Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 10, 5 March 1898 — Page 1

Page PDF (661.29 KB)

This text was transcribed by:  Connie Watanabe
This work is dedicated to:  Cyrilla Takakura

KE ALOHA AINA.

 

                                    HILO BAY. HAWAII

 

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

 

HOOKUMUIA  MEI 20, 1895

           

BUKE IV.                                                                  HONOLULU, POAONO, MARAKI 5, 1898.                                                                     HELU 10

 

KA NUPEPA KE ALOHA AINA

 

E hoopuka mau ia aku ana mai ka Poakahi a ka Poli@a o na pule a pau o kela a me keia mahina.

Ka Uke Pepa, he 20 keneta o ka pule  No ke hope hookahi, he 5 keneta.

E loaa no ka pepa mai ke Keena aku o KE ALOHA AINA, a mai ka lima aku o na Luna Lawe Pepa.-----

E pai ia no na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa, me ke Dala kuike.  Aole nupepa ma ka owili pakahi e hoouna ia ke ole e hookaa mua ia ka uku       pepa

E hoouna pololei mai a na Nuhou na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono o keia Pepa.

Aole loa e hoopuka ia a hoolaha ia kekahi manao ma na kolamu o keia Pepa, malalo o kekahi moa kapakapa ke ole e hooike mai i ka Lunahooponopono i koua inoa ponoi

 

Ka Nupepa Puka Pule

 

Ke                                                       -                                                           Aloha                                                  -                                                Aina

 

Hookahi makahiki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . $2.00

Eono mahina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . .  $1.00

Ekolu mahina .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     .50

Hookahi mahina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .    .20

 

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o

Ke                                                       -                                                           Aloha                                                  -                                                Aina

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono a Hope Puuku

S. P. KANOA.

Hope Lunahooponopono.

O na kauoha Nupepa me na hookaa

            Dala, e hoona pololei mai i

        ka Puuku ma Honolulu.

 

Nuhou Kuwaho.

 

            Maluna mai nei o ka mokuahi Zealandia i loaa mai ai o kekahi mau hunahuna o na aina e a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke hoopuka aku nei makou me ka hakalia ole penei:

 

KA HANA MANAONAO A KEKAHI WAHINE I KANA BEBE.

 

            Sana Rafaela, Feb. 16.  Ua hoea mai i keia la kekahi hihia a E. B. Martnelli e hoalohe ai oia hoi ke oki ana o kekahi wahine i ke alelo o kana bebe mamuli o ka hoouluhua mau ia e ka leo uwe o ka bebe.  Ua manao ia ne ano pupule keia wahi ne i kona hoao ana e hana lokoino i kana bebe, i keia wa aole he leo e uka nei ka waha mai o ka bebe.

 

MAKE HE KANAWALU --- KUMAHIKU ILO KO O KE KAI.

            Teneriffe (Canary Islands,) Feb. 16  O ka mokuahi Flachat e holo @ a no Marseilles mai Colona mai, ua ili a @ahaha oia ma ka lae o A@ag@ o k@ a mokupui ma ka hora 1 @ keia wa@aao.  O kona Kapena, ma@ a @eku elua, u@ikumakahi luina a me hookahi oh@a, o lakou wale @o kai pakele, he 39 luira me 49 ohua i make.  Ua kukuluia ka Fla chat ma Stockton, Enelani, i ka makahiki 1890.  He noku hao oia nona na tona he 1,239, he 300 kapuai kona loihi, he 36 kona laula a me 25 5 kona hohonu.

E KAUA MAMUA O KA MIHI ANA.

            Lad@na, Feb. 15.  He lono kai ho@a mai Madarika mai, e olelo ana, ua phia na kanaka o ke kulanakauhale nei me ka inaina, mamuli o ko lakou manao ana ua mihi aku ka Aha Kuhina Sepania ia Amerika Huipuia.  O ka lahui holookoa, wahi ana i hoomau mai ai, he kue loa ia ahahele.  Ma ka hooki ia ana o ua lono la, ua olelo ia ae.  Ua makemake lakou e hakaka mamua o ka mihi ana, ua manao no lakou aole e poino nui o Sepania, aka, o na poino a pau, eia no ia me na oihana kalepa o Amerika Huipuia.

HOOUNA HOU IA HE MAU LAKO KAUA NO CUBA.

            Jacksonville, (Fla.) Feb. 13.  He lono kuikawa kai hoea aku i ka nupepa Times-Union and Citizen mai Tampa mai, e olelo ana:  Malalo pono o na pukaihu o ka luna nui Pinkerton a me na kiu Sepania, ua haalele iho la he huakai ia Tampa no Cuba, ma ka po nei a i keia po aia oia mawaho ae o ka muliwai Pease.

            He mau kanaka ma kahi o kanahiku kai laweia aku maluna o kekahi kaaahi kuikawa, ma ka hora 2 o wanaao nei, no kekahi wahi kokoke e kau aku ai no luna o ka moku, a malaila lakou i kali ai a hiki i keia po, ua kau aku lakou maluna o kekahi mokuahi no ka lawe ana aku ia lakou no Cuba.

            Aia malalo o ka hookele ana a Konela Emilio Nunez keia mokuahi ua olelo ia nae o Kenerala Sanguelly ke alakai o keia moku.

            Ua hoomaopopo ia he 5,000 @ u raifela, 6,000 paona h opahu dainamita, 200 000 poka a me kekahi mau lak@ e ae i lawe pu ia aku la no Cuba.

 MANAO WALEIA NA NA SEPANIA KEIA HANA.

            Wasinetona, Feb. 16.  He lono kai hoea mai ia Kuhina Long mai ia Kapena Sigsbee mai, mahope koke iho o ka hora 9 o keia kakahiaka, e hoike mai ana i kona manao, o ka rumi waiho pauda o ka Maine, ua pahu ia mamuli o kekahi topido i hookuu ia mai e na Sepania, aka, ua noi ikaika aku ia i ke keena, aole e pupuahulu koke, a i ole hoolaha i keia mau olelo a hiki i ka wa kupono ana e huli pono ai.

KA MOKUKAUA MAINE.

            Ua kapiliia ka mokukaua Maine ma ka pa kapili moku Burukalina i ka makahiki 1888, a ua hoolana ia i ka 1890, a ua komisina ia i ka 1895, o ka lilo no ke kukulu ana iaia he $2,500,000, he mokukaua hakaka o ka papa elua, a he 6,682 tona kona kaumaha, a he 2,269 tona ka oi ae o kona kaumaha i ka Balitimoa, a ua pa lima ia iho hoi kona kaumaha i ko ka Beninetona.

            Eia na hae o na hae o na moku ke hapa mai nei, no ke kumakena pu ana me ke aupuni o Amerika Huipuia no na haawina kaumana i halawai iho la me ia, ma keia ulia poino ae la.

PUPUAHULU O SEPANIA I KE KUKULU I KONA MAU MOKUKAUA.

            Ladana, Feb. 11.  Ua lohe mai la au i ka hui kapili moku Clyde eia o Sepania ke pupuahulu mai nei i ke kapili ana i kona mau moku topido.  Mamuli o ka haalele ana o na eneginia e ulolohi ana ka paa ana o ko lakou mau mahu, aka, e makaukau koke ana no nae he elua mau mokukaua.-----F. M. White.

 

            Ua hoike ae ke kapena o ka mokupea Acher, ua halawai kona moku me ke kino o kekahi moku poino i huli kona alo ilalo ma kahi he 175 mil@ ka mamao mai ka lae aku o Kok@ ma ke alahele a na moku e holo mai nei, a me he mea la, e hoouna ia aku ana ka mokukaua Beninetona no ka hoopiho@o ana iaia.

 

BANA A KA LAHUI.

 

            E hoomanao i na Opuu Rose au e na Aloha Aina oiaio a pau o ke kulenakauhale o Honolulu nei.  O ka po Poaono la 5 o Maraki ae nei, e wehe ia ana he Ahamele helu ekahi o ka nani ma ka Hale Mele Opara Hiwa i, a eia iho na tikiki ma ka lima o na lede puuwai ahonui o ka Ahahui Aloha Aina o na Wahine, ka lima akau hoi o na hana e pono ai ko kakou meu  Elele e hoomanawanui mai i ke anu o Wasinetona, a o ka Ahahui helu ekahi hoi o ka eleu ma @i ana i kahi h na noeau a holomua no ke oia o na Elele a kakou, a i ike lihi wale mai hoi ia lakou ea, hookipa wale aku hoi m@ kou poli pumehana, a e ike iho no hoi ia kakou he io hookahi.

            A mai hookipa iho i ka mau o huahua iloko ou no ka Ahamele a na Opuu Rose a kakou, o n@ tikiki hookahi dala a me ekolu hapihi au e kuai iho ai, e lawe pu aku e me ia tikiki i ka halekuai o Wola, Niko'a, ma ke alanui Moi, halekuai mea kani o na ano a pau, a ilaila oe e nana ai i kahi kupono au e noho ai, e waiho ia mai ana imua ou he kii i kaha ia o na noho oloko o ua @ale keaka ala me ka helu, a o ka helu au i makemake ai oia kau e noi aku ai i ka haole, e ku pu ana me oe ke ole nae e lilo e ua helu ala i kahi mea ekoa aku, alaila, e loaa ana ia helu ia oe, a ina ua lilo i kahi mea e aku, alaila, e nana iho no oe i helu nou, elike me kau e koho iho ai.

            E hoomanao pu, aole oe e uku hou aku ilaila, aka, o kou ike iho i kou wahi e noho ai ia po, haawi aku oe i kau tikiki i kuai ai i ka haole, haawi mai hoi kela i ka helu o kou noho i makemake ai, aole oe e hopohopo ma na ano a pau no kou nele i ka noho ole, ina no oe e noho ana a k@ hora 9 hele ae oe, pela i makemake ia ai oe e malama loa i kela helu i loaa aku ia oe, me ia helu oe e haawi aku ai i ka haole kiai puka, a nana e lawe aku ia oo @o kou noho e waiho ana, a maluna ae @ na @ ea a pau, @i hoohaule oe kou hiki ole ana ae ia po, o lohe pepeiao aua@i i ka nui o ka ano e huai ia mai ana ia po, e aka oe a mamae ka iwi aoao.

Oi-hoi-Ha!

 

Na Palapala.

 

            Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopuka ia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna o ka poe na lakou i kakau mai.

 

HE HANA KEONIMANA OLE KA HOOPUNIPUNI.

 

MR. LUNAHOOPONOPONO,

                                                                                                                                                                                                                        Aloha oe.

            E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o kau nupepa KE ALOHA AINA, i keia mau wahi hunahuna materia o ka ua Ukiukiu nei.

            Ma ke ahiahi Poakahi, Feb. 23, 1898, ua hele aku au i ka hale o J. Hoomalu, ua kamailio aku au iaia i ka mea pili i ka nupepa oia hoi ke dala, wikiwiki ka waha i ka haawi koe ka lima, ae aia a kakahiaka Poalima haawi aku au i ka'u dala ia oe.

            Ma ke kakahiaka Poalima, Feb. 25 1898, ua h@i au me J. Hoomalu, ua ninau mai oia ia'u e iho ana oe i ka h@leleta?ae aku au, kamailio hou mai oi@ ia'u, iho mua aku oe, a mahope aku au e iho ai a loaa aku @e i ka hale leta.

            Hiki au i ka hale leta i ka hora 8 a. m., kakali aku au o ka hiki mai o J. Hoomalu e like me ka maua mea i hooholo ai, a haawi mai i ke dala o KE ALOHA AINA, ua kali au me ka hoomanawanui iloko o elua hora.

            I kinohi, ua hoopunipuni ino ia au e keia nahesa, elua, ua hamabaga keia kanaka ia'u, ekolu, ua fulu ia au e keia hoohuiaina, a oia ka'u e hoike aku nei imua o ka Iahui, o J Hoomalu, he luna nui oia no keia mahiko, "G. R. Plantation," he kulana hanohano, a he keonimana oiaio (2) he kahu kula sabati apana oia no keia kalana aina, (3) he lunakahiko oia no ka ekalesia o Paia.

            Ma ko'u manao, he kanaka keia elua ona po@, elua waha, elua alelo ina p@h@i ona poo e like me ko'u, ina la ua hooko oia i kana mea i kamailio ai ia'u.

            Ke hooki nei au maanei, me na keiki oniu hua metala ko'u welina pau ole.  Good Bye.

PETER MAHOEWAHA.

 

            Eia kekahi poo Amerika ke noonoo nefina e lohe ia mai ana maluna o ka mokuahi Gaelic o keia la na poha ae la ke kaua mawaena o Amerika Huipuia a me Sepania, alaila, e hoi aku ana lakou e kokua i ko lakou aina hanau, no ka hoopakele ana ae mai na lima mai o Sepania.