Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 33, 13 August 1898 — Page 5

Page PDF (922.27 KB)

This text was transcribed by:  Kelli Tranilla
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, POAONO, AUGATE 13, 1898

 

OLELO HOOHOLO

NO KA MEA: Ma ka la 17 o Ianuari, M. H. 1893, na waiho aku ko makou Moi LILUOKALANI i alohaia i kekahi keakea e kue an i na hana a ua elele o Amerika Huipaia, ma ke ano e like me keia iho:

            “Owau, o LILUOKALANI ma ka lokomaikai oko Akua a malalo o ke Kumukanawai Aupuni Hawaii Moi, ke keakea aku nei ma keia me ka manao eehia loa e kue ana i kekahi a i na hana no a pau i hana@a mai e keu ana iau nei a me ke Aupuni Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii a kekahi poe e olelo ana ua kukuluia ae he Aupuni Kuikawa no keia Aupuni.

            I haawai pio aku hoi au i ka ikaika oi ae o Amerika Huipuia, nona ke kuhina Mana kiekie, ka Mea Mahaloia John L. Stevens: nana i kauoha aku e hoopae ia mai na koa o Amerika Huipuia make Kulanakauhale o Honolulu i oleloia a ua kalahea ae hoi e kokua no oia i ke Aupuni Kuikawwa i oleloia.

            Ano hoi,  imea e pale ia ai kekahi hookui hookahe koko ana o na puali koa, e lilo ai ke ola i mea e oi aku ai ka poino, ke haawai pio aku nei au malolo o kei palapala keakea i kono ia mai hoi e ka ikaika o Amerika i oleloia i kou mana a hiki i ka manawa a ke Aupuni o Amerika Huipuia e kapae ae ai ma o ka waihoia ana aku o na kumu maopopo iaia i ka hana a kekeahi o kona mau elele, a hoihoi hou mai iau, ma ka mana au e olelo nei ma ke ano Alii Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii;” a

            NO KA MEA: Mahope iho o ko Grover Cleveland, Peresidena o Amerika Huipuia, nana akahele ana i na kumu oiaio maopopo, ua olelo ae oia ma kekahi palapala i ka Ahaolelo, i hanaia ma ka la 18 o Dekemaba, 1893, e like penei: “Iau hoi e hoomapopo nei i ke kulana, na kaualako ia mai kakou he alo a he alo, me na kulana mahope iho.  Ua hookahuliia ke Aupuni o Hawaii i ku i ke kanawai me ka unuhi ole ia okahi pahikaua a ki ia paha hoi a kahi poka e kekahi ano lawelawe hana i lilo hoi kona mau kee hina a pau, i hiki hoi paha ke olelo hooia ia ae me ka palekana, ua hookoio pololei loa ia aku a ua kalele iho hoi no kona holomua mamuli o ke kokua aku a Amerika Huipuia i hana ai ma o kona mau olelo kalaiaina a kaua moana la;” a

            NO KA MEA: O ka Repubalika o Hawaii i hea wale ia ma o kona Mana Hooko a me ka Aha Senate la, ua hana aku i kuikahi i mea e loaa mai ai o ko Hawaii nei hoohuiia aku ia Amerika Huipuia a ua haule hoi na kuikahi la i oleloia mai ke apono ia ana e ka A@a Senate o Amerika Huipuia mamuli hoi o ia nele ana i ka aponola ua lilo i mea mana ole na mea e pili ana ia Hawaii nei, no ka mea, ma na olelo o ka pauku 32 o ke Kumukanawai o ka Repubalika o Hawaii, e heluhelu ana penei: “Ma keia ua ae ia a ua hoomanala ka Peresidena me ka apono o ka Ahua Kuhina e hana i kuikahi hookuiaina, a i ole ia, oihane kalepa mawaena o ka Repubalika o Hawaii a me na Mokuaina o Amerika Huipuia, malalo nae o ke aponoia e ke Senate;”

            NO KA MEA; Ua hooholo ka Aha Senate a me ka Hale o na Lunamakaainana o Amerika Huipuia i kekahi olelo Hooholo Hui no ka hoohuiia aku o ko Hawaii Paeaina nei, a aole hoi ia olelo Hooholo Hui i hooholoia e ka lahuikanaka o Hawaii nei, aole no hoi e ko lakou poe Lunamakaainana i akoakoa mai iloko o ka Ahaolelo; a

            NO KA MEA; Ma o kekahi palapala hoopii ua ke akea aku ka lahuikauaka o Hawaii nei i ka hoohoia mai o kahi komo kui ia mai o ko lakou mau pono kalaiaina, a ua uwalo aku me ka ikaika o ka manao i ka Pereseidena, ka Ahaolelo a me ka lahuikanaka o Amerika Huipuia e kaohi aku mai ke komo pu ana mai ma ka hoohui kewa loa ana ia Hawaii nei; a

            NO KA MEA: Ua hoike maopopo ae ke Kuahaua o ke Kuokoa Amerika ua loaa i na Aupuni ko lakou mau mana pono mai ka ae aku o na poe e hoomaluia ana; Nolaila, e

            HOOHOLOIA; Ma ke ano hoi he poe elele no kekahi mahele nui a ikaika o na kanaka Hawaii oiwi maoli ke kue aku nei makou me ka manao kulipolipo kukohukonu loa i ka hoohuiia mai ma ke ano i manaoia a me ka ui ole ia mai hoi a loaa aku paha hoi ka ae ana o ka lahuikanaka o ko Hawaii Paeaina nei; a

            HOOHOLOIA: E hoo@@aia aku i kope o keia mau olelo hooholo me kekahi kope i unuhiia ma ka olelo Enelani ia Sanford B. Dole, Peresidena  ka Repubalika o Hawaii, a i na Luna ma ka aoao o Williiam McKinley, Peresidena o Amerika Huipuia ma Honolulu Mokupuni o Oahu, Ko Hawaii Paeaina.

JAMES KEAULUNA KAULIA,

            Peresidena Hui Aloha Aina,

            KUAIHELANI CAMPBELL,

Peresidena Hui Aloha Aina o na wWahine.

            DAVID KALAUOKALANI,

            Peresidena Hui Kalaiaina

            ENOCH JOHNSON,

            Kakauolelo Hui Aloha Aina,

            LILIA AHOLO,

            Kakauolelo Hui Aloha Aina Wahine

            Honolulu, Aug. 6, 1898.

            Ua loaa mai ia makou ka lohe ua loaa mai ka hoike mai ia Dole mai no ka loaa pono ana aku o kekahi hope o keia olelo hooholo aia.

 

KA PALAPALA KUE A NA AHAHUI ALOHA AINA

            Oiai, aole i pau ko kakou imi a nai ana i kahi e hiki ai ia kakou ke loaa na iini a ka ahui a me ko lakou moiwahine e koi nei mai kinohi mai, a hiki hoi i ko kakou koouna maoli ana aku n ei i na Elele lahui i Wasinetona, a oiai hoi, ua lawe maoli ae no o Amerika me ka nana ole i ka kakou mau koi.

            No laila, ua ulu hou ae ka noonoo iloko o na Alakai o ka lahui a waiho hou aku i mau hoohalahala kue imua o ke Kuhina Noho Amerika Sewall a me Peresidena dole.  Ua kakauinoa ia keia palapala kue hoohui aina e na Peresidena o na Ahahui Aloha Aina Kuwaena elua a me ko ke Kalaiaina, i hoopili pu ia hoi me ka inoa o ko lakou mau Kakauolelo a ekolu oia mau Ahahui, a ma ka Poaono nei i waiho @o ia aku kei hoopii kue a ka lahui a makou hoi e papahi aku nei na ko makou mau makamaka lahui e ike iho ai, aole no ka i moe na maka o na alihikaua, oiai, ke oni nei no na mea hana.

 

HE KUAHAUA LAHUI

            Mamuli o ke kuleana i loaa ia maua mai ka lahui mai; nolaila, ma keia, ke nonoi ia aku nei na mea a pau, mai hokokok ae ma kahi e huki ia ana o ka hae Amerika, oiai no hoi ka kakou hoohalahala ke ku mau nei no me ka manaolana mau, e hana ia ka pono no na mea pau.

            Nolaila, e na keiki aloha aina oka ua Kukalahale o Honolulu, eia mai ka leo o ke ola ke hoike ia aku la, o ko kakou hoopuulaniu a hoopihapiha na aku paha ma kahi a maua e papa loa nei, o i ia mai no auanei kakou, ua ae a apono loa aku kakou i keiamau hana pakaha a Amerika.  O ko kakou maalo ole aku ma ia mau wahi, he hoike maopopo mau no ia no ko kaku lokahi.

            No ka oiaio o keia, ke kakau nei maua i ko maua mau inoa ponoi.

            JAMES KEAUILUNA KAULIA, Peresidena Nui o na Ahahui Aloha Aina o Hawaii Paeaina.

            ENOCH JOHNSON, Kakauolelo Nui o na Hui Aloha Aina o ko Hawaii Paeina, Honolulu, Augate 8, 1898.

 

            Ma ka la 10 o keia mahina ae e malamaia ai na heihei waapa malalo o ke awa kau o Puuloa.  Ma ka la 24 oia mahina no e malama hou ia ai he mau lealea heihei maloko ae nei o ke awa.

 

HE HANA ALOHA OLE

Ma ke kahua o ka halekoa ae nei ua hoohuliia iho la ko kaa wai momona a kekahi pake e piepiele ana ma ia wahi e kekahi mau koa Amerika, ua hele aku keia mau haole e @oi i ka pake e haawai wale mai i wai momona no laua, aka, ua hooleia mai nae ia, a i ka ike ana o na haole nole o hookoia ana ko laua makemake oia no ka laua wa i hoohuli aku a@@ ke kaa a pau iho la na waiwai o luna i ka poino. Ua holina no ka pake, aka, ua nalowale aku la na haole iloko o ka pouli, ma ka po Poakahi nei i hanaia ai keia hana aloha ole.

            O keia mau hana aloha ole he manaolana ko makou e hana i keia mai ana ia maluna o kakou, i ko lakou wa e kekeeli pono iho ai kulana maluna o ko kakou mau mokupuni aloha nei. Aloha no kakou.

 

UA HULI HOI MAI KA WAIALEALE:

            Ua hoi mai nei ka Waialeale ma ke ahiahi Sabati nei, mahope o kona kaawale ana mai Honolulu aku nei, ma kana huakai huli mokupuni hou no ka hoohui ana mai malalo o ka Paeaina Hawaii, aka, aole nae i hookoia ia manao ona.

            O na mokupuni liilii ana i kipa aku ai ma kana huakai oia no o Lehua Laysan, Ocean, Midway, Pearl me Herem, Necker, Nihoa a me Lyzusky ma keia huakai ua loaa iho la ia G. N. Wilikoki he ulia poino, mamuli o ka pakika ana o ka pahi ana e oki ana i kekahi pauku kopa, a moku iho la kona uha.  He nui na lepo manu i koe ma ka mokupuni Laysan e pau ole ai i ka halihali ia mai ianei iloko o elua makahiei.

 

NA ELELE MAI HANA MAI

 

            Ma ka wanaao o ka la 1 o keia mahina, ua hiki kino mai na lele o ka aina Uakea o Hana, mamuli o ko lakou aponoia ana mai, mai ko ikou mau Ahahui pakahi mai, oia hoi o Mrs. G.P. Kauimakaole ke kakauoleleo mua oia Hui, G.P. Kauimakaole ka Hope Peresidena o ka Ahahui o na kane, a me G.P. Kauimakaole ke Kakauolelo mua oia Ahahui, mamuli o ke kauoha a ko lakou mau Ahahui i hele mai ai lakou malalo o ko lakou mau lilo ponoi.

            O ke kulana o ko makou mau Ahahui mai na Ahahui Aloha Aina elua o ko na kane a me no wahine, a me ka Hui Kalaiaina, he ku mau na Ahahui.

            P. KAUIMAKAOLE.

 

            Ono ka puu ke moni iho i na mea hou o ka kakou hiwahiwa e ouka aku nei.

 

HALAWAI ME KA ULIA POINO

            Ma ke kakahiaka o ka Poaono nei, ua halawai iho la kekahi kanaka nona ka inoa o Kamoa me ka ulia poino makai o ka uapo e pili kokoke ana me ka uapo o Waila ma. He kanaka kalaiwa kaa ukana oia no ka Hui o Pe@k ma i ua kakahiaka la, ua hele aku la oia no ka halihali nanahu ana, i kona wa i hookokoke aku ai i kahi o ka mokupea Seminole e hoolei nanahu ana, oia no ka wa i lele mai ai o kekahi puupuu nanahu nui mailoko mai o ke kapu kiola nanahu a pa pono iho la mahope o kona ai a oia no kena wa i pahu aku ai ilalo a lele loa ae la kona aho.  Ua hoihoi ia aku oia no kona home, a malaila oia i waiho ai a hiki i kona lawe ia ana aku no kona wahi e hoomaha ai no ka manawa pau ole.  Aloha no.

 

UA HIKI MAI LA KA MOKU LAWEKOA ST. PAUL

            Ua hoea mai la ka mokuahi lawekoa St. Paul he ewalu la holo mai Kapalakiko mai, ma ke kakahiaka o ka Poaono ilio nei, ua haalele aku oia ia laila ma ka hora 12 o ka la 29 aku nei o Iulai.  E lawe ana oia he 800 a oi koa Amerika no Manila, he mau hora pokole mahope iho o ka hoea ana mai o ka moku, ua lele mai la na koa a pau no ka paikau ana iuka nei o ka aina, ma ka ahiahi iho, ua nee aku la kekahi mahele koa, a kukulu iho la i ko lakou mau hale lole ma ke kahua oneane mamua iho o ka halekoa.  A eia no hoi malaila lakou e noho mai nei, aole he maopopo o ko lakou wa e holo aku ai no Manila.

            Maluna pu mai la o ka St. Paul i hoea mai ai o Konela Barber, ke alihikaua nui o Amerika i hoonoho ia iho la maanei, no ka hooponopono ana i wahi no kona mau puali koa e noho paa iho ai no lakou ka huina o 2,200 koa.  A e hoea mai ana lakou maluna o na mokuahi Lakme, North Fork a me ka charles Nelson, ma keia Sabati ae, a e pau ana hoi ka mana o na koa o ka Repubalika o Hawaii i ka wa e huki ia ae ai o ka hae Amerika iluna.

 

HOIKE O MAUI I KONA OHOHIA

            Ma na lono i loaa mai ia makou mai Wailuku mai, no hoike ia mai ia makou, aia na kaikamahine hololio o Nawaieha, ke liuliu aia no ko lakou hookipa aloha ana aku i ko lakou Elele Lahui, Keoni Rikekini, ma ke kakakahiaka Poakilu, ka la hoi a ka mokauhi Kalaudine e ku aku ai i ke kai holuholu o Kahului. Aole hoi o lakou wale no, aka, o na kane pu no hoi kekahi, a e lilo ana ia la ma ua mau wai kaulana la o Maui, i la hauoli, no ka hoea maalahi ana aku o ka lakou. Elele me ke ola kino maikai.