Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 51, 17 December 1898 — Page 7

Page PDF (907.62 KB)

This text was transcribed by:  Johnney Alford
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

HE KAAO KAILI PUUWAI NO KA UI MINEWA.

A ME NA Kaikunane Eiwa

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole Keiki i Hoehaehaia

Kakauia no KE ALOHA AINA

MOKUNA IV.

O MINEWA ILOKO O KA EHAEHA.

     Ae, e ka luahina, ua ike au ia lakou e hoioholo ana maloko o na paia o keia halealii, he mau makahiki ioi@i ae nei i hala, aka, i aeia la au e ninau mai nei no lakou.  aole he hookahi i koe o lakou mal@ko nei, a no ko lakou wahi i hele aku ai, aole he hiki ia’u ke hoike.  no ka mea aole au i maopopo i ko lakou wahi i hele aku aku ai.

     I ka hooki ana ae o ke aliikoa i kana kamailio ana, ua ikeia aku la na waimaka o Minewa e haloiloi mai ana ma kona mau lihilihi maka a na ia mau waimaka e hoopulu ana i na lihilihi o ke kamahele i hoohikilele ae i ke aliikoa a ninau mai la:

     E ka loahine, heaha keia mau kulu waimaka a’u e ike aku nei i ka hoaleale mai i kou mau lihilihi maka, @a maopopo anei ko lakou wahi i hele aku ai ia oe.

     Aole, aka, e aloha wale ae ana no au no lakou, wahi a Minewa i pane aku ai.

     I keia manawa no i koele mai ai ka hele nui o ka halealii e hoike mai ana o ka hora 10 ponoi ia oia kakahiaka.

     A na ka leo hele i kono mai i ka kaua aloha e hoopau aku i kona kukai kamailio ana me ke aliikoa.  a e hele aku no kahi o ka moi, kona makuakane e kali mai la nona,

     A mahope o kona haawi ana aku i kona kunou aloha ana no ke aliikoa ua pii aku la oia maluna o na alanui pii, a i kona kau pono ana aku iluna, ua hookapalili ia ae la kona puuwai i ka halawai ana aku o kona mau maka me kona papa e noho ana iluna o ka nohoalii ana i haalele iho ai he mau makahiki loihi i hala aku la.

     A i kona hoea ana aku imua o kona makuakane moi, aole oia i lele aku e puili i ka ai o kona papa alo ha, aole hoi i muki aku i kona mau papaliua, aka, ua ikeia aku la nae ola i ke kukuli ana iho a kokolo aku la no na anuu kapu a ka moi e noho mai ana, a oia no hoi ka wa i loheia aku ai ka leo o kona makuakane i ka @ nau ana mai:

     E ka luahine malihini heaha kou manao o ka hoea ana mai i ko’u haleal@i i keia kakahiaka nui poniponi?  E pane koke mai, oiai, ua makemake loa au e lohe i kou manao i keia manawa ano.  A heaha hoi keia mau waimaka ehaeha e hiolo makawalu nei ma kou mau papalina, ua hana hewa mai anei kekahi ia oe?  E pane mai i keia wa a ua makaukau au no ka hooko ana aku i ka hoopai maluna o ka mea hana hewa.

     Na keia leo o ka moi i poha aku la me ke aloha i hoohauoli hou mai i ko Minewa puuwai, aka, aole nae oia i aa e hoike aku i kona makuakane ola no kana kaikamahine hookahi i kaawale aku mai kona poli he mau makehiki leihi i kaahope aku la, a me ka maalea nui pane aku ia ka kaua aloha me ke ano hoohuahualau no ke ake ana e maopopo pono i na paha eia no kona makuakane ke aloha nei no nona ma ka i ana aku, penei:

     E ka moi, e kala mai no ko’u mahaoi o ka hiki ana mai la imua o kou alo, aka, he lono kaumaha nae ka’u lawe mai nei e pili @ana no kau kaikamahine, ua paa o@a i ka hopula e kekahi kanaka ahiu, a no kekahi mau makahiki loihi kona noho ana he @io na keia kanaka ahiu o na ululaau mehameha, ua mahuka mai la o@a mailoko mai o na u’ulaau, a i keia la he kaikamahine lanakila hou oia, a pehea aole anei o ua makemake e hoi hou mai oia lioko nei o kou haleahi?

     ka hooki ana ae o Minewa i kana kamailio ana, oia no ka wa i haka nono mai ai o na maka o ka moi maluna ona, a me ka hakalia ole owaka ae la kona waha, a o na waimaka o ke aloha keiki aia ia ke haloiloi ma kona mau lihilihi makai me ka pane ana mai me ka leo kaumaha, penei:

     E ka luahine ahonui.  e ku koke ae iluna a imi aku i kuu Minewa aloha, ke kaikamahine hookahi i oili aku mailoko o kuu puhaka.  E haawi no au ia oe i mau tausani paona dala no kou lohi o ka huli ana aku iaia, e haalele iho i ka halealii ano me ka hoihoi pu mai i ke kamahele auwana.

     A i ke kuu ana iho o ka leo o ka moi, aole no ka ka@a Minewa i hoike koke aku iaia iho, oiai, @ ua komo mai la ka hopohopo iloko ona no ka wahine nana oia i kumakaia aku loko o na lima o ke kahaka ahiu, a nolaila, ua huai pau aku la oia i na mea, e pili ana nona penei:

     E ka moi aole paha kau kaikamahine e ae mai ana i kou manao olai, na kona makuahine kolea loko ino i haawi aku iaia, kau lei iloko o ka lima o ke@a kanaka.  Eolaila e ae mai ana anei oe e hoopakele ae iaia mai ka inaina o kau aliiwahine ae ina oia e hoi hou mai ana no kou alo alii nei?  E oluolu e ke alii e pane koke mai man ua o ko’u hele ana aku e huli nona.

     A ia wa no i l aliu mai ai na maka o ka moi maluna o ka luahine a me ka leo kaumaha pane maila oia.

     Ae, he manaolana ko’u aole oia e hana ino hou aku ana ia lakou n@a keia mua aku, a ina he manao kona pela, aole loa au e ae aku ana ua hoomaopopo no au ua lawe ia kiu kaikamahine e make, aka, ua ala hou mai nae oia mai kona luakupapau mai, nolaila, @e kii aku iaia a hoihoi mai i muki aku ai au i kona papalina nohea.

     I kela wa no i ku ae ai o Minewa iluna a wehe ae la i ka papale ooma @ kau ana maluna o kona poo a me ka aahu a kona hoaloha luahine i haawi mai ai.  a i keia wa i nalohi aku ai na hiohiona luahine mai ia Minewa aku, aka, he kaikamahine o@io ui oia,

     I ka ike ana mai o ka moi o kana kaikamahine no keia, ua lele mai la oia a hopu ae la i kana kaikamahi n@ me ke apo ana ae i kona a-i a haawi iho la hoi i na honi hoomau ana ma na papalina o kana lei aloha me ka ike pu ia aku o na kipona waimaka o ke aloha keiki e haule makawalu mai ana mai kona mau lihilihi maka mai.

     A i keia wa aia pu no ke hiolo la ko Minewa mau waimaka o ke kaumaha a me ka hauoli.  a he mea oiaio, aohe wa kaumaha ae e i ike ia mawaena o ka makua a me ke keiki e like me keia.

     Aka, oiai no nae laua iloko o na kokoia a ko laua mau aloha e hana mao ole ana i ko laua nui kino, ua hoohikilele ia ae la laua i ka halulu ana mai o kekahi mau kapuai wawae ma kahi e kokoke loa ana i ka rumi a Minewa a me ka moi e noho nei.

     No kekahi mau minute wale no kaia halulu ana mai o na kapuai, aia hoi, ua komo mai la ka mea nona keia halulu, a o ua mea la aole ia he mea okoa aku, aka, o ka ma kuahine puuwai lokoino no ia.

     A i kona ike ana mai i ke kaika mahine ana i manao kuhihewa ai ua make iloko o ka poholima o ke ka naka ahiu, ua hoohikilele ia ae la oia, a komo maila na hoomanao ana iloko ona no na olelo hoopunipuni ana i hoike wahahee aku ai i kana aliikane, aia kana kaikamahine ke hoohauoli la iloko o ka home o kona hoaloha me ka oluolu nui, aka, i keia wa ke ike nei kana aliikane i ka wahahee oia mau olelo.

     A mamuli o kona piha hilahila i ka moi no kana mau wahahee i na ua ho@i ia ae la kona inaina makawelawela no ka kaua aloha, a me ka leo makona o ka mea i nele me ke aloha kanaka, ua wawalo hele aku la ia me ka weliweli nui penei:

     E kuu haku moi, e hoike mai owai kela wahi a@ahaukae e ku nei, e pane koke mai mamua o k@u kipaku ana iaia no walo o ke alanui aupuni, oiai, aole o’u makemake i kona komo ana mai nei iloko nei o ko kaua halealii me ke kuleana ole.

     E kuu lei aloha, wahi a ka moi i puana mai ai aole keia he mea ok@a aku, aka, o ka’u kaikamahine no i haawiia aku ai e make iloko o na lima o ke kanaka ahiu.  nolaila, e kuu wahine mai Loomaewaewa hou aku iaia.

     Aole, aole-keia o kau kaikamahine e kuu kane, aka, he wahi kaika mahine k@na na kekahi mau mea ilihune. a nolaila, @ole loa au’e hoolohe aku ana i kau, a no ka mea no hoi, aia no ka kaua Minewa iloko o ka home o kuu hoaloha.

     I ka hooki ana ae o ka moiwahine lokoino i kona leo, oia no ka wa o ka kaua Minewa i pane aku ai me ka wiwo ole imua o ke aliiwahine lokoino penei.

     E kuu makuahine aloha ole, owau no keia o Minewa, ka mea au i lawe ai e make iloko o ka poholima o ke kanaka ahiu o na ululaau, ma kekahi kakahiaka nui poniponi, aka, aole nae pela ka manao o na Mana Lani, a ua hoopakele ia mai la au e ko lakou aloha, a pela hoi oe e ike mai nei i ko’u hoea hou ana mai la imua o olua.

     Maanei i hoomaha iki iho ai ka kaua Minewa i kona leo no ka noonoo ana i mau huaolelo e hoomalielie aku ai i kona makuahine i @@ha inaina loa nona, a mahope o kona holoi ana ae i na waimaka e kiheahea ana ma kona mau papali@a, ua lohe hou ia aku la kona leo i ka puana ana aku me ka olu waipahe:

     Nolaila, e kuu mama aloha, ke nonoi aku nei au i kou oluolu, e hoopoina i na mea i hala ua hala ia, a e nana aku i na mea e hoea mai ana mamua, a o ka’u nonoi hope a oe e hoopakele ae i ko’u ola mai kou inaina ae.

     Owai oe e kena a@ahaukae a’u i ike ole ai, e ku a hele pela.

     A i keia wa no i lele mai ai ua aliiwahine nei me ka piha inaina nui me ka manao ana e hoeha i ke kaikamahine opio, aka, ua kue ko@e mai la ka moi me ka hooho ana ae.

     Uoki!  E ke aliiwahine mai hookau, aku i kou lima maluna ona, no ka mea.  o ka’u kaikamahine nonoi keia.

     Na keia mau olelo a ka moi a me kona kue ana aku i ka makemake o kana aliiwahine.  i hooneina loa ae i ka manao o ua moiwahine nei a e ike me kahae o ka liona wahi ne i ka wa e hana ino ia ai o kai a mau keiki liilu, pela no na hiohiona e ike ia nei maluna o ua wahine i

     A i keia wa no i poha hou mai ai kona leo me ka ikaika nui, a wawalo hele aku la ma na paia o ua rumi la, me ka puka pu ana mai e na huaolelo awahia nana i hoohaalulu ae i ke kin io ka moi.

     E ak moi e h olohe mai kou mau puka pepeiao, ina he manao kou e malama i kena ae haukae.  e hoomanao iho e nele ana oe i ka wahine aole wale oia, aka, e hoolilo no au i kou hanohano a me kou anpuni i mea ole, a e like me ka loihi o ko’u ola pela no e hiki hou ole ai oe ke kukulu i kou aupuni.  no ka mea, e kipi ana au i ka wa mua loa ou e hina ai pela, nolaila.  e hoike koke mai i kou manao i keia wa ano.

 

MOE AKU LA IA KAMAIKI.

Ma ka ulu@ehiwehi,

Ma ka ilina paa mau,

Kahi e haalou ai na wilou,

Ma na luakupapau,

Kahi e mele ai na manu,

A pa mai na ahe po,

Kahi e kani la na hele,

Moe ia kama o kakou.

     Ma ka hora 12 a oi o ka Poakahi nei, Dec, 3, 1898, ma Kapalama.  Honolulu, ua haalele mai la i keia ao a au aku la ma ka muliwai eehia o ka make no kela kapa olino o ke ao, o Miss Mary Kauwa, he kamaiki opio, no 5 makahiki.

     Ua hanauia oia ma Naalehu.  Kau Hawaii, na Mr. a me Mrs. Laoke.  Ua kaa kona hanaiia ana e kona mua hoahanau Mrs. Nellie U. Hao a me A.B.L. Hao, a hiki wale aku la i kona haalele ana mai la i kona mau makua, me ka waiho ana mai i ka ukana ehaeha a paumako o ke aloha keiki.  Luuluu wale.

     He mea ku i ka walohia ka ike ana aku i ka hora hope loa o kona hanu ana, e kuhikuhi ana i ka hoailona o ke ke@ o ka Haku Iesu, me ka owaka ana ae o kona waha, a na kona moe malie ana, i hoike mai, ua hele ka uhane i ke ala hoi ole mai, ua waiho ke kino e huipu me ka lepo, oiai no nae ka Makua Kelemeke e kulou ana.

     Ua komo oia i na kula o Kalihi a me Roma, he oluolu a akahai i akaka ole kona mau hihia ma keia ao. 

Aloha no.

A.B.L. HAO.

Kapalama, Dec. 8, 1898.

 

EIA NA LUINA ILOKO O KA PILIKIA.

     O na luina a pau i waiho aku ai i ka lakou mau koi aie i ka mokuahi Columedia i waiho aku ai imua o ke aupuni Haawaii a me ke Kanikela Amerika.  Eia lakeu ke hoaa mai nei i kahi ole e hoomoe iho ai o ko lakuu mau poo a me kahi e hoopiha ai o ko lakou opu, mamuli o ko lakou ae hou ole ia ana e hoi aku iluna o ka moku.  a aole no hoi he ai i koe maluna o ka moku.

     Aole he wahi hunahuna dala maloko o ko lako i pakeke, a mai ka mahina mai o Auga@e i loaa ole ai ia lakou ke dala a hiki mai la i keia wa, Ua haawi ia aku @e wahine lakou e hoaumoe ai ma ka po Poakolu nei, aka, aole nae i maopono ko lakou wahi e uoho ai ma keia mua aku.