Ke Aloha Aina, Volume V, Number 6, 11 February 1899 — Page 6

Page PDF (741.75 KB)

This text was transcribed by:  Kahikina De Silva
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

 

KE ALOHA AINA, POAONO, FEBERUARI 11, 1899.

 

HE MOOLELO WALOHIA

- : NO -

ALANADELA

 

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo.

 

- A I OLE -

 

Ka Loea Hookani Pila Hapa o ke Kulu Aumoe.

 

            A no kekahi mau la loihi keia naku hele ana o lakou iloko o na ululaau, aia hoi, ua hoea aku la lakou no kahi pupu hale o Walata. A malaila i hoea mai ai na kamahele alo kuahiwi i ka pahu hopu o ka lakou huakai.

            No Walata hoi, aole i pau ka uilani ana a kona puuwai e hele aku e hookau i ka hoopai maluna o na powa puuwai lokoino nana i hoomaewaewa i kana aloha maluna o ka hokua o ka lio ahiu, a e wawahi liilii aku hoi i ko lakou punana me ka anai ana aku ia lakou mailuna o ka ilihonua, na poe hoi i kaulana a puni o Sekotia, na ilio pololi o ka aahu ulaula.

            Nolaila, i ka hala ana ae he mau la pokole o ko lakou hoomaha ana i na mauluulu o keia huakai loihi, aia hoi, ma kekahi ahiahi mahope o ka pau ana ae o ko lakou paina ahiahi ana, ua kahea aku la oia i kona mau hoa no ka hoakoakoa ana mai.

            A i ko lakou wa i akoakoa mai ai maloko o ke keena hookipa, oia no ka wa o Walata i ku ae ai iluna a pane mai la me ka leo olu waipahe, me kona puuwai hoi e lalapa ia ana e na manao o ka wiwo ole, penei:

            E kuu mau hoahele aloha o keia wahi mehameha, he manao ano nui ka'u i makemake ai e kuka iwaena o oukou, a o ko oukou mau manao pakahi, oia ka'u i makemake ai e pane mai oukou, a oia hoi keia:

            O ka iini o kuu puuwai i keia la a me na la i kaahope ae nei, e hele aku kakou a e luku aku i na powa o ka aahu ulaula i kaulana hoi i ko lakou omokoko a puni ka honua holookoa, me ka hooneoneo ana aku ia lakou me ke koe ole hookahi o lakou maluna o keia ilihonua.

            Nolaila, e pane mai oukou ano, heaha ko oukou manao pakahi no keia manao nui o'u? Ua ae anei oukou e hele pu me a'u?

            A i keia manawa hoi i ikeia aku ai ke kanaka aoo i ke ku ana ae iluna me na helehelena hoihoi a pane mai la imua o kona mau hoa e akoakoa ana penei:

            E Walata, ke koa opio a'u e ike nei, ua aa anei oe e halawai aku me kela mano kanaka nui? E haalele ana anei oe i kau aliiwahine ia Alanadela e kanikau ana nou, a e mauna aku hoi i kou ola no kekahi hana waiwai ole?

            E Silaka, kuu hoaloha maikai, wahi a Walata i pane mai ai me ka wiwo ole, ua aa kuu puuwai e hele imua a make imua me ke kanalua ole. Aole, aole loa au e haalele ana ia Alanadela, ka mea a kuu puuwai i aloha ai mailuna a lalo, ma ke ano ua hoowahawaha iaia, aka, e hele ana au e hookau aku i ka hoopai o ka make maluna o ka puuwai menemene ole nana i hoomainoino iaia a me kona hoaloha maluna o ka lio ahiu, a ina e make ana au maluaa o ke kahua kaua, ua make iho la no, no ka mea, aole no kakou e mau ana ma keia ao.

            A ia manawa no i ikeia aku ai ua Walata nei i ka lalau ana aku i kana pahikaua e waiho ana maluna o ke pakaukau, a o ae la iluna o ka lewa me ka puana hou ana mai me ka hopo ole, penei:

            Ano i mea e hooiaio ai oukou i ka'u mau olelo ke hoohiki nei au imua o na lani, e hele ana imua a anai aku i na ilio omokoko mailuna aku o ka honua, a na ka make wale no e hoopahua i keia mau olelo a'u e hoopuka nei.

            I ke kuu ana iho o ka leo o Walata me ka waiho hou ana iho i kana pahi no luna o ke pakaukau, oia ka wa i ike ia ai na waimaka o Alanadela e hoohanini mai ana ma kona lihilihi, a ikeia aku la hoi oia e kukuli ana ma na wawae o Walata a pane aku la me ka walohia penei:

            E Walata, kuu aloha, ka mea hoi nana nei puuwai i hiaai nui ai, aole anei oe e ae mai ana i ka'u leo owalo e kaohi aku ana ia oe e noho mai no kaua, oiai, ua hala aku la ia mau la me ka lakou mau hana, a e nana aku hoi kakou no na mea e hiki mai ana o neia mua aku. E Walata, aole loa au e ae aku i kou mau manao puni koko.

 

KE KUMU I KOMO OLE AI O KA OREGONA.

 

            Ua hoike ae o Kapena Baker o ka mokukaua Oregona ma ka auina la Poalua nei, o ke kumu o kona lawe ole ana mai i kona moku iloko nei, mamuli no ia o kona hopohopo o halawai kona moku me kekah ulia poino, oiai, he 25 ½ kapuai wale no hohonu i keia wa, aka, i ka wa nae e hooili ia aku ai o 12,000 tona nanahu maluna ona, e hiki aku ana kona hohonu i ka 27 kapuai wai, a e koe ana he hookahi a i ole he elua kapuai wai, a malia he mau heleuma kekahi e waiho ana ilalo o ka papaku e poino no auanei kona moku.

            O ke kauoha i loaa aku ia Kapena Baker, oia no kona holo koke ana aku me ka hookaulua ole no Manila. A iloko paha o hookahi pule, i manao ia ai e haalele iho ai oia i ka nuku o Mamala, a au aku ma keia alahele loihi no Manila.

            E kali ana oia i ka hoea mai o kona moku lawe nanahu Scindia, a nana e hoopiha i kela mau tona nanahu he 12,000 maluna o ka Oregona.

 

KUU AKU LA KA LUHI

 

            Mamua o ke kani ana o ka hora 9 o ke kakahiaka Poalua nei, i pahola ae ai kekahi lono kaumaha no ka hookuu ana mai la o ka Lunakanawai H.A. Wilimana i keia ola ana, mahope hoi o ke kaa ma'i ana no kekahi manawa loihi.

            O ka nui o kona mau makahiki ma keia ola ana he 75, ua hanau ia oia ma Hanover i ka 1822. He makuakane koa kona, a ua ike hoi i na kahua kaua ma Rusia a me Farani i na makahiki 1812-15 i ke au o Napoliana e nohoalii ana.

            Ua hoonaauao maikai ia o Wilimana me ke ao pu ana i ka oihana a kona makuakane i lawelawe ai, aka, mamuli o kekahi mau mea a kona lunaikehala i apono ole ia, ua haalele aku la oia ia mea, a hoomaka iho la e holo kapena @@ i ka 1840, a ma ka 1843 i hoea mua mai ai oia ianei maluna o kekahi moku okohala, he kanaka opio hoi i nele i na hoaloha a me ke dala. Ua hoea hou mai oia ianei, aka, ua hoi hou aku nae i Europa no ka hoonaauao ana iaia, a i ka 1846 i hoi mai ai oia a noho paa iho la i keia mau mokupuni, a maanei hoi oia i noho hoomanawanui ai a hiki i kona lilo ana oia kekahi o na kanaka nui iwaena o ka lahui Hawaii.

            Ua noho oia he Makai Nui no Kaua, a i ka 1874 ua koho ia oia i Kuhina, he hoa kuka malu, he hoa no ka hale alii, he Lunakanawai no ka Aha Kiekie, a he mau kulana aupuni e ae kekahi ana i paa ai, o kahi nae i hoea mai ai o kona waiwai mai ke kanu ko mai no ia.

            Ua mare ia oia me Mary Kauai i ka 1850, a mai ko laua puhaka i oili mai ai he ehiku kaikamahine a me elua keikikane. O kekahi keia o na kamaaina kahiko o Hawaii nei, a i ike nui ia hoi e ka lahui Hawaii.

            Ma ka hora 3:30 o ka auina la Poaha nei i hoolewa ia aku ai kona kino make mai ka luakini Katolika aku. E hoomaha ana na aha hookolokolo ia la no ke kaumaha pu ana no keia kanaka koikoi o ka aina i hala aku la.

            Ke komo pu aku nei KE ALOHA AINA e auamo pu i na ehaeha me ka ohana o ka mea i hala aku la.

 

HALE HOAHU PAUDA.

 

            O ke alanui a me ke kahua o ka hale hoahu pauda o ke aupuni ma Kakaako, ua pau ia i ka hana ia e ke aupuni, a o ke kukulu wale iho no koe o ka hale maluna o ua kahua la. O ka manao o ke Kuhina Kalaiaina, oia no ka hoomaka koke ana aku e kukulu i ka hale hoahu pauda maloko o ekolu pule, a e paa hoi mamua o ka la 1 o Aperila. A i ka wa e paa ai o keia hale, oia ka manawa e hoihoi ia aku ai na lako pauda o ke aupuni e waiho nei ma Puowaina no keia hale hou.

 

KUAI HOEMI. KUAI HOEMI.

 

KUAI NUI O KEIA KENETURIA

 

E hoomaka ana i keia Poakolu, Feb.1

HOOKAHI MAHINA WALE NO.

 

O ke koena o na WAIWAI BANAKARUPA ke hookaawale ia aku ana, a no ka hooko ana aku e kaui hoopoho loa aku ana makou e like no me ko lakou kumukuai banakarupa i kuai ia ai.

 

HALII MOE KEOKEO 10-4, 20 ken. o ka I-a mamua 35 ken.

HALII MOE LEPO NALO 10-4, 17 1-2 ken. no ka I-a mamua 30 ken.

UHI MOE LAULA NUI, 75 ken. mamua 1.50 pakahi.

TAWELE LAULA NUI, 75 ken. mamua 1.50 o ke kakini.

NA PERCALES NANI 15 I-a i ke 1.00

" KEOKEO PALULE, .25 " " " 1.00

" LEPO NALO " 25 " " " 1.00

 

            Na Papale i hoowehiwehi ia he 1.00 o ka mea hookahi, a pela pu me na Papale Sela paikini hou ke kuai ia nei ma ke kumukuai hoemi loa.

 

            He Heluna nui o na Pua, Hulu Manu a me na Lihilihi ma ke kumukuai haahaa loa.

 

            Eia pu me makou he heluna nui ona KALAKOA NANI no ke 30 Ia i ke 1.00.

 

E HELE MAI E IKE NO OUKOU IHO I KEIA KUAI NUI.

                                                                                                            L.B. KERR.

            Honolulu Alanui Moiwahne