Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 13, 26 March 1898 — Page 1
This text was transcribed by: | Aki Astrid Dinda |
This work is dedicated to: | to the blossoms of the limetrees in Berlin summer - angels' breath |
KE ALOHA AINA
UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO
HOOKUMUIA I MEI 20, 1895
---
BUKE IV. HONOLULU, POAONO, APERILA 2, 1898. HELU 13
---
KA NUPEPA KE ALOHA AINA
---
E hoopuka mau ia aku ana mai ka Poakahi a ka Polima o na pule a pau o kela a me keia mahina.
Ka Uku Pepa, he 20 keneta o ka pule. No ke kope hookahi, he 5 keneta.
E loaa no ka pepa mai ke Keena aku o KE ALOHA AINA, a mai ka lima aku o na Luna Lawe Pepa.
E pai ia no na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa, me ke Dala kuike. Aole nupepa ma ka owili pakahi e hoouna ia ke ole e hookaa mua ia ka uku pepa.
E hoouna pololei mai i na Nuhou na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono o keia Pepa.
Aole loa e hoopuka ia a hoolaha ia kekahi manao ma na kolamu o keia Pepa, malalo o kekahi inoa kapakapa ke ole e hooike mai i ka Lunahooponopono i kona inoa ponoi.
Ka Nupepa Puka Pule
KE - ALOHA - AINA.
Hookahi makahiki ..................... $2.00
Eono mahina ............................... $1.00
Ekolu mahina ................................. .50
Hookahi mahina ............................ .20
EMMA A. NAWAHI.
Puuku o
Ke - Aloha - Aina
EDWARD L. LIKE.
Lunahooponopono a Hope Puuku
S. P. KANOA.
Hope Lunahooponopono.
O na kauoha Nupepa me na hookaa Dala, e hoona pololei mai i ka Puuku ma Honolulu.
---
Nuhou Kuwaho.
Maluna o ka mokuahi Zealandia i loaa mai ia ai makou na mea hou makamaka loa o na aina mamao, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke hoopuka aku nei makou me ka awiwi nui, penei:
NA AO OMAMALU KAUA MAWAENA O SEPANIA A ME AMERIKA HUIPUIA.
---
LOAA PONO KE KUMU I PIHILO AI KA MOKUKAUA MAINE.
Wasinetona, Mar. 11. O ka hoike a ka aha ninaninau e pili ana no ka poino o ka mokukaua Maine, a lakou i huii pono iho nei, penei no ia:
O kona kumu i halawai ai me ka poino maloko o ke awa o Havana, mamuli no ia o ka hoopahu ia ana mao kekahi lua hoopahu i huna ia iloko o ke kai. O keia lua hoopahu ua hana ia e na luna aupuni o ke aupuni o Sepania, a ua hoopahu ia e na luna aupuni maloko o Havana. Ua hoopee ia aku ka mokukaua Maine ma kahi kokoke loa: keia lua, a ua kali ia ka hoopahu ia ana a hiki i ka wa a ka makani a me ke au i lawe ae ai a hookau pono iaia maluna oia wahi. Ua loaa aku keia lua i huna ia iloko o ke kai i ka aha.
NA AUMOKUKAUA TOPIDO O SEPANIA.
Madarida, Mar. 10. O na aumokukaua topido, ke ole he mau kuia, e haalele iho ana lakou ia anei i ka la apopo no Canaries, a he elua mau moku topido o Sepania e holo pololei loa ae ana no mai Enelani no Cuba.
HOOLILO O SEPANIA HE $60,000,000 I MAU MOKUKAUA HOU NONA.
Ladana, Mar. 11. Ua loaa mai nei i ke Kuhina Amerika he mau lono e hai mai ana, ke manaoio ia nei, o ka huina dala a Sepania i lulu iho nei nona ka huina o $60,000,000 e hoolilo ia aku ana ia no ke kukulu ana i mau mokukaua hou nona, eia ia huina dala ke waiho la maloko o ka banako o Ladana.
KOKUA KA EMPERA WILIAMA IA SEPANIA.
Madarida, Mar. 11. Ua hoopuka ae nei ka nupepa Correspondencia i keia la i kekahi lono telegarapa mai Belina mai e hoike ana, ma kekahi poina ohana ma ka ponei, ua olelo ae ka Emepera Wiliama o Geremania. O ka’u e hoopuka nei elike me ka loihi o ko Wiliama II., noho ana Emepera no Geremania, aole loa e hiki i na Amerika (Ianaki) ke lawe ia Cuba.
HOOKAAWALE O AMERIKA HE KANALIMA MILIONA DALA NO KONA MAU LAKO KAUA.
Wasinetona, Mar. 8. I keia la i koho ia ai maloko o ka Hale o na Lunamakaainana, he puu dala o $50,000,000, no ka waiho ana aku iloko o ka lima o ka Peresidena Makinile, no na hoolilo kaua. Ua hooholo lokahi ia keia manao e na hoa oloko o ka Hale me ke ohohia nui ia.
E HOAO ANA O AMERIKA HUIPUIA E LAWE IA PILIPINE.
Nu Ioka, Mar. 11. Wahi a na lono mai Wasinetona mai, e olelo ana: Ua hoouna ia aku la na a’o ana ia A. S. McCormick, ke kapena o ka mokukaua Oregona, no ka liuliu ana a holo koke aku. Aole i maopopo kona wahi e holo aku ai, aka, ua manaoia no nae e holo aku ana no oia no na kapakai o Asia, no ka hoopuipui ana aku i na aumokukaua o Amerika Huipuia ma Hongkong.
I ka wa o ke kaua, ua manao ia e hoopuipui ana o Sepania i kona mau pualikoa maloko o Pilipine, a nolaila, e hoopuipui hou ia aku ana o Adimarala Dewey me kekahi mokukaua hou, aka, aole nae no ka hopohopo na ka haule pio i na pualikoa Sepania me kona mau mokukaua e hoolulu la ma Hongkong, aka, no ka hoopuehu liilii ana aku i na papu a me na kanaka o ka aina, a e lawe ae hoi ia Manila a me kekahi mau kulanakauhale nui e ae.
O ka nui o na kanaka o ka Oregona he 36 aliimoku 424 kanaka, ka Balitimoa he 36 aliimoku 350 kanaka, ka Olympia (ka mokukaua lawehae o na aumokukaua Amerika ma Asia), 34 aliimoku me 395 kanaka, Raleigh 20 aliimoku me 292 kanaka, ka Bosetona 19 aliimoku me 265 kanaka, ke Concord he 13 aliimoku me 180 kanaka a me ka Petrel he 10 aliimoku me 122 kanaka.
Ma ka hoea ana aku o ka Balitimoa, a ina e holo io aku ana o ka Oregona i Hongkong, e loaa ana ia Amerika Huipuia ka ikaika kaua moana i ka 191 aliimoku me 2058 kanaka, ma na wai o Asia. Mamuli o ka nui o na haunaele e ulu mau nei mawaena o na Sepania a me ia mau mokupuni, ua hoomahuahua loa ae oia i kona mau pualikoa malaila, nolaila, me ka hana nui na kanala o Amerika Huipuia e kaili ae ai ia mau mokupuni i na e hoea io mai ana ke kaua.
HAUNAELE MA NA MOKUPUNI PILIPINE.
Manila, Mar. 11. Eia na poe kipi ke hoomau nei no i ka haunaele. Ua lele kaua aku lakou ma kahi hoomoana o na Sepania ma Subig a me Apolih, me ka lawe pio ana aku i na pu a me na poka.
He lehulehu wale na poe waiwai o ka aina a me na koko hapa e pani la i ka lakou mau oihana me ka haalele ana i na mokupuni. A ua hoole na kanaka i ka uku ana i na auhau. O ka laina uwea olelo ma ka aina e hoohui ana me Manila, ua hoopoino ia oia ma ka la 7 o Maraki nei, ma kahi kokoke i Bolinao. Aole he mau lono e ae i lohe ia mai.
HAKAKA KUIKUI PUUPUU MAWAENA O SHARKEY A ME CHOYNSKI.
Kapalakiko, Mar. 11. Ma ka hora 10:40 o ka ponei, ua malama ia ae he hakaka kuikui puupuu mawaena o Sharkey a me Choynski, he ewalu puni a laua i hakaka ai, a ua hoopau wale ia ka hakaka. Ua olelo ia ae, mai lilo ia Sharkey ka lanakila, aka, mamuli o ka halahu mau ona mawaho o na rula o ka hakaka ana, nolaila, ua hoopau wale ia me ka loaa ole o ka lanakila i kekahi i laua.
HAUNAELE MA BOMABE.
Ladana, Mar. 9. He mau lono kai hoea mai nei mai Bomabe mai, e hoike ana, ua poha ae la ka haunaele i keia awakea mawaena o na Hinadu a me na Mahomeda e kue ana i na poe Europa. O ke kumu i ulu mai ai mamuli no ia o ko lakou lele kaua ana aku maluna o kekahi poe e huli ana i na poe i loaa i ka ma’i.
He elua mau koa i make i keia wa e hoouna ia nei o keia lono, a ua kipu aku na poe makai maluna o na poe hoohaunaele, a ua make he eono poe a he lehulehu wale i hoeha ia. O kekahi mau lono e ae mai Bomabe mai, e hoike mai ana o ka luna nana ma’i a me kekahi koa o regimana Shropshire ua hailuku ia lakou i ka pohaku a hiki i ko lakou make ana.
HOOKAPU O BERITANIA NUI I KE KUAI IA ANA O NA LAKO KAUA.
Nu Ioka, Mar. 7. Ua loaa mai nei he lono i ka mea kakau o ka nupepa Herald e noho la ma Wasinetona, e oelo ana. Ua hoike ia mai la ianei, ua hai ia aku la ka lohe i na pa kapili moku a me na hale hana lako o na teritori a pau e noho nei malalo o ka hoomalu ana a Enelani, aole loa lakou e kuai i kekahi mau lako kaua ke ole e loaa aku he ae ana mai ke aupuni aku o Beritania Nui. Aole he maopopo o keia hana a Beritania Nui, ua manao wale ia no nae, mamuli no ia o kona makemake ana e hoolako i kona mau aumokukaua me na lako kaua.
HE HIOHIONA KUPANAHA ILUNA O KE AO ULI.
Nu Ioka, Mar. 7. Maloko o na ao panopano eleele e kau ana ma ka akau i keia po, ua ike ia aku la kekahi hoailona kupanaha, he hoike mua aha mai hoi e hoea mai ana he hookahe koko weliweli. Ua hoopiha ia ae n@huina alanui me na poe makaikai me ko lakou maka e nana ana iluna o ka lewa lani. Mahope kokoke iho o ka hapalua o ka hora 8 i hoea mai ai o keia hoailona. E pii mai ana ka mahina me kona nani nui ma ka hikina me ka uhi ole ia e kekahi ao, aka, o ke komoohana nae a me ka akua e halii paa ia ana laua e na ao uliuli panopano, aia hoi, ua ikeia kekahi mea ula ahiehie e pii ae ana ma ke kukulu akau, a i kona wa i hiki pono ae ai iluna o ke ao uliuli, ua nalowale aku la ka aoao malalo a moe olowi iho la no aneane hapalua hora.
Ua nui na kulanakauhale o Nu Ioka i ike i keia hiohiona kupaianaha iluna o ka lewa, a ua olelo ae lakou he mau hoike keia no kekahi kaua nui e hoea mai ana. Wahi a na koa kahiko, ua ikeia no keia hoailona mamua o ka hoea ana mai o ke kaua nui mawaena o Amerika Huipuia a me Beritania Nui, a me ke kaua huliamahi ai o ka Akau a me ka Hema. Ua koho wale ae kekahi poe, me he mea la, he pauahi nui paha ka mea i ho’a ia, aka, ua hoole ae nae kekahi poe.
---
HE HAKAKA HOOKAHE KOKO.
Ma ka po o ka Paokahi nei, ua ulu ae he hakaka mawaena o kekahi mau luina o ka mokupea Iroquois, ma ke kihi o na alanui Nuuanu a me Kalepa. No kekahi mau minute wale no keia hakaka ana, ua hoea aku la na makai no ke keakea ana, aka, ua nui nae na poino i halawai me kekahi o laua mamua o ka hiki ana iaia ke hookaawale ia laua. I ka wa o ka nui o na makai i holo aku ai no ua wahi la, ua haalele iho la ka haole e ulupa ana i kona hoa a holo aku la no ka uwapo me ka haalele ana iho i kona kokoolua e waiho ana ilalo me ke kahe ana o ke koko mai kona waha mai. Ua alualu ia aku oia a hiki i kona loaa ana, a ma ka huli ia ana aku o kona poli, ua loaa aku la he pu panapana e waiho ana iloko o kona pakeke, aka, aole nae i piha me ka poka.