Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 11, 12 March 1898 — Page 7

Page PDF (890.27 KB)

This text was transcribed by:  Sharon Balidoy
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

HE MOOLELO WALOHIA

-:NO:-

ALANADELA.

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo

-A I OLE:-

Ka Loea Hookani Pila o ke Kulu Aumoe.

I ko laua ike ana mai i ko laua hea e waiho ana me kona kino puanuanu iluna o ka lepo, ua haalele mai i keia ola, oia no ko laua wa i lalau iho ai i ka laua pahikaua a unuhi ae la mailoko ae o ko laua wa-hi e kaiewa ana ma ko laua aoao.  A iloko o na sekona pokole loa, aia hoi ike ia aku la ka hulali ana ae o ua mau pahi la maluna o ke poo o ua mau hoololio nei i huna ia ia ko laua mau helehelena e na hainaka me ke kowiliwili ana ae iluna o ka lewa, me he mea la, e hoike okoa mai ana , ua piha inaina laua i ka wahine no ka make ana o ko laua hoaloha.  I ka hiki ana mai o ua mau hololio nei ma kahi he mau kapuai wale no ka mamao mai ka wahine aoo aku, aia hoi, kaohi mai la laua i ka holo o ko laua lio, a me ka leo i piha me ka inaina, poha mai la ka leo o kekahi o na hololio me ka wawalo hele ana ae iloko o ka ululaau, e hoopuiwa ana hoi i na manu o ka lewa e hoopunana ana maluna o na lala laau, i ka pane ana aku penei: E ka luahine lapuwale , na wai i kauoha ia oe e powa ae i ka hanu makamae mailoko ae o ke kino o ko mau hoa o keia ululaau kanaka ole, e pane koke mai, a i ole, lele koke aku no auanei maua maluna ou me ka haawi ole aku i manawa nou e mihi ai no kau hana puuwai eleele.  Owai o olua e keia mau kanaka i huna i ko olua mau helehelena a hele mai nei no ka hoopakele ana i ko olua hoa, aka, auhea olua, e hoike aku au me ka pololei, aole no au i manao e lawe i kona ola, aka, mamuli o ko'u manao ana oia kekahi o na poe powa o keia mau ululaau i komo pu e lawe i ka hanu makamae o ka'u kane he mau mahina ae nei i hala i kona wa e huli ana i mau io holoholona maloko o keia mau ululaau no ko maua paina kakahiaka., aka, mai la kakahiaka a hiki i keia kakahiaka a kakou e hui nei aole au i ike hou i kona mau hiohiona, aole hoi i lohe hou i kona leo, ua nalowale loa, a o  kona mau aahu oia kai loaa ia'u he mau la mahope mai me na kulu koko e hilihili ana maluna o lakou, a mai ia manawa mai a hiki i keia wa, ua hoauwana hookahi ia au maloko o keia ululaau e hanu ana i na mea e loaa ai o ke ola ana o keia ao luhi, a ia wa no hoi, ua hoohiki paa io o la au e paio no au me na poe a pau elike me oukou i huna i na helehelena ke halawai pu mai me a'u ma ko'u alahele me ka nana ole heaha la na hopena e halawai mai ana me a'u, wahi a ka wahine i pane aku ai i na kanaka hololio.  Na keia pane i hoopiena loa ae i ua mau kanaka la, a me ka leo kakaua o ka mea hehene i piha i ka inaina,@poha mai la kona leo i ka i ana mai.  Ua lawa kau pane hookano no ko maua hoomanawanui hou ana aku ia oe, a e hoopakele hoi i kou ola mai ka make ae o kau pahfkaua.  A iloko o na la pokole wale no, lele mai la laua me ka puuwai i piha ole me ka hilahila maluna o ka wahine me ke koani ana ae i ka laua pahikaua, a aia no hoi ka wahine ke ku la me ka makaukau uui no ka halawai ana aku me kona mau enemi, a i ka imo ana o ka maka hookui ae la na medala kila a ua mau kanaka nei me ka ka wahine aoo, a e hoopaiakuli ia ana o loko o ua ululaau nei me ka leo aoa o ka ilio a ka wahine.  I keia wa hoi i ike ia aku ai na kanaka elua e hoolei pau ana i ko laua ike kaka pahi e hili ana e alo ana, a oiliili ae la na huna ahi mai loko mai o ka lakou mau laka pahi i ka wa e halawai ae ai i kahi hookahi.  Aka, iloko wale no o ka manawa pokole o keia hakaka ana, aia hoi, me ka mama nui lele aku la ka ilio a ua wahine nei no kekahi o ua mau kanaka la a nahu aku la i ka pu-ai o kekahi kanaka, a oia no ka wa i i keia aku ai ka manana ana ae o kona lima a haule aku la kana pahi no lalo o ka honua.  I ka ike ana ae o kona kokoolua i keia poino e halawai nei me kona hoa, oia no kona wa i haalele aku ai i ka paio ana me ka wahine, a hoohuli ae la oia i ka huini oi o kana pahikaua me ka manao ana e hou aku iloko o ka puuwai o ka ilio, a iloko o ke sekona ana i hapai ae ai i kana pahi me ka manao e lumai aku iloko o ka puuwai, oia no ka wa a ka wahine i uhau aku ai i kana pahi maluna o kona hoa paio e hoao nei e lawe i ke ola o kana ilio punahele.  Ike ae la ua kanaka nei i keia hana naaupo ana, a oia no kona wa i hapai ae ai i kana pahikaua me ka manao e pale ae i ka hauna pahi a ka wahine aoo, aka, ua hala nae ka wa pono, a oia no ka wa i kamumu aku ai o kana pahi iloko o ka puuwai o kona enemi, awalawala aku la oia a haule ana iluna o ka lepo , he mau minute wale no hoi kona ailiili ana ae, ua lele loa ae la kona aho.  A ike ae la kona kokoolua i ka poino i halawai aku la me kona hoa oia no kona  wa i naka haalulu ae ai me ka piha makau, a pale aku la i ka ilio no lalo o ka lepo, a me ka hoohakalia hou ole iho he mau minute, hopu koke iho la oia i ke kau lawaha o kona lio a kuupau aku la i kona holo e ahai ana ka pupuhi i konanola a me kona haku, a ua maopopo no ia a  e make ana oia ke hoapaapa hou aku, a iloko o na sekona pokole wale no, aia hoi, ua nalowale aku oia iloko o ka hihipea o na laau e imi ana i kona wahi e pakele ai.  Kani iho la ka aka, a ua wahine nei no keia lanakila kamahao i loaa iaia, a maluna o kekahi lala laau maloo, i noho iho ai oia e hoomaha me kana ilio punahele e ku ana ma kona aoao, o kona mau pepeiao hoaia ia ke hoolohe pono la i na pohapoha kapuai lio o kona enemi e koliuliu mau ana i kela a me keia minute a hiki i ka wa o ka meha i halii hou mai ai maluna o ua ululaau nei.  No kekahi manawa loihi loa keia hoomaha ana, ua ike ia aku la kona  poo e kuloa ana, me he mea la, e hoike mai ana, aia he manao nui iloko o kona puuwai e lauwili la, no kekahi manawa leia kulou ana ona aea ae la kona poo iluna a hele pololei aku la no loko o ke ana.  Aole oia i ku iho ma kahi a ke dia keokeo wahine e waiho ana, aka, ua hoomau aku la oia i ka hele ma ke kuono no kahi a ke kanaka ana i ike ai e noho ana me kekahi mea pouliuli nui e waiho ana ma kona aoao.  Ua hoohikilele ia ae la oia me ka puiwa nui i kona wa i hiki ai ma kahi o ua mea pouliuli nei, mamuli o kona ike pono ana iho aola ka keia he puolo i piha me na waiwai aihue, aka he keiki opiopio no ia, haha koke iho la oia i ka pana o kona lima e ikaika ana no, ia wa me na lima palupalu hapai ae la oia i na keiki nei no waho o ke ana.  I kona hoea ana aku me kana puolo makamae no waho o ke ana ua ike pono iho la oia i kona hiohiona mainoino e hekau ana maluna o kino o kekeiki opio, a ia wa no i ike ia aku ai ka hiolo ana iho o na waimaka o ua wahine aoe nei.

 

HE HOOMAIKAI NUI.

I makamaka ike aloha, i halekipa i ke aloha, a o ko'u aloha a me ko'u hoomaikai pu ia e pahola aku nei ia oe e Solomona ka noeau a me Hiram ka hoaloha, ke alakai hoi o ka papa himeni "Kakolika," nana i kuupau mai i na nihoniho kikikoikoi i ka pua o ka mamane.  Aole no hoi he hoopoina ana ia Mrs. Iurita Alapai, a nona hoi ka'u upuana e hooi hou ae i keia talena maikai i loaa ia oe me keia hope koke iho.  A nou hoi e Ka Hawaiian Glee Club ka'u upu ana.  Ka manaolana hoi o ko'u mau la Hapauea, he oiaio nou au i keia la, a i ka hopena o ko'u mau la, a o oe hookahi ko'u kokua a hoopakele o ko'u m@ Ia popilikia ma ke kino, a o ka Haku no nae ko kana mea nui e pono ai no keia ola ana, a no kela ola ana.  A ia olua hoi e na kaikuahine o'u o ke alaula o ka malamalama ka'u pule.  E kikeke aku ana i na paepae laahia o ka mea mana loa, e lilo kakou a pau i mau anela e hosana i ka Haku o na Haku ia ao aku ia ao aku, a no ka olua kokua manawalea ana mai ia'u me ko olua manaoio hana, ke hoomaikai aku nei ko'u uhane ia lokomaikai i pahola ia mai ai maluna ou, a no olua ka lokomaikai ia a me ke aloha oiaio o ko kakou Haku o Iesu Kristo mai ke ao kumu ole, a i ke ao pau ole.  A nou no hoi e Kaleionamoku Nawahi ko'u hoomaikai palena ole, ma kou hoohaahaa ana ia oe iho e komo pu mai e kakoo no ka holopono o ka'u hana, a pela no auanei no haawina pomaikai e kau mai ai maluna iho ou ma keia hope aku ka'u upu ana e hookoia.  Aole hoi he olelo ana nou e Miss A. Kanoho.  Oiai oe he puuwai i piha i ka lokomaikai a me ke aloha oiaio no ke kakoo ana mai i ka'u hana, a i na hana maikai no a pau e kono ia aku ai oe no ke kokua ana mai, ua malaelae kou puuwai no ia mea.  A ia olua hoi e na keiki puukani o ke kulanakauhale nei, e Kalei a me T. Jackson, he hoomaikai nui ko'u uhane no olua, a e lilo olua i mau loea hookani pila no na aekai aloha o Hawaii nei,  kou a na kulai iwi hoi, a pela no hoi me na momi makamae mai ka puhaka mai o Mrs. E. K. Dimon , na oiwi hookala kupua hoi ma na mea kani like ole o ke ano kaili puuwai i ka hai mea nui waliwali.  Poloplei!  A ia oukou hoi e ka makani kaulana o kuu aina hanau he Puulena o ke Kolohala i ka po lai, a o oukou e Kawaihau Club, ua like.  O ka Apapana inu wai pua lehua o Olaa, a o oukou, ua like.  Aohe wahi wehena aku.  O ka nakolo a ka leo o ka hekili i ka malalma o Ikuwa, Kapohakoeleele, a o Beni Jones, ua like a like, a o ka leo o ka O-o hulu melemele hoala hiamoe o ka ukaiipaliuli, a o John Edward, ua kohu pono.  O kela leo kolokolonahe kaili puuwai maopopo loa, hiki ole ke moe pono o ka po o kahi mau ipu gula alabata palupalu o ka nunu maka onaona o ke taona nei, ka'u ia e poina ole ai iloko o ko'u mau la e ke ola ana, a ina he mea hiki ia, o lakou no ka mea nana e haawi hope loa iho i ka lakou mau leo mele, oiai au maluna o ko'u wahi moe iloko ona minute hope loa o ko'u hanu ana i na Ea o kela ola ana, a ke hooia aku nei au imua o ko Hawaii nei mau olohe ike ma nei talena o na leo himeni, o lakou nei ka'u e kaona ae.

          Aohe lua e like ai,

          Mahiehie launa ole.

Iloko o keia mau la e nee nei , a maluna ae o na mea a pau, ke haawi aku nei au i ko'u aloha a nui i na lede hanohano o ka Ahahui Aloha Aina o na wahine, mamuli o ko lakou lokahi pu ana mai e kokua i ka'u ahamele ma ke kuai ana i na tikiki, a i ko lakou Peresidena a me kona mau hope ko'u mahalo palena ole.  A na ka lokomaikai no o na lani e hapai mau ae i ka pono o ka oukou Ahahui, a e loaa no auanei he puu dala mahuahua iloko o ko oukou waihona ma keia hope koke iho no.  Owau me ka haahaa.  S.K. Kamakaia.

 

NA LOAA O KA AHA MELE

O na loaa o ka Aha Mele a ka Hui Aloha Aina o na kane i malamaia ma ka luakini o Kaumakapili ma ka po Poaono o ka la 26 o Feb 1898, no ka pomaikai o na Elele. penei no ia:

          O na dala a pau i loaa he $161.00 na dala a pau i hoolilolia aku $51.00 na dala a pau i koe iho no ka pono o na Elele $110.00 na dala a pau e paa ia ana e na poe maikai i kanalua oleia hoi ka loaa mai $40.00, a i na i pau pono i ke kau mai o ka huina $200.00, ea, a laa wale no ka hoi ka huli ana o ke dala, ekolu wale no la he $161.00 i hapa ka luhi.

 

NA HOOMAIKAI.

          Ke hoomaikai nei makou me na mahalo a nui ia Mr. P. Kaunamano Mr. A. Holokahiki, na lima akau o ka hoomanawanui e hooko i ka hana me ka eleu.  A ke hoomaikai pu aku nei makou ia Mary Keomakani Mrs. Rahela Alo no ko laua haawi i ka hapa o ko laua manawa i kokua no makou a ke mahalo pu nei makou ia Rucy Pebdy i kona haawi ana mai i olelo alakai a hoolana me na kuhikuhi naauao ana no ka hana a makou i hoomaopopo ole ai i ke ano.  Ua haawi pu aku makou i ko makou mau hoomaikai ana i ke anainae ku poai mai ana, a makou i hoomaopopo ai he mau Hawaii wale no lakou, a makou e hoomanao ae ai i ka olelo kaulana a Kalani o Hawaii no ka oi.  Ma ke kauoha a ka aha hooko.  JK Kaunamao Hope Peresidena, hui Hawaii Aloha Aina.  ENOCH JOHNSON.  Kakauolelo.  Honolulu, Maraki 3, 1898.

 

HOALOHALOHA.

O maua o na mea nona na inoa malalo iho ka oukou mau lei aloha, a mamuli o na poloai pumehana o ke aloha ohana, ua kau iho la maluna o maua na keiki a e na moopuna na haawina o ka ilihia me ka maeele o ka naau, me ka ehaeha o ke aloha makua, oiai, ua kaawale ka mokua mai a me ua aku, ko oukou io a me ko oukou iwi oia aina kupolua i ka lai.  Oiai o papa W.E. Naniani, Kekuahauli, Kanealii, he kupa a he ewe ponoi no ia aina kaulana i ka wai koolihilihi, e mapunapuna ana i ka waha o na keiki papa ola kai nalai lana malie, o na auwaa lalua e hulilua ai na pea i ka makani hone i ka poli la he Eka a me ka makani uwehe uha la he kehau, ua hana a eha a wali maua i ke aloha no ko maua papa aloha i hala e aku.  Nolaila, e hoomaikai ia ke Akua ma na lani kiekie loa, he malu ma ka honua he aloha i kanaka.  A no ka mea, ua oluolu loa ia maua e lawe mai a puili paa mai i ka oukou mau kanaenae aloha ana no ko maua papa aloha W.E.N. Kekuahauli, Kanealii, e lilo auanei ia i kiahoomanao, a i kiionohi ma ko maua mau puuwai pakahi a hiki a kau a mau aku.  E na Kona mai ka pea-ku a ka pea-moe, mai ka leo a ka manu a ke lae o ka Noio, mai ka wai huihui o na opua, a ka wainahupu i ke kai, mai ka wai puka iki a ka wai halau a ola a ka niu, ola ia kini, lau-i ka i'a waha ulaula a me ka ai peapea uahi ole o ka aina he paiai. oia aina a ka wai puolo i ka lau-i, e uwe hone lua ana iluna o ka Neneleau, ua nele maua i ka papa ole, a ua nele oukou i ka ike ana iaia, ua kii mai ke akua Mana Loa iaia, no ka hoomaha ana ma kela home lani ma o.  Aloha nui oukou.  O maua iho no me ka haahaa nui me ka luuluu pau ole.  Mrs. Harriet K Naniani.  Miss S.P. Kamana.  Honolulu, Mar. 3, 1898.

 

KA UWATI UUKU LOA O KA HONUA NEI.

Aia ke hoikeike ia la ma Belina, Geremania, maloko o ka puka aniani o kekahi hale hoikeike, he uwati i hana ia e ka ike noeau o kekahi kanaka ma Geneva, a penei ka hoike ana no kekahi mau mea e pili ana no ua wahi uwati la.  Eia malalo iho o ka hapa iniha kona poepoe, ma ke ana pono ia ana nae ua ike ia he .4137 o ka iniha kona poepoe, kona manoanoa kokoke e piha he 1-10 iniha.  O kona poepoe aole i piha ka hapalua iniha, a o kona kaumaha aole i piha ka auneki.  Me kekahi wahi ki uuku e ki ai oia ua hiki iaia ke hele no 28 hora.  He nui ka lilo o ka hana ia ana o keia wahi uwati, a ua hana ia he mau lako paahana kaokoa no ka hana ana i keia wahi uwati a ka ukulii nui wale, o kona kumukuai i manaoia ai e hoolilo aku he $1250.

 

HOOPAUIA HE ELUA MAU MAKAI.

Ua hoolilo ia ae na hora holookoa o ka aha apana no ka hoolohe ana i ka hihia o Kaoheloahi a me Moki, he mau makai no na pali hauliuli o Koolau, ua hoopiiia mai laua no ka hoeha ana ia Ah You.  Ua olelo ia ae ma ka po o ka la 5 Feberuarui, ua hoea aku laua ma ka halekuai o Ah Lau ma Waikane, Koolauloa, a ua koi aku la e komo i loko, aka, ua hoole ia mai, oia no ko laua wa i wawahi ai i ka puka a komo aku la iloko me ka pepehi ana ia Ah You, ka wahine a ka ona o na halekuai la.  Aole o laua palapala hopu, a na ona no hoi laua i ko laua wa i hiki aku ai i ka hale kuai.  Mahope o ka hoolohe ia ana o ko laua hihia ua hoopaii ia o Kaoheloahi he $25 a o kekahi makai iho ua hoopau ia.