Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 44, 29 October 1898 — Page 1

Page PDF (737.10 KB)

This text was transcribed by:  Reece Matsumoto
This work is dedicated to:  Mr & Mrs Daniel R. Dancil

KE ALOHA AINA.

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

 

HOOKUMUIA I MEI 20. 1895

BUKE IV       HONOLULU, POAONO, OKATOBA 29, 1898     HELU 44

 

KA NUPEPA KE ALOHA AINA

 

E hoopuka mau ia aku ana mai ka

     Poakahi a ka Polima o @a pule a

     pau o kela a me keia mahina.

Ka Uku Pepa, he 20 keneta o ka

     pule. No ke kope hookahi, he

     5 keneta.

E loaa no ka pepa maike Keena

     aku o KE ALOHA AINA, a mai

     ka lima aku o na Luna Lawe

     Pepa.

E pal ia no na Olelo Hool@ha, na

     Kanikau a me na Mele Inoa, me

     ke Dala kuike.  Aole nupepa ma

     ka owili pakahi e hoouna ia ke

     ole @ hookaa mua ia ka uku pepa

E hoouna pololei mai i na Nuhou

    @s Kumumanao, na Olelo Hoolaha,

     na Kanikau a me na Mele

     Inoa i ka Lunahooponopono o

     keia Pepa.

Aole loa e hoopuka ia a hoolaha ia

     kekahi manao ma na kolamu o

     keia Pepa, malalo o kekahi inoa

     kapakapa ke ole e hooike mai i

     ke Lunahooponopono i kona

     inoa ponoi.

            Ka Nupepa Puka Pule

 

KE – ALOHA – AINA

 

            Hookahi makahiki                   $2.00

            Eono mahina                           $1.00

            Ekolu mahina                          $ .50

            Hookahi mahina                      $ .20

 

EMMA A. NAWAHI.

PUUKU O

KE – ALOHA – AINA

EDWARD L. LIKE.

            Lunahooponopono a Hope Puuku

 

S.P. KANOA

            Hope Lunahooponopono.

            O na kauoha Nupepa me na hookaa Dala, e hoona pololei mai i ka Puuku ma Honolulu.

 

KA MOKUAHI CENTENNIAL.

 

            I ka auina la o ka Poaono nei i hoea mai ai ka mokuahi Centennial mai Seattle mai, me kekahi heluna ukana nui nona ka waiwai io o $17000 a me 49 ohua no keia awa i kipa mai la no ka huli hana ana maanei.

            Mawaena o na ohua i hoea mai nei o Jacobsen, he lono i holo mai nei no ka hoopakele ana ae i ka mokuahi City of Columbia mai kana mau poino ae, a ua hoolako piha ia hoi me ke dala no ka uku i na koi a pau.

            E haaleleiho ana ka mokuahi Centennial ma ka Poakolu ae nei no Hilo, a mailaila mai e hoi hou mai ai oia i anei a huli hoi loa aku no Seattle.  E hoolilo ia ana laua i @mau moku e holo ana ma keia mau awa no ka lawe ohua a me ukana ana ma keia mua aku,

 

POINO HE ELUA MAU’OLA I KA UWEA UWILA.

A PAKELE KE OLA O KA EKOLU O NA POE I HALAWAI.

 

            Ma ka hora 1 o kawanaao Poaono nei, ua halawai iho la o Alohikea he kalaiwa kaa, me T. Hannan, ‘me kekahi @ulia poino weliweli mamuli o ka hookui ana me kekahi nwea kukui uwila o ke aupuni, i haule mai kona wahi e kau ana maluna o ka pou no luna o lepo mamua iho o ka hale kaawai helu 1.

            Ua koho wale ia ae, i ka wa i hina aku ai ka lio a make loa, ua lele aku o Alohikea e nana i ke kumu o ka lio i make ai, a me he mea la, i ka wa i pa aku ai o kona lima maluna o ka lio, oia no ka wa i komo mai ai o ka uwila iloko ona a make koke iho la oia mamua o ka hiki ana ae iaia ke kahea i mau kokua nona, no ka mea, ua loaa aku no kona kino make ma ka aoao o ka lio.

            Mahope koke iho no o keia ulia poino i halawai ai me Alohikea, ua maalo ae la he kaapio malaila, a he elua mau koa maluna ona no laua na inoa o Tom Hannan a me Gertz, ma ko laua alahele e huli hoi ana no waho o waikiki.  Ua hoohikilele ia laua i ke kino kanaka e waiho ana iwaena o ke alanui, a no ia kumu ua kauoha aku la laua i ke kalaiwa o ke kaa Joe Rosa no ka hoopaa ana i ka holo o ke kaa.

            A me ka manao kuhihewa o kekahi no ia o ko laua mau hoa koa, ua lele aku la laua me ka manao ana e hoopakele ae i kona ola, o Tom Hannan kai lalau mua aku i ke kino make, a oia no kona wa i hina aku ai a make loa aku la, a o Gertz hoi i kona wa i ike ai i ka poino o kona hoaloha ua hopu aku la oia no ka hoopakele ana ae, aka, ua loaa pu mai la oia i ka uwila a haule aku la iluna o ka lepo, a na kona leo kahea kokua i haola aku i na poe o ka hale kaawai a me na wahi e ae e kokoke ana malaila, a o Joe Bosa hoi, ua holo aku la oia no ka hoike ana i ka halewai.

            I ka hoea ana mai o na kokua ua hoopakele ia ae la o Gertz mai kona kulana poino ae, a hoihoi ia aku la oia i ka hale iluna o ka hale kaawai, malaila i malama ia ai oia me ka maikai, a hiki i kona wa i oluolu loa ai, aka, ua hoopiha loa ia nee oia me ke kaumaha no kona hoaloha.

            Ua hoea koke ae he mau kauka ma kahi o ka ulia poino i ike ia ai, aka, aole na@ he mea i hiki ia lakou ke hana aku, aka, no ka mea, ua lele kahiko no ke aho.  Ua hoea ka luna hoohana o ka hale uwila o ke aupuni Buch@ malaila, a mahope o ka hoopio ia ana o ka uwea uwila me ko oki ia ana, ia laweia aku la n@ kino make no ka halewai, a malaila i hoihoi ia aku ai ke kino make o Alohikea no ka home o ka ohana, a o ke kino make o Tom Hannan, ua hoihoi ia aku ia me kahi o E. A. Williams, a ma ka auina la Sabati nei huli pono ia nai na kumu o keia ulia poino i hiki mai ai, a ua manao wale ia, o ke kumu i haule ai o keia uwea uwila, mamuli no ia o ka ua o ia po, a ua oi aku hoi na hoopoino ana a ka uwila i ka wa ua mamua o ka wa malie.

 

E AKAHELE.

 

            Ua haawiia aku he kauoha i na makai a pau, e hopu i na poe holo nui a pau e ikeia ana e iho mai ana ma ke kiekiena o ke alanui Ema, a me Maemae a i ole ma na alanui e e ae o ke kulanakauhale nei ma luna o na kaa hehiwawae, o ke kumu i ulu mai ai o keia kauoha ana a ke aupuni, mamuli no ia o ka loaa mau ana o na poino mai na poe e holo nui ana maluna o keia ano kaa, nolaila, he mea pono i na poe mea kaa baikikala e holo me ke akahele ma keia mua aku o pilikia auanei.

 

AOLE I HOOPUKA IA KA OLELO HOOHOLO.

 

            Ma ke kakahiaka Poakahi nei, i noho hou ai ka aha koronero no ka hoomau ana i ka huli pono ana aku i ke kumu i halawai ai o Alohikea a me Tom Hannan me kela ulia poino mawaena o ka no Poalima a me ka wanaao Poaono nei.

            Ua hoea mai kekahi mau eneginia a me na limahana o na kukui uwila o ke aupuni, a mahope o ka hoolohe ia ana o na hoike o na limahana o ke aupuni a me na wehewehe ana a na aliikoa i ko lakou manao no ke kumu i poino ai o kela mau ola elua mai ka uwea uwila i haule ai iluna o ka lepo, ua hoopanee hou ia aku la ka haawi ana mai o ka aha ko@o@ero i kana olelo hooholo a hiki i ka hora 1 o ka Poaha ae nei.

 

HE HALE KEAKA HOU.

 

Eia ke hoomakaia nei ke kukulu ena he hale keaka hou ma ke Alanui Papu e kokoke ana i ka hale kinaiahi.  E lilio ana ka hoohanaia ana o keaia hale malalo o ka hooponopono ana a James Post, a ua manaoia o wehe mua la ana keia hale ma ka la 1 ae nei o Dekemaba.

            E hoea mau mai ana na hui keaka mai Eapalakiko mai no keaka ana maloko oia hale, a e hoemi ia ana hoi ka uku komo me na noho he 10 keneta wale no, a o na noho mamua he 25 keneta wale no.  Ma ka hoomaopopo ana iho, ka nee mua aku nei o Honolulu ma ka emi o na hana keuha, kokoke loa elike me Kapalakiko, ka makaikai wale i ke keaka no ka 5 keneta kiaha bia.  O na pomaikai paha keia o ka hookui aina la iakena ia ai.  Pela noha hoi.

 

            Ua hoopuka ae nei ke aupuni he kanawai e hookapu ana i ke pai wale ia ana o na hoolaha ma paia hale, pa, uwapo, kumulaau, pohaku, pou a pela aku.  Koe wale no ina e ae mai ana ka ona oia paia hale, pa, uwapo, kumulaau, pohaku, pou a pele aku, a ke ole pela, e hoopai ia no ka maa hana hewa aele e oi aku mamua o $20.

 

HE HANA PONO IA.

 

            Ma ka hoike a ke Luna Nana no na mea’e pili ana i ka waiu e kalewa la nei iloke o ke kulanakauhale nei, ua hoike ae oia, ua loaa aku kekahi mau kaa waiu ua hoohuihui ia me ka wai, mamuli paha o ka manao ana o na poe nana e lawe ana, i wahi e hiki ai ia lakou ke kuai hoopukapuka hou aku me ua poe makemake waiu ma ue alanui a me na wahi e ae, i wahi e loaa ai ia la lakou he ola mawaho ae o ko lakou uku hana maa mau.

            Ma ke ana ia ana o na waiu i hookomo ia aku iloko o ke kahua hoomoana mawaho o Waikiki, ua ikeia, na lele oi loa aku ia mamua o ke ana maa mau, mai ka 100 degere a i ka 108, a o ka haahaa loa, mai ke 90 a i ke 80 degere.  O ka loaa pono ana o kekahi mau hui kaa lawe waiu mamuli o ka pa’ipa’i ana me ka wai kekahi kumu i loaa ai kekahi poe koa i ka ma’i, elike me na mea a makou i lohe mai ai, a i hoolaha ia ae hoi maloko o na nupepa o keia kulanakauhale e pili ana no ia mea.

            aole mal@ila wale e loaa ai @ia mau ano, aka, aia no ia ma kahi o no poe waiu luliluli, a he ku maoli i ka hoopailua ke ano o ka waiu ke inu aku, a oiai hoi, aia makou ma ka aoao o ka hapanui, he mea pono loa i ke aupuni e makaala ae ma na wahi a pau e hana ia nei keia ano hana maloko o ka makeke kuai i’a, a oiai hoi, he d@la maikai ka ka lehulehu, e pono i na poe kuai waiu luliluli, ke malama i ka maikai o ka lakou hana, aole hoi o ka imi loaa ma ke hoopunipuni.  Aole i pili keia olelo ao a makou i ka poe e hana pololei ana, aka, no ka poe hana i ka mea kekee, no lakou makou e kue nei.

 

            e holo hoomahu aku ana o Kanikela Haywood ma keia mua iho no Victoria a hiki loa aku i Kapalekiko maluna o ka mokuahi Aorangi, a ma ka la 10 o Novemaba e haalele ku ai oia i Kapalakilo no Honolulu.