele no ka Hale keoeo, ka hale noho o ka Peresi-dena e@noho nei.

            Aole makou i kipa aku e ike i ka Peresidena, oiai ka ninau lahui aia imua o ka Aha Senate, pela no ma-kou i kipa ole aku ai e ike a kaki na 'ma, a pau ka ninau i ka hoopaa-paa ia, alaila nana na hoaloha.

            He nani no keia hale, ano like me Wasinetona Hale, ka hale noho o ke 'Lii Liliuokalani, pela no aa pou nunui o mua o ka lanai, a elua no hale ke kiekie, he nani nae e hi-ki ole ai ke hoohalahala.  Ma ka la pule iho nei, ua hele aku makon me ke 'Lii i ka pule ma Sana anaru, he pule Bihopa.

            He nui na poe e kipa mau mai ana e ike i ke 'Lii i kela po keia po, na kane a me na wahine pu, o na himeni Mawaii ka lakou mea maka-hehi loa.

            O ke kulana o na! Elele i keia wa, hookahi wai o ka like, aohe paewa-ewa, a ke malama nei i ka hanoha-@o@ ka oihana Eiele, i mea e hauoli ai oukou k@ lahui, elike me ke ku-lana a makou i haalele aku ai, pela no makou i keia wa.

            Ke kau papale fiva nei kuu Kau-lia i na wa a pau, aohe wa e a lo ai o ka uwen, @a lawe no oia l ke kula-na Elele Hawaii a lawa pono, a he nui no hoi na leo mahalo i maka@@ ia mai imua o makou.

            Aole e hiki ia'u ke @olke maopa-po aku  i ka wa e pau ai ka ninau o Hawaii, ka hana hoi a makou i hele mai ai- I nui ke aho, mai paupau-ho e ao ak@ no i ka lahni e kupae, a e hana i na hana e hiki ai ke pili-kia ole ka o@kou mau Elele, ua lo-aa mai no na makana a na Ahahu ia maua.  Hauoli, nui ka manao mahalo i ka hana a na Ahahui.

            E na lala o na Ahahui a maua a me ka lahui holookoa, e hana mai oukou i ka hana no mauaka oukou mau Elele, i ole no ka lahui.

            Pehea la na Peresidena a me na Luna Nui o na Ahahui mai Hawaii a Kauai, ke loaa mai nei na lono, aohe hana ia o ka hana no ka pono o ka lahui a me na Elele. E kuu moopuna, e hana mai oe a me oukou a pau me ka noonoo nui, oiai o oe a o oukou no a pau kai ike i ka nui a me ka uuku, aia oukou no au e bilinai ai eia no ke ola o ka lahui iloko o ka poho o ko maua li-ma, pehea la e oi aku anei maua, ke ahonui ole mai ka lahui?

            Ke hooki nei au maanei, ua ola kahi ilihune, ua aahu ia kahi lole o Wasinetona nei i keia mau la, e haawi i ke aloha nui i ka Pereside-o na Wahine, n@ Luna Nui O na Abahui a pau, a ma ka lahni holo-okoa no a pau.  Owau no

David Kalauokalani, Kekani Elele a ka lahui.

 

HE LETA MAI WASINE-TONA MAI

 

The Ebbitt House, Washington D. C., Jan. 19, 1898.

*****

Aloha oe:

            Ua loaa mai nei no kau ia'u o ka Alameda mai nei.  Ua lohe mai nei aia o Dole i Kapalakiko, a e bolo mai ana i Wakinekona nei.  O keia kekahi o na hana hupo loa i haneia mai la ma ko lakou aoao.

            Eia no ka Aha Senate ke noonco rei i ka ninau hoohui aina, aohe he ae ia o na poe e ae e komo aku  iloko i ka manawa e noonoo ia ai, he pani ia na puka a pau.

            Ma ka aoao o ka iahui, oia hoi ka makou e hana nei, he manaola-na poho ole ke olelo ae e lanakila ana kakou,  me ka haule ana o ka hoohui aina, a ua maopopo loa ia mea i keia manawa.

            Eia no ia Mogana kekamailio ana i ke a manawa ma ka aoao hoohui-aina, a pau kana, alaila, ku mai o Petiguru ma ka aoao kue, a ina no e ha*ia a piha na mahina eono a*he no ia he me* haule ai, p*la mai n*a poe Senate e kue nei ika *oohu*in.

            Maikai n* nakou a p*u, o W. Auld nae ka mea i nia' i iho nei he fiva a na loaa no nae ka *lu*l*, a pela no o Kalauokalani, a ua pau loa *ae ka pilikia.

Aloha ia oukou a pau.

Kou hoalohe,

J. Heleluhe.

 

AOLE HE OLUOLU O NA KA-NAKA HAWAII I KE AUPU-NI E KU NEI

 

Nu Ioka. Jan. 25.  He lono kai loaa mai Wasinetona mai e olelo ana; O Mekia J. O. Carter, kekahi o na Hawaii kue ikaika i ka hoohui aina a he hoalauna hoi no ka Moi-wahine Liliuokalani, ua hoea mai nei oia i anei.  He kanaka keo-keo o ia, a he mau makua Amerika hoi kona, aka, ua hanauia nae oia ma ia mau mokupuni.  I ko Mekia Carter kamailio ana no ka hoohuiaina, ua olelo ae oia ma ka ponei.

            He kanaka Amerika no au  i makemake ole e ike akue hoohui ana o Amerika Huipuia ia Hawaii, a he kanaka Hawaii hoi i makemake ole e ike e hoohui ia ana ia mau mokupuni me Amerika Huipuia.  He makemake no au  ia Mr. Dole, a o na hoa o kona aha Kuhina, he mau hoaloha la-kou no'n, aka, o ka olelo ana ae o Mr Dole, he oluolu loa ka ma-nao o na kanaka Hawaii no ke aupuni e ku nei, he kuhihewa loa ia, o ka makemake o na ili keokeo no ka hoohuiaina, ke na-waliwali loa iho la ia.

 

MAKE HIKIWAWE

 

            Ua make o Rev. S. K. Kamakahi-ki ma ke kahua ma'i iepera nei, ma ka po o ka la 25, hora 9 p.m , o ka Poalua, a ua nalo ma ka hora 4 p.m. o ka Poakolu, ma ka ilina o ka hui Naita o ka aahu ulaula, ma Papaloa ua ukali ia kona huakai hoolewa hope loa, e Rev. D. Kaai, hana pu-hiohe o Kalaupapa, e alakai ia ana e Prof. C. N. Kealake, na lala o ka hui naita e huki ana i ke kaa kupa-pau malalo a ka Hope Peresidena S. K. Kainuwai, ka ohana, na hoa lala o ka hui nait*, ka ahahui opio-pio o Kalaupapa malalo o Wm. Not-ley ka Peresidena a me na hoaloha, ka hui Anela malalo o J. H. Imihia ua h*ole lakou, malalo o keia kumu *ia a hoolimalima ia.

            Ua haawi ae no hoi na pahuhai o na hui o loko nei i ko lakou aloha ma ka hoohapa ia ana o na hae, a ua like ole na wai*ooluu, ulaula, keo-keo a me ka hae Hawaii, a ua hoike mai kona kulana, he kulana hano-hano kons, a pela no hoi me na lani ua hoohauini mai oia i kona waima-ka ma ku hoo*ilikilihane ua ana, a e pipio an* ke anuen*e, a e pakuu-wili ana ka makani, ko* wale no ka Hekili.

            Nolaila, *a haalele mai oia ia ma-kou kona mau hoa ma ka oihana, a ua niau  ko*ana aku la kona uhane ma k la ao*o o ka muliwai eleele o ka make, ke alahele hookahi o na me* a pau ma ka hon*a nei.  Walo-hia wale.

\JOHN LIKE.

 

HE HOALOAHALOHA

 

Ia Mrs. Hattie Kamakahiki.

Paumako wale.

            Oiai, ua lalau aloha ole mai na lima o ka make, i ka hanu ola o ka'u kane i aloha nui ia, Rev. S. K. Kamakahiki ma ka hora 9 p.m. o ka Poalua nei, Jan. 25, ma ka home noho o na Kahunapule Hawaii i loaa i ka ma'i lepera, a ka Papa Hawaii i hoomakaukau ai ma Ka laupara nei.

            Oiai oia e ola ana, he makua oluolu a waipahe oia iloko o pa hana pili uhane a pau o keia Ekalesia, a he lala mauhoi oia no ka aha Ekalesia, a i kulike ai me ka olelo Hooholo i aponoia e ua Aha ala, ma ko lakou halawai i malamaia ma ka hora 5 o ke ahiahi nei, maloko o ka luakini o Kanaana Hou, oia hoi.

            E Hooholoia.  Ke komo pu aku nei makou me oe, e ka wahine i hooneleia i ke kane ole a me na keiki hoi i hoopili*ia nui ia e ka hune a me *a nele i ka makua ole a  me ka ahana a pau.  E auamo pu me oukou, ina luuluu a me na kau, maha no ka hoomanao walohia ana aku no ka mea i hala. --a

            E hooholo hou ia.  Ke pule nui nei makou i ko ke Akua lokomaikai.  E hoomama mai i ko kakou mau luuluu, iloko o kou Mana lua ole, no ka mea, aole a kakou kauhale paa maan ei. --a

            E Hooh olo hou ia.  E hoounaia i hookahi Kope o keia Olelo Hoa lohaloha i ka wahine a me ka ohana a i hookahi Kope pakahi i na nupe-pa.  Kuokoa, Ka Makaainaia a me ke Aloha Aina.

O makou no me ka haahaa.

JNO. A. KAMANU.

J. H. K. IMIHIA.

J. K. KAINUWAI.

Kalaupapa, Molokai, Ianuari 28, 1898.

 

KE KEAKA LIO.

 

            Ua hoea hou ae he puulu kanaka nui o na poe makaikai ma ke keaka lio o ka po o ka Poaono nei, a ua haawi mai na poe oloko o ka hui keaka ho i na hoike ana me ka la-kon mau holoholona naanao.  E. haawi hou ia ana he hoikeike i keia po malaila, a o keia hoi ko lakou pule hope loa e keaka ai maanei a holo aku no *a mokupuni o Hawaii a me Maui.  A mamuli o ko lakou makemake e ike na poe a pau o keia kulanakauhale i ka lakou keaka helu ekahi, nolaila, ua hoemi iho lakou i ka uku o na noho a hiki i ka 25 keeneta, o na noho i hookaa wale ia he $1.00.  Ma ka auina la Poakolu a me Poaono, no na opio no ke komo he 15 keneta