Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 13, 26 March 1898 — Page 8

Page PDF (745.29 KB)

This text was transcribed by:  Patty Mancini
This work is dedicated to:  For Uncle Bill Correa

KE ALOHA AINA

 

@                    KE ALOHA AINA, POAONO, APERILA 2, 1898.                                  

 

HE MOOLELO WALOHIA

 

NO KE

 

Keikialii Alabati

 

Ke Kaeaea o Pelekane.

A ME KA

Ui Madelina.

 

Ke Kukui Uwila o Ainapo

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

 

            I ka wa i hoike ia aku ai o keia mau olelo imua ona, oia no kona wa i ae koke mai ai. me kona kakali hou ole iho i ka olelo a ka mea kupono alaila ae aku.

            A oiai hoi, e uluku ana na manao iloko ona i kela wa, pela oia i pihoihoi koke ae ai, a ae aku la me ka hikiwawe a me ke kuhihewa pu hoi he mamao aku la ka mea nona keia mau olelo a ka wahine opio.

            Oia no hoi ka wa a ua wahine la i kikekepa ae ai i kona mau owili lauoho e kuuwelu aha mamua o kona alo, a me ka leo i piha i ka hauoli, pane mai la oia penei:

            E ke keiki opio, ke kupa a kamaaina o keia uka waokele, ke mea hoi a'u e hoike aku nei imua ou me ka oiaio, aole iwaho aku o ka lala pua ka mea a'u i aloha ai, aka, eia no imua o kuu mau maka, me he uhu maalo ala i ke alo.

            A o ua mea la a'u i huli mai ai, aole ia he mea kino o koa aku manwaho aku o kaua, aka, o o e no ia mai luna a lalo e ku mai nei mamua o kuu alo, ka mea hoi nana i hoauwana mai i keia kino wahine, malalo iho no o ko'u makemake ponoi iho aole no hai aku.

            E lilo aku ana paha keia mau olelo au e hoikeike aku la ia oe, i mea e hoopahaohao ia ai kou noonoo, a e lilo ai hoi i mea nau e hookuihe ai i kou manao, mamuli o ko'u hooloihi loa ana aku i ka'u kamailio ana

            O ka'u hoike hookahi wale iho no ua eha o loko o ko'u puuwai i ke aloha nou, a ke houhou nei hoi ia ma na wahi a pau o ko'u kino, me he kuikele ala ka walania.

            Maikai ke aloha a ka ipo,

            Hana mao ole i ka puuwai,

            Houhou liilii i ka poli,

            Nowelo i ka pili aoaa.

            O ka hana hea la ka mea hiki ia'u ke alo ae mawaho aku o keia mea a'u e hoike aku nei ia oe, oiai, ua like kou aloha ia'u ke ike aku au ia na, me kekahi kuahiwi kiekie e hiki ole ai ke kaohi mai i ka pii ana iluna a ilalo.

            A nani hoi ia, o kaua wale no keia e ike nei i keia mau mea huna pohihihi iloko o kuu puuwai ke nonoi hou aku nei no au i kou oluolu mai hoao e hoike aku i keia mea i kekahi mea kino okoa mawaho aku o kaua.

            Oiai hoi, he mea hoohilahila hoi ia i ko'u lunaikehala, ke lilo nae hoi ka'u mau olelo e hoike nei ia oe, i mea maikai i kou manao.

            I ka wa i hooki iho ai o ua wahine la i kana olelo imua o kona hoa kamailio. oia no hoi ka wa o ke keiki opio i kamailio koke aku ai me kela mau olelo, a ua ui la e hoomaopopo iho ai. ua komo like iho la laua a elua iloko o ke aanapuni a Limaloa, iloko o keia kukai kamailio pokole ana mawaena o laua.

            Heaha auanei hoi ka pulikia ma ia manao ou e ka ui kilakila a kuu maka e ike nei, oiai, i hele auwana wahine mai ka hoi oe mahope o'u, a heaha hoi ka'u e likoino aku ai ia oe, ina oia ke kumu o kou hele auwana ana mai.

            Nolaila, ke hoike aku nei au ia oe me ka oiaio loa, ua laa o loko a me waho o keia aino mahope ou. a nau e sila iho i kou hao kuni maluna o keia puuwai.

            I ka wa i pau ae ai o keia mau kamakamailio ana mawaena o laua oia no hoi ka wa i pii mai ai o ka ui o ke kapa kila mailoko mai o ka waiwai, a hoopa ae la i ka laau ihu no ka wa mua loa, elike me kahoohiki paa a ua kaikamahine la.

            I ka wa i mao iki ae ai na manao kapalili o ke aloha iloko o ua ui la, ua nonoi aku la oia i kona hoa e hookuu mai ola iaia, no kahele ana e komo i kona mau aahu e waiho ana ma kekahi wahi okoa aku, mai kahi aku a laua e kamakamailio nei

            A oia no hoi ka wa a ke keiki opio i hookuu aku ai iaia elike me kana noi, no ka manwa hoi elike ka loihi elike me ka mea ana i ike ai he pono.

            I kona nalo ana aku mai na maka aku o ua keiki la, aia na manao koko iloko ona ke hana mao ole la, a o ka hoomaka mua ana mai hoi keia e komoo na manao ano e iloko o kona puuwai, no ka mea e pili ana i ka wahine.

            Aka, aole nae ia he haawina i loaa iaia wale, aka, ua lawa i na mea a pau, a he mea paakiki loa i kekahi mea kino elike me kona ano ke hiki ole ke kulai ia, elike me ka nani ana i ikemaka iho la.

            Oiai hoi ua ui wahine la e komo ana i kona mau aahu, a i kona hoea ana mai, aia ka he kino kane keia mea i kamailio pu iho la me ia mamua iho, aole hoi he wahine elike me kana mea i ike ai.

            A oia hoi ka@ua ui la i pane mai ai me keia mau huaolelo, e hoonaueue ana i ka puuwai o ua keiki la o ke kuahiwi.

            He mau minute wale ae nei no ka mamao@ mai ka wa a kaua i kamailio ai a hiki iho la i keia wa a kaua e kamailio hou nei, ua ike mai la oe ia'u he kane ma na ano a pau, a o ke kumu, aia@ no ia malalo o ke alahele huna, e hiki ole ai i kekahi mea ke imi pono e @ hiki ai e loaa ka mea oiaio.

            O oe hookahi wale no ka mea i ike, mawaho ae o@ ka mea nana i hana ko kakou mau uhane, a ke nana pono mai la oe i ke ano o ko'u hoea wahine ana mai la imua o kou alo, aole hoi ma ke ane i kamaaina ia oe he kane a he iwi oolea.

            Aka, ma ke ano hoopahaohao, ke ano hoi i hiki ole i kekahi mea ke imi mai i ka meheu, elike me kou pohihihi i ko'u ano io maoli imua o kou alo, a o ke kumu hoi. ua lohe oe mai ka hoomaka ana a hiki i ka pau ana, na ke aloha a me ka hoo@hihi i hapai i ke kuko a na ia kuko i uhai hele mai i kou meheu a hiki i kou ikemaka ana.

            O keia mau olelo a ka wahine o ke kapa huna, oia ka ke keikialii o @ a waokele, ka opio Alefered @ hoi i pane mai ai penei:

            N@oe ka Ina ole o ke akamai a me ka wiwo ole, i ke hoike mai nei hoi kou ano i ka wikani o kou mau olona, me he mea ia, o kou mau aakoko a pau, aole ia i kupono no kekhi mea i hanau wahine ia elike me kou ano.

            Ka mea hoi a'u e olelo ae nei, o oe hookahi ka ikaika ma ka @ hoahana ana a kou mau lima, ka mea hoi a'u e olelo ae nei, ua lawa ia kaua elua wale no ke pulumi i kekahi mau aupuni ikaika o ka honua.

            O ko'u ike pono ana i kou ikaika hoohana a me ka ui waipahe o kou mau helehelena. ka mea nana i kaualako koke aku i ko'u lunaikehala e apono aku i kau mau noi a pau.

            A nolaila, e hoomanao oe, mai keia sekona aku a kaua e kamailio pu nei, e lilo ai oe na'u a pela hoi au nau, a o ke Akua ko kaua hoike ka mea i ike i ko kaua mau manao

            O ka hoike maoli ana aku o ke keiki opio i kona mau manao hunu a pau loa imua o kona hoa haihaiolelo, ua hoike mai ia i ka waiwai o ka huakai a ua ui la i alualu mai ai i kona e auwana pu iloko o na ululaau, me ka manaopaa, aia no ka palena a he hooko ia no kona mau makemake.

            O ka lohe pono ana o ua kaikamahine la i keia mau olelo paa a kona hoa, he hoike ana mai ia i ka waiwai o ke alualu hele ana iaia ma na wahi a pau me ka hoomanawanui

            A oia hoi ka ua ui la i panai koke aku ai me ka hoohakalia ole, i ka i ana aku penei:

            He nani ia ua hooko ia iho la no ko'u mau makemake a pau, a ua lilo hoi keia kino i waiwai paa nau, e ana pono iho ai i ka loa a me ka lauia o kau kaulahao maluna o keia aina nui hui@ahalike, a aohe hoi he konohiki nana e komo hewa iho i kona mau palena.

            Nolaila, e hoomanao oe, o keia uhi au e ikop mao la, e huna ana i ko'u ano wahine, aia wale no ka hemo mai ko'u kino aku a hiki i ka hemo mai ko'u kino aku a hiki i ka wa e ikemaka ia ai ko kaua mau kino elua imua o ko ke ao holookoa a pau.

            Oiai hoi, he mea makehewa wale no ko'u hoike aha ae i ko'u ano wahine imua o koikaua mau hoaloha e noho nei a hiki i ka wa a kaua a i elua e hoopaa loa iho ai i na manao o ka noho ana kane a wahine, a oia auanei ka wa mua loa e hemo ai keia mau kapa uhi mai keia kino aku.

            A e hoomanao iho oe. aole i keakea ia kkou kuleana paa e ana ai i ka loa a me ka laula o kou waiwai ponoi, oia, nou no ia i na wa a pau, a ma kela wahi mea wale no koi ka'u i pale ai.

            O keia no hoi ka hopena o ka laua mau kamailio ana, a huli hoi aku la laua no kahi pupupuhale a lakou e luakaha mau ai, a oiai hoi, ua oi loa aku no ko ka opio aloha ia wahi mamua o na wahi e ae a pau. a malalo no hoi oia kumu i ae ole ai oia e hoi pu me kona mau makua.

            I ka pau ana ae o ka laua mau kukai kamilio ana, oia no hoi ko laua wa i kii aku ai i ko laua mau lio pakahi, ma ka laua wahi i hoopaa ai, a kau like ae la laua maluna oko laua mau lio a hoi aku la no ko laua home.

            I ko laua hoea ana aku i kauhale aia hoi ko laua mau hoa e kali ana o ko laua hoi aku, no ka makaukau ana no ko lakou aina ahiahi, mamuli o na mea a lakou i hoomakaukau ai.

            Ua lilo hoi ko laua hoi ana aku i mea hauoli nui no ko lakou mau hea noho, a ua ohaoha mai la hoi lakou a pau me ka hauoli nui no ko laua hoea hou ana aku i kauhale me ka lanakiia.

            I ka piha ana o na mahina ewalu o ko lakou noho ana, ua hoolaukanaka ia kela wahi mamuli o ka nui o na hale i kukulu ia a me ka mahuahua mau mai o na kanaka i na wa a pau, a hookahi hana nui a na poe i noho mai ma ia wahi, o ka mahiai a me ke alualu holoholona

            A oiai hoi, ua noho kela a me keia me ka@noonoo ole i kela a me keia hookahi no a lakou mea nana o ka pono o ko lakou noho ana, me he mea la, aohe he haku maluna iho o lakou pakahi.

            I ka hala hou ana ae he mau mahina hou, ua ulu ae la ka manao iloko o ke keiki opio, e hele oia me kona hoaloha o ke kapa kila@no ka ike ana i kona mau makua, elike me kana i olelo aku ai imua o kona makuahine, e hele aku ana no oia e ike iaia a me kona makuakane.

            I kekahi ahiahia, oia na mea a pau e noho ana maluna o ko lakou papaaina, no ka ai ana iho i na mea ai o kela a me keia ano i loaa ia lakou, a iwaena hol o ko lakou ai ana oia no ka wa i pane aku ai o ke keiki opio imua o kona mau hoa i ka i ana aku:

            Ua manao au, o ka la apopo ka la a'u i manao ai e hele e ike i kuu mau makua aloha, a ua noa hoi keia huakai hele i na mea a pau e makeana make e hele e ike i ke kulanakauhale.'            A o ka poe no hoi e noho ana i na home o kakou, e noho no hoi lakou e like me ko lakou ano mau, aohe he mea nana e hoopilikia i ko oukou noho ana, oiai, ua lawa no oukou i na mea a pau, a no oukou no hoi ia pono, aole no hai aku.

            Ua lilo keia i mea hoeahaeha i ka manao o na mea a pau, a o kekahi poe hoi, akahi no a ulu ae ka manao iloko o lakou. e ike hou ana ka la@ kou i ke kulanakauhale alii, mamuli o keia huakai a ke keiki opio.

            Ua lilo hoi na hora oia no i kekahi poe i mea pokole, a o kakahi hoi, i mea hoouluhua i ko lakou noonoo a hiki i ke ao ana.

           

J. H. WIDMAN.

 

Kauka Lapaau no na I'o Ulu.

 

@ NA HORA HANA:

            9a.m., a hiki i ka hora 11 a.m.

            3p.m.,                          5 p.m.

 

            Ua hiki ia u ke hoola i na i'o ulu (corn) ma kekahi ano hana hou, a e hoola pu hoi i na mikiao i ulu iloko o ka i'o me ka eha ole. He hoola iloko o ka wa pokole.

 

            Ua hiki ke hele aku ma ko oukou mau home ina e hoike mua mai ou. kou i ko'u keena hana a i ole ma ko'u home i ko oukou wahi i noho ia.

            march 1.        1m-dly.

 

 

 

HE KUAI HOEMI NUI

NA KAHI O

L.B.KERR

He emi loa ke Kumukuai o na Waiwai

i hoopakele ia mai mailoko mai

o ka Pauahi Nui o Ladana,

Dekemaba, 1897.

Malaila o L.B. Kerr ia wa me

kana mau dala a kuai aku

la oia ia mau Waiwai a

pau, a ke Kuai Hoemi

ia aku nei i keia wa

            Na Lole Aaho ma na kumukuai e hoopuiwa ana ia oe. Na Hainaka me na kaekae waihooluu he 20, 25 a me 35 keneta o ke Kakini. Na Dimiti Keokeo he 5 keneta o ka i-a. Oganadi he 12 1/2 o ka i-a. Na Dimiti kahakaha maikai loa 15 i-a i ke $1.00, Lawn Enelani 15 i-a i ke $1.00. Lihilihi Valenciennee he 25 keneta o ka kakini i-a.

Mai hoohale i keia wa maikai:

Ka Aumi Hana Papale.

* * * * * * * * * * * * * * *

O keia hale ua lako ia me na Paikini Hou

o na Papale i hoouna ia mai Parisa a me

Ladana mai, e loaa no ia oe na papale Parisa

mamua o kou hele ana ilaila. Na Papale

i kinohinohi ia mai ka 1.00 a pii aku.

            L. B. KERR.

            Honolulu-- Alanui Moiwahine--Honolulu