Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 23, 4 June 1898 — Page 7

Page PDF (833.47 KB)

This text was transcribed by:  Mae Takeda
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 4, 1898.

 

HE MOOLELO WALOHIA

NO

ALANADELA

 

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu KeoKeo.

A I OLE:

Ka Loea Hookani Pila o ke Kulu Aumoe.

 

            Aole, aole loa pela aka e haawi aku ana au i kou kino holookoa mai luna a lalo i kauwa nau, a o ka mea au e hoounauna mai ai ia'u e hana oia ka'u e hooko aku ai, no ka mea, na hala aku la no ko'u hakuwahine ke kumu hoi o ko'u hiki ana mai i anei i ka make, nolaila, aehe mea @na e kaohi ia'u mahope iho nei, wahi a Senora i pane hou aku ai ia Walata.

            Ae e lawe aku ana no au ia oe mai keia, wahi aku, aka, e hoike mau mai nae oe, pehea oe i hoopaa ia ai ma keia wahi, a owai kou haku wahine, e pane koke mai, a mai hoo lalau hou aku hoi i kau kamailio ana.

            Aole he maopopo o ko'u kumu i hoopaa ia ai, a he hookahi wale no paha a'u e koho ae ai, mamuli no ia o ko'u ano he hoahele no kekahi wahine opio i kaili ia aku e ka haku opio o keia hale a me kana mau kauwa, a i kela mau la aku nei ua hoi hou mai la oia no ka hale nei, aka, aole nae kuu haku a me kana mau kauwa i hoi pu mai me ia no ka hale nei, a pela pu no hoi me ka wahine me ka uhimaka eleele i ukali aku ai mahope o lakou, a ke ole e hewa ka'u koho ana, ua make lakou a pau.

            Me keia mau huaolelo, hoomaha iho la oia a ikeia aku la na waimaka e haloiloi mai ana mai ka lihilihi maka mai o ua elemakule la, a no kekahi mau minute keia noho hamau ana o ua Senora nei, ua hoomau hou mai la oia i ke kamailio ana.

            Mamua o ko'u hoopaa ia ana iloko o ka rumi ua hoike mai la oia ia'u oa hoomaewaewa aku oia i kuu wahine ma ka hoaahu ana aku iaia me kekahi aahu kane, a ua kapa aku hoi oia iaia o Alanadela, a no kekahi mau la ko'u noho ana maanei me ka ai ole ana,

            Na keia inoa i hoopuiwa ae ia Walata a ikeia aku la hoi kona mau papalina i ka pii ana ae o ka ula ohelohelo, me he mea la, e hoike mai ana, ua piha oia i ka inaina no ka kaua Alanadela, aka, na ke au nae o ka manawa e hoike mai, a mahope o kona noho hamau ana no kekahi mau minute ua lohe ia ae la kona leo i ka puana ana ae.

            He au no ko ka manawa, wahi a ua Walata nei, a e hui hou aku ana no au me kela wahine i hoaahu ia me ka paa lole kane, o ka'u mea no ka hoi ia e huli nei a maua i hele like mai ai no ua la luihi, a aole nae ona wahi mea a hoike mai.

            Owai, owai, kau e kamailio mai la o Alanadela anei:?  Ua hoea mai anei oia i anei e pane koke mai auhe@ oia, i holo aku ai a kukuli malalo o kona mau kapuai, e hoike mai ano, a ikeia aku la kona hoao ana e eu e ku iluna.

            Aole oia me a'u i keia wahi a Walata i hooho ae ai, aka, ua holo aku oia no ka naauauwa ana i ke aloha no kekahi mea okoa, a'u hoi i lawe aku la e kanu nona ka inoa o Ro l@ka, he aaho kane kona, mamuli o ka make ana a kuu enemi i inaina loa ai, a i hoike mai ai oia i ka inoa o ko'u hoahele, a ike iho la au he wahine ka oia i hoomaewaewaia, a o ka mea no hoi e huli hoomanawanui nei.

            Alaila, aia oia ihea i keia wa? wahi a Senora i ninau hou mai ai.  Aia oia iloko o na ulul@au kahi i holo pupule ai, aka, i na nae au i ike mua oia no keia e hele pu nei me a'u, aole loa au e hookuu aku iaia.  No ka mea, na kona aloha e kakia paa nei iloko o kuu puuwai, ka mea hookahi i kono mai ia'u e alo mai i ka mea o keia mau ululaau no ka huliana aku iaia.

            Noho hamau iho la laua me ka ekemu hou ole aku, a i ka hala hou ana ae o kekahi mau minute, ua lohe hou ia aku la ka leo o ka elemakule i ka ninau ana aku.

            Alaila, e ke kanaka malihini heaha ka kaua e hana hou aku ai i loaa ai kela wahine opio ia kaua?  E imi aku anei kaua iaia, a i ole e waiho aku anei kaua iaia na na holoholona hihiu o ke kula, a i ole na na manu o ka lewa.

            Aole, aole e ka elemakule maikai aole loa au e hoopau aku ana i ka huli ana mahope o kona meheu a hiki i ka wa a kou uhane e haalele iho ai i kona home kino, a haawi aku hoi iaia e hoomaha no ka wa pau ole.  E hele aku ana imua a hiki i kona loaa ole ana paha ia'u oiai ua paa ka'u hoohiki e lawe no au iaia i makua no'u no ka hopena o ko'u mau la.

            Ae, ua ike maopopo ae la au i kou manao, nolaila, e hoomakaukau kaua no ka ukali ana aku mahope ona, mai hoohakalia hoi i manawa hou aku, o kaawale loa aku ana anei oia mai a kaua aku, wahi a Senora i pane aku ai.

            Ua makaukau loa au e hooko aku elike me kau e kamailio mai nei, aka, ke hopohop nei nae au, aole paha e hiki ana ia oe ke hele pu me a'u.

            Mai kanalua no ia mea, ua hiki no ia'u ke hoao e ukali aku mahope ou, a i nele no hoi au me kahi ikaika no ka hele pu ana aku me oe ua hiki no ia oe ke pepehi mai.

 

            Ua manaoia ole e pau koke ana keia kaua mawaena o Amerika Huipuia a me Sepania maloko o hookahi makahiki.

 

OLELO HOALOHALOHA.

 

Ia Mr. John Kivini ka mea i hoonoleia i ka wahine ole a me na keiki i hooneleia i ka mama ole.

                        Luuluu wale:

            Mamuli o ka lokomaikai o ka Hak lesu Karis'o, ka mea Mana Loa ma ka lani, i ka lawe ana aku i ka uhane o kau wahine i aloha nui ia ia Mrs. Kahaka Kivini, ma ka hora 7 p. m. o ka Poalima, Mei 13, ma Holualua, Kona Akau, a waiho iho la i ka ohana iloko o ka ehaeha, e naiauma ana iloko o ke kaumalia a me ka luuluu, No ka mea, e hoi no ka lepo i ka lepo, a o ka palaho i kahi o ka palaho, a e pii aku no ka uhane ma ka po@i o ka Mea Nana i hana.  Oiai, oia e ola ana he makua hine oluolu a Waipahe, iloko o na hana pono, a he heabea @a hookipa, nolaila;

            E hooho'oia:  O makou o na hau mana o na kula sabati o Hoolualoa, o ka mahele ekolu o na kula sabati ma o ko mau komite la, ke komo pu aku nei makou me oe, e ke kane i hooneleia i ka wahine ole a me na keiki i hooneleia i ka mama ole a me ka ohana a pau.  E auamo pu me oukou i na luuluu a me na kaumaha no ka hoomanao walohia ana aku no ka mea i hala.

            E hooholoia:  Ke pule nei makou i ko ke Akua lokomaikai, e hoomama mai i ko kakou mau luuluu iliko o ka mana o Iesu.  No ka mea, aole kauhale paa no kakou maanei.

            E hooholoia:  E hoounaia i hookahi kope o keia olelo hoalohiloha i ke kane a me ka ohana a i hookahi kope i ka Nupea Ke Aloha Aina.

O makou no me ka luuluu.

            J. E. A. Kaiawe, W. K. Kia, Jos. Kealalio, a me Sema. Leleiwi, na Kamite.

            Holualoa, Kona Akau.  Mei 23, '98

 

HOOPAU IA MAI KA OIHANA AKU,

 

            I ka Poalua nei i noi ia aku ai ke pihi makai o Lutanela Holi no ka hoihoi ana mai i ke keena oihana makai, a i keia wa no hoi ua hoopau ia aku oia mai kona kulana i paa ai he lutanela no kekahi uwati o ka oihana makai.

            Ua lilo he mea nui iwaena o na makai o ke aupuni ka noonoo ana i lutanela no lakou, aka, oiai aole o lakou mana no ke koho ana i lutanela, a o ka Ilamuku wale no ka mea mana ma ia mea, nolaila, ua hiki ole ia lakou ke ike owai ia iwaena o lakou ke pani ana ma ia hakahaka.

            O Kale Warena ka mea i koho wale ia e hoopii ia ae ana ma ia kulana, aka, he nui nae na makai i kue aku i kona koho ia ana malaila.

 

            Ua loaa mai nei he leta ia Jno. S. McGrew, (Makalu) mai Wasinetona mai, e hoike mai ana, ua hoopaa ia kona inoa no ke komo ana iloko o na pualikoa a Amerika Huipuia, a e kahea ia mai ana oia i kona manawa i makemake ia ai.

 

KA AHAAINA MARE MA PAUOA.

 

            Ma ka auina la o nehinei, Mei 26 i malama io ia ai kela ahaaina luau nui i hoike mua ia aku ai no ka hanohano o na paa mare opio mauka o Pauoa.  Nui na poe hanohano o ke kulanakauhale nei i kono ia, malaila ae ke Kama'liiwahine Kaiulani me ka makuakane, na Keikialii Kawananakoa Kalanianaole me kana lede ka Lunakanawai Waikina, a he nui aku.

            O kekahi keia o na ahaaina mare nani i ikeia, nui na poe i hiki ae, nui pu ma na mea ai i hoomakaukau ia no na poe i kipa aku e haawi i na hoomaikai no na paa mare no lakou ka hanohano o ka la.  Malaila pu ae ka Hui himeni Kawaihau kahi i hoonanea ai i ke anaina.  Ua ai na mea a pau a lawa, ua inu hoi a kena i ka wai a Kanaulu.  O ka makou e kalokalo ae nei, e hahai ia na la o na opio me na pomaikai a pau.

 

HOOPAI IA NO KA AIHUE.

 

            Ma ke kakahiaka Poakahi nei, ua hoopaiia o Tong Ung no ka a hue ana he mau pa palai, he elua makahiki ma ka hana oolea maloko o Ka wa, he uuku kana mau mea i aihue ai, aka, aole no nae oia e pakele aku mai ka umii ana a ke kanawai.  Ia la hookahi no ua hoopai ia iho la he 12 kanaka no ka ona, a he hookah i hiki ole ae imua o ka aha.

 

HE MAKANA ALOHA.

 

            I ke Poaha i hoea aku ai ka moiwahine Kapiolani iluna o ka mokukaua Kaletona i ukalia e na Keikialii Kawananakoa a me Kalanianaole, a haawi makana aku la i kekahi hae silika nani i hana noeau ia e kekahi mau lede Hawaii.

            He makana aloha keia a ka moiwahine no na hana aloha i hana ia e keia moku a me ka hoihoi ana mai i ke kino o kana kane, ka moi Kalakaua mai Kapalakiko mai.

 

            He ma'i o Wilimana e noho la ma Kapalakiko, pela na lono i loaa mai nei.

            O ka mokuahi Amarapoora i hoea mai i anei mamua aku nei, ua ili oia mawaho aku o na kapakai o Shangtung.

            He mau opio kai hipuu ia ae ma ka berita laahia o ka mare ma ka po nei, mauka o kahi noho o J. W. Bipikane, a ua nui na poe i hiki ae malaila.

            Ma ka heihei kaa huila lua mawaho o Kapiolani Paka mawaena o na lio heihei Violin a me Irish Lassie, ua lilo ka eo i ka inoa hope, ua olelo ia ae, ua loaa i ka Ona o ka lio hope kekahi puu dala mahuahua mawaena o $5000 a i ole $6000 ma keia eo ana:

 

Nuhou Kuloko.

 

            Ua hoopiha ia o waho iho o ka hale aupuni me na poe makaikai i na koa Amerika.

            Ma ka ia 28 o Mei ka la i manaoia e hoolewa aku i ke kino make o Pohakuhauoli.

            He elima poo koa o luna o ka mokuahi Auseteralia i loaa i ka ma'i puupuu ulalii, a eia lakou ke hoomalu ia nei.

            Laukanaka na pi-pa alanui o ke kulanakauhale nei i keia kakahiaka, no ka makaikai ana i na eiki aukai o Amerika.

            Ua make i kela Poaono aku nei o Mrs. Wally Davis, mahope o kona kaa ma'i ana no kekahi mau mahina, ma ka auina la Sabati i nalo aku ai kona kino make.

            Ua noi ia aku ka luna hoohana nui o ka hui kaa hapaumi Mr. Pain no ka hoemi ana iho i ka uku o na kaa hapaumi, no ka lawe ana aku i ua koa iwaho o Waikiki, aka, ua hoole mai oia.

            Maluna mai nei o ka mokuahi Belgie i hoea mai ai no keia awa he 131 pake a me 13 Iapana, mai Kina a me Iapana mai, eia lakou ke hoomalu ia mai nei ma Mauliola.

            He 50 ka nui o na pake pili waiwai i hopu ia e Hope Ilamuku Charles Chillingworth a me kona mau makai ma ka Poalima nei.

            Ua nui a lehulehu na poe i hiki ae ma ka ahamele a na keiki o ke kula Kamehameha i haawi ai maloko o ko lakou hale hooikaika kino ma ka po Poaono.

            I ka wa a ka Pekina i haalele aku ai ia Kapalakiko, ua loaa hou mai la na lono, ua hoopuka ae la o Peresidena Makinile, he kauoha i 75,000 mau koa kokua hou.

            Eia ka mea nona ka Paka Heihei Cyelomere ke noonoo nei no ka wawahi ana aku iaia, a e hoolilo aku hoi iaia i mau apana aina liilii no ke kuai ana aku.

            Ua hoomalu ia ka mokuahi Belgic i kona wa i pili mai ai i ka uwapo, a ua hookapu ia hoi na poe o ke kulanakauhale nei e ake ana e pii aku iluna, mamuli o ka hoohuoi ia ana ua loaa oia i kekahi ma'i lele.

            He nui ka hoopaa i ulu ae mawaena o@a hui kinipopo i hookuku ai i ka Poaono nei, no ka pololei ole o ka hana a ka Emepaea, ka mea nana e nana i ke ano o ka lele ana mai o ka popo mahope aku o ka hopu poo.

            Ua hoolaha ae la ke Kanikela Italia Schaefer i ke kuahaua ku kaokoa a kona aupuni i hoopuka mai nei, ma keia kaua i puka ae la mawaena o Amerika Huipuia a me @e ania, a oia kuahaua i hoopuka ia ai, eia ke waiho nei ma kona keena, no na Italia a makemake ana e ike.