Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 26, 25 June 1898 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

4    KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 25, 1898

 

Ke - Aloha - Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu

pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU . . . . . .  IUNE 25, 1898

 

 

HOI HOU OE I KE EHU ME

HE MOI LA.

 

 Aloha ka wahine, ono ole ka ai, eia iloko o ko kakou noho ana maluhia i keia la, ke ooloku mai nei na manao hopohopo a me ka pihoihoi i na poe Hawaii o kakou i lawe i ka hoohiki e kakoo i ke aupuni o Dole, mamuli o ka loaa ana aku ia lakou na kauoha e hoomakaukau i na wa a pau me na lako kaua e waiho ana me lakou, i ka wa e kahea ia aku ai e ke aupuni e lalau i ua mau lako kaua la, a ku ae imua o ke kahua no ka hoomakaukau ana no kekahi kaua nui, a mamuli oia mau kauoha i loaa mai i ka poe e auamo nei i ka pu o ke aupuni o Dole, ua ono ole mai ka ai, a aloha mai la ke hoa, no ka manao e lawe ia aku ana i Manila, malia paha, pela ko ke aupuni manao ma keia kukala hoomakaukau a ke Konela Ia, a o ka makou nae e ike nei, ke pau mai nei na poe P. G. Hawaii e koi mai i ka lahui Aloha Aina e uwehe ae i na hulu pumehana o ka poaeae o ka poe Aloha Aina, i komo mai lakou a hookahi ka moe pu ana i ka poli pumehana o ka poe Aloha Aina.

 Ua oluolu loa no i ka poe Aloha Aina ke haawi aku i na kokua ana ia oukou i mea no oukou e pakele ae ai mai ka holo ana no Manila, i na he hana hiki ia ia makou ke koo aku i ke aupuni a oukou no i paulele ai, e waiho mai i ka lawe ana ia oukou no Manila.

 Aloha loa e kala KE ALOHA AINA  i hookani aku ai i kana o le o ke ola, e paa i ke aloha o ka aina, eia nae he mea ole wale no ia, ua kapae ia ae ka makou hoonaauao ana aku, aia a kau i ka lae o ka @a, manao ae na P. G. he poli no e mehana ai.

  Oia ka makou i olelo ae la. Hoi hou oe i ke ehu me he moia-la ea.

 

 

A E WAWA IA NO PAHA HE

HALE KANAKA.

 

 Ke pa mai nei na aheahe kehau mai ke komohana hema mai, e lawe pu mai ana i na lono hoolele hauli, eia ka ka Moae ke hoohaina mai nei i ka noho ana o ka poe noho hale, nana e hooponopono nei i ko kakou wahi waa aupuni, a oia aheahe kehau, oia ka makou e hoopu-a aku nei imua o ka lehulehu, a oia hoi keia:

 Ua hoike aku makou mamua aku nei, eia ke Konela Nui o ka pualikoa o ke aupuni Repubalika o Hawaii, ke ake nei e ike i kekahi poe koa i makaukau no ka hele ana aku e komo pu iloko o na pualikoa Amerika e hoea mai ana, no ka holo ana i na mokupuni o Pilipine, a e waiho aku hoi ka mea @oi i na hoakaka piha ana no ia mea. He wa kupono loa keia no na kanaka Hawaii a pau i kakoo ma ka hana a ma ka manao, e hoike koke aku ai imua o ke Konela o ke Aupuni o lakou kekahi poe e paio no ka pono o ko lakou hoaloha.

 Aole keia he mea na kakou e ka lahui Hawaii e komo pu aku ai iloko o keia mau hana, a mai pioo hoi ko kakou noonoo no ke komo ana oia poe iloko oia mau hana, oiai, he okoa no ko lakou kahua hana a hiki i keia la. Nolaila, hookuu ia aku no ia poe e hele ana i ke kono a ko lakou makemake, na ka hana e hoike mai i ka hua o ka pomaikai, aole me kakou ko lakou poino, aka, me lakou no ia. A o ka makou wale no e puana ae nei. “A e wawa ia no paha he hale kanaka.”

 

 

NA HOONEE HANA O KEIA

MAU LA.

 

 Ua lilo na aui hana ana o keia mau la e nee nei, i mea pohihihi i ka noonoo o ko makou mau hoa kanaka, no na mea e pili ana i ko kakou kulana aupuni, ka mea hoi a makou e lohe mau nei i ka leo o kekahi poe e ninau ana, pehea kakou? He ninau maikai keia na kakou a pau e noonoo ai, oiai, eia kakou iloko o ka upiki iole a na poe nana kakou i kumakaia mai kinohi mai, ka poe hoi nana kakou i haawi aku nei mai ke poo a ka hiu o ko kakou mau kuleana kumu iloko o na lima o ka poe okoa, a i hoapaapa ia hoi mamali o ko ke Akua mana, a me kona ike palena ole, i na hana ino a me na hana kolohe a ka poe e makemake nei e noho aku kakou ma lalo o ko hai malumalu.

 He oiaio, ua nui ko kakou paio ana me ko kakou manao aloha aina oiaio, no ka makee mau loa ana i ke kuokoa o ko kakou aina hanau nei, ka mea hoi a makou e olelo nei, oia iho la no ke kahua i paa ai ka mana aupuni kumu o Hawaii, a i hiki ole ai hoi ke hoohui ia a hiki i keia la a kakou e nee nei imua malalo o ka mana o ke dala. He mea maopopo, o na hoonee hana ana a ko kakou mau makamaka ilikeokeo e ake nei e hookomo ia kakou malalo o ka malumalu o ka hae hoku o Amerika, aole ia no ka imi ana i pomaikai no kakou, aka, no lakou no, a no ka lakou pua mahope aku o lakou.

 O ka hoonee hana ana a ke aupuni i keia la, eia ia maluna o kekahi ahua ako’ako’a o ka popilikia, mamuli o ke komo pu ana aku nei e hoohuikau pu iloko o na hana manawalea no na koa Amerika, me ko kakou ku mamao ole ana mai, mai na hana oia ano, a ma ka hoike a kekahi poe ike, a i kaana pono hoi, he wahi hua limukala kakou e milimili ia ana iloko o ka lima o ka poe alunu, a o na hoonee hana o keia mau la, aia ia maluna o na ale kupikipikio o ka nele a me ka pilikia.

 

 

NAWAI E UKU ANA IA MAU

HOOLILO?

 

 Ae, i ninau ae la makou i keia no ko makou ike, eia oloko o ka pa o ka Mana Hooko ke liuliu mai nei i na noho loloa, ka uhi lau niu, ke kapuahi hoomoa mea ai, a pela wale aku, no ka hoohiluhilu ana aku i na imi loaa a lakou nei, e pau nui mai nei i ka naholo no Manila, kahi hoi a lakou i maopopo ole ai i ka hopena e kau mai ana maluna o lakou pakahi. O ke kumu nui wale no o ko makou ninau ana, oia hoi, ua hoopu-a ia ae ka inoa o kekahi poe Keonimana no ke noi ana aku i ke aupuni e haawai mai i $10,000 no na lilo oia hana. A ina pela, oia ke kumu e onioai ole mai nei na Komite noi dala, mamuli o ka manao ana, ua lawa kahi o ke dala e uku ia ai ia mau lilo. He haawe nui hou aku ana keia na kakou ka lahui e auamo hou ai, aole hoi mamuli o ko kakou pono, aka, no ka makemake o ka poe kakaikahi, ka poe e ai a e inu ana me ka lealea o ko lakou mau naau alunu. Hoihoi ole.

 

 

E HOEA IO MAI ANA ANEI?

 

 Ua lilo na manao hoolele hauli o ka wanaao la Sabati nei, i na aliimoku a me na kanaka o luna o ka mokukaua Mohikana, i mea kamailio nui ia ma na poai o ke kulanakauhale nei, ma o na houpuupu kukui uwila la a ka mokuahi Malulani i hoolele mai ai i kona mau kukuna malamalama iloko nei o ke awa o Honolulu, a i weliweli nui ia hoi me ka manao ia he mokukaua Sepania e hoohalua mai ana i na mokukaua Amerika, eia ka auanei, o kekahi o na moku holoholo piliaina.

 O keia mau kahoaka i hoau ia mai e ka Malulani, malia paha, ei aku no he wa ma keia mua aku e hooko io ia ai oia mau hana, oiai, ke lele e nei no ko lakou nei oili i ke ao opua, aiwa loa aku hoi a hanihani wahi moku Sepania iki mai ma keia mau kai, aole i kanamai ua mea he liuliu o lakou nei i na lako kaua, pau o na mokuahi holo piliaina a me na mokukaua pu. E hoomanaoia hoi, ina o ke alahele keia a ka hanehane e hoike e mai nei i ola honua, alaila, aole anei i hiki ia kakou ke koho ae, ua kokoke loa mai ka wa oia pohai moku o kekahi aoao ma ko kakou mau kapakai nei, no ka imi ana i ko lakou mau enemi e lana hele ana maluna o ka moana akea o ka Pakipika, me ka manao, he hana ia e hoopokoleia ai ko lakou luhi. Aka, e nana aku no nae hoi kakou, ina hoi he hopena ko keia mau houpuupu ana o keia mau la e nee nei.

 

 

AOLE HE HOOHUIAINA

 

 O na hoike no ke kulana o Speaker Reed i keia wa e noonoo ia nei o ka olelo hooholo o Hawaii maloko o ka Hale a me na lono kupaa o ka ulu ana ae la he mokuahana mawaena o Reed a me na alakai Repubalika maloko o ka Hale, ua hoopuka hikiwawe ia ae keia mau olelo malalo iho nei i keia la. A i hoikeia ae hoi e kekahi mea i launa kamailio meia ma ka la inehinei:

 O ka ninau aole loa ia no ka ninau o Hawaii. Malia paha he hapanui o na Repubalika o ka Hale e kokua ana ina e lawe ia mai ana e koho, aka, he lehulehu wale na poe makemake aole e lawe hou ia mai ia ninau, no ka mea, he hooloihi hou ana aku ia, a e hoopaa ana i ka ahaolelo i keia kau mehana me ke kaohi pu ia hoi mai ka hoi ana aku e nana i ko lakou mau apana, a ia manawa hookahi no, aole e hoohui ia ana o Hawaii.

 I na aole e holo ana ka bila hoohuiaina, a o ka lawe ana mai iaia i hana, he kaohi ana aku ia i ka nee mua ana o ka hana ma ka bila waiwai, he kalaiaina hupo loa ia ke laweia mai a e ulu ana he pilikia. I na e holo ana maloko o ke Senate malalo o ka Mr. Lodge alakai ana, e komo pono ana ia iloko o ka Hale. Ma ka olelo ana ae, o ka ninau aole ia no ka hoohuiaina, aka, no ka aoao kalaiaina no ia.

 O ka mea pono a ka Ahaolelo e hooholo ai oia ka bila waiwai, hana i na hana i hookaawaleia, he hoopokole ana mai ia i ka noho loihi ana o keia kau, he hookuu laelae ana aku hoi ia Wasinetona mai na hana kalaiaina, a hookuu aku i ka Peresidena a me kona mau alakai i manawa no lakou e imi ai i kahi o ke kaua e hoea mai ai i kona hopena holopono. Alaila, e malama na poe hoohuiaina ia lakou. – Washington Star.

 

 

E malama hou ia ana he mau lealea heihei mawaho o Kapiolani Paka i ka la eha ae nei o Iulai a e komo pu ana ma kekahi mau heihei, he lio heihei hou i hoea mai nei mai Kapalakiko mai.

 

 

KUHIHEWA IA HE MOKUKAUA SEPANIA.

 

 Ma ka hora 2:30 o ka wanaao Sabati nei, ua hoopuiwa ia ae na poe a pau maluna o na uwapo a me na moku i ka lohe ana aku i ka leo o ka o le o luna o ka mokukaua Mohikana e kahea ana i kona mau kanaka a pau e hoomakaukau no ke kaua.

  I ka hooki ana ae o ka o-le i ke kani ana, ua lohe ia aku la ka leo o na aliimoku e haawi ana i na kauoha ana, na kaula hao e nakeke ana, a pela aku.

 O ke kumu o keia mau lono hoopuiwa, mamuli no ia o ka ike ia ana aku o kekahi moku mawaho aku o Kalaeloa e hoolei ana i ka malamalama o kona uwila, na keia malamalama i hoopuiwa ae i kekahi poe, a hoike ia mai la ka lohe i ke kikowaena eia ae he mokukaua Sepania ke holo mai nei.

 A ma ka hora 4 i komo mai ai ua moku la i manao ia ai he moku kaua Sepania iloko nei o ke awa, a ia wa i ike ia aku ai aole oia he mokukaua Sepania, aka, o ka Malulani no ia, a e hoao ana hoi oia i ka ikaika hoolei o ka malamalama o kona uwila.

 Mai ka hora 2:30 a hiki i ka hora 4 oia wanaao ke ku kiai ana o na poe o ka Mohikana me ka makaukau ana e halawai me ka enemi, a o ka hopena i ike ia iho la aole ka oia he enemi, aka, o kekahi no o na moku pili aina. Hu ae la ka aka.

 

 

UA HALA AKU LA NO KA AINA O KA EHAEHA.

 

 Ua lawe ia aku maluna o ka mokuahi Hawaii, ma ka auina la Poaha nei, he mau kanaka Hawaii i loaa i ka ma’i i weliweli nui ia e na mea a pau, oia hoi ka ma’i lepera, no ka panalaau o ka ehaeha, ma Kalaupapa, Molokai.

 Ua lohe mai makou o kekahi poe maloko oia huina, he nawaliwali maoli i kupono ole ke lawe koke ia aku, aka, aole nae i hookaulua iki iho ke aupuni a oluolu ae ko lakou ma’i, alaila, hoouna aku mahope aku nei.

 I na he oiaio keia mau lono i lawe ia mai ai ia makou, he keu maoli keia o ka hana ku i ke aloha ole a ke aupuni, a he ake luku maoli no i ka lahui Hawaii ka manao o keia hana.

 Aole paha o ko lakou laweia ana aku e kanu ola iloko o ka aina o ka ehaeha, a pau hoi kona ike ana i kona ohana a me kona one hanau, he kumu ia e hana ino wale aku ai pela, aka, he maka no nae ko Iehova e kiai iho la maluna, a nana no auanei e hookau iho i na hoopai ana maluna o na poe puuwai lokoino a pau.