Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 43, 22 October 1898 — Page 6

Page PDF (834.64 KB)

This text was transcribed by:  Juanita Allen
This work is dedicated to:  Wilhelm J.K. Bailey

KE ALOHA AINA

POAONO, OKATOBA 22, 1898

 

 

 

Na Palapala

He Hanohano io anei no na Ekalesia Kalawina o Kakou nei ke Hoohui aku me Amerika Huipuia – A he Kono Aloha anei ia na Karisto?

 

(Hoomauia)

 

Ea!  E aha ia ana la oukou e na hoahanau aloha aina e ko oukou mau kahunapule.  Aole anei oukou e manaoio iho, o ka hoohuikau ana ia oukou me ka poe i kuha mai hoi i ko oukou mau maka, a i kakoo i na hana a oukou i makawelawela ai, he poino ia.  Aole anei hoi e hiki ana i kahi Luna Ekaleaia Aloha Aina ke kukulu ae iaia iho a me koua auna hookahi oloko oia Ekalesia i Hoomana Hoole Pope kuokoa nona, a no lakou iho a me ka hoohui kau pu ole aku me na poe no a ko oukou mau maka i ike ai, he kue i kou lunaikohala iho?  Heaha ke kohu, a heaha hoi ke kulike ana o ka hoahanau pepehi kanaka me ka hoahanau pepeni ole e noho pu iloko o ka Ekalesia me ka kala ole ia o kona hewa?  Ea!  E na hoahanau Aloha Aina mai Hawaii a Kasuai, no oukou, a no kakou pu keia olelo hoolana.  E ninau iho ana no ia kakou iho penei.  Aole anei e hiki ia’u a me ko’u mau hoahanau ke ku kaokoa no makou iho i Hoomana Hoole Pope kuokoa mai nei hoomana Kalavina e aku aku nei i ka hanohano o kanaka aole i ka oiaio o ke Akua.

Malia o ninau ae kekahi poe, pehea la e hiki ai ia kakou ke hapai i keia hana, no ka mea, he ilihune kakou ma na ano a pau?  Ae, polololei no kela ninau na ka poe manaoio ole, a no ka poe manaoio i ke Akua, eia ha haina.  Na ke Akua ka hana, na ke Akua ke dala, ke hapai ia nae ka hana me ka manaoio hana a me ke aloha Akua oiaio, alaila, e ike ana no kakou i ka nani o ke Akua e noho pu ana me kakou ma o ke ano hou ana o kaa hana, kau olelo a me kou manao.

Nolaila, i ko kakou popo pulu ana ma keia ano noho huikau iloko o ka elalesia pela no e mauae mau ai na hana maalea a ke kanaka i ko lakou mau hoa kanaka, a e lilo ai kela a me keia noho oloko o ka halepule i kui e hou ae ai malalo, a e hiki ole ai i kekahi mea ke hoomanawanui iho.

Aia hoi na leo hanehane o na paia o ua halapule la, e i mai ana:  E, ke keike a ka wahine k hanau mai ai eia au imua o kou mau maka, ua koekoe au, ua anuanu hoi, aole poli o mehana ai, aohe poli e mehana ai, a aohe hoi he kapa e huna iho ai i kuu hilahila, ua olohelohe au mailuna a lalo, aohe wahi keena iki o ka oiaio iloko o’u.  Ua ikapoka ia ka nani o ka olelo a ke Akua mai ko’u waha aku, a he pono hookuanui wale aku no keia o ke ake hano hano o keia ola ana.

Noi il@, e ke kanaka e noho ak@ maluna o kena noho, ano, e noonoo pono oe i ke kupono o kena noho au e hono@la, a e kaupaona nou iho, e leha iki aku oe i ke kahu napule e haiolelo mai la i ka ke Akua olelo, aia aku mahope o kona kua he ahua o ka poka, ka pu a me ka pahikaua oilua, he mau mau mea e pepehi mai ana ia oe.  Nolaila, e koho oe nou iho, ina ua kupono ka noho huikau ana o Karisto a me Beliala i kon manao ea, noho iho no pela a na ka hua no o ka laau e hoike mai i kona ano.

                                                                                                             Aole i pau.

 

 

 

AOHE OIAIO.

 

Ua ike iho au ma ka nupepa Makaainana o ka la 26 iho nei o Sepatemaba, e olelo ana, ua hiki aku au iwaena o kekahi anaina hulahula i malamaia ma ka la 7 oia mahina ma Pelekunu, Molokai, ma ke ano ua kuikahi ko’u manao ma keia hana, aole pela ka oiaio, aka, i hiki aku ilaila no ke noi ana aku ia lakou, e hoopau ia mau hana lealea ma ka hora 9 oia po me ka kali hou ole aku.

Owau no me ka oiaio.

REV. D. K. KAUMIUMI.

 

 

 

KA HAIOLELO A EDWARD K. LILIKALANI.

(Hoomauia)

 

Eia iho ke kope oiaio, o ka palapala piha a ka Peresidena Taylor o Amerika, imua o ka Ahaolelo Lahui “Kau Ahaolelo o 1842.”

I ka Hale Ahaolelo Lahui o ke Aupuni o Akmerika Huipuia:  Aloha.

KA PALAPALA A KA PERESIDENA.

Ke waiho aku nei au me keia imua o ka Ahaolelo Lahui Nui, ina Palapala pili Aupuni a pau, mai na Elele mai o ke Aupuni o ko Hawaii Paeaina, a ma o ke Kakauolelo Nui aku, o na Mokuaina Huiia.

KE ANO NUI O UA PAEAINA LA.

O ke ano nui o keia Paeaina, e hoohoihoi mai ana i na pomaikai he nui, ma ka hapai, a hooulu nui ana ae, i na hooia maopopo lea, i hoea mai, o kela lahuikanaka e noho ‘la maluna o ua mau Paemoku la, ua holo mua loa ma ke ano, he lahui naauao.  A ua holomua loa ma ke ano o ka lakou hana.  A ua holomua loa ka malamalama o ka pono Kristiano, maluna o ka lahuikanaka mai o a o.

A ua hoike a ua waiho pu ia mai na nooia he nui, he mea pono loa, e ikeia aku e kakou, he Aupuni Kivila Kuokoa, no ka pono a me ka pomaikai holomua loa, o ua lahuikanaka la.

KA WAIHO A ME KA MOE ANA O UA PAEAINA LA

Ko moe nei ua Paeaina la mawaenakonu o ka Moana Pakipika akau mawaena o na Kaei-olu.  A e lilo aku ana ua Paimoku la i wahi ano nui loa, he kahua hoolulu a awa kumoku no na waiwai kalepa.  A no @ @ok@ lawe leta a me na mokuhali waiwai hoi, malalo o ka hae Amerika a me Europa.

A no na kumu e ae he nui a me ka puhili ana a ka makani, maluna o keia hapaha o ka poepoe honua, mai ia kakou aku, ua ikeia, o ua mau Paemoku la o ko Hawaii Paeaina, ola kahi hoolulu nui o na moku a pau, e maalo ae ana ma ia moana akea, mai kekahi aina, a i kekahi aina, maluna o ka Moana Pakipika i olelo ia.

Pea na mea i hooiaio ia mai ma loko o na leta a me na palapala pili oihana, mai ka lima mai o na Elele Komisina mai Hawaii mai.

KE KULANA NAAUAO O KA LAHUI HAWAII

A no ka nu hauoli i hooiaio loa ia mai, ua puka mai la ua lahuikanaka la, mailoko mai o ka noho ana o na lahui naaupo, a i ka noho ana naauao a me ka malamalama o ka pono Karistiano.

A o ke kulana Aupuni, o ua mau Paemoku ‘ia, he nawaliwali, ilihune a ikaika ole;.  Aka, o kona ano oiaio maoli, he lahui oluolu, hookipa, i oi ae maluna o na ohana lahui like ma ka Moana Pakipika.

A ua hoemalamalama ia ua lahuikanaka ‘ia, e ka olelo oiaio o ke ola.  A ua kukula ia na halekula hoolaha ike, a me na halepule homana i ke Akua oiaio, mai o a o o ka Paeaina.

                                                                                                             Aole i pau.

 

 

 

KA AAHU KOA ULAULA O BERITANIA.

 

Ua manaoia o ka ulaula oia kekahi o na waihooluu ino loa no na kahua kaua.  Ua olelo pinepine ia ae pela, a aole he poe o na makahiki i hala i hoopaapaa mai i ka oiaio o keia mea, wahi a ka nupepa Kaua Auna a me Moana.  Aka, ua aie nui nae kakou ma ka hoao ana mai nei a Geremania e huli pono i ke kahua oiaio e hoopau ia ai ke pohipohi no keia ninau.

He puali o umi kanaka i hoaahu ia he elua iloko o ka ulaula, he elua iloko o ke holu, a he elua iloko o ke omaomao, a ua kauoha ia aku hoi lakou e hele aku ma kekahi aina akea, me ke kiai pono ia o ko lakou nee ana.  O na kanaka mua i nalolowale aku mai ka ikeia ana aku, oia no na kanaka me ka aahu ahihi, mahope koke aku o laua ka ulaula, mahope aku ke ahiehie ano hauliuli, a o ka hope loa ke bolu a me ke omaomao.

Ua hoao ia ke ki ana i kela mau waihooluu i ike ia ai, owai la o lakou ka mea e uuku ana o na poino mai na poke pu raifela mai.  Ua wae ia he iwakalua mau kanaka kipololei, mahope iho o ko lakou ki ana i kekahi heluna poka i haawi ia aku, ua ike ia iho la, o ka ulaula ka waihhooluu paakiki loa no ke ana i ka poka, no ka mea, he ekolu wale no poka i ikeia maluna o ka waihoolulu ulaula.

 

 

 

 

HE MOOLELO WALOHIA

NO

ALANADELA

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo.

A I OLE

Ka Loea Hookani Pila Hapa o ke K@ Aumoe.

 

Aole nae ka kaua Alanudela i ku hou iho no ka hoomaha ana, aka, ua hoomau aku la oia i ke nee mua ana maloko o ke alahele huna no kahi o kona rumi paahao, e hapapa hele ana iloko o ka pouli.

A no kekahi manawa loihi keia naku hele ana iloko o ka pouli, aia hoi, na hoea aku la ola no loko o kona rumi paahao, a malaila i noho iho ai me ka hoomaha ana, iloko o kona mau aahu i hele a pulu i ka ua me ke holopuni ae hoi o ke anu maaele i kona kono holookoa, a aohe hoi he ahi, aole hoi he mau aahu maloo maloko olaila ana e lalau ae ai no ka hoopumehana ana iho hoi iaia.

A oiai hoi oia e noho ana iloko o kona rumi paahao me kona aahu hoi i pulu i na kulu pakaua o Kula nihakoi, ua hoopuiwa koke ia ae la oia i ka lohe ana aku i ka nakeke ana mai o ke pani hao o kona rumi e hono ana.

A iloko o na sekona pokole wale no, ua hoopau ia ae la kona maumanao puiwa, mamuli o kona ike ana aku i ka elemakule luna paahao e komo mai ana me na kapuai wawae mama, a ma kona helehelena hoi, ua hoopiha a me ke kaumaha aka, aole nae maopopo i ka kaua Alanadela nona ke kumu o keia mau helehelena kaumaha e hekau nei maluna o Kai@a.

I kona kokoke ana mai, ua ike aku la oia e paa mai ana oia he mau aahu mehana nona, a ua lilo ia i mea e hoohauoli ia ai o ka kaua Alanadela, a me ka leo kaumaha pane mai la oia me ka malie penei.

E kuu hoaloa opio, ua holopono kau mau hana o keia po i lawelawe ai, a aia ko makou haku moi ke waiho ia maluna  kona wahi moe ua mai i ke aloha ia oe ka loea hookani pila hapa a i ole ka wahine o ka aahu keokeo o ke kulu aumoe, aka aole wale no oia ka’u mea ano nui i lawe mai nei, a eia kekahi, ma ka la apopo e hookauia ai o ka hoopai o ka make maluna ou, mamuli o ka ikepono ia ana i ka oili ana mailoko aku nei o keia rumi, o kou makou haku wahine e kekahi o na kanaka e ku kiai ana ia wa, a ua pina ko makou haku i ka lili nui nou.

Aka, e ke kanaka opio e hoopala i kou mau manao kaumaha, a e noonoo me ke akahele i kou wahi e pakele ai mai ka make mai, no ka mea, aole e hiki i ko makou haku wahine ke hoopakele ae ia oe, ioai, oia pu no oia iloko o ka ehaeha e noho mai la, @ hoomau hou mai ai ka luna paahao.

Na keia mau olelo i hoopiha hou mai i ka puuwai o ka kaua aloha me ka ehaeha a hiolo mai la kona mau waimaka mai kona mau lihilihi maka mai, a ua like hoi keia mau olelo me kekahi poka ikaika i hookui aku i kona umauma, aka, ua hoao ae la no nae oia e hoolana i ko kaua mau manao kaumaha e like me na olelo a Kaiss.

No kekahi manawa loihi kona noho hamau ana, me kona poo e kulou ana ilalo, aia hoi, ua hohe ia aku la kona leo i ka hooho ana ae:  Kai no hoi, ua hala ae nei na la o ka ehaeha eia hou no ka hoi ua poino.  A oia pu no hoi kona wa i huli ae ai a pane aku la me ka leo kaumaha i kona hoaloha.

E kuu hoaloha maikai, aohe he wahi manaolana iki iloko o’u e loaa ana ia’u he palekana mai ka make mai, aka, ua na hora nae o ka la apopo e hoike mai, a e like me kau i olelo mai nei e hoolana au i kou mau ehaeha peia au hooko nei.

A i keia manawa i lalau aku ai o Alanedela i na aahu mehana a ka elemakule e paa ana, a komo iho la a oia no ka wa i hoi hou mai ai ka pumehana i kona kino.

I ke kaahope ana ae o kekahi mau minute o ko laua mau kamakamaliio ana, ua ku ae la ka elemakule luna paahao iluna no ka hemo ana aku no ka hoi ana aku no ka rumi o kona haku wahine, aka, mamua ae nae o ke kaawale ana aku o ua Kaisa la ma ia wahi aku, ua haliu hou mai ia kona mau maka maluna o Alanadela me ka pane pu ana ma, penei:

E hoomanao e Alanadela eia ka hoailona maa mau i ike ia ma ka punanao na powa nei no poe e make aku ana, oia no ke kanike ana o ka leo o kekahi bele i keia kakahiaka nui e kukala aku ana i ke akea, he lawehala e make aku ana, a ke lohe io oe i ke kanike o ka bele, e noono iho oe, aole ia no hai aku, aka, nou no ia.

I ke kuu ana iho o kona leo oia no kona wa i haawi mai ai i na lulu lima pumehana ana me ka kaua aloha a home aku la no waho o ua rumi la.

 

 

E himeni hou ana ka hui himeni Kawaihau ma ka hale keaka Kikapu i keia po.

Ma ke ku ana mai nei a ka mokuahi Kalaudine, ma ke kakahiaka Sabati nei, ua lawe mai la oia i ka lono mua loa i teleponaia mai iaia mai Maui Hikina mai, mamua o kona haalele ana aku ia Lahaina, e hoike mai ana no ka pau ana o ka halekula kaikamahine Maunaolu i ke ahi ma ka hora 7 o ke ahiahi Poaono nei.