Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 30, 23 July 1898 — Page 4

KE ALOHA AINA,   POAONO,   IULAI 23, 1898.

====================================================

[this page has lots of inky smears and spots]

 

Ke Aloha Aina.

Hookumuia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

===================

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

======================

HONOLULU....IULAI 23, 1898

======================

 

AE, E HEA AKU IAIA ME KE ALOHA.

-

     Oiai, ua manaoia, o ka la 20 o keia mahina, oiaka la apopo, oia ka la i manaoia ai, e hoea hou mai ana ko kakou Moiwahine Alii Aimoku Liliuokalanii kekapu maluna mai o ka Alameda, ke ole he mea nana e hokuia ma ko lakou alahele huli hoi i ka home.  O ka makou ia e @ono aku nei i  ko makou lahui aloha, e hea aku Iaia me ka puuwai ulumahiehie a e hookipa mai hoi Iaia Iloko o  na puili pumehana ana ilokoo ko kakou mau puuwai.  Oiai, he

mea ole na mea a pau ia makou, mamuli o kona hele wahine ana e huli i ka pono o ka aina, a iliko o Kona hooikaika wahine ana iloko o hookahi makahiki me ka hapa, o ka mohai io la a Amerika i haawi mai la Iaia, oia no ko kakou hoohui ia ana aku la malalo ona.  Nani ke aloha ole a ke aupuni i kaena la. "he aloha oia i ka poe nawaliwali."  E hoopiha ae i ka napo me ka manao maikai, aole hoi ma kekahi ano e ae.  O ka makou keia e hboike e aku nei i ola honua, mamua o kona hoea kino ana mai i Hawaii nei, a i makaukau e hoi kakou, elike me na @ paa mau o @ lahui mai kinohi mai.

============

 

HE HOOKOKOKE MAI NEI.

-

     Elike me ka @kou i hoike mau aku ai ina e hooko ia ka hana hoohui aina maluna o keia Paeaina, alaila, oia ka wa e komo pono aku ai na kanaka Hawaii iloko okekahi mau hana a lakou i moeuhane ole ai, pela ko lakou hopena iloko o keia mau la, elike me na puali,oa Amerika e hoouna ia nei i Manila, ke mea hoi a kakou i ike a i lohe i na la i hala ae nei, i ko lakou hele ana e hakaka no ka hanohano o ko @akou aina a mekapono o ko lakou mau ohana.

     Ma ia wahi, ke apono nei no makou i ko lakou hele ana e hakoko no ka pono o ko lakou aina makuahine, ka hoolaula ana ae i na hana e pono ai ka noho ana, a me ka hookauland ana i ka inoa o ko lakou aina ponoi, a me ka loaa pu hoi he mau pomaikai ka @ele mawaho aek oia mau mea.

     A no ia mea, ua pono ia lakou ke ku ae a maloeloe, a hana aku i ka mea e pono ai o ko lakou ohana a me ko lakou aina pu.

     Pela anei kakou ka lahui Hawaii, ka poe i pilikana ole ak i kalahui Amerika, e hele anei kakou e hakaka no ka pono o ka poe okoa a kakou i ike ole ai?

Aole!  Aole loa pela!! O ka mea keia a makou i kaumaha loa ai, mamua o ka hooko ia ana mai la o keia hana, a na Hawaii ake hoohui aina i makemakie loa ai i hooko ia.  A i ka wa nae i hooko ia mai la, a maopopo kekahua a mekekulana e ku ai, eia ke mihi nei, a ke kulu e nei na waimaka i ola honua.

     O ka hauoli a lakou i uwa ai i na la i ha@, eia lakou ke pepelu hou nei na alelo, o ke olelo nei, ua kuhihewa @a lakou, o ka mihi ana i ka la o ka make, aole ia mea nona a no lakou paha e pakela a@ ka make ae, elikeme ka m@ hike ai,oiai, i ka aolo aku ia @ a u lu a hala, a pela auanei e k@ @ai ai na hopena

awahia mai una o keia lahuikanaka i hana hewa ole aku @ia Amerika.

     O ke kumu o ko makou kamailio ana no keia poomanao maluna ae, oia no ko makou ike ana iho maloko o ka nupepa Buletina o ka auina la Poakahi nei, e kiamailio ana no na mea e pili ana no ka w@ ia ana mai o kekahi poe keiki Hawaii, mai na mo@ puni mai a me ko Oahu n@ h@ no ke ao koa ana no ka moana, maluna o ka mokukana Mo@ikana a ka makaukau no oe o kau komo koke ao ia i ke kana, a o ka @ @oke no ia i na mokupuni @ilipine, kahi a ka weliweli o kekana e nee ia mai nei i keia mau la, a a ma na wai e ae paha a ke aupuni o Amerika e kauoha ai ia oukou e hanam, a i ole ia kakou no pana a pau.

A o ka hooko ana o na olelo a ia nupepa, eia ia ke hookokoke mau mai nei i na la a pau, me he olu la e halii paa ana i ka honua.

     O ka ookokoke ana mai oia manawa, oia ka KE ALOHA AINA i ike kahiko ai mamua o ka hoea ana mai o na hooko ia ana oia hana maluna o kakou a pau, a ka poe enemi hoi o na kanaka aloha aina i kapa mai ai he lalau a me ka hoopunipuni kamakou i hoi ke ai, a e ike ana ua poe la, nana ia mau olelo, i ka pololei, mamuli o ko lakou hooili ia ana maluna ona makukaua a me na moku lawe koa no kekahi mau aina mamao mai ko kakou mau kapakai nei aku.  Ua nui a lehulehu na mea e hookokoke mai ana imua o ko kakoumau maka, oia hoi, e hoea mai ana na poe punikoko, na poe aihue a me na hana ino o kela a me keia ano, oiai, na naha ae la ka ipuka o ka maluhia, a ua komo mai la keia kupua Ino iloko o ka aina, a kakou i hiolani iho ai maluna o ko kakou mau wahi moe me ka moeuhane ole, he mau pilikia kekahi e hoea mai ana.

     E hoomanao i ka moolelo walohia o ka Ona Miliona o Lahaina, oiai ko laua mau la ma Kapalakiko, ua komo oia iloko o ka pilikia ana i ike ole ai maluna o ka lepo aloha o Hawaii, a oia molelo oia mau hana, eia ia ua kokoke ma na ipuka hale o ka lahuikanaka o Hawaii, a i ka wa e pii ae ai o ka hue Amerika iluna, oia ka hooko ia ana o ka hopena weliweli maluna o kakou a pau.

============

 

KO KAKOU HAE HAWAII ALOHA.

-

     Oiai, mamuli o na manao walania o ke aloha iloko o ko makou mau puuwai, ua ulu mai iloko o makou na manao walania o ka makee ana i ko kakou ae nani i kahiko ia me na waihooluu poni o ke aloha, e pulelo ana i ka makani, a e hoike ana hoi na leo kupinai ma na kihi eha o ke kulanakauhale o Honolulu nei, e moe kau a hooilo aku ana ko kakou hae walohia no ka wa mau loa, a e pii ae ana, malaila he hae malihini, a hookaua iho maluna o na puoa o ka halealii a kakou i kamaaina ai, o Iolani Hale, a e hookamaaina iho ana hoi ia hae malihini, me he mea la, he kupa a ha ka@aina eia no ko kakou mau home ma keia mua aku.

     Ina ke hookokoke mai ka hopena no ka manaoia, e hoopau loa aku i ko kakou ike ana i kona mau waihooluu nani maluna o na pahu hae o ko kakou aina makuahine, elike ma na lohe i lawe mua ia mai ei ae o Admarala Miller ke holo mai nei no ka huki ana iho i ka Hae Hawaii ilalo, maluna o ka mokukaua Piladelapia, alaila, ke kauoha ia aku nei na kane na wahine a me na keiki o ka lahui Hawaii ponoi mai hele a hookokoke aku ma kahi o ka Hae hoku o Amerika imamaoia ai, e kau ae ma ka makalua o ka Hae Hawaii e kinai loa ia, a kapae loa ia aku no ka wa mau loa.  E noho malie ma ko oukou mau home iho, a mai punihei i na leo kupinai o na pukuniahi, a me na leo honehone o na ohe,a me na huakai hoomaewaewa i ko kakou hae aloha ma na huina alanui o ke kulanakauhale nei.

    E haawi aku i manawa no lakou e hauoli @ elike me kela olelo poina ole a loha ka hooma@awanni i pane mai ai imua o @ wahine naau satana a pilia makona, oia hoi, "o ka pomaikai wale no ane keloaa ia kana, aole o ka ino pu kekahi."  A pela makou e kikeke aku nei meia mau olelo ao kupono iloko o ka waihona noonoo o ko makou lahui i piha i ke kupaa naueue ole, amakou e olelo ae nei, ina no e hui ana o Kauai me Oahu i hookahi aina, aole loa ia he mea e hiki ai ke hoololi ia ke kupaa o ke aloha ika aina i me kona hae nani nana ihoikeike aku imua o ko ke ao holookoa a pau, he lahui naauao o Hawaii.

     Nolaila, e maliu mai e na kupa o ke one oiwi, mai hookokoke aku ma kahi o ka Hae Amerika e huki ia ae ana, i ka wa e hoea mai ai o ka Admarila Miller, oiai o ko kakou hana ana pela, he hoike maoli ana aku ia imua o na maku o ke aupuni o Amerika, he poe kue mau kakou i ka noho ana malalo o kekahi hae

kIheahea ia kona mau owili e ka lima nui a me ka pakaha.  E hoolohe loa i keia mau ao ana, oiai, eia ko kakou make ma na wahi a pau e imi ia nei, oiai, mamuli o kakou hoopihapiha ana aku i ke ka@ua e huki ia iho ai o ka Hae Hawaii ilalo, a e huki ia o ka Hae Amerika iluna, he mea ia na lakou nei e hooia aku ai imua o ke aupuni o Amerika, he poe kokua loa kakou i keia mau hana hoohui aupuni, hoomaewaewa Hae Hawaii.  E maliku mai keia, oiai, oka lohe oia ke ola, a o ke kuli oia ko kakou make loa.

============

 

E AKAHELE, NA LAKOU NO IA E HANA.

-

     Oiai, na hoea mai nei kakou i ka hopena o na lono i hoea mai i o kakou nei, e pili ana no ka hoohui ia ana aku o ko kakou mau mokupuni aloha, malalo o ka noho hoomalu ana mai a Amerika, a oiai hoi, e hauoli a e lealea ana na poe i kaunui aku ko lakou mau manao maluna o ka hoohui ia mai, oia nae ka makou i kuekaa ae ai me ka noii pu ana i ke kahua i ku ai o keia  hauoli ana, oiai, aole he mau kuahaua pili aupuni i loaa mai maloko o na eke leta, aole noi iloko o na nupepa hoole @ o ka hauoli a lakou i lealea ai.

     Malalo o keiakumu, ua kakali aku makou i keia mau hana hoopuiwaiwa a lakou nei i ka lahui a na hiki ia makou ke kaana pono iho, he mau hana lulu paha keia a lakou nei ia kakou,oiai, o ke ano hana iho la no ia a na nupepa o na aina e, e imi ana i ko lakou ola, mamuli o na hana houpuupu wale no, me ka akaka olei ka oiaio, a oia mau hana, e lilo ana ia hemea hilinai iaena poe huikau o kela a me keia ano.

     Ae, o ka makou wale no e pahola aku nei, e nihi ka hele i ka uka o Puna, mai hoopihoihoi ie ko oukou mau manao, oiai, elike me ko makou akenui e hoea mai ka malamalama o keia maulohe, pela makou e nonoi aku nei i ko makou lahui aloha, e akahele,i ka hooulu ku ana ae i na manao pihoihoi, no keia mau hana a lakou nei e malama nei imua o ko kakou mau maka, oiai, aole kakou he poe hikiwawe ma ka pulale ana ma na hana hoouluku, aka, he lahui kakou i kaena ia iloko o naelelo o na malihini kaahele,  i he lahui oluolu, he aloha, a he heahea i na malihini, a ma ke kulana lahui hoi, he lahui i like me ka wai kalana malie ma ka manao, ma ka hana, a pela aku.

     Nolaila, uumi ia kahanu o ka hoomanawanui, malai, ei aku no he puka e kaa aimawaho o na palena o ke kupikipikio, a o ka  loaa no ia ia kakou o ka palekana mamua hoi o ko kakou ooki pu wale ana ae iwaenakonu o ko kakou mau manaolana.   Pela makou e nonoi hou aku nei, aole i po ka la o ka manaolana. oiai, ke uiuiki mai nei no na kukuna o ka malamalama mamua o ko kakou alahele, a pela kakou i ku ai maluna o keia kahua hana ma ke akahele, me ka manao maikai no, hd hope ko na mea a pau e hoea mai ana.

============

 

KE HAUOLI NEI.

-

     Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Coptic ma ka auina la Poakolu nei, i loaa mai ai ia makou na lono e pili ana no ke koho ana o na hoa o loko o ka Aha Senate maluna okaninau o Hawaii, a ma ka hora 5:30 p.m. o ke ahiahi  Poalua, Iulai 5, 1898, i uumi ia iho @ ka noho ana kuokoa o ke aupuni Hawaii, a nalo aku la me kona hae nani a kakou e minamina nui nei.

     O ka loaa ana mai o keia lono hauoli ma ka aoao o na poe nana e kakoo ikaika nei i keia hana, na hoike @ lakou ina hana hookelakela imua o na make ona kanaka Hawaii aloha aina oiaio, a oiai he mea hiki ole k@ holoi ia kela manao kupaa o ke kanaka i mohai i kona ola a me kona uhane pu hoi, mai iaia ae, ua nana malie aku no lakou iamau mea, me hemea la, he aleale pii wale no keia no ka manawa, a ka wa e emi aku ai, o ka maloo no ia a panoonoo.

     O ko lakou hanoli ana, e hookuu aku ia lakou e lealea ana, e uhauha ana, a e hana ana paha