Ke Aloha Aina, Volume V, Number 5, 4 February 1899 — Page 6

Page PDF (813.40 KB)

This text was transcribed by:  Donnette Kapono
This work is dedicated to:  Gilbert Leimaile Kapono

KE ALOHA AINA

 

Nuhou Kuwaho.

       Maluna mai la o ka mokuahi Nippon Maru i loaa mai nei ia makou na nuhou makamaka loa, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke hoopuka aku nei makou me ka awiwi nui penei:

 

LUKUIA NA SEPANIA MA BALABAC.

       Labuan, Borneo, Ian. 24.  Ua hoea mai nei ka mokuahi Lubuan i anei mai ka mokupuni Balabac mai, he kanakolu mile ma ka hema aku o ka mokupuni Palawau kekahi o na mokupuni Pilipine.  A ua hoike mai la oia no ka luku ia ana o na aliikoa Sepania ma Balabac.  Ua lawe mai oia he 65 wahine me na keiki, ua pau aku ko lakou mau waiwai i ka hao ia, aka, aole nae lakou i hoopoinoia.

       Ua kokua aku na Sulu i na Balabac ma ka pepehi ana i na Sepania.

 

MAKAUKAU NA CUBA NO KE KUE ANA I NA AMERIKA.

       Havana, Ian. 24.  Ua loaa mai nei he lono i keia po ia Kenerala Menocal, e hoike ana, ua lawe ae la o Kenerala Rabi me 1,500 koa kipi i na puu ma Santa Clara me ka makaukau no ka halawai ana aku me na poe Amerika. O Rabi he ilikini Guatanamo koko piha oia, a he puni hakaka. He manaolana nae ko Kenerala Menocal, aole he oiaio o keia mau lono.

 

AOLE E HIKI IA MAKINILE KE KALI HOU AKU.

       Nu Ioka, Ian 24. Ua hoopuka ae ka Peresidena aole e hiki iaia ke kali hou aku maluna o ke Senate. Koe wale no ke ae mai lakou i ke kuikahi, a ua hilinai ia ua hoouna aku la ka Peresidena ia Adimarala Diawe a me Kenerala Otis no ka unuhi ana mai i na pualikoa o Kenerala Mila, a i ole e onou aku imua i na he mea hiki.

       He ekolu kumu o ke kulana o Pilipine e koi nei i ka aha e hana koke:  Akahi.  Ke kulana kaua o Aquinaldo a me ka pii mahuahua ana ae o kona pualikoa.  Elua. Ka poino o na pualikoa o Kenerala Mila e hoopaahao ia la maluna o na moku lawekoa ma Iloilo mai ka ma ʻ i samola poki. Ekolu. Ke kuiana poino o ka ikeia ana aku o ka repubalika Pilipine e na aupuni kuwaho, oia hoi, e Geremania a me Sapania.

       O ka mea nae i hopohopo loa ia, oia no ka oili ana o ka ma ʻ i iwaena o na koa malalo o Mila, oiai, ua ikeia kekahi mau ma ʻ i iwaena o na koa i keia wa, aia he 3,400 koa maluna o na moku lawekoa.  Aole he oiaio o na lono no ko lakou hoolele ia ana iuka o ka aina, aka, ua hoolele liilii ia aku lakou no uka o ka aina, no ka wa pokole wale no a hoi hou no luna o ka moku.  Aole hoi o lakou ae ia e hele loa aku no ka hopohopo ia o ulu ae he hakaka mawaena o lakou a me na kamaaina.

 

LANAKILA NA POE KIPI MA PERU.

       Lima, Peru, Ian. 24.  Elike me na lono i loaa mai nei i anei, Desaguadero, he apana maloko o Bolivia a me Peru, ua malama ia ae he hoouka kaua hahana ma ka la 17 o Ianuari, ma Curibay, ma kahi he 39 mile mai La Paz aku, ke kapitala o Bolivia mawaena o na pualikoa kipi a me na pualikoa malalo o ke alakai ana o Peresidena Alonzo.  Ua hoauhee ia aku na koa aupuni me ka make ana o hookahi Konela a me 43 kanaka.  Ua hopu pu ia e na kipi he kanaono pio. Aia ke mahuka mau la na koa o ka Peresidena i kela a me keia la.

 

KE KAUA MA ECQUADOR.

       Panama, Ian. 24.  O na hoike no kekahi kaua weliweli i malamaia ae mawaena ona puali aupuni a me na poe kipi ma San Ancaja ma ka la inehinei, ke hoea mai nei ia mai Guayaquil. Ua hooili ia ke kaua ia la holookoa, a ma ka uhi ana mai o ka po, ua hoopuhee liilii ia aku na poe kipi. Ua auhee aku lakou no Bolivar, me ka uhai ia aku e na pualikoa Alfars.  O ka nui o na make e hoeha ia ma na aoao elua ma kahi no ia o 800.

 

E HOLO ANA NO SAMOA.

       San Diego, Ian. 21. Ua olelo ae o Adimarala Kautz o ka moku lawehae Piladelapia, ua manao oia e holo pololei mai anei aku no Apia ma ka Poaha ae nei Eia ke hooili pupuahulu ia nei kona mau lako ai a me nanahu.

 

HOOLELE IA NA KOA IUKA O KA AINA.

       Nu Ioka, Ian.21. He lono kuikawa kai loaa aku la i ka nupepa Honua mai Wasinetona aku e olelo ana:

       Ua hoolele aku la o Kenerala Mila i kona mau pualikoa ma ka mokupuni Guimaras, ma kahi he ekolu mile mai Iloilo aku, me ke kue ole ia, wahi a Kenerala Otis i telegarapa mai ai mai Manila mai.

       O ka hoolele ia ana o na koa ma muli no ia o ke kulana haiki o na pualikoa maluna o na moku lawekoa.  Ua ike ia ua emi mai ke ohohia a me ke kulana hakaka iwaena o na koa i ko lakou wa i hoopaa loihi loa ia ai ma luna o ka moku no laila, ua ninau aku ke Keena Kaua ia Kenerala Otis, ina he mea pono ia Kenerala Mila ke hoolele i kona mau koa ma kahi kokoke i Iloilo. Ua telegarapa mai oia ua hiki no, a ua haawi ia aku ke kauoha no ko lakou hoolele ia ana aku.

      

KE KULANA MA SAMOA.

       Wasinetona, Ian. 22. O ka hopena o kela haunaela ma Samoa, ua hoomaopopo ia e hoololi ia ae ana ke kuikahi o Beretania.  Ua upaia e lawe ae ana o Geremania i ka he ike maopopo ana mai, oiai, ua manao ia he makemake kona e mahele ia na Paemoku mawaena o na poai ekolu ma ke kuikahi. Me he mea la, e noi aku ana o Geremania ia Upolu, aka, ua koho wale ia ae, aole ia e ai ia mai ana, oiai, o ka mokupuni waiwai loa ia.  O na lono e loaa mai nei mai Samoa mai e hoike ana, aia o Kanikela  Geremania Rose ke hoonee mua la, no ka pono o Geremania, ma ka hoala ana i haunaele i wahi e ikaika ai ka paa ana o na lima o kona aupuni.

 

HOONAUEUE OLAI MA HELENE.

       Athens, Helene, Ian. 23.  He hoonaueue olai ikaika loa kai ike ia ma na wahi a pau o Helene, a he nui na waiwai i hoopoino ia me ka make ana o kekahi mau ola.

 

HE MOOLELO WALOHIA NO ALANADELA

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo A I OLE Ka Loea Hookani Pila Hapa o ke Kulu Aumoe.

       A i ka ike ana ae o ka kaua Alanadela, aohe mea e ae nana e kaohi mai i ko Walata manao, nolaila, ua hoike aku la oia i na mea a pau me ka walohia penei:

       I keia manawa koke no i hapai ae ai o Walata i ke poo o kana eha koni, me ka haawi ana iho i na muki o ke aloha oiaio me kona puuwai i piha me na hanoli palena ole no ke laua hoohui ia aku i mau io hookahi ma keia mua aku, aka i kona hoomaopopo ana ae no na hana hoomaewaewa i hanaia mai i kana Alanadela, ua hoopiha ia iho la oia me ka inaina, a loheia aku la i ka hooho ana ae me ka olu waipahe, oiai, aole oia i makemake e hoopihoihoi aku i ka manao o kana aloha penei:

       E kuu lei ai o na pe anu o ka hooilo o keia mua aku, aole anei oe e oluolu e hoike mai i keia wa ano, owai ka mea nana i hookau mai keia mau hana hoomaewaewa maluna ou, oiai, ua piha au i ka inaina nona, a ua makaukau loa hoi keia mau lima e hookau aku i ka hoopai o ka make maluna ona he uku panai hoi no kana mau hana lapawale i hana mai ai maluna ou.

       Aole, aole e hiki ia oe Walata ke ku aku imua o na poe nana au i hoomainoino mai, no ka mea, na pa haneri iho ko lakou nui ia oe, a ua like hoi oe me kahi opala imua lakou, wahi a Alanadela i pane mai ai me ka malie.

       Aole ia he me no ʻ u e hopohopo ai ina he mau tausani ko lakou nui, e hoohainu no au i ka maka o ka ʻ u pahikaua me na kulu o ko ʻ u mau enemi, a na ka make wale no e hoopau ae i kona anai ana aku.

       O keia mau kanaka a ʻ u e manao nei e hele aku e hookau i ka hoopa o ka make, aole ia he mau kanaka i ike i ka weliweli oia mea he make he poe powa lakou i luku wale aku i na kanaka me ka menemene ole i ko lakou wa e halawai ai he ola a he ola, nolaila e Walata, e hoopau i kou manao hakaka.

       Aole, e kuu aloha, aole loa au e hooki ana i ko ʻ u manao, a no ke au o ka manawa e hoike mai, aole au e hoi hope ana i ka ʻ u mea i hoopuka ae nei.

       A i kona hooki ana ae i kana kamailio ana, oia no kona wa i haawi hou aku ai i na pulama ana i kana lei aloha, a o ke kanaka aoo hoi, aia oia ke kiai makaala mau la i ke ola o Magarita, a maloko o kekahi puha laau, i waiho ia iho ai na mea i poino a hiki i ka pii ana mai o ka oluolu.

       No kekahi mau pule ko Alanadela a me Magarita waiho ana iloko o ka ehaeha, ua loaa mai la ia laua ka ikaika kupono e hiki ai ke huli hoi aku ai no home o kana aloha.

       A ia wa koke no i hoeu ae ai o Walata i kana aloha a me kona mau hoa no ka hoi ana aku i kona home a ua lilo hoi ia i mea maikai i ko lakou manao.

       Nolaila, i ka hoea ana mai i kekahi kakahiaka malie a kalae o na kuahiwi me kau wahi ao ole, oia no ka wa i liuliu ae ai o Walata a me ke kanaka aoo no ka hoi hou ana aku ihope me ka piha hauoli.

       A iloko o na minute pokole wale no, ua haalele iho la ka lakou huakai i kahi a lakou i hoolulu ai no kekahi mau pule, a aia hoi lakou ke alo hou la iloko o ka hihipea o laau, me ka haawi ana aku o Walata i kona lio no Alanadela, a o ka lio hoi o ke kanaka aoo ia Magarita a i keia wa, ke ike ia aku la na manao hoohihi iloko o ke kanaka aoo no Magarita.

       Aole nae oia i hoike ae i keia manao ona imua o kona mau hoa, aka, no Magarita hoi, aia no kona aloha ke hilinai kuhihewa la no ka kaua Alanadela, a e hoea mai ana no nae he manawa ma keia mua aku e hoopau ia ai na pohihihi a pau.

 

LOAA HE MEA HUNA E PILI ANA I KA BALUNA.

       O ka hoolele ana i ka baluna ma kau wahi i makemake ai imua o ka makani ua loaa mai nei ia, ka mea hoi a kekahi poe naauao loa e huli hoomau nei, aka, ua hoea mai la nae ka manawa e hoomalu ia ai ka naauao o ka puniu poo.  He elua mau kanaka i hoomaopopoia ua loaa ia laua ka mea huna hoopohihihi o ka hookele ana aku i ko laua mau baluna imua o ka makani.

       Ua hanaia nei e Kauka K. I. Danilewsky o Charkou, Rusia, he baluna mekini lele, a ua ikeia kona holopono ma ka hoao ia ana.

       A o Percival Spencer, kekahi o na haole lele baluna kaulana o Enelani, ua hanaia mai nei eia i he baluna me na lako hookele nana i lawe aku iaia me ka holopono ma ke kowa o Farani a me Enelani, ma ke alahele okoa ae a ko makani e pa mai ana.

       A oiai, aole he mau baluna i lele no na mile loihi me ka haule ole, aka, ua loaa nae ke alahele pololei i keia wa.

       O ka baluna mekini aole he nui o na kanaka e hiki iaia ke lawe, no laila, ua ikeia ka oi loa ae o ka waiwai o ka baluna maoli.

       Me ke kanalua ole ua hiki loa i ka baluna ke lawe i na lako hoopahu ika ka loa no ka hoopuehu liilii ana aku i na enemi.

       Aole he hiki i na pukuniahi o na mokukaua ke hoopoino aku i na baluna e lele ae ana maluna o lakou. A o na pu hoi mauka o ka aina he kakaikahi loa ka hiki ia lakou ke hoopoino aku i na baluna e lewa ana he mau tausani kapuai mai ka ilihonua ae.

       A nolaila, o kekahi lahui ikaika loa mauka o ka aina a ma ka moana o ka honua nei, ua hiki ole loa ia lakou ka lanakila aka maluna o ko lakou mau enemi nawaliwali i lako me ka baluna.

        Nolaila, ina he enemi ko Enelani, elike paha me Farani, i hoolakoia me na baluna kaua, ua hiki ole loa i ko Beritania mana kaua moana ke kue aku iaia.

       Ua hookele aku o Percival Spencer i kona baluna imua o ka makani ma ka kowa o Farani a me Enelani, a ua ukali ia hoi kana huakai e Lawrence Swinburn.  Ua haalele iho laua ia Crystal Palace. he umi mile ma ka hema aku o Ladana ma ka hora 11:30 o ke kakahiaka, a kaalo ae la ko laua baluna ia Lae Beachy, no loko o ke kowa ma ka hora 1:30. Mahope koke iho o ka hora 4:35 ua hoea aku la ka baluna ma St. Romainde Colbose, he umikumamalima mile me ka hikina aku o aku o Howre.

       Ua hookele ia ka baluna e kekahi Pea me kekahi kaula alakai.  I ka wa e lele ai o ka baluna i ka makani, me ka pea ua hiki ole i ka makani ke hoolele ae i kona alahele malalo o ke kokua pu ana a kekahi kaula no ke kue ana aku i ka makani. a i like hoi me ka waapa iloko o ka wai i loaa ke kila.

       Ua hoolakoia keia baluna me kekahi pea kapolena huina o 12 kapuai, a ua hana ia mamua o ka lele ana me ke kuula alakai e alako ana iluna o ka honua,  He mau makahiki ko Spencer huli ana, ua loaa ka holopono ana, a ua manaoia ua hiki loa i keia baluna ke hoolilo ia i baluna kaua, a i oia no na huakai pohihihi e ae e like me ka welelau akau.

       Eia ke kukulu ia nei he mau hui no ke koho ana aku i ka mokuahi Columbia, e kekahi poe waiwai o ke kulanakauhale nei.