Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 13, 26 March 1898 — Page 1

Page PDF (677.88 KB)

This text was transcribed by:  Aki Astrid Dinda
This work is dedicated to:  to the blossoms of the limetrees in Berlin summer - angels' breath

KE ALOHA AINA

 

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

                    

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

---

BUKE IV.           HONOLULU, POAONO, APERILA  2, 1898.                   HELU  13

---

KA NUPEPA KE ALOHA AINA

---

E hoopuka mau ia aku ana mai ka Poakahi a ka Polima o na pule a pau o kela a me keia mahina.

Ka Uku Pepa, he 20 keneta o ka pule. No ke kope hookahi, he 5 keneta.

E loaa no ka pepa mai ke Keena aku o KE ALOHA AINA, a mai ka lima aku o na Luna Lawe Pepa.

E pai ia no na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa, me ke Dala kuike. Aole nupepa ma ka owili pakahi e hoouna ia ke ole e hookaa mua ia ka uku pepa.

E hoouna pololei mai i na Nuhou na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono o keia Pepa.

Aole loa e hoopuka ia a hoolaha ia kekahi manao ma na kolamu o keia Pepa, malalo o kekahi inoa kapakapa ke ole e hooike mai i ka Lunahooponopono i kona inoa ponoi.

 

Ka Nupepa Puka Pule

 

KE - ALOHA - AINA.

Hookahi makahiki .....................   $2.00

Eono mahina ............................... $1.00

Ekolu mahina ................................. .50

Hookahi mahina ............................  .20

 

EMMA A. NAWAHI.

 

Puuku o

Ke - Aloha - Aina

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono a Hope Puuku

S. P. KANOA.

Hope Lunahooponopono.

O na kauoha Nupepa me na hookaa Dala, e hoona pololei mai i ka Puuku ma Honolulu.

---

 

Nuhou Kuwaho.

 

          Maluna o ka mokuahi Zealandia i loaa mai ia ai makou na mea hou makamaka loa o na aina mamao, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke hoopuka aku nei makou me ka awiwi nui, penei:

 

NA AO OMAMALU KAUA MAWAENA O SEPANIA A ME AMERIKA HUIPUIA.

---

 

LOAA PONO KE KUMU I PIHILO AI KA MOKUKAUA MAINE.

 

          Wasinetona, Mar. 11.    O ka hoike a ka aha ninaninau e pili ana no ka poino o ka mokukaua Maine, a lakou i huii pono iho nei, penei no ia:

          O kona kumu i halawai ai me ka poino maloko o ke awa o Havana, mamuli no ia o ka hoopahu ia ana mao kekahi lua hoopahu i huna ia iloko o ke kai. O keia lua hoopahu ua hana ia e na luna aupuni o ke aupuni o Sepania, a ua hoopahu ia e na luna aupuni maloko o Havana. Ua hoopee ia aku ka mokukaua Maine ma kahi kokoke loa: keia lua, a ua kali ia ka hoopahu ia ana a hiki i ka wa a ka makani a me ke au i lawe ae ai a hookau pono iaia maluna oia wahi. Ua loaa aku keia lua i huna ia iloko o ke kai i ka aha.

 

NA AUMOKUKAUA TOPIDO O SEPANIA.

          Madarida, Mar. 10.    O na aumokukaua topido, ke ole he mau kuia, e haalele iho ana lakou ia anei i ka la apopo no Canaries, a he elua mau moku topido o Sepania e holo pololei loa ae ana no mai Enelani no Cuba.

 

HOOLILO O SEPANIA HE $60,000,000 I MAU MOKUKAUA HOU NONA.

          Ladana, Mar. 11.    Ua loaa mai nei i ke Kuhina Amerika he mau lono e hai mai ana, ke manaoio ia nei, o ka huina dala a Sepania i lulu iho nei nona ka huina o $60,000,000 e hoolilo ia aku ana ia no ke kukulu ana i mau mokukaua hou nona, eia ia huina dala ke waiho la maloko o ka banako o Ladana.

 

KOKUA KA EMPERA WILIAMA IA SEPANIA.

          Madarida, Mar. 11.    Ua hoopuka ae nei ka nupepa Correspondencia i keia la i kekahi lono telegarapa mai Belina mai e hoike ana, ma kekahi poina ohana ma ka ponei, ua olelo ae ka Emepera Wiliama o Geremania. O ka’u e hoopuka nei elike me ka loihi o ko Wiliama II., noho ana Emepera no Geremania, aole loa e hiki i na Amerika (Ianaki) ke lawe ia Cuba.

 

HOOKAAWALE O AMERIKA HE KANALIMA MILIONA DALA NO KONA MAU LAKO KAUA.

          Wasinetona, Mar. 8.    I keia la i koho ia ai maloko o ka Hale o na Lunamakaainana, he puu dala o $50,000,000, no ka waiho ana aku iloko o ka lima o ka Peresidena Makinile, no na hoolilo kaua. Ua hooholo lokahi ia keia manao e na hoa oloko o ka Hale me ke ohohia nui ia.

 

E HOAO ANA O AMERIKA HUIPUIA E LAWE IA PILIPINE.

          Nu Ioka, Mar. 11.    Wahi a na lono mai Wasinetona mai, e olelo ana: Ua hoouna ia aku la na a’o ana ia A. S. McCormick, ke kapena o ka mokukaua Oregona, no ka liuliu ana a holo koke aku. Aole i maopopo kona wahi e holo aku ai, aka, ua manaoia no nae e holo aku ana no oia no na kapakai o Asia, no ka hoopuipui ana aku i na aumokukaua o Amerika Huipuia ma Hongkong.

          I ka wa o ke kaua, ua manao ia e hoopuipui ana o Sepania i kona mau pualikoa maloko o Pilipine, a nolaila, e hoopuipui hou ia aku ana o Adimarala Dewey me kekahi mokukaua hou, aka, aole nae no ka hopohopo na ka haule pio i na pualikoa Sepania me kona mau mokukaua e hoolulu la ma Hongkong, aka, no ka hoopuehu liilii ana aku i na papu a me na kanaka o ka aina, a e lawe ae hoi ia Manila a me kekahi mau kulanakauhale nui e ae.

          O ka nui o na kanaka o ka Oregona he 36 aliimoku 424 kanaka, ka Balitimoa he 36 aliimoku 350 kanaka, ka Olympia (ka mokukaua lawehae o na aumokukaua Amerika ma Asia), 34 aliimoku me 395 kanaka, Raleigh 20 aliimoku me 292 kanaka, ka Bosetona 19 aliimoku me 265 kanaka, ke Concord he 13 aliimoku me 180 kanaka a me ka Petrel he 10 aliimoku me 122 kanaka.

          Ma ka hoea ana aku o ka Balitimoa, a ina e holo io aku ana o ka Oregona i Hongkong, e loaa ana ia Amerika Huipuia ka ikaika kaua moana i ka 191 aliimoku me 2058 kanaka, ma na wai o Asia. Mamuli o ka nui o na haunaele e ulu mau nei mawaena o na Sepania a me ia mau mokupuni, ua hoomahuahua loa ae oia i kona mau pualikoa malaila, nolaila, me ka hana nui na kanala o Amerika Huipuia e kaili ae ai ia mau mokupuni i na e hoea io mai ana ke kaua.

         

HAUNAELE MA NA MOKUPUNI PILIPINE.

          Manila, Mar. 11.    Eia na poe kipi ke hoomau nei no i ka haunaele. Ua lele kaua aku lakou ma kahi hoomoana o na Sepania ma Subig a me Apolih, me ka lawe pio ana aku i na pu a me na poka.

          He lehulehu wale na poe waiwai o ka aina a me na koko hapa e pani la i ka lakou mau oihana me ka haalele ana i na mokupuni. A ua hoole na kanaka i ka uku ana i na auhau. O ka laina uwea olelo ma ka aina e hoohui ana me Manila, ua hoopoino ia oia ma ka la 7 o Maraki nei, ma kahi kokoke i Bolinao. Aole he mau lono e ae i lohe ia mai.

 

HAKAKA KUIKUI PUUPUU MAWAENA O SHARKEY A ME CHOYNSKI.

          Kapalakiko, Mar. 11.    Ma ka hora 10:40 o ka ponei, ua malama ia ae he hakaka kuikui puupuu mawaena o Sharkey a me Choynski, he ewalu puni a laua i hakaka ai, a ua hoopau wale ia ka hakaka. Ua olelo ia ae, mai lilo ia Sharkey ka lanakila, aka, mamuli o ka halahu mau ona mawaho o na rula o ka hakaka ana, nolaila, ua hoopau wale ia me ka loaa ole o ka lanakila i kekahi i laua.

         

HAUNAELE MA BOMABE.

          Ladana, Mar. 9.    He mau lono kai hoea mai nei mai Bomabe mai, e hoike ana, ua poha ae la ka haunaele i keia awakea mawaena o na Hinadu a me na Mahomeda e kue ana i na poe Europa. O ke kumu i ulu mai ai mamuli no ia o ko lakou lele kaua ana aku maluna o kekahi poe e huli ana i na poe i loaa i ka ma’i.

          He elua mau koa i make i keia wa e hoouna ia nei o keia lono, a ua kipu aku na poe makai maluna o na poe hoohaunaele, a ua make he eono poe a he lehulehu wale i hoeha ia. O kekahi mau lono e ae mai Bomabe mai, e hoike mai ana o ka luna nana ma’i a me kekahi koa o regimana Shropshire ua hailuku ia lakou i ka pohaku a hiki i ko lakou make ana.

 

HOOKAPU O BERITANIA NUI I KE KUAI IA ANA O NA LAKO KAUA.

          Nu Ioka, Mar. 7.    Ua loaa mai nei he lono i ka mea kakau o ka nupepa Herald e noho la ma Wasinetona, e oelo ana. Ua hoike ia mai la ianei, ua hai ia aku la ka lohe i na pa kapili moku a me na hale hana lako o na teritori a pau e noho nei malalo o ka hoomalu ana a Enelani, aole loa lakou e kuai i kekahi mau lako kaua ke ole e loaa aku he ae ana mai ke aupuni aku o Beritania Nui. Aole he maopopo o keia hana a Beritania Nui, ua manao wale ia no nae, mamuli no ia o kona makemake ana e hoolako i kona mau aumokukaua me na lako kaua.

 

HE HIOHIONA KUPANAHA ILUNA O KE AO ULI.

          Nu Ioka, Mar. 7.    Maloko o na ao panopano eleele e kau ana ma ka akau i keia po, ua ike ia aku la kekahi hoailona kupanaha, he hoike mua aha mai hoi e hoea mai ana he hookahe koko weliweli. Ua hoopiha ia ae n@huina alanui me na poe makaikai me ko lakou maka e nana ana iluna o ka lewa lani. Mahope kokoke iho o ka hapalua o ka hora 8 i hoea mai ai o keia hoailona. E pii mai ana ka mahina me kona nani nui ma ka hikina me ka uhi ole ia e kekahi ao, aka, o ke komoohana nae a me ka akua e halii paa ia ana laua e na ao uliuli panopano, aia hoi, ua ikeia kekahi mea ula ahiehie e pii ae ana ma ke kukulu akau, a i kona wa i hiki pono ae ai iluna o ke ao uliuli, ua nalowale aku la ka aoao malalo a moe olowi iho la no aneane hapalua hora.

          Ua nui na kulanakauhale o Nu Ioka i ike i keia hiohiona kupaianaha iluna o ka lewa, a ua olelo ae lakou he mau hoike keia no kekahi kaua nui e hoea mai ana. Wahi a na koa kahiko, ua ikeia no keia hoailona mamua o ka hoea ana mai o ke kaua nui mawaena o Amerika Huipuia a me Beritania Nui, a me ke kaua huliamahi ai o ka Akau a me ka Hema. Ua koho wale ae kekahi poe, me he mea la, he pauahi nui paha ka mea i ho’a ia, aka, ua hoole ae nae kekahi poe.

---

 

 

HE HAKAKA HOOKAHE KOKO.

         

          Ma ka po o ka Paokahi nei, ua ulu ae he hakaka mawaena o kekahi mau luina o ka mokupea Iroquois, ma ke kihi o na alanui Nuuanu a me Kalepa. No kekahi mau minute wale no keia hakaka ana, ua hoea aku la na makai no ke keakea ana, aka, ua nui nae na poino i halawai me kekahi o laua mamua o ka hiki ana iaia ke hookaawale ia laua. I ka wa o ka nui o na makai i holo aku ai no ua wahi la, ua haalele iho la ka haole e ulupa ana i kona hoa a holo aku la no ka uwapo me ka haalele ana iho i kona kokoolua e waiho ana ilalo me ke kahe ana o ke koko mai kona waha mai. Ua alualu ia aku oia a hiki i kona loaa ana, a ma ka huli ia ana aku o kona poli, ua loaa aku la he pu panapana e waiho ana iloko o kona pakeke, aka, aole nae i piha me ka poka.