Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 32, 6 August 1898 — Page 3

Page PDF (850.38 KB)

This text was transcribed by:  Kanani Yamashita
This work is dedicated to:  To My Kumu

KE ALOHA AINA

Ke Aloha Aina Poaono, Augate 6, 1898

Na Olelo Hoolauna A Ka Lahui I ke Alii Aimoku

 

O makou o kan poe kanuwa haakaa mao, he poe i wae pono ia e na Aha kuka ona Ahahni Aloha Aina a me Kalaiaina, na Ahahui i kukuluia o kou Lahui ponoi, no ke ku kiai ana i ka pono o ka Nohoalii a me ka Lahui.

 

A no ka mea hoi, a naluna o keia mau Ahahui ka hilinai a me ka paulele o ka lehuleho, a noia, ma ka hoike ana aku ia Oe e ke Lii, a me na elele Komite a ka Iahui, a me Mrs. Wakeki Heleluhe, hoa hele o ke Ahi o ka aina malihini.

 

E ke Alii, e kala mai i kanmau kauwa haahaa nei, ma ko lakou lawe ana ae i keia kulana kiekie o ka hookipa ana mai ia Oe e ke Alii a me na Elele a ka Lahui, ka mea hiki ole i ko lakou kulana ke lawe ae i kekahi kulana kiekie o ka hookipa ana mai i kekahi Aliiaimoku o ka Aina; aka nae, he mea hiki ole nae ia makou ke alo ae i ka Olelo Hooholo a na Papa Hooko a ka Ahahui Aloha Aina a me Kalaiaina, oia ke kahua alakai ma ko ka lahui aoao.

 

Ma ka inoa o ka lahui, ke hoike nei ia oe e ke Lii, a me na Elee a ka lahui i ko lakou hoomaikai a nui, no na hana i hana ia e oukou ma ka oukon misionai Amerika, ke aupuni kaulana i ka naauao a me ka ikaika, ua kaulana mai ka oukou hana wiwo ole no ka pono o ko kakou aina a ma ia ano, ua lae ae ka lahui a kukula i Kia Hoomanao iloko o ko lakou puuwai nou e ke Alii a me na Elele.

 

A no ia mea ke apo aku nei ka lahui ia Oe e ke Alii a me na Elele a ka lahui, me ka manao aloha a makee oiaio loa i kanu ia iloko o ka puuwai o kou lahui.

 

A ke waiho ae nei makou i na hooponopono hope loa ana no ka pono o ko kakou aina ka lahui a me Oe e ke Alii iloko o na lima kokua  aloha o ke Akua o Aberahama, Isaaka a me iakopo, a na na e kokua mai ia Oe a me Kou lahui i hoopilikia ia.

 

Me keia kanaenae aloha ia Oe e ke Alii a me na elele, e oluolu ia mai e Kou Ihi kapu ka lawe ana aku i keia alana i mohai aloha na ka lahni ia Oe e ke Alii a me na Eleie. O keia ka makou e pule mau aku ai.

 

Na Komite Hookipa

   James Keauiluna Kaulia, Peresidena Ahahui Aloha Aina; FS Keiki; GW Kualaku; DWW Kamaliikane; Josua Keau; D Ai; J Kanui; TC Polikapa; Kumakahiapo P Kaman; J Manoli; JB Kaoh; JP Kahawaii; AB Kuauku; JWH Keanu; P Kalina; BH Kahananui; JS Kaluna, Hale; WK Kuleihuia; Edward Kekoa; Kaunihilo; Kawaibus; SW Kainuawa, Kuluawaa; Kaopio, W Kalaehao; BH Kellihaenalu a me Rev Kekipi.

 

Ka Pane a Ke Aliiaimoku

E Mr. Peresidena a me na lala o kou Komie Hookipa.  Aloha oukon.

Oiai ua pae maalahi mai An a me Ko’u mau hoahele na Elele i ko kokou aina a kakou i aloha  nui ai, a ke hui mua loa nei me oukou na Komite ma ka aoao o ka lahui, he mea Nna’u e hauoli nui ai a e kulu ai na waimaka no oukou e Kuu lahui aloha kupaamahope O’u.

 

A no ko oukou leo aloha i waiho mai nei Ia’u, a me na Elele lahui, o ka nai anana i ka pono o ko kakou aina, imua o ka lahui kananaka nui o Amerika, ua lilo ia he mea nui Ia’u a me na Elele a ka lahui.  A no ia mea, ke lawe mai nei Au a o makou no a pau i ka leo kolo a ka lahui, me ka hanoli nui, a na ke Akua o na Akua e kokua mai ia Kakou.

 

Aloha oukou.

 

E Hoolohe E Ka Lahui

Oiai, ua hiki mai nei o Adimarala Miller mai Amerika mai, ke kananka hoi nana e omuo ae i ka welo haaheo ana o ka Hae Hawaii maluna o ko kakou mau pahu hae pili aupuni, a e iho iho ana oia mailuna mai  no lalo o ka honua, no ka wa i maopopo ole ia makou ka loihi o kona waiho ana pela, aka, ke hoomanao nei no nae makou me kan manaopaa, he make no ke kalo a ola aku ma kona kino ano lua, a ina pela, mai ookaumaha i ko kakou mau noonoouo ka mea aia no na leo haipule a kakou i nonoi aku ai me ka ehaeha o ka naau imua o ka paepae kapu o ka Mea Mana Loa.

 

He oiaio, e hooko io ia ana ka makemake alunu kahiko loa o Amerika maluna o kakou a e piiae ana ka Hae Amerika maluna o na pahu hae aloha e makemake ia mai ie hoonalo aku no ka wa mau loa.  Nani ka ehaeha a me ka walohia o ko kakou mau naau a makou hoi e olelo ae nei, he la paa ole ia no ko kakou mau waimaka ke kaohi iho, a oia hoi ka makou e hoike aku nei imua o ka lahui kupaa o Hawaii, no ka lua o ka manawa, mai na kane, na wahine a me ha keiki a kakou, mai hookokoke a hoopihapiha aku ma kahi a k kakou hae aloha e hoomaewaea ia ana e ka poe nana i hana keia mau hana ino maluna o kakou.

 

Oiui, o ko kakou hana ana pela malalo o ka lakou nei mau hookonokono ana, he mea akaka loa ia, aole kakou i aloha i la haepani o ko kakou aina makuahine ka mea hoi a kakou ae puana ae nei me na manao kapalili o ke aloha e hana mao ole nei iloko o ko makou mau puuwai, oia hoi.

 

E Ka Hae Hawaii

E mau kou welo ana,

A Kauai o Kalanipo

O ka poe aloha aina, he mea maopopo loa, a waiaulu pu ia ana ko lakou mau manao aloha me ko makou a e hoike ia no hoi ka oiaio oia mau mea, mamuuli o ko lakou hoea kino ole aku ma kahi a ka Hae Amerika e hookohukohu mai ana, i ka la e pii ae ai oia maluna o ko kakou mau pahu hae; a o ka poe hoi e hoomaalo aku ana ma ia mau wahi, mai na kane a na wahine a me ka lakou mau keiki oia no ka poe i ai i na waiwai kipe a ke aupuni Kuikawa i make a nalo, a i loli ae hoi ma ke ano kino eepa oia hoi keia Kepubalika oehaa e make aku ana; a ina he aloha aina kekahi ma ia wahi, e hookaawale koke aku oia pohai o na poe Pi-Gi, kela inoa aai hemo ole ke holoi ia maluna o ko lakou mau kino a hiki i ko lakou hooluolu ana.

 

E hoomanao ia, o ko kakou hoopuuluulu ana aku ma ia mau wahi o ke kumakaia, he hoike hauoli ana aku i na hana e hoikeike ia mai ana imua o ko kakou mau maka, me he mea la, o kakou pu kahi i apono aku e hana ia mai ia ino imua o ka maka; a o ko kakou noho ana ma ko kakou mau, home ponoi, a ma ka kakou mau hana maa mau paha, he hoike akaka ia no ko kakou kue i keia mau hana e ikemaka ai hoi ka poe nana e hooko ana ka hana he oiaio loa kakou mau manao kue mai kinohi mai a hiki i keia la.  O ka lohe no ko kakou ola a o ke kuli no ko kakou make.

 

Hala Ka Peru A Me Puebla

Ma ka hora 11 o ke kakahiaka Poaha i haalele iho ai na moku lawekoa Peru a me Puebia ma ko laua alahele no Manila.  O ka Puebla ka moku i hoohemomua aku a mahope aku hoi ona ka Peru, ua hoea ka bana aupunima ka uwapo e pili ana, a haawi aku la i na leo mele hope loa i na koa Amerika, ua panai ia mai hoi ka lakou mau leo mele me na leo huro mai na koa mai.  Ua ike ia aku kekahi wahine opio Hawaii e uwe ana i kekaoi koa o luna o Puebla.

 

Ua kuehu loa ia aku o Henry a me W. Vida, mai ka oihana makai aku.

 

Ke KA@UNA O RUSSIA

 

I o kakou iho nei kakahi o na Kaokailalii o Rusi, ke Kauna A. De Rittch e holo ai a no Iapana ola kekahi hoa mukai o.ke Alilai moko ima kona ala moana no ka aina nei, ua kipa ae ua kaupo L ma Ka Hale Alii Wasinetona ma ka Pialua nei.  e ike ai i ke Aliaimosu a ua hoolauna ia aku na Peresioe na Nui o na Ahahui Aloha Aina a ae Kulai.in.  a na Peresidena J.K. Kaulia,, a nie Eile J. Hileluh@ i lawe ae i ua kauna nei milini a ke kaa Pi’o.

 

Ua hala loa aku ka lakou huakai no Kapiolani Paka, a wahi a ka makou lohe mai ua ole’o ae ua Kaunaa la o Rusia i ka nani o @nanaine o ke kulanakauhale, a o ka oi aku wahiana, ma na aekai o Kalehuawehe.

 

Ma ka hora 5 o ke ahiahi nei i huli hoi aku ai oia no luna o ka mokuahi Gaelic i ukali ia e JK Kaulia, Peresidena o ka Ahahui Aloha Aina, na Eleie Col J. Richardson a me J. Heleluhe, a ua haawi mai ua Kauna la i na hoomaikai ana he nui no ea kamaaina.  wahi ana Alo-ha.

 

Ka Moku Kalepa Kenilworth

Maloko o kekahi nupepa o Kapalakiko o ka la 26 Iulai i loaa ae ai kekahi lono telegarama, e hoike ana, o ka maku kaiepa Kenilworth, mai Hilo ae no Nu Ioka me ka piha kopae, ua pau ia i ke ahi ma Valaparaiso, Amerika Hema.

 

O ke Kapena o ka moku Mr. Baker ka Malamamoku Piper, a me kekahi keiki hana ma ke ano Kapena boe paha, pau lakou i ka make, me ka hiki ole ke hoike ae i ke kunu oiaio o ko lakou make ana, koe wale no ua pau lakou i ke ahi.

 

Ua olelo ia ae, he 17 ka nui o na la o ka moku iloko o ke okooko o ke ahi, a pela paha i poino ai ke , a o kela mau kino uhane ekolu.  O Earnest G. Thrum o Hilo,he kamaaina oia no Honolulu mamau, oia ka ohua hookahi maluna o ke Kenilworth, no ka holo hoolana ana no kona ola kino make alahele ae o Kephoni (Cape Horn).

 

Oia ke keiki hiapo a ka Luna Kakau Hope o ke Keena Aina o ko Hawaii Paeaina.  Ua Hoike ae oia ua haalele aku lakou ia Hilo i ka malama o Mei la 22, a o kana leta hope, e hoike ana, ma ka la 27 oia mahina oia kona la hanau.  Ua manao loa oia, e kaalo ana oia ma ke alahele ae o Kepohoni e ike i ka wahine hiu i-a, aka, mamuli o keia ulia pakalaki, nolaila, ua kia pololei ia aku ka moku no Valaparaiso, oiai ke ahi e pulumi ana i kekino o ka moku.  

Ua hoopiha ia ke Kenilworth i ka balaki ma Hilo, a oia hoi kana ukana maluna o kona kino, oia hoi ke kopaa no Nu Ioka, O keia mau kopaa a pau i hooili ia mai mai na mahiko maii no ia o Onomea a me Honoma, r o C. Burua ma na Agena ma Honolulu, ua per  ka ukana i ke pani hakahakaia nona ka wawaiio he $270,000, iloko o ka Hui Panihakahaka i British Foreign a  ue Ma@rine Insurance Co., a o theo H. Davies ma na Agena, a ua paa io hoi ka moku i ke panihakahaka ia no ka huina $65,00.

 

O kube a Baker, ua ike nui ia oia ma na kapikai o ka Pakipika nei, a i keibi manawa, ua noho Kapena oa no luna o ka mokii John R. @rafeid, o kona malamamo ku hoi, he kanaka opiopio loa oia nona ka inoa Piper, a mu na mokuaina hikina hoi ola i hinau ia ai.

 

I ka 1889, he moku Pe’ekane oia i kela makahiki aku nei, ma Port Cosa oia, pae na moku Pelekana Honauwar a me Aimedia, ua ili n nahaha i ka Hanauwar a me ka Armedia, a o ka Kenilworth hoi, ua pakele mahunehune mai oia me $25,000 ke poho no koa mau papino i loaa ai.

 

O keia kekahi moku kalepa nui e holoholo nei ma na kapakai o ka Pakipika nei, a i pau mai la hoi kona heluna ma na kapakai o Amerika Hema.

 

O na l@ no i kaa mai nei maluna o ka mokukaua Pil delupia e pili ana no na pualikoa Amerika e noho paa ana ma Hawaii nei, e haalela aku Pana lakou ia Kapalkiko ma ka la 1 nei o keiae mahina, aka, o ko lakou alakai aia hoi, a Barber, e hela mauai mai ana oia maluna o ka St. Paul no hoomakaukau ana i wahi no kona mau koa e hoomoana ai, He 1330 koa Amerika e hoea mai

ana maluna o na kokuahi North Folk, Lakme a me Charles Nelson a o lakou na poe koa e noho paa noa maanei.

 

Ka Mokukaua Piladelapia

I ka hora 12:15 o ke awakoe Poakolu i komo mai ai ka mokukaua  Piladelapia no loko nei o ke awa, he econo la holo a oi mai Kapalakiko mai, ua haalele aku oia ia Kapalakiko ma ka la 27 iho nei o Iulai.  Aia maluna ona o Adimar@ la Miller.

 

I ka wa i hoike ia mai ai o ka lohe na ikeia ka mokuaua Piladelapia, oia koke no ka wa i kau aku ai ka bana aupuni maluna o ka moku kolo eleu, a holo aku l ano waho no ka hoolealea ana i na poe o luna o ka mokukaua.

Ua haawi mai ka mokukaua Piladelapia i na ki pu aloha ana i ka hae Hawaii, i kona wa e komo mai ana, a ua panai ia aku no hoi e na bakali o uka nei o ka aina.

Ua hoea mai la ka mokukaua ma ka missiona huki hae, aka o ka la la nae e hukiia ai o ka hae, aole he mea i maopopo mawaho ae o Adimarala Mila a me Kuhina Amerika Sewall.

 

Ma ke awakes Poakolu i hoea mai ai ka mokukaua Piladelapia mai Kapalakiko mai.