Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 23, 4 June 1898 — Page 5

Page PDF (818.34 KB)

This text was transcribed by:  Lawrence Gersaba
This work is dedicated to:  Judith Nalani Kahoano Gersaba

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 4, 1898       5

 

NA LONO HOPE I LOAA MAI.

Piholo he 12 Moku Sepania, a he 2 Moku

Amerika i Hoopoinoia.

HOEA NA AUMOKUKAUA O SEPANIA I NA WAI

O CUBA.

Aole i Halawai me na Aumoku Amerika ma ka Moana.

 

HAALELE ANA HE MAU MOKU SEPANIA

NO MANILA.

E Lalau Auanei Paha o Beritania a me

Farani i na mea Kaua.

  Maluna mai nei o ka mokukaua Kaletona i loaa mai ai ia makou na nuhou hope loa, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke hoopuka aku nei makou me ka hakalia ole, penei:

 

HALAWAI NA MOKU SEPANIA ME NA AMERIKA.

  Cape Haytien, Mei 21.  ua pahola ae he lono maanei, ua hoouka ia ae la he kaua moana ma ka la inehinei ma ke alahele makani mawaho aku o Mole St. Nicholas. A wahi a na hoike i lawe ia mai e na ohua i hoea mai maluna o ka moku ahi Port de Paix, he 12 mokukaua Sepania i piholo aku iloko o ka moana, aka, he elua wale no mokukaua Amerika i hoopoino ia.  A oia na lono i loaa mai ia'u.

  Ua hoikeia mai ianei, ua hiki ke lohe ia aku ka leo halulu o na pukuniahi mawaho aku o ka akau, a i ka poeleele ana i hamau ai, a ua hoomau hou ia mai i ke kakahiaka nui o keia la, a me ka hoomau ia no a hiki i keia awakea.

 

HOEA NA AUMOKUKAUA O SEPANIA I

NA WAI O CUBA.

  Madarida, Mei 20, 8 a.m.  Ma ka hora 10 o ka po nei, ua loaa mai la i ke Kuhina o na Marina, Kapena Aunon, he lono kuikawa mai ia Adimarala Cervera, ke alakai o na aumokukaua Sepania o Cape Verde.  A penei ka heluhelu ana:  "Santiago de Cuba, Mei 19.  I keia kakahiaka, aole he ulia i loaa ia'u ma ka hookomo ana aku iloko o keia awa i ukali ia e na aumokukaua Cervera."

  Ua telegarapa mai o Adimarala Cervera mai Santiago de Cuba mai, aole oia e halawai me ke kekahi mokukaua Amerika ma keia huakai.  Ua hoike mai oia he maikai ke ola o kona mau luina a aia ko lakou mau manao iloko o ka ulumahiehie.

 

E KOMO AUANEI PAHA O FARANI A ME

BERITANIA NUI ILOKO O KA

HOOKAHE KOKO.

  Ladana, Mei 20.  He lono oiaio kai hoea mai i ka poai o na luna aupuni, nana i hoopihoihoi ae i na poe maanei i keia la.  Ua lohe ia mai la, ua hoopuka ae la ke aupuni o Beritania Nui he kauoha ia Farani he mau la i hala ae nei, e olelo aku ana iaia e haalele iho oia i na koi a pau no ka Hinterland, Aferika, maloko o hookahi mahina, a e unuhi aku oia i kona mau pualikoa a me na luna mailoko aku o laila.

NA MOKUKAUA SEPANIA.

  St Pierre, Martinique, Mei 17.  O ka moku topido Sepania Terror a me ka Alicarte aia no laua i Fort de France,  Ua oleloia ua pau kona hoomaemaeia ana, a e haalele iho ana oia i ke awa i ka la apopo.  Aole he kanalua ana i koe o na moku i ku iho nei i keia mau wai, ua haalele iho lakou ia Martinique, a holo pololei aku la no Cuba a i ole no Port Rico.

  Giberaleta, Mei 18.  O ka mokukaua hakaka pale kila Pelayo, Emperador Carlos V. Alfonso XIII, Vitoria a me Giralda, na mokukaua kokua Rapido, Alfonso XII, Buenos Ayres a me Antonio Lopez, a me ekolu mau moku topido, e ku nei ma Cadiz i keia wa, ua makaukau lakou no ke holo ana aku.  Ua manao ia e holo aku ana lakou no Pilipine mamua o ka pau ana o keia mahina me 11,000 koa.

 

HAKAKA NA AUMOKUKAUA O SCHLEY

ME NA PAPU.

  Ladana, Mei 21.  He lono kuikawa kai hoea mai nei i ka nupepa Karonikala mai Kingston, Jamaica mai, e olelo ana:  He eha o na aumokukaua o Schley i hoea aku i Santiago i ka po nei, a kipoka aku la i na papu, aka, ua hoomaha iho nae ia mahope mai.

  Ua olelo mai ua lono la, ua hoomaka hou ia ke kipoka i keia kakahiaka, a o ka hopena aole i hoike ia mai.  He hahana loa keia hoouka kaua ana.

 

KE EE LA HUNA O NA MOKU.

  Barcelona, Mei 20.  Mawaena o 7000 a me 8000 koa i unuhi ia mai mai Catalonio, Alusia, a poai ae la ia Aragon a me Valencia, eia lakou ke ee nei maanei no ka holo ana aku i Manila.

 

HE MAU MOKU HOOPAHU HOU.

  Ki Komohana, Mei.  O ka lolo o na Sepania i piha me ka naauao, ua hana mai nei lakou i kekahi mea pahu ano hou no ka hoopoino ana aku i na mokukaua Amerika e paniku la ia waho o Havana, oia hoi, ka hoouna ana i kekahi moku i like loa me ka waapa topido, a ua hoopiha ia hoi oloko o ke kino o keia mau moku me na mea hoopahu, ua hookuu ia aku hoi lakou e lana hele i ka ilikai, me ka manao ana o na Sepania, i ka wa a na mokukaua Amerika e hookui aku ai i ka po oia no kona wa e pahu ae ai.

  He lehulehu wale o keia mau moku i hookuu ia aku e lana hele iloko o ke kaikuono.  he hookahi o keia mau moku i ike ia e ka mokukana Hudson mawaho aku o Cardenas e lana hele ana iluna o ka ilikai.  He elua puka uwahi o ua moku la me hookahi pu mamua o ka ihu.  Ua alualu koke aku ka Hudson iaia me ke kipoka ana aku ma kahi o 3000 i-a ka mamao.  He hookahi o kona mau poka i hookui aku i kekahi o na puka uwahi a lele liilii ae la na apana laau, i ka ike ana o ke kapena aole keia he moku topido maoli, ua haalele iho la oia i ke kipoka ana iaia.

  I kekahi la ae ua ike aku ka Wilmington he moku no oia ano e lana hele ana, a ua hana ia no hoi elike me kekahi moku topido wawahi moku, ua kuhihewa maoli ka Wilmington he moku topido aka, i kona wa i ki aku ai, ua pahu ae la ua moku la a lele liilii ae la, mahope iho o kona pahu ana ua loaa aku la he mau tini i waiho ia ai o na mea hoopahu.  Ua hoike ia aku keia mau lono oiaio ia Komodoa Watson.

 

MAI AMERIKA E LAWEIA MAI AI KA NANAHU.

  Seattle, Mei 20.  O ka mokupea Henry Villard e kolo ia ana oia mai Seattle mai a hiki i Comox no ka hooili ana i 3000 tona nanahu.  Malaila e holo aku ai oia me kekahi mau mokupea e ae no Honolulu me ka piha nanahu, a malaila e waiho ai keia nanahu no na mokukaua a me na moku halihali koa o ke aupuni o Amerika Huipuia.

  Ua olelo ae o Caine i keia po, na kuai aku oia i ka mokupea Enoch Talbot me kona ukana nanahu o 2300 tona nanahu i ke aupuni o Amerika Huipuia.  O ka mea naua i kuai aku oia no Kapena Green o ka pa kapili moku o Port Orchard.  Ua olelo ia ae o ke kauoha i keia wa o ke aupuni o Amerika Huipuia i 13000 tona o ka nanahu o British Columbia.

 

KAUOHA IA HE MAU TAUSANI PAA KAMAA

  Wasinetona, Mei 20.  O na hoohalahala ana a na koa kuikawa no ka nele i na kamaa kupono ole, i lawe ia mai iloko o na pualikoa e hoohamau ia iho ana ia, no ka mea, ua kauoha aku la ke Keena Kaua e hana ia i elua haneri tausani paa kamaa no na koa.

 

KA NUI O NA MILE A HIKI I MANILA.

  Ua hoike ae o Lutanela Mills, o luna o ka Beninetona, i na huahelu o na mile mai Kapalakiko e holo pololei ana a hiki i Manila, a mai Kapalakiko mai hoi anei, a maanei aku no Manila, penei:

  Ma ka holo pololei ana a hiki i Manila mai Kapalakiko mai he 6,100 wale no mile ka mamao.  Aka, i na nae e kipa ana na moku ianei mai Kapalakiko mai, a mai anei mai Kapalakiko mai, a mai anei aku no Manila e oi loa aku ana ka loihi o keia alahele he 7,000 mile.  O ka mamao o ke alahele pololei no Manila he 600 mile ma ka akau aku nei o kakou Nolaila, ma keia e ike ai kakou na oi loa ke kokoke o ke alahele holo pololei no Manila mamua o ke kipa ana mai o na moku ma Honolulu nei.

 

KA MOKUKAUA KALETONA

  Ma ka hora 9:55 o ke kakahiaka Sabati nei, i haawi ae ai o ke oeoe hoailona pauahi i kona kani kapalulu ana no elima manawa e hoike mai ana ua ike ia ka mokukaua Kaletona, ua hoea koke aku na poe o ka Repubalika no kai o ka uwapo a kau aku la maluna o kekahi moku o ka Hui Piliaina no ka holo ana aku e hui me ka mokukaua mawaho o Laeahi.  Aole ke Kaletona e haalele koke iho ana ianei, a hiki i ka wa e hoea mai ai o na moku halihali koa a pau i Honolulu nei.  Oia ka Pekina, Australia a me ke Sydney.

  O ka Pekina ka moku i manao mua ia o hoea mua mai ana ianei i ka po o ka la apopo a i ole i ka Poakolu aku me 1,500 koa maluna ona.

 

  Ua hiki loa ia Prof. Cooke ke a'o i na poe a pau e hoea aku ana imua ona i ka hookani piano a me ke a'o ana i ke ano e himeni ai a kani kapalili ka leo e like me ko ka manu, a ua kupono loa hoi keia ike no na lede Hawaii e a'o ai.  E loaa no oia ma ka halepohaku e ku nei mauka iho o ke halekaa Club Stable.

 

UA HALA AKU LA NO HILO.

  I ke kakahiaka Poalua i hala aku ai ka makuahine Puuku o KE ALOHA AINA no ka Ua Kanilehua o Hilo, a e hoea hou mai ana no oia i ke kulanakauhale nei ma keia kakahiaka Poalua ae.

 

NELE I KA WAI.

  Ma ke kuana mai nei a ka mokuahi Kalaudine i ke kakahiaka Sabati nei, mai Maui mai i loaa mai ai o na lono, no ka hiki ana aku o ka mokupea Emma & Louisa i Kahului e hoopiha ai i wai nona.  O keia mokupea ua haalele iho oia i keia awa ma ka Poaha nei, ma kona alahele e holo ana no San Diego, i kona wa i kaawale aku ai mai anei aku ua ike iho la ke kuene, ua pau loa ka wai o loko o ka pahu i ke kahe iwaho, ua hoike ia keia lohe i ke kapena, a ua hooholoia e komo oia iloko o ke awa o Kahului no ka hoopiha wai ana.  I kona wa i hookomo aku ai iloko o ke awa, ua kokoke loa oia e ili iluna o na puu pohaku.

 

UA HOOKAUMAHA IA O KANIKELA

KENERELA HAYWOOD.

  Ua hookaumaha ia o Kanikela Haywood no ka hoopuka ia ana o kekahi mau manao o kana wahine i kakau mai nei iaia e pili ana no na koa e lawe ia ana no Manila, a i hoopuka ia ae hoi e kekahi nupepa namu puka ahiahi e olelo ana, me he mea la, e hoolele ia mai ana na koa Amerika i Honolulu nei no ka lawe ana ae ia Hawaii, a e hooikaika ana hoi ia lono oiaio ole.  O ka mea a ke Kanikela - Kenerela i ahewa ai oia ka lawe ia ana aku o ua leta, ma kekahi kulana popilikia e hiki mai ana.  He keu io no hoi ka mahaoi.

 

E HOLO AKU ANA HE MAU LUINA

HAWAII NO NU IOKA.

 E holo aku ana ma ke ano he mau luina no ka mokupea A. J. Fuller, he ekolu mau Hawaii no lakou na inoa o Kahumoku, Keo a me Kale no Nu Ioka.  He nui ka makemake ia o na luina Hawaii e na kapena o luna o na moku like ole, mamuli o ko lakou ikeia o na ulia poino a pau e halawai ana ma ka moana, ua lilo wale no ia lakou he mea ole.  Aole hoi o lakou hoohaunaele e like me na luina ili keokeo.

 

  I keia la i haalele iho ai ka mokuahi Kinau no kona mau awa maa mau, e haalele aku aua oia ia Hilo i ke kakahiaka Sabati a hoea hou mai no ianei.  Mamuli o ke ake ia aua ma Hilo e hauoli la 11 o Iune ai kona mau luina, pela i hoololi ia ai kona manawa holo.