Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 37, 10 September 1898 — Page 7

Page PDF (842.54 KB)

This text was transcribed by:  Senneca-rose Han
This work is dedicated to:  U`i Rose

KE ALOHA AINA

 

HE MOOLELO WALOHIA

 

––:NO:––

 

ALANADELA

 

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo.

 

––A I OLE:––

 

Ka Loea Hookani Pila o ke Kulu Aumoe.

 

I na kaminele o ka po i hookokoke loa aku ai ua kahi o ka hale e ku ana, ua hiki loa la laua ke ike aku i na kino kanaka e maaloalo ae ana maloko o ka hale a ka malamalama o ke kukui e hoolei pau ana i kona nani.

A i ko laua hiki ana aku malalo pono o kekahi kuulaau oka nui e halii ana hoi ka lau o kona mau lala iluna o ka lepo, akahi no a haliu hou mai na maka o ka Elemakule Kaio malona o ka kaua Alanadela me ka paue pu ana [no]:

Maanei, e haalele iho ana au la oe, oiai, o kahi kupono wale no keia nou e pio ai, a maanei no hoi kou alo huli hou aku ihope, a mai hoao e nee hou aku i mau kapuai imua, o loaa mai auanei oe i nak kiai a o kou make no ia.  `E hoi aku ana au no kahi o ko ʻ u mau haku no ka hoolohe ana i na he mau mea hou kekahi nou e ka wahine o ka aahu keokeo, a i ole o ka loea hookani pila hapa o ke kuluaumoe, nona hoi na helehelena i liko me ka anela ihai ka lani mai, i ka wa o na kukuna oliaolino o ka uwila w hoomalamalama ae ai i kou mau nelehelena, a ua hiki hoi ia ʻ u ke kaena, aohe puuwai kupaa e komohia ole i ke aloha nou.

Ae, ke hookuu aku nei au ia oe e hoi aku oe no ka home o kou mau hahu, aka, o ka ʻ u kauoha hope nae mai poina i ke kipa ae ma ko ʻ u rumi i piha me ka ehaeha, a i ike ole oe ia ʻ u malaila, e hoomanao iho ua make au, e huli mai oe i ko ʻ u kino make a huna iho iloko o ka lepo o lilo ole ai au i ai na na manu o ka lewa, a me na holoholona ahiu o ke kuahiwi nei, wahi a ka liaua Alanadela i puana ae ai.

E Alanadela, e kuu Alanadela aole au e poina no ke kiai makaala ana no kou hoi ae, a ke hala na ho ra au ia oe.  A mamua ae auanei o ko ʻ u kaawale ana aku, ke kalokalo ae nei i ka Mea Mana Loa e haawi ia na hoopomaikai ana he nui.

Ma keia wahi i hooki ae ai k elemakule i kana kamailio ana, me ka lalau ana aku i na lima palupalu o ka kaua aloha a haawi iho la i na, maki ana me na kulu waimaka o ke aloha.

A ia wa no i olapa hou mai ai ka uwila me ka i kaika nui, e hoahu wale ana i na mea a pau, a ku ʻ i iho la kekahi hekili i oi aku ka weliweli i na halulu mua, me ka leo nui ikaika e nanaholo ana ma na pala lewa, o na hoi i hoouli no i ka hanu o na kamahele o ka po, aka, aole nae ia he mea no kaua aloha e kuemi hope aku ai, aia pu no hoi na kikiao makani mai ke kukulu hema mai e hoopuehu liilii ana i na la laau.  Iloko no hoi o keia manana i haalele iho ai o Kaiea a hoi aku la no hope me ka hookuu hookahi ana ia Alandela e alo hookai i na ehaeha a pau ola po a ka ino nui wale.

I ka hala ana ana aku o ka elemakule, aia hoi, ua pii ae la ola malana o kekahi lala laau, a malaila oia i noho iho ai, a ia manawa pu no hoi i unuhi ae ai oia i kana pila hapa mailoko ae o kona poli, no kekahi mau minute kona lolelole ana i ua wahi pila la.  ua lohe ia aku la keia mau huaolelo kaukau i kona puana ana ae penei.

E ku ʻ u hoahele e waiho ae nei o keia po a ka ino nui wale, eia au ke hoomakaukau aku nei e hoohana ia oe i keia manana ano, nolaila, e kuu hoaalo ehuehu e haawi mai i na kokua ana he nui, a o ko ʻ u lanakila ana i keia po ko kaua pomaikai ia.

A i keia wa ia keia aku ai ua Alanadela la, e hoomalo ana i na kaula keleawe o ka hapa, a i ka ma-lo pono ana ae o na kaula, oia koke no ka na o ka kaua Alanadela i hookaui ae ai i na aha keleiwe me ka naninui, a ha na kikiao makani i kaika i lawe aku i kona leo hoene no liko o na peia kapu o ka home kakela o ke alii o na powa.

He mea oia o, aole i loihi loa ke kaulele ana iho o ke kamahele alo aou maluna o kana pila, ua ike aku la ola i ka hoomalamalama hou ia ana ae o loko o ha hale li me na kukui me ka mauloilo pu ae hoi o kekahi puula kanaka.

Ua lilo keia he mea hoopahaohao loa i kona noonoo, aka, aole nae oia i hoopau he i ka hookani ana i kina pila me ka nahenahe nui, a iloko no hoi o keia manawa, ua ike aku la oia i kekahi poe e hoakoakoa ae ana maloko o kekahi rumi nui, a me he mea la ma kana koho aku he halawai ano nei ke malama ia ana maloko o laila ia po.

A oiauno nae oia e hoomau ana i ka hookani ana i kana pila oia no ka wa i oi i hou mai o na alelo manamana o ka uwila a hoa huwale ae la i kana wahi e noho ana i ukali hou ia mai e ka leo haalulu o ka hekili, a mahope koke iho no o ka nalohia ana aku oia mau hiohiona nalohia ana aku oia mau hiohiona hooweliweli, ua haole koke mai la na pakaua eloelo o kulaninakoi, a na keia mau kula pakaua e haule makawalu ana a me na kikiao makani e pa lauwili ana i hoopanuanu ae i kona kino mai luna a lalo.

A i keia wa no hoi akahi no oia a ike iho i na inea o keia huakai imi pomaikai ana, aka, ua hoo loa i naku nae kona ehaeha i ka wa i mokumoku ae ai o ke kauia o kana pila, ka manaolana hoi o kana huakuai oia po a ke ino nui, mamuli o ka pulu ana ola mau aha keleawe i ka.  Uhu aloha no oia.

 

NA HEIHEI MALOKO O KE AWA

 

Ma ka halawai ana a na Komite Heihei e malama ia ana maloko o ke awa ae nei ma keia maluna, ma ka Poaono ekolu a i ole eha aku, ua hooholo ia iho keia papa kuhikuhi penei.

            1. Heihei moku kiakahi papa ekahi.

            2. Heihei waapa eono hoe.

            3. Heihei moku kiakahi papa elua.

            4. Heihei tabu.

            5. Heihei au (100 i––a)

            6. Heihei waa eono hoe.

            7. Heihei waapa Iapana lawaia.

            8. Heihei waapa eha hoe.

            9. Heihei luu no kahi mamao.

            10. Heihei waapa eono hoe.

            11. Heihei waapa elua hoe.

            12. Heihei waapa Pake lawaia.

            13. Heihei au hapa mile.

            14. Heihei waapa mokuahi.

            15. Heihei waapa huelo poki.

            16. Heihei waa pea.

 

PA U KA HOOUNA IA ANA O NA KOA NO MANILA.

 

Aohe mau moku me na koa e hoea hou mai ana ma keia mua aku mai Kapalakiko mai no Manila, a i ole, no Honolulu nei.  O keia ka lono hope loa i hoike ia mai nei la Kenerala Meriama mai Wasinetona mai.

A o na koa i manao ia ai no ka hoouna ana mai ianei mai Kapalakiko mai, ua hoopau loa ia ia noonoo ana.  Ua loaa pu mai nei he kauoha ia Kenerala Kini no ka noho ana me kona mau pualikoa maanei a hiki i ka wa e loaa hou mai ai o ke kauoha, nolaila, ua haalele aku la oia i ka noho ana maluna o ka mokuahi Arizona a hoi aku la no waho o Kapiolani Paka me kona mau koa.

Ma ka la apopo a i ole ma ka Poakolu aku e haalele iho ai na moku lawekoa Arizona a me ke Scandia no Manila.  E hoolilo ia aku ana k mokuahi Scandia i moku no ka hoihoi ana i na poe ma'i a hoehaia, mai Manila aku no Kapalakiko.

Ua pau aku i ka hoi na kumuku la o ua kuaaina ma na mokuahi Kalaudine, Malulani a me Mikaha la o ke ahiahi Poalua nei.

Eia ke hoopiha ia nei ka lokowai malolo o ka Paka Heihei o Kewalo me ka lepo i keia wa, no ka hoolilo ana aku i lahua kinipopo ma keia maa aku.

 

PAKELE KA MOKUAHI HAWAII MAI PAU I KE AHI

 

Ua ike iho makou maloko o ka nupepa Ahailono o Hilo, o kela Poaha aku nei, e olelo ana; Oi ai o Hawaii w ku ana mawaho o Pepeekeo, ma kela ahiahi Poalua aku nei, ua hoomaka ae la he ahi o a maloko o kona lua akana mai kekahi paila puna i hoakaokoa ia ma kekahi kihi.  No kekahi manawa ka a ana o ke ahi, aka, ua pio koke no i ka wa i wawahi ia ai o ka puka ukana a hookomoia ke kai iloko.

O ka nui wale no o na poino i keia he 7 mau pena manu ai a ka lio i pau i ke ahi.

 

E HOLO AKU ANA NA KOMISINA

 

E holo aku ana na Komisina Amerika no ke kahua mai lepra o Molokai i keia ahiahi Poaono iho maluna o ka mokuahi Mikahala.

He mau kauka kakaikahi kekahi e holo pu aku ana, a mawaho ae o lakou, aohe poe i ae ia no ka holo pu ana aku.  E hoohala ana na komisina ka la Sabati malaila no ka makaikai i ke kahua nui, a ma ka hora 11 o ia po Sabati no i manaoia ai e hiki hou mai ai ka Mikahala i anei me na Komisina maluna ona.

 

HE KUAHAUA AHA ELELE KUIKAWA

 

Ma ka halawai ana a na Aha Hooko Kuwaena o na Ahahui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina, ma ka la 29 o Augate, 1898, ua hooholoia e kahea ia ka Aha Elele Kuikawa o na Ahahui Aloha Aina a puni ka Paeaina.  No laila ke kuahaua ia aku nei ma ke kauoha a ka Peresidena Nui o na Ahahui e noho ana ka halawai Kuikawa a ka Aha Elele ma Honolulu, mi ka Poakahi, Sept. 12, 1898, hora 10, a. m. no ka noonoo hou ana i kekahi mau kumuhana pili i ko kakou no aupuni ana no keia mua aku.  Nolaila, ke kauoha ia aku nei i na Ahahui lala a puni ka Paeaina, e hoouna mai i hookahi Elele mai kela a me keia Ahahui mai a puni ka Paeaina e hoouna mai iaia me kona hooko hu i kakauinoa ia e na Peresidena o kona Ahahui.

            Ma ke kauoha,

                        Enoch Johnson,

            Kakauolelo Nui o na Ahahui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina, Honolulu, Aug. 30, 1898

 

KUAHAUA AKEA

 

E akoakoa ae na Elele o ka Ahahui Kalaiaina o na Mokupuni pau. ma Honlulu, Oahu, ma ka Hale o ka Peresidena, Nui o ia Ahahui, ke hiki aku i ka la 10 o Sepatemaba M. H. 1898, hora 10 A. M.

            David Kalauokalani,

            Peresidena Hui Kalaiaina

            Honolulu Aug. 29, 1898

 

Nuhou Kuloko.

 

Eia ke kao eli awa ke eli hou mai nei, ma kahi kokoke i ka makeke hou.

Ma keia po Poakahi ae e hoomaka homai ke kula po ma ka halekula ma Koleaka.

E hoomahuahua houia aku na ru mi ohua kapena o ka mokuahi Kinau ma keia mua aku.

Ke kauohaia aku nei na laia o kaPapa Hooko o ka Hui Aloha Aina o akoakoa ae ma ke Keena Loio o J. K. Kaulia, i keia ahiahi Poalima, hora 7 p.m.

            ENOCH JOHNSON, Kakauolelo.

Ua haule he rola hao o 8 tona mailuna aku o ka waapa o Noeau ma Honokaa Hawaii, no ka lawe ana mai i Honolulu nei e hana ai.

Ma ke ahiahi Poalua nei i hoea mai ai o ka mokuahi Paul Isenberg he 148 la holo mai Livapulu mai me ka piha ukana no ka Hui o Hakapila ma.

Ua haawi ae ke Kamaliiwahine Kaiulani he anaia ike nui mawaho o kona home ma Ainahau, ma ka po Poakolu nei, a ua nui na poe i hoea aku malaila.

Ke kauoha ia aku nei na Elele Lahui a puni ka Paeaina, e akoakoa ae ma Ariona Hale, ma ka hora 10 o ke kakahiaka Poakahi, Sept. 12, 1898.

            ENOCH JOHNSON, Kakauolelo.

Eia ke kapili hou ia nei he mau lanai hou no ka Hotele Occidental e ku nei ma Alanui Alakea a me Moi, a ke paa pono ae, e ui ana ia wahi hoomaha o ka lehulehu.

Eia ke kukulu ia nei he wahi hoomaamaa kikipu no na koa Amerika ma ke kua aku o Daimama Hila, no na koa e hoomoana nei ma ke kahua hoolulu o McKinley ma Kapiolani Paka.

Ua kuai ae o Mrs. Hookano he 10 anana aina ma Kewalo ae nei, mai a Bruce Waring ma mai no ke kukulu ana i mau home nani ma keia mua aku.  Eleu no keia kaikamahine pohaku nui.

Ua ike iho makou maloko o ka nupepa Avalataisa o keia kakahiaka Poaha, ua lawa ae la o Wm. White o Lahaina i ka hoohiki malalo o Amerika Huipuia no ka hookuuia ana aku e lawelawe i na hihia imua o na aha hookolokolo haahaa o keia aupuni.

He keu mai nei hoi ka nui o na olelo hakauepa a Ka Loea Kalaina i ko makou makuahine Puuku, a ua hoike ae oia me ka olaio, aole oia ke hoikaika nei ia Edward Kekoa i Peresidena Nui no na Ahahui Aloha Aina.  E imi hala a nui, aole ia he mea no KE ALOHA ANA e luemi hope ai.